بسم الله الرحمن الرحیم
=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
فرقه شناسی مسيحيت
=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
در این جستار قصد داریم همچون دیگر مقالات شناخت نسبتا اجمالی از مسیحیت بدست بیاورید ، لذا با اینکه فقط هزاران شاخه امروز در پروتستانتیزم بوجود امده لیکن بررسی کلان فرقه های کهن مسیحیت مد نظر این مقاله است.
فرقههاي مسيحي:
مسيحيت مانند هر دين ديگر،فرقههاي متعددي دارد كه برخي از آنها باستاني و برخي نسبتا تازه هستند،همچنين برخي از آنها پيروان بسيار و برخي ديگر پيروان اندك دارند.
مسيحيان فرقه را كليسا مينامند.در مسيحيت سه فرقه بزرگ و تعدادي فرقه كوچك وجود دارد.تفاوت بعضي از فرقهها(مانند كاتوليك و ارتدوكس)با يكديگر بسيار كم است،ولي برخي از آنها(مانند كاتوليك و پروتستان)با هم بسيار تفاوت دارند.هنگامبررسي اصلاح دين با برخي از فرقههاي مسيحيت آشنا شديم.اينك به سه فرقه يا كليساي بزرگ مسيحيت اشاره ميكنيم:
كليساي كاتوليك:
اين فرقه بسيار قديمیاست و تاريخ آن به عصر حواريون،يعني حدود 2000 سال پيش ميرسد.كاتوليكها يك رهبر دارند كه پاپ Pope يعني پدرناميده ميشود.
از آغاز نشر دعوت رسولان حضرت عيسي(ع)،تدريجا پنج كانون بزرگ مسيحيت در اورشليم،اسكندريه،انطاكيه،قسطنطنيه و رم به وجود آمد.از آنجا كه شالوده كليساي رم به دست پطرس نهاده شد و پولس براي مدتي معلم و رهبر آن بود،آن كليسا خود را از ساير كليساها برتر ميديد،و تفوق آن بر ساير كليساهاي مسيحي تدريجا مسلم شد.
اسقف اعظم آن كليسا را از روي تعظيم پاپ(پاپاس)خوانده ميشد و در مرافعات و اختلافات بين كليساها از رأي و فتواي وي پيروي ميشد.قبل از انتقال قطعي تختگاه امپراطوري به بيزانس،هنگامي كه اسقفهاي پنج مركز فوق پاتريك(پاتريارك)خوانده ميشدند،اسقف رم اين لقب را نپذيرفت و همان عنوان پاپ را براي خود كافي دانست و آن را مايه امتياز شمرد. واژه«كاتوليك» (Catholic)در زبان يوناني به معناي جامع است.
كليساي ارتدوكس:
اين فرقه قريب هزار سال پيش پديد آمد و از نظر عقيدتي با فرقه كاتوليك اختلاف چنداني ندارد.ارتدوكسها رهبري واحد را قبول ندارند و ميگويند اسقف رم(پاپ) ميتواند يكي از چند رهبر ديني باشد.كليساي ارتدوكس علاوه بر پاتريك نشين قديمي قسطنطنيه،اسكندريه،انطاكيه و اورشليم)، چهار پاتريك نشينهاي جديد روسيه، صربستان، روماني، بلغارستان و گرجستان را نيز در بر ميگيرد؛ همچنين كليساهاي قبرس، يونان، جمهوري چك، جمهوري اسلواكي، لهستان و آلباني ارتدوكس هستند.
مسيحيان ارمني نيز از نظر عقيدتي ارتدوكس به شمار ميروند.ارمنستان نخستين سرزميني است كه مسيحيت را به عنوان دين رسمي خود پذيرفت و آن هنگامي بود كه پادشاه اين سرزمين،به نام تيرداد دوم در سال 301،به دعوت گريگوري نوربخش، مسيحي شد.البته كليساي ارمني با كليساهاي كاتوليك و ارتدوكس متحد نيست و رهبر آن كليسا كاتوليكوس(جاثليق)شهر اچميازين است.
ارتدوكس ها در برخي مسائل كلامي نيز با كاتوليك ها اختلاف دارند؛ همان طور كه قبلا گفته شد،ارتدوكس ها معتقدند روح القدس تنها از خداي پدر صادر شده است،در حالي كه كاتوليك ها و پروتستان ها صدور او را هم از خداي پدر و هم از خداي پسر ميدانند و اين تفاوت مهم است. همچنين وجود مطهر(يعني پالايشگاه گناهان در عالم پس از مرگ)را نميپذيرند.(واژه«ارتدوكس» (Orthodox)در زبان يوناني به معناي راست كيش است).
كليساهاي پروتستان:
از حدود پانصد سال پيش تاكنون فرقههاي پروتستان بيشماري در مسيحيت پديد آمدهاند.پروتستانها به رهبري متمركز عقيده ندارند و براي روحانيت مسيحي ارزش چنداني قائل نيستند.پروتستانها بسياري از اعتقادات فرقههاي ديگر را رد ميكنند و نوعي مسيحيت پيراسته را ميپذيرند.البته پروتستانها نيز بسياري اعتقادات غير عقلاني، مانند تثليث و فدا را همچنان حفظ كردهاند. «پروتستان(Protestant)واژهايفرانسوي است كه از زبان لاتيني آمده و معناي آن معترض است.
شوراي واتيكاني دوم:
آخرين شوراي جهاني،كليسا شوراي واتيكاني دوم بود كه به دعوت پاپ ژان بيست و سوم تشكيل شد.اين شورا از سال 1962 تا 1965 ادامه داشت و هدف آن نوسازي كليساي كاتوليك به مقتضاي نيازهاي عصر جديد بود.در اين شورا اسقفاني از تمام مناطقجهان شركت كردند.همچنين ناظراني از كليساهاي ارتدوكس و پروتستان و ميهماناني از اسلام،يهوديت و اديان ديگر حضور داشتند.
شوراي واتيكاني مذكور شانزده سند منتشر كرد كه هدف آنها نوسازي همه مظاهر ايمان و رفتارهاي ديني بود.مهمترين تعاليم شورا به قرار زير است:
1.منزلت ممتاز كتاب مقدس در ايمان كليسا؛
2.روحاني قلمداد شدن همه مسيحيان؛
3.تعهد به پيگيري تلاش براي وحدت مسيحيت؛
4.تعهد جدي به مبارزه براي بر قراري عدالت،صلح و حقوق بشر؛
5.برگزاري مراسم عبادت به زبان محلي؛
6.وجود نجات الهي براي پيروان اديان ديگر.
عنوان يكي از سندهايي كه شورا منتشر كرد،چنين است:«اظهار نظر پيرامون رابطه كليسا با اديان غير مسيحي.»بخش مخصوص به اسلام در سند ياد شده،نخستين منبع كليسايي است ،كه در آن موضوع مسلمانان به طور رسمي بررسي ميشود.اينك
خلاصهاي از آن بخش:
-مسيحيان بايد به مسلمانان به ديده احترام بنگرند و آنان را ارج نهند؛
-مسلمانان و مسيحيان خداي واحدي را ميپرستند كه آفريدگار آسمان و زمين،توانا و مهربان است و با بشر سخن گفته است؛
-مسلمانان و مسيحيان به طور يكسان ميكوشند كه تسليم فرمانهاي او باشند؛
-هر دو گروه ايمان خود را به ايمان ابراهيم استناد ميدهند؛
-مسلمانان به عيسي به عنوان يك پيامبر تعظيم ميكنند و مريم باكره را گرامي ميدارند؛
-مسلمانان و مسيحيان در انتظار روز داوري و رستاخيز مردگان هستند؛
-مسلمانان زندگي مبتني بر اخلاق را ارج مينهند؛
-مسلمانان خدا را ميپرستند،بويژه از طريق نماز،روزه و انفاق.
اظهار نظر شوراي واتيكاني دوم پيرامون اسلام چنين خاتمه مييابد:
از آنجا كه در طول قرنهاي گذشته درگيريها و دشمنيهاي زيادي بين مسيحيان و مسلمانان پديد آمده است،شورا مؤكدا از همگان ميخواهد كه گذشته را به فراموشي بسپارند و صميمانه به تفاهم گرايش پيدا كنند و با يكديگر براي حفظ و تقويت صلح، آزادي،عدالت اجتماعي و ارزشهاي اخلاقي به سود همه افراد بشر بكوشند.
در سال 1965 پاپ پل ششم در واتيكان دبيرخانه گفتگوي اديان را تأسيس كرد و پس از آن كميتهاي را براي گفتگو با مسلمانان به آن افزود كه از اهداف آن،تقويت احترام متقابل و ايجاد تهاهم ميان مسيحيان و مسلمانان از طريق سخنرانيهاي علمي،مطالعات وطرحهاي مشترك در زمينه امور اجتماعي و جريانات مربوط به توسعه و اخلاق است.
دين مسيح در عصر حاضر:
جامعه مسيحيت در آغاز باور داشت كه عيسي به زودي با شكوه تمام باز ميگردد و به اين دليل آن جامعه بيصبرانه منتظر روز پاياني بود.انتظار مذكور و شوق بازگشت مسيح در بخشهاي قديمتر عهد جديد مانند رساله اول و دوم به تسالونيكيان منعكس شده است؛ ولي رسالههاي متأخرتر مانند رساله اول و دوم به تسالونيكيان منعكس شده است؛ ولي رسالههاي متأخرتر مانند رساله اول و دوم به تيموتاؤس،رساله به تيطس و رسالههاي پطرس به تشكيل جامعه زندگي مسيحي در اين جهان اهتمام ورزيدهاند.
با آنكه اكثريت مسيحيان با گذشت زمان دانستند كه بازگشت مسيح نزديك نيست، اقليتي از آنان بر اين عقيده باقي ماندند كه وي به زودي ميآيد.ايشان مطالب كتاب مكاشفه يوحنّا پيرامون جنگ بين خير و شر را تفسير لفظي ميكردند و به اين علت در انتظار بازگشت نزديك عيسي به سر ميبردند تا وي بيايد و حكومتي هزار ساله ايجاد كند،حكومتي كه به روز داوري پايان خواهد يافت.
=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
برگرفته از كتاب : آشنايي با اديان بزرگ،
=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
مولف : حسين توفيقي انتشارات سمت
=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
به امید ظهور مولی و سرورمان حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) که صد البته نزدیک است.
