سوختگی با آتش
اقدامات امدادي كه بايد انجام داد عبارتنداز:
حذف عامل سوختگي: با آب سرد آتش را خفه كنيد - لباس هاي مستعد آتش سوزي را در آوريد از دويدن شخص در حال سوختن جلوگيري كنيد .
ارزيابي بيمار: علائم حياتي و شوك و…را كنترل وعمق و وسعت و وخامت سوختگي را بررسي كنيد.
درمان سوختگي:
۱- بيمار را روي سطحي از بدن كه سوختگي وجود ندارد يا كمترين سطح سوختگي را دارد دراز كنيد.
۲- وسائل آلوده كننده را از بدن مصدوم جدا كنيد.
۳- لباس هاي چسبيده به محل زخم را هرگز جدا نكنيد.
۴- توسط آب خنك و تميز محل سوختگي را شستشو دهيد.
۵- محل زخم را با گاز استريل پانسمان كنيد.
۶- اگر بيمار قادر به نوشيدن است و زمان كافي داريد بر اساس جدول زير مايعات به مصدوم بنوشانيد.
بزرگسالان۵/۰ليوان ، بچه هاي۱۲-۱ سال۲۵/۰ليوان ، كمتر از يكسال ۱۲۵/۰ليوان
در صورت وخامت سوختگي مصدوم را به اولين مركز درماني منتقل كنيد.
تذكر:در سوختگي با قير بلافاصله منطقه را با آب سرد خنك كنيد.قير را هرگز بر نداريد سپس اقدامات اوليه ذكر شده فوق را بعمل آوريد.
سوختگی شیمیایی
سوختگی با مواد شيميايي از جدي ترين نوع سوختگي ها بوده كه در سطح كم و عمق زيادتري بدن را دچار سوختگي مي نمايد.
حذف عامل سوختگي:لباس هاي آلوده را در آورده و محل را با آب فراوان شستشو دهيد.
ارزيابي بيمار:علائم حياتي ، شوك و … را كنترل وعمق و وسعت و وخامت سوختگي را بررسي كنيد.
درمان سوختگي : درمان اين نوع سوختگي عبارت از شستشوي موضع با آب فراوان حداقل بمدت ۲۰ تا ۳۰ دقيقه و سپس اقدامات درماني بايد همانند سوختگي با حرارت بعمل آيد.
انتقال مصدوم: مصدوم را در صورت امكان به اولين مركز درماني منتقل كنيد. …
تذكر: در صورت آلوده شدن چشم با مواد شيميايي بهترين كار شستشو با آب فراوان است.دقت كنيد تا در موقع شستشو آب مصرف شده از جانب بيروني چشم خارج شود تا چشم مقابل را آلوده نكند.در صورت وجود جسم خارجي در چشم با نوك دستمال تميز آن را به آرامي خارج كنيد بعد از شستشوي چشم را با گاز استريل پانسمان و مصدوم را منتقل كنيد.
سوختگی با برق
عبور جريان برق از بدن احتمالاً باعث ايجاد جراحتهاي وخيم و حتي مرگ آور مي شود . جريان برق ممکن است از يک منبع توليد برق با ولتاژ پايين ( وسايل الکتريکي خانگي ) يا ولتاژ بالا ( بيش از ۱۰۰۰ ولت - معمولاً در کارخانه ها يا در خيابان ) و يا احتمالاً از صاعقه ( برق زدگي )باشد . وقتي جريان برق از نقطه اي وارد بدن مي شود از محل ديگر که در آن بدن با زمين تماس دارد خارج مي شود . نقاط ورود و خروج جريان برق از بدن آسيب مي بيند و آسيب اين نقاط به صورت حفره اي شبيه به محل ورود گلوله به چشم مي خورد . به غير از محل ورود و خروج جريان برق ،بافتهايي که در مسير اين دو نقطه قرار دارند نيز تحت تأثير جريان برق و حرارت توليد شده تخريب مي شوند به طوري که هرچه ولتاژ برقي که وارد بدن مي شود بيشتر باشد ، سوختگي ايجاد شده عميق تر و جراحتهاي باقي مانده وخيم تر خواهند بود . علاوه بر اين ، جريان الکتريکي ضمن عبور از بدن در اعصاب ( محيطي و مرکزي ) ، ماهيچه ها و قلب تغييرات شيميايي قابل توجهي ايجاد مي کند و باعث اختلال در واکنش هاي بدن شده و يا به طور کلي باعث توقف آنها مي شود ، در بسياري از موارد اگر چه سوختگي خارجي ( محل ورود و خروج جريان برق ) به طور فريبنده اي کوچک است اما اين مقدار کوچک نبايد پوششي بر آسيب هاي وخيم تر عمقي باشد و ما را به اشتباه بياندازد .
ابزار و سيمهاي برق با ولتاژ پايين که در خانه يا محل کار يافت مي شوند مي توانند باعث برق گرفتگي بشوند . اکثر سيمها و ابزار الکتريکي توسط روکش هاي عايق پوشانده شده اند تا انسان تماس مستقيم با برق نداشته باشد . بسياري از برق گرفتگي ها ناشي از خراب بودن کليدها ، سائيده شدن روکش سيمها يا خرابي خود وسيله الکتريکي است . کودکان بيشتر در معرض خطر برق گرفتگي قرار دارند چرا که دوست دارند با کليدها ، سيمها و يا پريزها بازي کنند .
آب يک هادي خوب جريان برق است لذا تماس با وسايل الکتريکي با دست خيس يا زماني که زير پاها خيس است ، خطر برق گرفتگي را افزايش مي دهد .
صاعقه يک منبع طبيعي توليد الکتريسيته ( جريان مستقيم با سرعت و ولتاژ فوق العاده زياد ) است که به طور عادي براي رساندن خود به زمين از نزديکترين زائده بلندي که در آن حوالي وجود دارد استفاده مي کند و اگر شخصي در تماس با ، يا حتي نزديکي به يک زائده طبيعي مانند درخت ، برج يا دکل باشد صدمه شديدي خواهد ديد . الکتريسيته توليد شده به وسيله برق آسمان عمرش فوق العاده کوتاه است اما مي تواند موجب مرگ آني ( به علت ايست قلبي - تنفسي ) يا حداقل سبب به آتش کشيدن لباس شخص شود ( اما صدمات بافتهاي عمقي به نسبت سبکتر است ) . بنابراين در زمان رعد و برق بايد به سرعت از محلهاي خطرناک دور شد .
عوارض تهديد کننده جان مصدوم در صدمات الکتريکي
با ورود جريان برق به بدن در اثر انقباضهاي الکتريکي سفت ( کزازي شکل ) عضلات تنفسي يا آسيب مراکز تنفسي در مغز ( در بصل النخاع ) ايست تنفسي عارض مي شود و پس از مدتي قلب نيز از حرکت مي ايستد . البته اگر جريان برق از خود قلب نيز عبور کرده باشد با ايجاد انقباضات کرمي شکل و غيرمؤثرو اسپاسموديک در بطن ( فيبريلاسيون بطني ) ايست قلبي اوليه خواهيم داشت . پس از ايست قلبي - تنفسي اگر در عرض ۴ تا ۶ دقيقه عمليات احياء شروع نشود مرگ قطعي و حتمي خواهد بود . اما قبل از شروع عمليات احياء ابتدا بايد تماس مصدوم را با جريان برق از بين ببريم .
قطع جريان کم ولتاژ
معقولترين کار قطع کليد کنتور است . اگر دسترسي سريع به فيوز امکان پذير نبود دو شاخه را از پريز بيرون بياوريد يا سيم روکش دار را بکشيد تا از پريز خارج شود و مطمئن شويد که خود در يک محل بي خطر و سالم قرار گرفته ايد . اگر نتوانستيد جريان برق را به اين ترتيب قطع کنيد روي يک ماده عايق خشک مثل روزنامه يا يک تخته چوبي يا لاستيک بايستيد و با يک وسيله چوبي بلند ( مثل جارو ) منبع برق را از مصدوم دور کنيد . يا اينکه يک طناب را به دور رانها يا دست مصدوم بياندازيد و او را به سمت خود بکشيد تا از منبع دور شود .
توجه کنيد : از به کار بردن وسايل فلزي يا مرطوب يا از تماس با بدن لخت مصدوم کاملاً خودداري کنيد . اگر هيچ راهي وجود نداشت گوشه لباس مصدوم را که خشک است بگيريد و او را بکشيد .
برق گرفتگي با جريانهاي پر ولتاژ
در مواردي که با برق گرفتگي ولتاژ بالا روبرو هستيد به هيچ عنوان به مصدوم نزديک نشويد مگر اينکه از طرف پليس يا شخص مسئولي به شما اطمينان داده شود که مي توانيد به مصدوم نزديک شويد . تماس با برق هاي پرولتاژ در خطوط فشارقوي هوايي معمولاً سبب مرگ آني مي شود . در چنين مواردي ضمن ايجاد سوختگي هاي شديد ، در اثر نيروي ناشي از اسپاسم ناگهاني ماهيچه اي ، مصدوم به مساحتي دورتر از محل تماس پرت مي شود . اگر مصدوم همچنان در تماس با برق مانده بود يا اينکه کمتر از ۱۸ متر از خطوط فشار قوي فاصله داشت هرگز کوشش نکنيد که او را نجات دهيد ، حتي به او نزديک هم نشويد تا اينکه برق به وسيله مسئولين قطع شود چرا که برق فشار قوي حالت قوسي داشته و مي تواند مسافتهاي دور را نيز تحت تأثير قرار دهد در اين موارد مواد عايق ، مانند چوب خشک يا لباس خشک به هيچ وجه حفاظتي براي شما ايجاد نخواهد کرد . بلافاصله به پليس خبر دهيد و اجازه ندهيد کسي به مصدوم نزديک شود و زماني کمک هاي اوليه را شروع کنيد که از طرف مسئولين يا مراجع رسمي به شما اطلاع داده شود که برق قطع شده است .
ارزيابي مصدومين برق گرفتگي
شکايات وعلائم
مصدومي که دچار برق گرفتگي مي شود ممکن است يکي يا تمام شکايات و علائم زير را داشته باشد :
سوختگي هاي محل ورود و خروج جريان برق از بدن
قطع راههاي عصبي که به صورت فلج اندام تظاهر مي کند .
درد و حساس شدن ماهيچه ها
افزايش فشار خون يا کاهش فشار خون همراه با علايم و شکايات ناشي از شوک
مشکل شدن تنفس يا ايست تنفسي ( ممکن است زبان ورم کند و راه هوايي را مسدود نمايد)
ضربانات نامنظم قلب يا ايست قلبي.
بي قراري و تحريک پذيري ، اگر مصدوم هوشيار است .
بيهوش شدن .
اختلالات بينايي .
شکستگي استخوانها ( از جمله ستون مهره ها ) و دررفتگي مفاصل به علت انقباضات شديد عضلات يا پرت شدن .
تشنج ( در موارد شديد )
مراقبت از مصدوم
مراحل مراقبتهاي اورژانس
مطمئن شويد که خود و مصدوم در يک منطقه بي خطر قرار داريد .
براي مصدوم يک راه هوايي مطمئن برقرار کنيد و اگر لازم است ( در موارد ايست قلبي - تنفسي ) عمليات احياي قلبي - تنفسي مقدماتي را شروع کنيد .
در صورت وجود ضايعات نخاعي و ستون فقرات ، آسيب هاي سر و شکستگي شديد ، مراقبتهاي اوليه مربوط به آنها را انجام دهيد .
سوختگي هاي الکتريکي را ارزيابي کنيد . در جستجوي حداقل دو محل سوختگي خارج باشيد : يکي محل تماس با منبع انرژي الکتريکي و ديگري محل تماس با زمين .
محل هاي سوختگي را سرد کنيد .
بر روي مناطق سوخته پانسمان استريل خشک قرار دهيد .
مراقب شوک باشيد . آن را درمان کرده و اکسيژن با غلظت بالا تجويز کنيد .
مصدوم را هر چه زودتر منتقل کنيد . بعضي از عوارض سوختگي ( مثل تورم راههاي هوايي و در نتيجه خفگي ، نارسايي کليه ، اختلالات قلبي و شوک ) شروع تدريجي دارند . بنابراين بايد مصدوم را سريعاً به مرکز مجهز منتقل کرد و او را تحت نظر قرار داد .
توجه کنيد : آسيب هاي الکتريکي سبب تخريب وسيع عضلات شده ، که اين باعث آزاد شدن مواد سمي ( مثل ميوگلوبين ) به داخل خون مي شود . اين مواد از راه خون به کليه ها رسيده و در ادرار ترشح مي شوند و رنگ آن را قرمز مي کنند و از طرفي با رسوب در کليه ها سبب نارسايي کليه خواهند شد . بنابراين براي جلوگيري از اين عارضه به مصدومين برق گرفتگي که ادرار قرمز دفع مي کنند بايد حجم زيادي از مايعات داخل وريدي ( ترجيحاً حاوي بي کربنات سديم ) تزريق کرد تا با شسته شدن کليه ها ، آسيب کليوي تقليل يابد .
چگونه کمک کنیم :
اين نوع سوختگي داراي عمق زيادي است و به بافت هاي داخل بدن صدمه مي زند.
اقدامات امدادي در اين نوع سوختگي عبارتند از:
حذف عامل سوختگي: توسط يك وسيله عايق مصدوم را از جريان برق جدا كنيد.
ارزيابي بيمار: علائم حياتي ، شوك و … را كنترل وعمق و وسعت و وخامت سوختگي را بررسي كنيد.
درمان سوختگي : محل ورود خروج برق را پانسمان و اقدامات امدادي شبيه سوختگي با حرارت را به عمل آوريد.
انتقال: مصدوم را در اسرع وقت به اولين مركز درماني منتقل كنيد.
سوختگی ناشی از اشعه
توسط دو نوع اشعه سوختگي ايجاد مي گردد: ۱ـ اشعه خورشيد ۲ـ تشعشات اتمي
در مورد تشعشات اتمي ابتدا محافظت خود امدادگر از خطر تشعشات و ثانيا رفع آلودگي مصدوم و درصورت امكان ارائه كمكهاي اوليه سوختگي با حرارت مد نظر قرار مي گيرد و در مرحله آخر انتقال مصدوم به مركز درماني انجام مي پذيرد. اطلاعات بيشتر را در قسمت دفاع اتمي و امدادرساني در دفاع اتمي دنبال كنيد.
تذكرات:
۱ـ روش برآورد عمق و وسعت و وخامت سوختگي را به خوبي فراگيريد.
۲ـ در مورد سوختگي هاي وخيم كمك هاي اوليه را سريعا انجام و مصدوم را در اسرع وقت به مركز درماني انتقال دهيد.
۳- اگر لباس به محل زخم چسبيده است لباس هاي اطراف زخم را بريده و از بدن خارج كنيد ولي به محل زخم دست نزنيد.
۴ـ هرگز براي سرد كردن محل از يخ استفاده نكنيد.
۵ـ به آب مصرفي جهت افزايش سرماي آن نمك اضافه نكنيد.
۶ـ كمك هاي اوليه در مورد سوختگي هاي شديد بايد سريعا انجام گيرند.
۷ـ نارسائي تنفسي و شوك احتمالي را سريعا كنترل نمائيد(بخصوص در سوختگي ها بوسيله برق).
۸ـ در سوختگي با مواد شيميائي استفاده از ماده خنثي كننده هيچ امتيازي به شستشوي با آب فراوان ندارد.لذا ازاستفاده از آنها خودداري گردد و حتما از آب تميز استفاده كنيد.
گرمازدگی
حرارت بدن توسط سوخت وسازمواد غذائي ايجاد مي شود.
براي اينكه حرارت بدن هميشه درحد تقريباً ثابتي قرار گيرد بدن حرارت اضافي را به چهار صورت
تنفس،تعريق،تشعشع وهدايت دفع ميكند. دماي بدن تقريباً هميشه روي۳۷درجه سانتي گراد بوده و مركز تنظيم حرارت در مغز بوسيله روشهاي فوق مانع بالا يا پائين رفتن شديدحرارت بدن ميشود.
هرگاه فردي در برابر گرما قرار ميگيرد بدن بوسيله افزايش تعريق و تنفس و همچنين فرستادن خون بيشتر به پوست سعي در خنك كردن بدن ميكند. آسيب هاي حاصل ازگرما به تناسب شدت آن به سه گروه تقسيم ميشوند.
۱-خفيف ۲-متوسط ۳-شديد
الف-گرمازدگي خفيف
اين حالت در صورتي پيش مي آيد كه فردي به مدت طولاني در معرض حرارتي نسبتاً بالا قرار گيرد. علائم آن اغلب گرفتگي عضلاني،خستگي مفرط و گاهي سرگيجه و غش مي باشد.
كمكهاي اوليه:
۱-مصدوم را به محل خنكي منتقل كنيد.
۲-به مصدوم محلولORS يا محلول آب و نمك و شكر(۱قاشق چاي خوري نمك با ۸ قاشق چاي خوري شكر در يك ليتر آب) بدهيد.
۳-عضلات گرفته مصدوم را ماساژ دهيد.
۴-حوله مرطوبي را روي پيشاني و عضلات گرفته قرار دهيد.
۵-اگرعلائم تغيير نكرد يا بهبود نيافت مصدوم را به مركز درماني منتقل كنيد.
ب-گرمازدگي متوسط
اين حالت به دليل قرار گرفتن فرد در برابر گرماي زياد و فعاليت شديد بدني در محيط پيش مي آيد.
علائم آن بصورت سرگيجه وعدم هوشياري است و به دنبال آن پوست رنگ پريده وتنفس سريع و سطحي، نبض ضعيف و ضعف و تعريق بدن مي باشد.
كمكهاي اوليه:
۱-ابتدا مصدوم را به محل سرد و خنكي منتقل كنيد.
۲-مصدوم را وادار به دراز كشيدن كنيد و پاهاي او را بالا بگيريد.
۳-به هر وسيله ممكن مصدوم را خنك كنيد وبه او ORS يامحلول آب و نمك و شكر دهيد(مشروط بر اينكه مصدوم هوشيار باشد)
۴-درصورت عدم بهبود انتقال به مركز درماني لازم است.
ج-گرمازدگي شديد
اين حالت بسيار خطرناك است و اغلب در روزهاي گرم و مرطوب اتفاق مي افتد. علائم آن عبارت است از۱- تب۲- پوست گرم وخشك۳- تنفس سطحي ونبض ضعيف۴-درجه حرارت بدن بالا
۵-عدم هوشياري و احتمالاً اغما‌‍ء و تشنج
كمكهاي اوليه:
۱-تمام لباسهاي مصدوم را درآورده و او را داخل وان آب سرد قرار دهيد يا با حوله مرطوب او را خنك كنيد.
۲-اگرمصدوم دچار حالت شوك شد شوك را درمان كنيد.
سرما زدگی
وقتي فرد در برابر سرما قرار مي گيرد بدن وي با كاهش تعداد تنفس و ميزان تعريق و كاهش ميزان خوني كه به پوست مي فرستد سعي ميكند با از دست رفتن حرارت بدن مقابله كند و حرارت را درون بدن ذخيره كند. آسيبهاي ناشي از سرمازدگي عبارت است از:۱- سرمازدگي موضعي ۲- سرمازدگي عمومي
۱-سرمازدگي موضعي:
اين نوع آسيب ديدگي بر حسب شدت به سه نوع تقسيم ميشود:۱-خفيف ۲-شديد ۳-يخ زدگي
نوع خفيف بيشتر نوك بيني و گوش و گونه ها را درگير مي سازد.
پوست ناحيه سفيد و در لمس حالت خميري دارد. ابتدا ناحيه سرمازده دردناك است ولي بعد از مدتي درد از بين مي رود.
در نوع شديد شدت آسيب و سرما بيشتر بوده و پوست ناحيه سفيد و خشك مي شود. درحالت يخ زدگی سرمازدگي بسيار شديدتر بوده حتي سرما تا عضلات نفوذ ميكند. ناحيه سرمازده كبودشده ،حس در آن از بين رفته و كرخت مي شود.
كمكهاي اوليه:
۱-عضو سرما ديده را به هر وسيله ممكن گرم كنيد.
۲-لباسهاي مرطوب مصدوم را درآورده و وي رادر پتو بپيچيد.
توجه:عضو را پانسمان نكنيد!
۲-سرمازدگي عمومي:
علائم آن در مجموع بصورت لرز ، احساس كرختي ، سرگيجه و بيحالي همراه با كاهش هوشياري ، تنفس و نبض آهسته ، اختلال ديد و درموارد شديدتر بصورت بيهوشي ويخ زدن مي باشد.
از نظر شدت دو نوع خفیف و شديد دارد.
درنوع خفیف علائم بارز نبوده و لازم است اقدامات زيرانجام شود:
۱-لباسهاي مرطوب مصدوم را در آورده و او راخشك نمائيد.
۲-مصدوم را به هر روش ممكن گرم كنيد.
توجه:به هيچ وجه سعي نكنيد مصدوم را به سرعت گرم كنيد و بيشترين سعي خود را معطوف گرم كردن تنه (سينه وشكم) كنيد.
در موارد شديد كه خطر مرگ مصدوم را زياد تهديد مي كند به اقدامات زير عمل كنيد:
۱-مصدوم را آرام از روي زمين بلند كنيد (توجه:حركات خشن باعث مرگ آني مصدوم مي شود.)
۲-مصدوم را درسطح شيب داري قرار دهيد بطوري كه سرش پائين تر از پاهايش قرارگيرد.
۳-مصدوم را در پتو بپيچيد.
۴-به مصدوم اكسيژن برسانيد.
