آیی اوینادان
مردی به همراه خرسی که زنجیر به گردن یا به دماغ خرس وصل شده روستاها و شهرها را میگردد درمیان مردم به اجرای برنامه توسط خرس میپردازد . مرد دستور میدهد و خرس اجرا میکند . بعد از اجرای هر دستور توسط جایزه خرس که یک حبه قند است به او داده میشود .
به دستور آیی اوینادان خرس روی دو پا راه میرود . غلت میزند . بچه داری میکند . قهر میکند . جای دوست و دشمن را نشان میدهد . و برنامه های دیگر ...
طرفداران این برنامه اکثراً بچه ها هستند که بعد از تماشای برنامه های مختلف به صاحب خرس تخم مرغ ، گندم ، کشمش ، کره و گاهاً پول پرداخت میکنند . بچه ها تا خروج خرس و صاحبش از ده آنها را بدرقه کرده و با لذت تن خرس را لمس میکنند .
از چندین سال قبل از انقلاب اسلامی این برنامه کنار گذاشته شده .
چُمچَه گلین
این بازی توسط بچه ها از 7 سال تا 15 سال اجرا می گردید . هر سال با شروع بهار این برنامه با سرو صدای شاد بچه ها اجرا می شد . بهار فصل رویش و بارش است .اگر بارش باران به تاخیر می افتاد بچه ها کمر همت بسته با استفاده از یک قاشق چوبی که در زبان محلی به آن چمچه می گفتند این بازی را انجام میدادند .
از پارچه های رنگارنگ برای قاشق لباس و روسری درست میکردند . با مداد رنگی چشم و ابرو دهان و دماغ میکشیدند . دور هم جمع شده و چمچه حرکت داده با شعرهای بچه گانه که با صدای بلند میخواند در کوچه ها و محله ها را میافتاد از آسمانها و ابرها تقاضای باران میکردند . جالب همکاری بزرگتر با بچهها بود . از مقابل هر خانه که رد میشدند به سر و صورت آنان آب میپاشیدند سپس بین بچه ها نقل و نبات و گندم توزیع میکردند . به نشانی شیرینی کامی . رویش و بارش و برکت وار تزاق از روزی حلال . بارها مشاهده میشد که همزمان با بازی بچه ها باران باریدن گرفته .
متاسفانه این بازی نیز به خاطره ها پیوسته .
یالانجی پهلوان ( پهلوان پنبه )
این بازی در اکثر مناطق کشور اجرا می گردد . این برنامه مخصوص اعیاد عروسی بوده وسایل کار یا اکسوار این برنامه شامل 6 تیر بلند و یک تیر نسبتاً کوتاه طناب بلند و ضخیم و وسایل شخصی پهلوان مثل سینی - صندلی - لحاف تشک - دو چرخه و ...
تیرها در دو دسته سه تایی به صورت مثلث به فاصله تقریبی 5 متری نصب شده و طناب ضخیم توسط میخی به زمین محکم شده از بالای ستونها کشیده شده در سمت دیگر محکم به زمین وصل می گردد . پهلوان از طناب بالا رفته در وسط دو تیر بر روی طناب به انجام عملیات میپردازد . مثل خوابیدن در رختخواب .
یا اینکه سینی مسی بزرگی روی طناب قرار داده بر روی آن یک صندلی و خود روی صندلی نشسته طناب را تاپ داده یا حرکت می کند . بر روی طناب دو چرخه سواری می کند . در تمام عملیات یک تیر به عنوان تیر تعادل به دست دارد . گاه بند بازی میکند .
پهلوان پنبه ( یالانچی پهلوان ) طنابی روی زمین دراز کرده با حرکات کمیک کارهای پهلوان را تقلید میکند که اکثراً برای شیرین شدن برنامه دچار حادثه میگردد . تمام برنامه را یک دهل زن و یک نوازنده سرنا با صدای سازهای خود همراهی میکنند .
این برنامه به حال تعطیل در آمده فقط گاه به گاه در جشنوارههای فرهنگی و هنری شاهد اجرای آن هستیم .
آیی اویونی ( خرس بازی )
در مراسمات شادی مثل عروسیها ، ختنه سوران یا نامزدی ها این برنامه اجرا می شد . بازیگران بازی با حداقل امکانات با استفاده از کفش کت کرکی و یا پوستی و شلوار گشاد خود را به شکل وهیب خرس در آورده و حرکات شیرین و جالبی را اجرا مینمود . تمام حرکات هنرمند تقلید از راه رفتن غذا خوردن خرس بود . غلت میزد . روی دو پا مثل خرس راه میرفت . جای دوست و دشمن را نشان میداد . با مهمانان مجلس شوخی میکرد .
بیشترین علاقمندان این برنامه کودکان و نوجوانان بودند . سعی میکردند با خرس دوست شده بازی کنند و هنرمند از این فرصت با استفاده از بچهها برنامه های جذاب و گیرایی را اجرا میکرد .
متاسفانه سالهای سال است که این بازی منسوخ شده و از بین رفته ، فقط خاطرهای مانده و بس .
ته کم
ته کم یک بز چوبی کوچک و دست سازی که توسط هنرمند ته کم بازی ساخته می شود . زیر شکم ته کم تکه چوبی بلند قرار گرفته و یک تخته که در وسط آن سوراخی است برای رد شدن چوب زیر شکم ته کم و یک دسته هنرمند به دست گرفته با دست دیگر چوب تکه را . آن را بالا و پائین می کند در سمتهای مختلف به حالت رقص می چرخاند . با صدای خرب برخورد ته کم و تخته اشعاری را به زبان شیرین آذری می خواند و موجب خنده و تفریح تماشاچیان می گردد . تماشاچیان اکثراً کودکان و نوجوانان هستند . هنرمند بازی گردان ته کم که دارای صدای گرم و دلنشینی است . الان به ندرت این بازی دیده می شود . در استانهای اردبیل ، آذربایجان شرقی و غربی زیاد اجرا می گردید متأسفانه به ندرت دیده می شود .
البته این بازی شیرین در چند فیلم تلویزیونی و سینمایی نشان داده شده و اخیراً دست ، به ساخت فیلمی از آقای یداله حمدی قرار گرفته که توسط شبکه 5 مرکز گردیده .