آیین زیبای نوروز کردســــتـــــــــــان
در شهر سنندج از نیمههای اسفندماه و شاید زودتر خانوادهها دست به تدارک نوروز میزدند.
از جملهاین تدارکات تهیهسمنو بود. خانمهای خانه گندم، عدس و کنجد را در پارچهای ریخته و
در ظرفی مسی قرار میدادند. بعد از ریختن آب بر روی آن در جلوی نور ملایم خورشید میگذاشتند
تا دانهها جوانه بزند. پدر خانواده در این فرصت اندکِ قبل از عید به بازار میرفت تا برای اهالی
خانه لباس و کفش تهیه کند. از دیگر چیزهایی که قبل از عید آماده میشد آجیل، شیرینی، میوه،
برنج، روغن و گوشت بوده است. لازم به ذکر است مردم سنندج به مانند اعیاد مذهبی که روز قبلِ
آن را عرفه مینامند،روز قبل از عید نوروز را نیز عرفه مینامیدند.
این روز شلوغترین روز سنندج بوده است. خانواده،لباسهایشان را از خیاطی میگرفتند،
مردمهابه سلمانی میرفتند، و زنها در پی خرید تخم مرغ بودند. خانوادههای سنندجی کمتر
از یک تغار (30 عدد) تخممرغ نمیخریدند. تعداد این تخم مرغها گاهی به سه تا چهار تغار
نیز میرسید. تخممرغها آبپز میشد و همگی اعضای خانواده دست به رنگ کردن آنها میزدند تا
با برابر قرار دادن زمین و تخممرغ، با رنگ کردن آن، زمین را نیز رنگ زده باشند.
چند روز قبل از عید، جوانان روستا، بوتههای خار را جهت فروش به شهر میآوردند.
خانوادهها آن را تهیه کرده و بر پشت بام میگذاشتند. از جمله چیزهایی که قبل از عید توسط بچهها
تهیه میشد، «نوروزنامه» بود. نوروزنامه یک صفحه سفید بود که در بالای آن اشکالی مانند
سماور، قلیان، سمنو، تخممرغ رنگ شده، شیرینی و ماهی نقاشی میشد و پایین آن در چهار ستون
اشعاری که هر مصرع در یکی از سطرهای این ستونها جای میگرفت مینوشتند.
بچهها اشکال را رنگآمیزی کرده و موقع تحویل سال به پدر و مادر خود میدادند و
عیدی طلب میکردند.
در نوروز خوانچههایی برای عروسهای نامزد شده یا دخترهایی که به خانهشوهر رفته بودند
میبردند. گاه تعداد این خوانچهها به دوازده نیز میرسید.
طلا، عطر، دستمال، جوراب، تخممرغ رنگ شده، صابون، پارچه، ماهی، شربت، سمنو، شیرینی و
آجیل و از همه مهمتر سیب سرخ زرورق زده شده، از اقلامی بود که در خواچهها وجود داشت.
در شب نوروز بوتههای خارِ آماده شده توسط پدر خانواده آتش زده میشد و بچهها نیز شروع به
آتشبازی میکردند. لازم به ذکر است در مناطق کُردنشین،آتش مخصوص نوروز بوده و
در چهارشنبه سوری (چوارشهمه کوله) به هیج وجه آتش روشن نمیشد.
بعد از خاموش شدن آتش، خانواده به خانه رفته و شام میخوردند.
در سنندج معمولاً این شام حلوا بوده و غذای اصلی که پلو خورشت است را برای فردای آن صرف
میکردند. مردم سنندج به هنگام تحویل سال، لباس کردی خود را به تن کرده و آینهتمام قد سنگی یا
نیم قد را به دیوار تکیه داده و در دو طرف آن شمعدانی با شمع روشن قرار میدادند.
جلوی آینه سفرهکوچک سفیدی پهن میکردند که روی آن سمنوی تزئین شده با روبان قرمز،
تخم مرغ رنگ شده، ماهی، شیرینی، آجیل و تنگهای رنگارنگ شربت قرار میدادند.
پدر خانواده وضو میگرفت و با تحویل سال برای خانواده و آشنایان دعا میکرد.
بچهها «نوروزنامه»ها را میدادند و عیدی میگرفتند. خانوادههایی که دختر شوهر داده یا
عروس داشتند منتظر عید دیدنی بچههایشان میشدند و کوچکترها نیز به عید دیدنی بزرگترها
میرفتند. بچهها هر یک سهم خود را از تخممرغها دریافت میکردند و جهت انجام «هیلکه شکینه»
به کوچه میروند. رسم تخممرغ شکستن در سنندج به این نحو است که هر یک از دو نفر
تخممرغهایشان را در دست گرفته و بر روی هممیزنند. تخممرغ هر کدام شکست، باید آن را به
طرف دیگر که تخممرغاش سالم مانده بدهد. این رسم به صورت دیگری نیز اجرا میشود.
چند نفر که در این کار شرکت میکنند تخممرغهایشان را به هم میزنند و هر تخممرغی شکسته شد
آن را روی زمین گذاشته و این کار را تا زمانی که تنها یکنفر تخم مرغ نشکسته داشته باشد ادامه
میدهند. تمام تخممرغهای روی زمین ازان کسی است که تخم مرغ سالم دارد.
در مناطق دیگر کُردنشین رسمهای زیادی در رابطه با نوروز وجود دارد.
از جملهی این رسمها رقص کردی و به کوه و دشت رفتن مردم در صبح زود است.
آنها دست خود را با شبنم تر کرده و بر صورت و لباس خود میکشند و
اعتقاد دارند اگر کسی مریض باشد شفا مییابد. در دیگر مناطق مردم صبح زود
از روستا به راه افتاده و با خود آرد میبردند. وقتی به کوه رسیدند آرد را خمیر کرده و
دستهای گُل در آن فرو میکنند. خمیر و گل را به روستا آورده وروی درب منزلشان میگذارند.
آنها اعتقاد دارند با این کار بهار را به خانهشان آورده و باعث خیر و برکت میشود.
مدیر سابق تالار آموزش خانواده
abdollah_esrafili@yahoo.com
شاد، پیروز و موفق باشید.
سه شنبه 6 فروردین 1392 12:23 PM
تشکرات از این پست
mohammad_43