شیردهی و سلامت مادران
شیردهی خطر ابتلای مادران به سرطان را کم می کند.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، شیردادن مادران به نوزادان به میزان چشمگیری از خطر ابتلای مادران به سرطان می کاهد.
نتایج پژوهشی جدید روی ۶۰هزار و ۷۵ زن در آمریکا درباره اثار شیر دادن مادران به نوزادان بر سلامت زنان، در نشریه علمی “آرکایوز آو اینترنشنال مدیسن” منتشر شده است که بر اساس این نتایج، زنانی که در خانواده شان سابقه سرطان سینه دارند و مادر یا خواهرشان قبلاً به این بیماری مبتلا شده اند، چنانچه به نوزادانشان از سینه خود شیر بدهند، احتمال ابتلای آنان به سرطان سینه، تا ۵۹% کاهش می یابد.
* مزاياي شير مادر
شير مادر تا يكسالگي براي نوزاد بهترين است و موجب مي شود نوزاد كمتر دچار عفونت هاي مختلف شود
شير مادر بعلت دارا بودن ماده ايمني به نام ايمونوگلوبين تا حدود زيادي اسهال و استفراغ نوزاد را كاهش مي دهد و نسبت به بعضي بيماريهاي ديگر ايجاد مصونيت نموده و مي توان گفت اولين واكسن نوزاد است . شيرمادر نه تنها كاملترين غذا براي نوزاد است بلكه عامل مهمي در پيشگيري از عفونت و ضامن سلامتي جسمي و رواني شيرخوار مي شود
شير مادر درجه حرارت مناسب داشته ، از آلودگي عاري است و ميزان ابتلا به آسم و آلرژي را در شيرخوار كاهش مي دهد
شير مادر آسودگي رواني و رشد عاطفي نوزاد را تامين مي نمايد و موجب افزايش ارتباط بين مادر و كودك مي گردد
تغذيه با شيرمادر مواد زايد توليد نمي كند ، استفاده از شيرخشك با زباله هايي همچون بسته بنديهاي قوطي شيرخشك و بطري و اتلاف كاغذ همراه است
شيرمادر در هر زماني با دماي مناسب و با توجه به نياز كودك در دسترس اوست . و براي درست كردن شيرخشك نياز به آب و استريل كردن بطري و سرشيشه و حمل آنها است . شيرمادر نياز به حمل ندارد و هر كجا برود آمادگي توليد شير وجود دارد بدون آنكه گرم يا سرد باشد
شير هر مادر مناسب با نياز كودكش مي باشد و حتي شيرمادر ديگر مناسب همان كودك نمي باشد . مسلما شيرخشك از اين خاصيت برخوردار نيست. يعني تركيب شير هر مادر متفاوت است و با توجه به نارس بودن كودك و يا خيلي موارد ديگر اين تركيب متناسب با نياز كودك تغيير مي كند
* نكاتي در مورد شيردهي :
شير مادر در روزهاي اول تولد نوزاد كم مي باشد _ البته در اين مدت هم نوزاد احتياج كمتري به شير دارد .
شير مادردر روزهاي اول آغوز ناميده مي شود كه براي نوزاد ضروري است بنابراين تعذيه نوزاد را بلافاصله بعد از زايمان و با آغوز شروع كنيد و ادامه دهيد
تداوم شيردادن از پستان مادر با فواصل كوتاه مهمترين عامل ترشح و افزايش شير مادر مي باشد ، لذا بهيچ عنوان نبايستي به نوزاد شيرخشك داد ، مگر در موارد استثنايي كه با بايستي حتما توسط پزشك توصيه شود
بيماريهاي رايج مادران و مصرف دارو توسط مادر مانع از شيردادن به نوزاد نمي باشد . بجز چند مورد استثنايي كه بايستي توسط پزشك كودكان تجويز شود
دفعات تغذيه از پستان بايستي بر مبناي خواست نوزاد باشد _ حدود ۸تا۱۲ بار در طول بيست و چهار ساعت
در صورتيكه شيرخوار از شيرمادر استفاده مي كند نيازي به نوشيدن آب اضافي ندارد و اگر بعلت گرمي محيط نياز به آب اضافي باشد ميتوان از آب جوئشيده خنك شده استفاده كرد
بهترين راه براي تشخيص كافي بودن شيرمادر ، افزايش وزن و قد شيرخوار بر اساس منحني رشد است كه با مراجعه به پزشك كودكان و با بررسي رشد ماهيانه شيرخوار اين كار ميسر است . نوزاد در روزهاي اول تولد كمي وزن از دست مي دهد . اين پديده طبيهي است و نبايد آنرا به حساب كمبود شيرمادر گذاشت . اصولا تشخيص كمبود شيرمادر و احتياج به شيرخشك در صلاحيت پزشك كودكان است ، لذا بدون مشاوره با پزشك كودكان اقدام به تجويز شيرخشك ننمائيد
كليد موفقيت در شيردهي اعتماد به نفس است ، نياز به شبردهي نياز به تصميم و تعهد مادر دارد
شيردادن به نوزاد خيلي زود و ظرف يكساعت بعد از تولد
تغذيه شيرخوار بطور مكرر و بر حسب ميل و يا تقاضاي او
تغذيه انحصاري شيرخوار فقط با شيرمادر در تمام مدت مرخصي زايمان
قرص ضدحاملگي اثر سوء بر روي شيرمادر دارد
خوردن مايعات زياد توسط مادر و مك زدن پستان مادر بوسيله نوزاد شير را زياد مي كند
و شما پدر عزيز ، به منظور تغذيه فرزندتان با شيرمادر براي تشويق و حمايت از همسر خود با همه توان تلاش كنيد . توجه كنيد كه همسر شما در دوران شيردهي حساستر از ديگر مواقع بوده و نيازهاي عاطفي ، رواني و تعذيه اي خاص دارد
* توصيه هائي هنگام شير دادن به كودك :
قبل از شير دادن دستهايتان را بشويد و پستان خود را آب ولرم تميز كنيد . پستان را با استفاده از صابون يا مواد ضد عفوني تحريك نكنيد
هنگام شير دادن نوزاد را بغل كرده ، سر او را بالاتر نگه داريد ، توجه كنيد كه سينه شما روي بيني نوزاد را نپوشاند و مانع تنفس نوزاد نشود براي جلگيري از اينكار چهار انگشت خودر را زير سينه و انگشت شست را روي سينه قرار دهيد . برخي از مادران از دو انگشت خود بصورت قيچي استفاده مي كنند كه اينكار سبب كاهش شير مي شود
در اوايل تولد به نوزاد از هر دو پستان خود شير دهيد
پس از اينكه از يك سينه شيرخورد ، پشت او را ماساژ دهيد تا آروغ بزند ، سپس سينه ديگر را به او بدهيد و عمل ماساژ را تكرار كنيد
براي جلوگيري ار پريدن شير در گلوي نوزاد ، او را پس از خوردن شير يا به پهلوي راست يا چپ بخوابانيد . توجه كنيد كه هيچوقت نوزاد را بر روي شكم نخوابانيد
شيرمادر تا شش ماهگي براي رفع نيازهاي شيرخوار كافي است و در اين دوره به جز آب در مواقع نياز يا استفاده از قطره هايي كه پزشك توصيه مي كنند ، هيچ چيز ديگر به كودك ندهيد
از شيردهي در حالت خوابيده خودداري كنيد و حتما نوزاد را در آغوش گرفته و به او شير دهيد
* نكاتي در مورد دوشيدن شير :
بهتر است دوشيدن شير زماني صورت گيرد كه پستانها پر از شير است ، معمولا بهترين زمان صبح هاست
استراحت مادر به مدت ۱۰تا۲۰ دقيقه قبل از دوشيدن شير ، خوردن مايعات نظير يك ليوان شير ، آب ميوه ، چاي كمرنگ و… مي تواند كمك موثري باشد ، البته مايعات گرم بيشتر از مايعات سرد به تولد شير كمك مي كند
دوشيدن شير با دست بهترين روش دوشيدن است و به استفاده از پمپ هاي دستي ترجيح دارد .شستن دستها با صابون و شستن سينه با آب ساده توصيه مي شود
بهتر است مادران در موقع دوشيدن شير در محيطي آرام و ساكت و بدور از اضطراب فشارهاي عصبي و در يك وضعيت راحت بنشينند
فكر كردن به نوزاد ، نگاه كردن به او و يا نشستن در كنار او و يا شنيدن صداي كودك به ترشح شدن شير كمك مي كند
استفاده از حوله گرم و مرطوب به مدت ۱۰تا۱۵ دقيقه روي پستان و نوك آن و يا حمام كردن يا ماساژ دادن به جاري شدن شير كمك مي كند
* چرا شیر مادر بهتر است ؟
پژوهش های انجام شده در ۳۰ سال اخیر نشان داده ، بهترین و كامل ترین غذا برای كودك تا سن ۴ تا ۶ ماهگی فقط شیر مادر است . چرا؟
. چون شیر مادر از شیرهای دیگر مغذی تر است.
. همیشه استریل است.
. بیش از۳۰۰ نوع عامل ضد میكروبی در شیرمادر وجود دارد كه مانع بروز بیماری در كودك خواهد شد . از این رو میزان شیوع اسهال در كودكانی كه شیرمادرخوار هستند ۳ تا ۱۴ بار كمتر از كودكان شیرخشكی است و به دلیل وجود همین عوامل ضد میكروبی، نوزاد خیلی كمتر به عفونت تنفسی ، عفونت اداری و عفونت گوش میانی مبتلا می شود.
. شیرمادر كمتر ایجاد حساسیت می كند و در خانواده هایی كه یكی از اعضاء مبتلا به حساسیت هستند، حتماً باید كودك با شیر مادر تغذیه شود.
. كودكی كه شیر مادر می خورد نه زیادی چاق و پفكی می شود و نه لاغرمی ماند. چون كلیه نیازهای كودك با شیر مادر تامین خواهد شد. مثلاً اگر نوزادی زودتر از موعد بدنیا آید شیر مادرش با شیر مادری كه نوزاد و به موقع بدنیا آمده تفاوت زیادی دارد و نیازهای كودك را برای رشد بیشتر تامین خواهد كرد. یك نكته جالب در مورد شیرمادر این است كه شیری كه كودك در دقایق اول می مكد، حاوی پروتئین بیشتر و چربی كمتر است و با ادامه شیر خوردن به مرور چربی شیر زیادتر می شود. این مساله باعث می شود كه كودك درزمان لازم احساس سیری كند و مادر باید توجه داشته باشد كه نوزاد را زود از سینه جدا نكند تا كودك با چربی دقایق آخر شیردهی، وزن گیری بهتری داشته باشد.
. مكیدن سینه باعث رشد فك و دندانهای كود ك می شود.
. تماس نزدیك مادر و نوزاد باعث افزایش مهر و محبت آنها می شود.
پس شیرمادر مناسب ترین و طبیعی ترین روش تغذیه شیر خوار است.
* نیازهای غذایی مادر در دوران شیردهی
در دوران بارداری، جنین بسیاری از ذخائر بدن مادر را مصرف می كند و اگر مادر در دوران شیردهی تغذیه نامناسبی داشته باشد، به مرور خصوصاً با زایمانهای مكرر قوایش تحلیل می رود ، استخوانهایش پوك می شود ، ریزش مو پیدا می كند و گاهی ازترس اینكه این عوارض پیش آید آنقدر پرخوری می كند كه وزنش بالا رفته و بازگشت به وزن پیش از بارداری بسیار مشكل خواهد شد. پس بسیار اهمیت دارد مادر دقیقاً بداند چه میزان انرژی و مواد مغذی نیاز دارد.
* انرژی :
مادر برای تهیه شیر ۵۰۰ كالری انرژی اضافه بر نیاز بدنش لازم دارد. به عبارتی اگر پیش از بار داری ۲۰۰۰ كالری انرژی در روز نیاز او را تامین می كرده، در شیردهی ۲۵۰۰ كالری انرژی لازم دارد. علاوه بر این ۵۰۰ كالری مقداری انرژی هم از چربی های ذخیره شده در دوران بارداری تامین می شود كه این مساله باعث می شود، اگر مادر براساس مقادیر خواسته شده در این دوران، غذا مصرف كند به مرور هر ماه نیم كیلو لاغر می شود ( چاقی دوران بارداری بر طرف خواهد شد). براساس میزان انرژی لازم در دوران شیردهی ، غذاهای تامین كننده آن داده می شوند.
* پروتئین :
در دوران شیردهی نیاز مادر به پروتئین فقط ۱۵گرم اضافه می شود. ازاین رو كل پروتئین مورد نیاز حدود ۶۵ تا۷۰ گرم در روز است . این میزان پروتئین با مصرف ۳ لیوان شیر در روز، ۱عدد تخم مرغ و ۱۸۰ تا ۳۰۰ گرم گوشت و حبوبات تامین می شود.
* املاح :
بهترین املاح كلسیم و آهن هستند كه اگر مادر مشكل كم خونی داشته باشد و یا در معرض كم خونی باشد مصرف قرص فرو سولفات ضروری است. برای تامین كلسیم مادر باید در روز ۳ تا ۴ لیوان شیركم چربی و سبزیجات برگ سبز مثل اسفناج ، نعناع ،جعفری ، كرفس و كلم و نیز مغز بادام و بادام زمینی مصرف كند.پس خیلی خوب است كه مادر شیرده هفته ای یك بار خورش كرفس بخورد و هرروز چند عدد بادام و بادام زمینی میل كند.
بهتر است مادرانی كه كم خونی دارند، هفته ای یك بار جگر بخورند ودر طول روز حتماً ۱عدد تخم مرغ و مقداری گوشت قرمز میل كنند. گردو نیز برای این مادران مفید است.
* ویتامین ها :
برای تامین ویتامین های لازم ، مادر حتماً به ۵ تا ۶ لیوان سبزیجات تازه بصورت سالاد، سبزی خوردن و یا پخته شده در غذا نیاز دارد و بایستی هر روز ۴ تا ۵ عدد میوه مصرف كند.
* چربی ها :
در شیرمادر یك سری چربی های غیر اشباع موجود است كه در غدد پستان ساخته نمی شوند و باید از طریق غذا تامین شوند. پس بهتر است مادر هفته ای یك بار ماهی مصرف كند و از روغن زیتون در سالادش استفاده كند.
* آب :
مادر در روز به ۶ تا ۸ لیوان آب یا آب میوه نیازدارد.
* مادری که شير می دهد ، هر روز بايد حداقل ، مواد زير را مصرف کند:
۱) نيم ليتر شير کامل + ۶۰ گرم پنير
۲) ۳۰ گرم کره ( دارای ويتامين A)
۳) ۱۵۰ تا ۲۰۰ گرم گوشت بدون چربی ، مرغ يا ماهی
۴) ۲.۳ ميوه در روز
۵) سبزی های برگ سبز
۶) گاهی يک وعده ی غذايي دارای حبوبات
برای يک زن شير ده ، ۲۵۰۰ تا ۲۷۰۰ کالری انرژی لازم است که بايد در ۴ وعده ی کوچک غذايي معادل هم به اضافه ی دو ميان وعده تامين شود .
در دوران شيردهی ، دانستن رژيم غذايي برای لاغری مناسب نيست .
در دوران بارداری از مصرف مواد غذايي زير خودداری کنيد.
آشاميدنی های محرک مانند: قهوه ، چای و نوشابه های گازدار .
مواد غذايي ای که موجب تغيير طعم شير می شوند( انواع کلم ، سير ، پياز ، مارچوبه ، تربچه ) .
بعد از زايمان ، زيادی وزن حداقل همان قدر که مربوط به ايجاد ذخيره ی چربی است ، مربوط به تجمع آب در بدن نيز می باشد، بنابراين :
۱- مصرف قند و شکر را کم کنيد .
۲- مواظب باشيد مواد غذايي ای مصرف کنيد که مقدار چربی آن کم باشد.
۳- نمک را از سر سفره حذف کنيد و غذای کم نمک بخوريد .
۴- غذاهای غنی از پتاسيم ، مانند سبزيجات و انواع آب ميوه مصرف کنيد .
۵- هر چه زودتر يک فعاليت بدنی را شروع کنيد.
* چه مواد غذایی برای مادران شیرده مجاز نیست ؟
۱) دم كرده های گیاهی : گاهی دم كرده های گیاهی مثل چای نعناع و گل گاو زبان موجب بروز اثرات جانبی مثل تهوع و استفراغ در مادر می شود و تركیبات این نوشیدنی ها وارد شیر شده و امكان دارد همین اثرات در نوزاد هم بروز كند.
۲) کافئین: كافئین وارد شیر مادر شده و موجب تحریك پذیری نوزاد می شود. بنابراین توصیه می شود مادر شیرده كمتر از ۲ لیوان در روز قهوه و كوكا مصرف كنند ، شكلات و كاكائو هم دارای تئوبرومید است كه مانند كافئین محرك است و بهتر است مصرفش محدود شود.
۳) قند مصنوعی :اثر قندهای بدون كالری و محصولات شیرین وبدون قند بر نوزاد نامشخص است. پس بهتر است مصرف این مواد در شیردهی محدود شود.
۴) ادویه جات زیاد :مصرف زیاد ادویه طعم شیرمادر را عوض می كند كه بهتر است در شیردهی كمتر ادویه مصرف شود.
