پروفسور محمدحسن گنجی پدر جغرافیای نوین ایران در سن ۱۰۰ سالگی درگذشت.

 فارس: پروفسور محمد حسن گنجی در ۲۱ خرداد سال ۱۲۹۱ خورشیدی در بیرجند به دنیا آمد. پس از پایان ‎تحصیلات مقدماتی در ‏مدرسه شوکتیه بیرجند، وارد دارالمعلمین عالی تهران شد و در‎ ‎رشته تاریخ و جغرافیا به دریافت درجه کار‌شناسی ‏نائل گردید. سپس به‎ ‎عنوان دانشجوی برگزیده به اروپا اعزام شده و در دانشگاه ویکتوریا منچس‌تر انگلستان به تحصیل ادامه داد و در سال ۱۳۱۷ لیسانس تخصصی خود را در جغرافیا اخذ کرد.

پروفسور گنجی همچنین در سال ۱۳۳۱ با استفاده از بورس تحصیلی عازم آمریکا شد و دکتری خود را در رشته جغرافیا از دانشگاه کلارک دریافت کرد.

دکتر ‏گنجی پس از بازگشت به ایران در دانشگاه تهران مشغول به تدریس و با درجه استادی در سال ۱۳۵۸بازنشسته شد اما وی هیچگاه دست از کار نکشید.

از پروفسور محمد حسن گنجی ۱۲ کتاب به زبان فارسی، ۱۴ کتاب به زبان انگلیسی و بیش از ۱۰۰ مقاله در رشته جغرافیا و هوا‌شناسی بجا مانده است.

وی در بیست و نهمین کنگرهٔ ‏اتحادیهٔ بین‌المللی جغرافیایی در کره‎ ‎جنوبی در سال ۲۰۰۰ میلادی به عنوان یکی از ۱۵ جغرافیدان ‏برجستهٔ جهان شناخته شد و‎ ‎سازمان هوا‌شناسی جهانی، جایزه علمی سال ۲۰۰۱ خود را به وی اعطا ‏کرد.

او علاوه بر مدیریت گروه جغرافیا، ‏ریاست دانشکده ادبیان و علوم انسانی و معاونت‎ ‎دانشگاه تهران، پیش از انقلاب اسلامی، ریاست اداره کل هوا‌شناسی ایران و ریاست هواشناسی‎ ‎منطقه آسیا را نیز بر عهده داشت و عضو کمیته ‏اجرایی سازمان هوا‌شناسی جهان بود.

‎دکتر گنجی در کنار فعالیت‎ ‎خود در دانشگاه تهران، از مهرماه ۱۳۳۵ تا ‏مهرماه ۱۳۴۷ ریاست اداره کل هواشناسی‎ ‎ایران را نیز عهده دار بود. در این مدت، وی نماینده ثابت دولت ‏ایران در سازمان‎ ‎هوا‌شناسی جهانی، به مدت پنج سال ریاست هوا‌شناسی منطقه آسیا و ‏عضویت‎ ‎کمیته اجرایی سازمان مزبور را بر عهده داشت.

دکتر گنجی از اردیبهشت ماه ۱۳۴۲ تا‏‎ ‎مهرماه ‏‏۱۳۴۷ معاونت پارلمانی وزارت راه و در زمان ریاست دانشگاهیِ پروفسور رضا، از‎ ‎سال ۱۳۴۷ به مدت ‏یک سال پست معاونت اداری و مالی دانشگاه تهران را عهده‌دار شد‎. آنگاه پس از چندی مشاور دانشگاه گردید ‏و سپس از خردادماه ۱۳۵۳ عهده‌دار ریاست‏‎ ‎دانشکده ادبیات و علوم انسانی گردید و تا پایان خدمت ۳۷ ساله دانشگاهی خود در این‎ ‎سمت باقی بود.

وی در بهمن ماه ۱۳۵۴ به افتخار بازنشستگی نائل آمد و از ‏مهرماه‎ ۱۳۵۴ ‎تا پایان سال ۱۳۵۷ ریاست مؤسسه آموزش عالی امیر شوکت‌الملک علم بیرجند را‏‎ ‎برعهده ‏داشت.

وی از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۲ مشاور رئیس سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح‎ بود و از سال ۱۳۷۳ نیز با سمت مشاور دانشکده علوم زمین‏‎ ‎دانشگاه شهید بهشتی در طراحی و ‏اجرای برنامه‌ها مشارکت داشته ‌است.

از سال‎ ۱۳۶۵ ‎عضویت بخش جغرافیایی سازمان مطالعه و ‏تدوین کتب دانشگاهی (سمت) را دارا بوده‎ ‎و با بیشتر دانشگاه‌های تهران بویژه دانشگاه تربیت مدرس ‏در دوره‌های دکترای‎ ‎جغرافیا تدریس همکاری داشته ‌است.

وی همچنین عضویت کمیته رهبری اطلس اقلیمی ‏ایران را‎ ‎در سازمان هوا‌شناسی بر عهده داشت.

وی‎ ‎همچنین نشان درجه سه در خدمات دولتی را دریافت کرده ‌است. دکتر گنجی از اوایل‎ ‎انقلاب ‏تا هم اکنون بالغ بر ۶۳ لوح تقدیر از مراکز آثار و مفاخر علمی، چهره‌های‏‎ ‎ماندگار، انجمن‌های علمی ‏جغرافیایی و دانشگاه‌ها دریافت کرده ‌است.

مربیان و استادان‎ ‎دکتر گنجی در طی دوران تحصیل عبارت بودند از میرزا احمد نراقی، شیخ ‏احمد سلیمانی‎ ‎نراقی، کلنل علینقی وزیری مفیدالملک، سیدرضی حسین (ناظم هندی)، عباس اقبال‏‎ ‎آشتیانی، ‏ماژور مسعودخان کیهان، بدیع‌الزمان فروزانفر، سیدمحمدکاظم عصار، دکتر‎ صادق رضازاده شفق، ‏عبدالحسین شیبانی وحیدالملک، دکتر عیسی صدیق، دکتر اسدالله‎ ‎بیژن.

دکتر گنجی در ۲۴ دیماه ۱۳۲۰ با لطیفه جوادزاده ازدواج ‏کرد. پروفسور محمدحسن گنجی پدر جغرافیای نوین ایران پنجشنبه‌شب ۲۹ تیرماه سال ۹۱ در سن ۱۰۰ سالگی درگذشت.

 

 

تا مطلب بعد