آجيل نوروز جزء جدا نشدني پذيرايي نوروز است. آجيل و مغزها مانند گردو، پسته، بادام و فندق نقش مهمي در سلامت بدن دارند. مغزها منابع سرشار پروتئين ، چربي هاي مفيد، مواد معدني ، ريزمغذي ها، ويتامين ها و آنتي اكسيدان ها هستند. با در نظر گرفتن خواص بسيار مفيد مغزها ديگر نيازي نيست منحصرا در ايام عيدها و مهماني ها از مغزها استفاده كنيم بلكه مي توان از مغزها هميشه به عنوان ميان وعده هاي غذايي كه هم خوشمزه هستند و هم خواص مفيد درماني دارند، استفاده كرد ولي بسياري از والدين درباره سن شروع مصرف آجيل در كودكان و خواصي كه هر كدام از آنها بر رشد و سلامت كودكان دارند، بي اطلاع هستند. دكتر اكبر كوشانفر، متخصص كودكان و عضو هيات علمي دانشگاه شهيد بهشتي درباره اين مباحث توضيح مي دهد.
گردو، غذاي مغز
گردو حاوي مقدار زيادي مواد مغذي است و بچه ها مي توانند آن را به طور منظم در برنامه غذايي شان داشته باشند. البته به اين نكته بايد توجه داشته باشيد كه اگر فرزندانتان به انواع آجيل حساسيت داشته باشد در مورد مصرف گردو نيز بايد محتاط باشيد. گردو ماده اي مغذي است كه در انواع كلوچه، غلات، ماست و ... اضافه مي شود. گردو را به نام غذاي مغز نيز مي شناسند. اين فقط به خاطر شباهت آن به مغز نيست بلكه به دليل اسيدهاي چرب غيراشباع امگا۳ فراوان آن است كه مغز براي عملكرد خود به آن نياز دارد. خوردن ۴ عدد گردو در روز امگا۳ مغز را افزايش مي دهد.
چه خاصيتي دارد؟
مغز گردو از جمله مغزهاي پرچرب است. هر ۱۰۰گرم گردو ۶۹ گرم چربي دارد بنابراين داراي مقادير زيادي كالري است اما اسيدهاي چرب گردو از اسيدهاي چرب غيراشباع امگا۳ است كه براي بدن مفيد است. پروتئين گردو به آساني هضم مي شود و علاوه بر اين داراي اسيد آمينه هاي ضروري است كه بدن قادر به ساختن آنها نيست. گردو حاوي ۴۵ ميلي گرم منيزيم است كه براي عملكرد ماهيچه ها و اعصاب كودكان مورد نياز است. نوجوانان روزانه بين ۳۶۰ تا ۴۱۰ ميلي گرم منيزيم نياز دارند بنابراين يك مشت گردو در روز مي تواند اين نياز آنها را برآورده كند. گردو در سفره هاي ايراني به خصوص در كنار سبزي و پنيز حضور پررنگي دارد تا آنجا كه در بعضي خانواده ها پنير بدون گردو را منع مي كنند زيرا پنير به علت دارا بودن تيرامين و تجمعش در مغز سبب كندي ذهن مي شود. اگر چه اين ماده تا حدودي توسط آنزيمي در بدن تجزيه مي شود اما براي فعاليت بيشتر اين آنزيم بايد ميزان مس مصرفي افزايش يابد با توجه به اينكه گردو منبع مس است، توصيه مي شود پنير را با گردو مصرف كنيد.
چه كمكي مي كند؟
گردو اول از همه به افزايش قدرت ذهن كمك كرده و از افزايش وزن نيز پيشگيري مي كند. اين مغز پرخاصيت از سيستم ايمني نيز محافظت مي كند ضمن آنكه مصرف آن در كودكان بيش فعال كه بدخلقي و اختلالات خواب دارند، توصيه مي شود.
پسته آهن خالص
پسته به عنوان تنقلات كاربرد گسترده اي دارد و همچنين در صنايع خوراكي مختلف مانند شيريني، شكلات و بستني همچنين در سوسيس و كالباس به شكل غني كننده، طعم دهنده و زينت دهنده نيز استفاده مي شود. رنگ سبز پسته به دليل وجود كلروفيل است.
چه كمكي مي كند؟
پسته در مقايسه با ديگر آجيل ها كالري كمي دارد و به جذب ويتامين K، D، E و A كمك مي كند. ضمن آنكه داراي مقداراي فيبر است كه در هضم مواد غذايي كمك مي كند. پسته يكي از بهترين منابع پتاسيم است. پتاسيم ۲ عدد پسته ۱۰۰ موز و ۱۰۰ پسته معادل يك پرتقال است. پسته به دليل داشتن فسفر در ساخت استخوان و دندان ها موثر است و از خستگي و ضعف بدن جلوگيري مي كند و براي تقويت عضلات بدن مفيد است. پسته منيزيم نيز دارد كه يكي از مهم ترين عناصر معدني براي تبديل غذا به انرژي است. روي موجود در پسته براي تقويت پوست، مو و ناخن بسيار مهم است. پسته باعث عملكرد ذرات مغز مي شود و شخص را آرام مي كند.
همچنين پسته حاوي ۵۲ گرم چربي است كه بيشتر آن از انواع اسيدهاي چرب غيراشباع است كه اين اسيدهاي چرب براي رشد و نمو كودكان بسيار حائز اهميت است. وجود فسفر بالا در پسته براي رشد فكري و بهره هوشي كودكان بسيار مفيد است. براي گروه سني كودكان و نوجوانان كه علاوه بر نياز به انرژي به فاكتورهاي موثر در هوش نياز دارند پسته مي تواند ميان وعده اي مناسب تلقي شود.
چه چيزهايي دارد؟
مواد موجود در ۱۰۰ گرم پسته حاوي ۶۰۱ كالري، ۱۷ گرم پروتئين، ۵ گرم چربي، ۶۰ گرم فيبر، ۴۰ ميلي گرم ويتامين E، ۱۱۰ ميلي گرم كلسيم، ۳ ميلي گرم آهن، ۲ ميلي گرم روي، ۶ ميلي گرم سلنيوم و ۵۸ ميكروگرم فولات است.
ارزش غذايي پسته نسبت به ساير آجيل ها و نيز مواد پروتئيني مانند گوشت، شير، تخم مرغ و حبوبات درخور اهميت و توجه است. مغز پسته در بين انواع آجيل، حبوبات، سبزي و گوشت بيشترين ميزان آهن قابل جذب بدن را داراست به همين دليل در كم خوني فقر آهن بين افراد توصيه درماني مي شود.
بچه ها از كي مي توانند آجيل بخورند؟
آجيل منبع تامين مواد معدني، اسيدهاي چرب و برخي ويتامين هاي مفيد است و اگر به ميزان مناسب در برنامه غذايي روزانه كودكان قرار داده شود، مي تواند در كنار تأمين ميزان قابل ملاحظه اي انرژي به تكامل مغز كودك نيز كمك كند. نكته مهم آن است كه كودك تا ۶ ماهگي بايد از شير مادر تغذيه كند و تا يك سالگي هم بايد شير مادر را در كنار غذاهاي كمكي مصرف كند بنابراين سوال اينجاست كه از چه زمان آجيل بايد در برنامه غذايي كودك قرار گيرد؟ پاسخ اين سوال به زماني بر مي گردد كه كودك توانايي جويدن و بلع را پيدا مي كند كه معمولا بعد از يك سالگي است اما از آنجا كه كودك در اين سنين توانايي كمي در بلع دارد بهتر است تا ۳ سالگي آجيل به صورت پودر شده در اختيار كودك قرار گيرد.
بچه ها چقدر مي توانند آجيل بخورند؟
در ديد و بازديدهاي عيد يكي از عادت هاي بد مهمان ها اين است كه وقتي ظرف آجيل و تنقلات را مي بينند تا ظرف خالي را جلوي چشم شان نبينند به خوردن ادامه مي دهند و دقت نمي كنند كه مصرف آجيل نيز مانند ديگر خوراكي ها و مواد غذايي بايد به قاعده و اندازه باشد. بهترين ميزان براي مصرف آجيل يك مشت است و تفاوتي نمي كند كه فرد بزرگسال يا خردسال باشد. هر فردي متناسب با مشت بسته خود مي تواند آجيل مصرف كند و اين قاعده براي كودكان نيز مشابه است. بايد توجه داشته باشيد كه مصرف بي رويه و غير اصولي آجيل ها و دانه هاي روغني مي تواند موجب تجمع بيش از حد چربي در بدن و اضافه وزن شود بنابراين اگر اين عادت از زمان كودكي در روند زندگي بچه ها نهادينه شود، مشكلات زيادي را براي آنها به همراه دارد.
بادام، ملين و ضد يبوست
بادام از جمله بادام زميني يكي از انواع آجيل است كه داراي ارزش غذايي خوبي است. بادام زميني از مواد غذايي حساسيت زاست كه مصرف آن در كودكان زير يك سال ممنوع است و در افرادي كه حساسيت هاي غذايي دارند نيز بايد با احتياط مصرف شود.
چه خاصيتي دارد؟
بادام زميني منبع خوب انرژي است. ۱۰۰ گرم بادام زميني حاوي ۵۰ گرم چربي است كه بيشتر آن از نوع چربي هاي غير اشباع است. بادام ۱۶ گرم كربوهيدرات دارد و داراي بيشترين مقدار پروتئين است. ۱۰۰ گرم بادام زميني ۱۱۲ ميكرو گرم ويتامين ۳B نيز دارد.
چه كمكي مي كند؟
آنتي اكسيدان هاي بادام شبيه ميوه است و از نابودي سلول هاي بدن محافظت مي كند. منيزيم موجود در بادام گرفتگي عضلات را بهبود مي بخشد و فولاد موجود در بادام زميني از كم خوني و رنگ پريدگي جلوگيري مي كند. بادام ملين بوده و روغن بادام ضد يبوست است به خصوص از روغن بادام مي توان براي رفع يبوست كودكان استفاده كرد. شيره بادام براي رفع سرفه و تنگي نفس مفيده بوده و خلط آور است و مخلوط بادام آسياب شده به اضافه عسل براي سرفه بسيار مفيد است. براي خارش پوست كودكاني كه به كهير با مخملك مبتلا هستند، مي توان روغن بادام را در تمام سطح بدن آنها ماليد تا خارش تسكين يابد. به اين ترتيب التهاب پوست و حساسيت و اگزما درمان مي شود.
تخمه آفتابگردان، پيشگيري از سرماخوردگي
تخمه آفتابگردان از جمله مغزهاي چربي است كه نه تنها به عنوان آجيل و تنقلات، بلكه در غذاها و به خصوص سالادهاي مختلف مورد استفاده قرار مي گيرد. تخمه را به صورت تازه، خشك و بو داده مصرف مي كنند كه البته نوع بوداده آن با نمك و كمي آبليمو بسيار خوشمزه است.
چه خاصيتي دارد؟
روغن آفتابگردان ۶۶ درصد چربي غيراشباع اسيدلينولئيك دارد. به علاوه اين مغز منبعي غني از فيبر، پروتئين، ويتامينA، ويتامين B، ويتامين E و روي است در ضمن تخمه آفتابگردان پتاسيم، منيزيم، آهن، فسفر، سلنيوم، كلسيم و... دارد. روغن تخمه آفتابگردان كم كالري نيز هست.
چه كمكي مي كند؟
مصرف تخمه آفتابگردان براي ناراحتي ريوي، تسكين سرفه و صاف شدن صدا موثر است. مهمترين خاصيت تخمه آفتابگردان براي تقويت چشم و بينايي است. تخمه آفتابگردان سرشار از ويتامين C و آنتي اكسيدان هاست كه به مبارزه با راديكال هاي آزاد سلول هاي بدن كمك مي كند . مصرف اين تخمه از ابتلا به بيماري هاي ويروسي و همچنين سرماخوردگي جلوگيري مي كند.
فندق، جاذب ويتامين E
از آنجايي كه فندق سرشار از مواد مغذي است از ابتلا به بسياري از بيماري ها جلوگيري مي كند. اين خوراكي فوق العاده حاوي اسيد اولئيك، پروتئين، كربوهيدرات، بتا- سيتوسترول، انواع ويتامين ها و مواد معدني است.
چه خاصيتي دارد؟
فندق حاوي مواد مغذي زيادي مانند ساژدانه هاست فندق غني از اسيدآمينه است همچنين فندق حاوي مقادير زيادي ويتامين E است مقدار اسيد لينوئيك در فندق تازه بيشتر است و در ميوه خشك اين مقدار كمتر است.
چه كمكي مي كند؟
فندق و روغن آن سرشار از ويتامين E بوده و با مصرف آن عملكرد عضلات بهتر شده و گلبول هاي قرمز سالم باقي خواهند ماند. با حفظ گلبول هاي قرمز بيماري كم خوني فرد درمان مي شود. اسيد لينولئيك موجود در فندق براي رشد بسيار مفيد است. به علاوه، فندق سرشار از ويتامين هايB۱، B۶ و B۱۲ است. اين ويتامين ها براي تشكيل سلول هاي خوني و نيز سلامت مغز بسيار سودمند هستند. توصيه مي شود پوست كودكان با روغن فندق ماساژ داده شود تا از ابتلاي آنها به بسياري از بيماري هاي تنفسي جلوگيري شود.
تخمه كدو، شادي بخش
تخمه كدو تنبل براي سلامت مفيد و داراي انواع پروتئين، اسيدهاي آمينه و املاح مفيد است. تخمه كدو داراي اسيد آمينه ترپتوفان است كه اين اسيدآمينه در بدن به سروتونين تبديل مي شود كه يك ناقل عصبي است كه باعث ايجاد آرامش و شادي مي شود و ضد افسردگي است.
چه خاصيتي دارد؟
تخمه كدو مبنعي غني از مواد معدني مثل مس، روي، منيزيم، آهن و فسفر، پروتئين ها، اسيدهاي آمينه و فيتوسترول هاست.
چه كمكي مي كند؟
مهمترين نكته اين كه تا به حال تقريبا هيچ عارضه جانبي از مصرف اين دانه خوراكي گزارش نشده است. تخمه كدو منبع بسيار غني از روي است كه خواص بسيار زيادي دارد؛ از تقويت سيستم ايمني گرفته تا افزايش استحكام مو و ناخن و افزايش رشد كودكان.
منبع: سيب سبز
