بسیاری از خانم‌ها معتقدند 30 سالگی بهترین زمان برای بچه‌دار شدن است زيرا در این سن احتمال اینکه از لحاظ شغلی و روابط زناشویی در ثبات قرار گرفته باشند بیشتر است. همین موضوع باعث می‌شود بتوانید پایه‌های خانواده‌تان را بهتر از هر زمان دیگری بنا کنید اما باید بدانید قدرت باروری در 30 سالگي به بعد نسبت به قدرت باروری در 20 سالگی تفاوت‌های عمده‌ای دارد. هرقدر بیشتر از مرز 30 سالگی دور شوید قدرت باروری‌تان نیز کمرنگ‌تر می‌شود. با این حال اگر تا به امروز یک زندگی سالم را دنبال کرده‌اید و حسابی مراقب وزن و تناسب اندام‌تان بوده‌اید احتمال اینکه در سنین بالا بارداری سالم‌تری داشته باشید، بیشتر است. بارداری زیر 18 سال خطرناک است.
تخمک‌گذاری در دخترخانم‌ها از سن بلوغ شروع می‌شود و از همان زمان امکان بارداری فراهم می‌شود. در چند سال اول بعد از بلوغ معمولا تخمک‌گذاری‌ها نامرتب است و گاهی اوقات يك تا 2 سال طول می‌کشد تا حالت طبيعي و منظم خود را پیدا کند. بارداری در سنین زیر 18 سال می‌تواند همراه با خطراتی از جمله کاهش رشد داخل رحمی جنین، افزایش احتمال فشار خون بارداری و پره اکلامپسی باشد. علاوه براین مادری که در سن کم باردار می‌شود، مسلما تجربیات کافی برای به آخر رساندن یک بارداری را ندارد. معمولا در کشورهای پیشرفته این نوع بارداری‌ها بدون برنامه‌ریزی قبلی رخ می‌دهد و احتمال سقط در آنها زیاد است، زيرا ممکن است تخمک یا اسپرم کیفیت مناسب برای باروری را نداشته باشند.برای آشنایی بیشتر با این موضوع به سراغ دکتر آزیتا صفارزاده، متخصص زنان و فوق تخصص نازایی و لاپاراسکوپی رفتیم تا پاسخ سؤالاتمان را از ایشان بپرسیم.
بهترین سن برای بارداری
بهترین سن برای بارداری معمولا 25 و 26 سالگی است. در این سن اکثریت عوارض بارداری کاهش پیدا می‌کند و معمولا بارداری به صورت طبيعي ادامه پیدا می‌کند. احتمال دیابت، فشارخون و کاهش رشد جنین بسیار کم است و بارداري‌ها در این سن معمولا بدون خطر است، در ضمن احتمال ناهنجاری‌های جنینی که بیشتر به علت سه تایی شدن کروموزوم‌های 13، 18 و 21 اتفاق می‌افتد، بسیار کم است. تمام تخمک‌های یک خانم در زمان تولد تولید و ذخیره می‌شوند و تا 50 سالگی هر ماه یکی از آنها آزاد شده و باعث تخمک‌گذاری و عادات ماهانه می‌شود. حال هرقدر سن باروری پایین‌تر باشد (البته نه زیر 18 سال) به خصوص در 25 تا 26 سالگی کیفیت تخمک‌هایی که بارور می‌شوند، بسیار بهتر است و معمولا بارداری‌ها راحت‌تر و بدون مشکل می‌گذرند. علاوه براین در این سن معمولا سلامت خانم‌ها بیشتر است و به اندازه کافی از شعور اجتماعی و دانش لازم براي مادر شدن هم برخوردار شده‌اند.
اگر سیگاری هستيد حتما سیگار را قطع کنید و قلیان را کنار بگذارید. در صورت وجود اعتیاد نیز باید حتما مصرف مواد را ترک کنید تا حین بارداری مشکلی پیش نیاید
نكته كليدي در سلامت بارداري
باردار شدن در سنین بالا این احتمال را دارد که دیابت یا فشار خون حاصل از بارداری، پس از زایمان برای مادر باقی بماند یا اینکه ممکن است اختلالات مربوط به وریدها باعث لخته شدن خون و ترومبوزهای وریدی شود، البته این احتمال در افراد چاق و کم‌تحرک بیشتر است، حتی احتمال آمبولی ریه نیز وجود دارد، با این حال اگر مادر از سلامت جسمانی خوبی برخوردار باشد، رژیم غذایی مناسبی داشته باشد، به طور مرتب ورزش کند و اضافه وزن نداشته باشد، می‌تواند در سنین بالاتر نیز بارداری سالم و بی‌خطری داشته باشد، برای مثال یک خانم 40 ساله که از سلامت کامل برخوردار است و مرتب ورزش می‌کند، نسبت به یک خانم 27 ساله که چاقی مفرط دارد و وزنش بالای 100 کیلوگرم است، حاملگی بسیار بهتری را خواهد گذراند.
در سنین بالا احتمال دوقلوزایی بیشتر می‌شود؟
استفاده از روش‌های کمک باروری باعث می‌شود احتمال دوقلوزایی زیاد شود اما باید بدانید این موضوع ربطی به سن ندارد، یعنی با بالا رفتن سن احتمال دوقلوزایی بیشتر نمی‌شود بلکه بر اثر داروهای کمک باروری این شانس بیشتر می‌شود. احتمال دوقلوی دوتخمی در كل بارداري ها يك به 250 است، این احتمال در همه ثابت است مگر در کسانی که سابقه خانوادگی داشته باشند. علاوه بر این معمولا خانم‌هایی که در سنین بالاتر باردار می‌شوند تحت عمل سزارین قرار می‌گیرند. درواقع سیستم آمریکایی برای زایمان‌های بالای 35 سال سزارین را توصیه می‌کند چراکه در این سن احتمال ایجاد مشکلات حین زایمان برای نوزاد بیشتر می‌شود اما سیستم اروپایی معمولا سزارین را در سنین بالاتری پیشنهاد می‌کند. به طور کلی اگر فردی اولین بارداری‌اش در سن بالای 35 سال باشد، بهتر است سزارین شود.
خانم‌های یائسه هم می‌توانند باردار شوند!
بعد از 42 سالگی احتمال بارداری بسیار کم می‌شود اما امروزه با روش‌های کمک‌باروری موجود می‌توان خانم‌های 42 ساله به بالا را نیز باردار كرد. در این سنین تخمک‌گذاری‌ها کم می‌شود اما احتمالش صفر نیست. برای مثال برخی از افراد در 54سالگی یائسه می‌شوند، حتی می‌توان با استفاده از روش‌های کمک‌باروری مانند IVF و تخمک اهدایی، خانم‌های یائسه را نیز باردار كرد. با این حال باید انتظار عوارض بارداری را در این سنین داشته باشیم.
این آزمایش‌ها را 6 ماه قبل از بارداری انجام دهید
به تمام خانم ها توصیه می‌شود 6 ماه قبل از بارداری به پزشک زنان مراجعه کنند تا تمام آزمایش‌های روتین و مورد نیاز را انجام دهند، البته امروزه وزارتخانه انجام این آزمایش‌ها را اجباری کرده است. در این آزمایش‌ها کم‌خونی، فعالیت غده تیروئید، گروه خونی، هپاتیت، ایدز، سیفلیس، عملکرد کلیه و ... بررسی می‌شوند، همچنین واکسن‌هایی که قبلا تزریق نشده‌اند مانند واکسن کزاز، سرخجه و... برای فرد تزریق خواهد شد، سپس از او درخواست می‌شود حتما 3 ماه قبل از بارداری شروع به مصرف مولتی ویتامین‌ها و اسید فولیک کند و یک زندگی سالم داشته باشد، یعنی میزان مصرف فست‌فود، چربی، شیرینی و نشاسته را کاهش دهد و از انواع پروتئین‌ها، حبوبات، سبزیجات، لبنیات کم‌چرب و یک یا دو بار در هفته از ماهی استفاده کند. همچنین لازم است هر روز ورزش‌های مناسبی انجام دهد، برای مثال می‌تواند روزی 45 دقیقه تا يك ساعت پیاده‌روی تند داشته باشد یا شنا، ایروبیک و هر ورزشی که دوست دارد انجام دهد تا عضلاتش آمادگی اضافه شدن 2لیتر خون و15 تا 20ضربان قلب و کشش و تحمل حداقل 12 کیلو اضافه وزن را حین بارداری داشته باشد.
تصمیم‌گیری بین مرگ و زندگی حین بارداری
هرچه سن بالاتر می‌رود تصلب شرائین بیشتر شده و جدار عروق تنگ‌تر می‌شوند. این تنگ شدن عروق برای رحم نیز اتفاق می‌افتد و همین موضوع باعث افزایش فشار خون، سقط و کاهش رشد داخل رحمی جنین می‌شود، همچنین ممکن است واریس‌هایی در ناحیه لگن ایجاد شود که این واریس‌ها هنگام بارداري بسیار دردناک خواهند شد و ممکن است خونریزی نیز به همراه داشته باشند. علاوه بر این احتمال وجود سرطان‌ها در سنین بالا بیشتر است، برای مثال ممکن است فرد همزمان با بارداري، سرطان دهانه رحم یا سرطان سینه داشته باشد و این موضوع حین بارداری کشف شود. بیماری‌های همزمان با بارداری پزشکان را با مشکلات بسیاری مواجه می‌کند چون گاهی اوقات لازم است بین مرگ و زندگی تصمیم‌گیری شود البته در بعضی موارد می‌توان درمان را تا موقع زایمان عقب انداخت. علاوه بر سرطان‌ها، احتمال بیماری‌های خوش‌خیم مانند فیبروم یا پولیپ با بالارفتن سن افزایش پیدا می‌کند. وجود فیبروم‌های متعدد و بزرگ مخصوصا در سنین بالا می‌تواند باعث مشکلات بارداری و سقط شود.
فریز تخمک هنوز مراحل اولیه را طی می‌کند
امروزه با بالارفتن سن ازدواج بسیاری از خانم‌های جوان نگران این هستند که با ازدواج در سنین بالا دیگر نتوانند بچه‌دار شوند اما مدتی است که با معرفی یک روش جدید سؤالات بسیاری در ذهن خانم‌های جوان ایجاد شده است. در این روش مقداری از بافت تخمدان یا یکی از تخمدان‌ها با روش لاپاراسکوپی برداشته می‌شود و در نیتروژن مایع فریز می‌شود. این مایع می‌تواند بافت تخمدان را برای سال‌ها سالم نگه دارد، سپس در زمان مورد نظر، تخمدان را در محیط کشت تحت اثر داروهای محرک تخمک‌گذاری قرار می‌دهند تا فولیکولی که لازم است تشکیل شود، سپس از آن فولیکول، تخمک را خارج می‌کنند تا با استفاده از آن بتوان فرد را باردار كرد. با این حال این روش هنوز مراحل ابتدایی خود را طی می‌کند و نمی‌توان خیلی روی آن حساب کرد. در واقع هنوز موفقیت چشمگیری با این روش دیده نشده است، به هرحال در صورت تمایل به افراد پیشنهاد می‌شود این کار را انجام دهند، شاید علم مربوط به آن تا چند سال دیگر در ایران پیشرفت کند و بتوان از تخمدان فریز شده استفاده کرد.
افت باروری در آقایان بعد از 40 سالگی
آقایان نیز در سنین بالای 40 سالگی دچار افت قدرت باروری می‌شوند درست مانند همان اتفاقی که بعد از 30 سالگی برای خانم ها می‌افتد. بالا رفتن سن آقایان باعث تنگی عروق بدن و کم شدن تعداد اسپرم‌ها، کند شدن حرکت و غیرطبیعی شدن شکل آنها می‌شود. متاسفانه امروزه به دلیل پوشیدن شلوارهای تنگ و قرار گرفتن در محیط‌های گرم نوعی بیماری به نام واریکوسل یا واریس بیضه در آقایان بسیار شایع شده است. این واریس و بالارفتن حرارت ناحیه بیضه‌ها می‌تواند منجر به کاهش تعداد، حرکت و بد شکل شدن اسپرم‌ها و در نهایت نازایی شود.
