دردسرهای شیرین مادر شدن
گاهی حتی حوصله خودتان را هم ندارید چه برسد به همسرتان. یك روز شاد و سرحالید اما روز بعد هیچ‌چیز، حتی محبت‌های همسرتان هم خوشحال‌تان نمی‌كند. مدام از خودتان می‌پرسید اصلا من برای مادر شدن آماده هستم؟ می‌توانم برای فرزندم مادر خوبی باشم؟ اگر دختر یا پسر كوچولوی من سالم به دنیا نیاید چه....؟
سوال‌ها و نگرانی‌هایی از این دست را همه مادران در دوران بارداری تجربه كرده‌اند. گاهی رفتار و خلق‌وخوی آن‌ها آنچنان تغییر كرده كه حتی برای خودشان هم غیرمنتظره و نگران‌كننده می‌شود. دكتر كتایون خوشابی، روان‌پزشك و متخصص كودكان در این گزارش در مورد این تغییرات و علت به وجود آمدنشان با شما صحبت می‌كند و به شما می‌گوید تا چه زمانی همه چیز را باید بگذارید به حساب تغییرات طبیعی و دردرسرهای شیرین مادرشدن و در چه شرایطی باید مشكلات خودتان را با پزشك در میان بگذارید.
اگر شما هم منتظر آمدن دختر یا پسر كوچولو‌ی‌تان هستید، با ما همراه باشید.
یك اتفاق كاملا طبیعی
تغییر حالت روحی و خلق و خوی مادران در دوران بارداری یك اتفاق عادی و كاملا طبیعی است، آن هم به این دلیل كه از یك طرف تغییرات هورمونی بر میزان انتقال‌دهنده‌های عصبی (پیغام‌بران شیمیایی در مغز) مادران باردار تاثیر می‌گذراند و از سوی دیگر احساسات عمیق و متفاوتی كه همین خانم باردار ممكن است درباره مادر شدن داشته باشد. اما نكته قابل توجه اینجاست كه هر فرد به شیوه خاص خود به این تغییرات پاسخ می‌دهد. بعضی از زنان حامله احساسات شدیدی را چه خوب و چه بد، تجربه می‌كنند. در حالی كه برخی دیگر بیشتر احساس اضطراب و حتی افسردگی می‌كنند. اما بد نیست همه خانم‌های باردار بدانند كه این تغییرات و بدخلقی‌‌های ناشی از آن در حدود هفته ششم تا دهم به اوج خود می‌رسد، در سه ماهه دومِ بارداری افت می‌كند اما باز هم در اواخر حاملگی ظهور می‌كند.
چرا همه چیز تغییر می‌كند؟
بارداری و به دنبال آن زایمان یکی از مهم‌ترین و سخت‌ترین اتفاق‌های زندگی خانم‌ها به شمار می‌رود چون علاوه بر این‌که تمام سیستم بدن، قلب، تنفس، گوارش، خون‌رسانی، رحم، پستان، پوست و .... خانم باردار تغییرات زیادی دارد، از لحاظ روحی هم دچار تغییراتی می‌شود. 3 ماهه اول بارداری تقریبا مشكل آفرین‌ترین زمان بارداری است و در حقیقت زمان عادت‌پذیری برای شرایط حاصل از بارداری به شمار می‌رود. خانم باردار به دلیل تغییرات ظاهری به ویژه چهره و اندام، تغییرات جسمی، نیازها و توانایی‌های خود، دچار احساسات متناقض و حساسیت‌های غیرمنتظره‌ای می‌شود که البته همه آن‌ها با تحمل و بردباری و خوشبین بودن کمتر می‌شود و سیر معقول و متفکرانه‌ای پیدا می‌كند، اما با نزدیک شدن به دوران زایمان این نگرانی‌ها دوباره حتی كمی بیشتر از قبل ظاهر می‌شود که باز هم جای هیچ نگرانی نیست چون همه آن‌ها با تولد نوزاد و در آغوش گرفتن او جای خودشان را به احساسات مادری می‌دهند.
استرس و اضطراب‌های شما موقتی هستند
آیا نوزاد من سالم است؟ می‌توانم مادر خوبی برای او باشم؟ اصلا ورود این عضو جدید چقدر رابطه من و همسرم را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟ و... .معمولا سوال‌هایی از این دست، ذهن همه خانم‌های باردار را درگیر می‌كند و زمینه ایجاد استرس و اضطراب را در آن‌ها فراهم می‌كند. این قبیل اضطراب‌ها با شدت‌های متغیر كاملا قابل پیش‌بینی هستند و یكی از نشانه‌های تغییرات ناشی از بارداری به شمار می‌روند. اما نكته مهم اینجاست كه این اضطراب‌ها و به دنبال آن استرس، دائمی نیستند و گه‌گاه آن هم به صورت كاملا مقطعی به سراغ خانم‌های باردار می‌آیند. بنابراین زمانی كه مادر افكاری با محتوای اضطراب برانگیز را از خودش دور می‌كند، از بین می‌روند.
مادر باید تلاش كند به خودش یادآوری كند تغییرات فاحش عاطفی و روحی او در این دوران كاملا طبیعی است و در عوض یك تلاش آگاهانه برای مراقبت از خودش می‌تواند به او كمك كند تا در این دوران پریشانی، استوار و مقاوم باقی بماند
وقتی استرس‌ها دردسرساز می‌شوند
استرس و اضطراب ناشی از تغییرات هورمونی دوره بارداری تا زمانی طبیعی است كه در كاركرد مادر باردار به عنوان یك فرد شاغل یا خانه‌دار اختلال ایجاد نكند. زمانی كه مادر به دلیل سطح بالای استرس حتی در انجام كارهای روزمره هم با مشكل مواجه شود، دیگر نمی‌توان همه چیز را به حساب تغییرات طبیعی خلق‌وخو در دوران بارداری گذاشت. بنابراین اگر بی‌قراری تا جایی در خانم باردار افزایش پیدا كرد كه احساس كرد از پس كارهای معمولش بر نمی‌آید باید نسبت به استرس و اضطراب‌هایش حساس شود. علاوه بر این حالات، تپش قلب و تعریق زیاد هم از نشانه‌های دلشوره و اضطراب بالا هستند كه در صورت بروز آن‌ها باید به پزشك مراجعه شود. به عبارت دیگر اگر احساس اضطراب و استرس در خانم باردار مختص به چند ساعت در روز یا یكی دو روز در هفته نبود احتمال دردسرساز شدن آن وجود دارد و ممكن است به درمان‌های فیزیكی هم نیاز باشد.
نگران حافظه‌تان نباشید
عدم تمركز و فراموشی یكی دیگر از حالت‌هایی است كه مادران در دوران بارداری آن را به كرات تجربه می‌كنند. فراموشی‌های زودگذر كه شاید تكرارشان زمینه نگرانی مادران را فراهم كند و حتی كاهش قدرت تمركز تا جایی كه گاهی فكر كردن به یك موضوع به ظاهر ساده را برای آن‌ها بسیار دشوار می‌كند، همه در شمار تغییراتی قرار دارند كه مادران در 9 ماه بارداری به خصوص 3 ماه اول با آن مواجه می‌شوند. اما همه این مادران باید بدانند این تغییرات كاملا طبیعی بوده و ناشی از تغییرات هورمونی هستند. حالت ضعف عمومی، سرگیجه و در نتیجه احساس خستگی كه به خاطر تغییر ساعت خواب به خصوص در 3 ماه اول بارداری اغلب با مادران باردار است هم از مواردی است كه به این حالت عدم‌تمركز دامن می‌زند. اما از آنجا كه هیچ كدام از این حالت‌ها ماندگار نیستند مادران نباید از این بابت نگرانی به خود راه بدهند.
به خودتان كمك كنید
بدون شك خود مادر هم می‌تواند نقش موثری در كنترل حساسیت‌های ناشی از بارداری بازی كند. اولین و مهم‌ترین قدم در این زمینه هم اطلاع و آگاهی كافی از تغییرات جسمی و روحی است كه در طول دوران بارداری در او ایجاد می‌شود. قدم دوم، رسیدن به این اطمینان و باور است كه این تغییر خلقیات كاملا گذرا هستند.
مادر باید بداند اگر قبل از بارداری اتفاقات اطراف و حتی نوع رفتار با همسرش در شرایط خیلی خاص به مشاجره منجر می‌شد و همه چیز كاملا در كنترل او بود حالا شرایط تغییر كرده و ممكن است یك اتفاق یا نوع رفتار خیلی ساده او را به شدت تحت تاثیر قرار دهد و این ناشی از تغییر رفتار همسر یا اتفاق‌های جاری اطراف او نیست بلكه به درون خود او برمی‌گردد.
بنابراین مدام باید این موضوع را با خودش دوره كند كه هیچ چیز تغییر نكرده و همه چیز می‌تواند در فاصله كوتاهی به حالت اول برگردد. مادر باید تلاش كند به خودش یادآوری كند تغییرات فاحش عاطفی و روحی او در این دوران كاملا طبیعی است و در عوض یك تلاش آگاهانه برای مراقبت از خودش می‌تواند به او كمك كند تا در این دوران پریشانی، استوار و مقاوم باقی بماند.
دختر یا پسر بودن، مسئله این است
دختر یا پسر بودن جنین هیچ نقشی در كاهش یا افزایش میزان اضطراب مادر ندارد. در حقیقت جنسیت جنین نمی‌تواند تفاوت اساسی در سطح استرس مادر ایجاد كند مگر اینكه خود او یا همسرش نسبت به جنسیت كودك‌شان نگاه تبعیض‌آمیزی داشته باشند. در این شرایط مطابق نبودن جنسیت كودك با خواسته آن‌ها می‌تواند میزان اضطراب و خلق و خوی مادر و حتی پدر را البته كاملا موقتی تحت تاثیر قرار دهد. وقتی جنسیت جنین، مورد تقاضای یكی از والدین یا هردو آن‌ها نباشد، بدیهی است آن‌ها یك دوره موقتی غمگینی را طی می‌كنند. به هر ترتیب باید تاكید كرد جنسیت جنین هیچ نقشی در تغییرات هورمونی مادر ندارد و تفاوت روحیات احتمالی، بیشتر ناشی از احساس بیرونی و واكنش روانشناختی مادر و پدر است نه واكنش‌های درونی.
روح‌تان را تقویت كنید
مادران باردار می‌توانند در ایجاد آرامش و دور كردن استرس و اضطراب‌های دوران بارداری به خودشان كمك كنند. این روش‌ها می‌تواند به سادگی خواب كافی و تغذیه خوب و حتی شناسایی و دور كردن منابع استرس‌آور از محیط زندگی‌شان باشد. مطالعه ، ورزش ملایم و تمرین آرامش می تواند بسیار کمک کند.
