آزمون بيوفيزيکال چه کاربردي دارد؟
با آزمون بيوفيزيکال، سلامت جنين در دوران بارداري سنجيده مي‌شود. اين آزمون با کنترل الکتريکي قلب جنين و سونوگرافي انجام?مي?شود، كه ضربان قلب، تون عضلاني، حرکات، تنفس و ميزان مايع آمنيوتيک اطراف جنين اندازه‌گيري اين آزمون مي?شود. معمولا در 3 ماهه آخر بارداري انجام مي‌شود، اما اگر احتمال آسيب جنين در دوران بارداري وجود داشته باشد، ممکن است در هفته‌هاي 28 تا 34 بارداري انجام شود چون در اين زمان احتمال کاهش رشد جنين در رحم وجود دارد و ممکن است بسياري از مشکلات اتفاق بيفتد. آزمون بيوفيزيكال در مادراني که بارداري عادي دارند و رشد جنينشان مشكلي ندارد، معمولا در هفته 32 بارداري براي اولين‌بار و با نظر پزشک انجام مي‌گيرد. در برخي زنان که بارداري‌هاي پرخطر دارند، ممکن است لازم باشد اين آزمون هر هفته يا 2 بار در هفته در
3 ماهه آخر انجام گيرد. در مامايي مدرن توصيه مي‌شود آزمون بيوفيزيكال براي همه مادران انجام شود، به‌خصوص براي بررسي سلامت جنين در بارداري‌هايي که بيش از 40 هفته طول کشيده است، اما جزو آزمون‌هاي استاندارد و معمول دوران بارداري نيست. اگر وزن‌گيري جنين مناسب باشد و بارداري روند خوبي را طي کند، لزومي به انجام آزمون بيوفيزيکال نيست.
اين آزمون چگونه انجام مي‌شود؟
از روش مخصوص سونوگرافي براي آگاهي از حرکت‌هاي جنين و افزايش ضربان قلب بدون حرکت استفاده مي‌شود که به آن آزمون بدون استرس گفته مي‌شود، همچنين مي‌توان از ميزان تون عضلاني، ميزان تنفس و ميزان مايع آمنيوتيک اطراف جنين هم مطلع شد، اگر اين 5 مورد در محدوده طبيعي باشند، مشخص مي‌شود که جنين رشد خوبي دارد.
در چه مواردي انجام آزمون بيوفيزيکال ضروري است؟
اگر مادر به يکي از اين بيماري‌ها مشکوک بود، حتما بايد اين آزمون انجام شود که از آن جمله مي‌توان به پركاري تيروييد، مشکلات خوني، لوپوس، بيماري‌هاي مزمن کليه، ديابت نوع اول يا ديابت بارداري و مسموميت بارداري و فشارخون بالا اشاره كرد. همچنين انجام آزمون در?صورتيکه ميزان مايع آمنيوتيک خيلي کم يا خيلي زياد باشد، در بارداري دو يا چند قلويي يا بارداري‌اي که از هفته‌هاي 40 تا 42 گذشته است هم توصيه مي‌شود.
لطفا در مورد شيوه انجام آزمون توضيح دهيد. دو وسيله پهن يا حسگر و يک کمربند الاستيک روي شکم مادر قرار داده مي‌شود. يک حسگر، ضربان قلب جنين و حسگر ديگر مدت انقباض‌ها را ثبت مي‌کند. اين حسگر‌ها به دستگاهي متصل هستند که اطلاعات را ثبت مي‌کند. ضربان قلب جنين ممکن است شنيده يا به صورت يک چارت از آن پرينت گرفته شود. سپس ضربان قلب جنين و حرکات آن هنگام انقباض مقايسه مي‌شوند كه اين روند 30 دقيقه طول مي‌کشد. گاهي هم امکان انجام اين آزمون نيست مثلا مادر قادر به دراز کشيدن نيست و تصوير واضحي از جنين به دست نمي‌آيد، مادر اضافه وزن دارد و نمي‌تواند در وضعيت مناسب بخوابد، جنين در وضعيتي است که سونوگرافي در آن با مشکل مواجه مي‌شود، عفونتي در مادر و جنين وجود دارد، ميزان قندخون خيلي پايين يا خيلي بالاست. استفاده از الکل يا داروهاي مسکن به وسيله مادر. در موارد نادر وجود هوا يا مدفوع در روده‌ها يا مقعد هم انجام اين كار را با اشکال مواجه مي‌کند.
آيا آمادگي خاصي براي اين آزمون مورد نياز است؟
گاهي از مادر خواسته مي‌شود 4 تا 6 ليوان آب بنوشد زيرا مثانه پر هميشه در سونوگرافي کمک مي‌کند امواج صوتي بهتر منتقل و تصاوير واضح‌تري ايجاد شود. گاهي تا پايان انجام آزمون مادر نبايد مثانه خود را خالي کند اما اگر درد داشته باشد، حتما بايد پزشک را مطلع کند. البته اگر اين كار در اواخر بارداري انجام شود، نيازي به پربودن مثانه نيست. مادر به پشت يا به پهلو مي‌خوابد و به شکم او ژل ماليده مي‌شود تا به وسيله حسگر، حرکات جنين بهتر درک شود، حتي مادر قادر خواهد بود جنين را از مانيتور ببيند.
آيا اين آزمون خطري هم دارد؟
احتمال بروز خطر براي مادر و جنين کم است اما ممکن است مادر کمي اضطراب داشته باشد، چون اگر نتيجه آزمون مشکلاتي را در جنين نشان دهد، لازم است بررسي‌هاي ديگر انجام شود.
سلامت: نتايج آزمون چگونه تفسير مي‌شود؟
نمره 8 تا 10 اين آزمون به معني سلامت کامل جنين است، نمره 6 تا 8 به معني نياز به انجام مجدد آزمون در 12 تا 24 ساعت بعد و نمره 4 يا کمتر نشان مي‌دهد جنين دچار مشکل شده است و آزمون‌هاي بيشتري توصيه مي‌شود.
