تصمیم گیری به کمک کامپیوتر
مديران ، فرماندهان و سياستمداران ، تصمیم مناسب را عاملی مهم در پيروزي آنان در صحنه هاي رقابتي می دانند. بسياري از آنان در ذهن خود اين سوال را دارند كه تكنولوژي كامپيوتري ، تا چه حد مي تواند در اين امر مهم ياري دهنده باشد؟ امروز بسياري از امور به كمك كامپيوتر، سريعتر، بهتر و اثربخش تر انجام مي شود.
مساله از اين واقعيت ناشي مي شود كه اکثر مسائل مدیریتی رويكردي بي ساختار دارند ودرونمايه اصلي آن از قابليت هاي ذهني "و به خصوص ادراك وخلاقيت " جان مي گيرد،درحالي كه تكنولوژي كامپيوتر "كه ماهيتا فرايندمحور بوده و قدرتمندي خود را بيشتر درامور ساختاريافته نمايان ساخته است " در زمينه هاي ادراكي ، توانمنديهاي محدودي راداراست . در دهه هاي اخير با پيشرفتهاي حاصل در زمينه هايي همچون هوش مصنوعي وسيستم هاي خبره ،پيوند آن با سيستم هاي پشتيباني تصميم گيری اميدواريهايي براي بكارگيري كامپيوتردر طراحي سیستم های تصمیم یار ايجاد شده است ، ولي در اينجا نيز مشابه تمام زمينه هاي درحال تكامل ديگر، با آميزه اي از بيم واميد، واقعيت وآرمان ، ومرزبنديهاي امروز و فردا روبرو هستيم .
سیستم تصمیم یار یک سیستم اطلاعاتی تصميم گيري به كمك كامپيوتر است که یک مدیر یا گروه کوچکی از مدیران را در حل یک مشکل نیمه ساختار یافته با فراهم کردن اطلاعات یا دادن پیشنهاد یاری می کند و امکان ارتباط آسان بین کاربر و سیستم را فراهم می کند.
بعبارتی سيستمهاي پشتيباني تصميم، سيستم‌هايي هستند كه منابع فكري افراد را با قابليت‌هاي كامپيوتر، جهت بهبود كيفيت تصميمات به كار مي‌گيرند.
سيستمهاي پشتيباني تصميم، سيستمهاي تعاملي مبتني بر كامپيوتر مي باشند كه تصميم‌گيران را ياري مي‌كنند تا با به كارگيري داده‌ها و مدل‌ها، مسائل نيمه‌ساخت‌يافته را حل نمايند .
تصمیم گیری و حل مشکل
تصمیم، به انتخاب بین دو گزینه اطلاق می گردد. تصمیم ها توسط فرد یا گروه اتخاذ می گردد.هدف از تصمیم گیری حل مشکل و بهره گیری از فرصت است. سازمان ها دارای سطوح مختلف نیازمندی های اطلاعاتی متفاوتی هستند. در نتیجه نیازمند سطوح مختلفی از تصمیم گیری نیز می باشند. تصمیم ها به صورت ساخت یافته، نمیه ساخت یافته و بدون ساختار طبقه بندی می شوند. تصمیمات بدون ساختار : تصمیمات جدید، مهم و غیر روتین هستند و هیچ رویه درک شده و توافق شده ای برای اتخاذ آنها وجود ندارد.مسائل بدون ساختار در سطوح بالای سازمان مطرح هستند. معمولان مدیرن ارشد با این سطح از تصمیمات در گیر هستند. مانند تعیین اهداف 10 ساله شرکت. تصمیمات ساخت یافته : تکراری روتین و رویه ا ی هستند و نیاز به تصمیم گیری جدیدی ندارد.این مسائل معمولان در سطوح پایین سازمان رایج است. مدیران عملیاتی و کارکنان مجزا معمولا با چنین تصمیماتی در گیرند . مانند تصمیمات سرپرست خط تولید در مورد کارکنان تحت نظارت خود. بسیاری از تصمیمات دارای عناصری از هر دو نوع تصمیم بوده و شبیه ساخت یافته هستند. مدیران میانی معمولان با چنین تصمیماتی مواجه هستند. مانند توسعه بودجه یک دپارتمان
فرآیند تصمیم گیری
سیمون 1977 فرآیند تصمیم گیری را به چهار مرحله تقسیم کرده است:
1.هوش Intelligence: شناسایی و درک مساله. مساله چیست؟
2.طراحی Design :شناسایی و کاوش راه حل. راه حل های ممکن کدامند؟
3.انتخاب Choice : انتخاب از بین چند راه حل . بهترین راه حل کدام است.
4.پیاده سازی Implementation : آیا راه حل کارساز است؟
کیفیت تصمیمات موضوع مهمی است. تصمیمی مناسب است که معیارهای کیفیتی ما را برآورده نماید. کیفیت از ابعاد مختلفی بررسی می شود. تصمیمی مناسب است که "صحیح" باشد. با واقعیت منطبق باشد. تصمیم باید "جامع" باشد و تمام حقایق و شرایط را پوشش دهد. "سرعت و کارایی" در تصمیم مهم است . گاهی لازم است با توجه به محدودیت زمانی تصمیم مناسبی گرفته شود و گذر زمان ازرش موقعیت را تغییر می دهد. رعایت "انصاف" و انعکاس دغدغه ها و علایق طرفهای تحت تاثیر مورد توجه است.
کمک کامپیوتری به تصمیم گیری
بدون اطلاعات معتبر و مرتبط، گرفتن تصمیمات خوب بسیار دشوار است. در تمامی مراحل تصمیم گیری اطلاعات مورد نیاز است. گرفتن تصمی مبا پردازش دستی اطلاعات دشوار است. به دلیل ابداعات فناوری، ارتباطات پیشرفته، توسعه بازار های جهانی و کاربرد اینترنت در کسب و کار گزینه های انتخابی در حال افزایش است. برای یک تصمیم گیری خوب بررسی و مقایسه نمونه های مرتبط متعددی نیاز است.
بسیاری از تصمیمات باید طی محدوده زمانی خاصی گرفته شود. گاهی برای یک انتخاب موثر نیاز به سرعت عمل و قدرت تصمیم بلادرنگ می باشد. گاهی به دلیل نوسانات مداوم محیط گرفتن تصمیم مناسب نیاز به تحلیل زیادی دارد. که تنها با مدل سازی ریاضی و شبیه سازی محیط این امر موثر می شود. در بسیاری از موارد تصمیم گیری نیازمنده حجم زیادی از اطلاعات و کاوش در میان انبوهی از داده است . نیاز است تا دادها در منابع چندگانه یه صورت یکپارچه گردآوری و برای موراد خاص دسته بندی شود.
این روندها یاعث بروز مشکلاتی در تصمیم گیری می شود، اما تجزیه و تحلیل کامپیوتری می تواند کمک بزرگی باشد. یک سیستم تصمیم یار می تواند نمونه های زیادی را با سرعت بررسی و تحلیل نماید، با سیستم های اطلاعاتی و پایگاه داده ادغام کند و در کار گروهی مشارکت کند. فرآیند تصمیم گیری مبتنی بر کامپیوتر : طبق نظر سیمون تصمیم گیری شامل مراحل هوشمندی، طراحی و انتخاب است . مرحله اجرا بعدا افزوده شد.
استفاده از جداول محوری صفحه گستر در پشتیبانی تصمیم گیری
مدیران از صفحه گستر برای شناسایی و درک الگوها در اطلاعات کسب و کار استفاده می کنند. جدول محوری صفحه گستر ابزار قدرتمندی را برای پاسخگویی به سوالاتی با استفاده از مجموعه های داده های بزرگ فراهم می کند.جدول محوری، جدولی است که دو یا چند بعد از داده ها را به فرمت مناسب نمایش می دهد. قابلیت Pivot Table در Excel ، تحلیل فهرست ها و پایگاه داده را با استخراج، سازماندهی و خلاصه سازی داده ها یه طور خودکار آسان می کند.
مثال- فرض کنید جدول شماره یک مجموعه ای از داده های مربوط به افراد یک کارگاه است که مرتب در حال دریافت و پرداخت میباشند . حال اگر بخواهیم گزارشی از تمام دریافتی ها ی همه کارکنان بیابیم به روش زیر اقدام می کنیم :
حل : ابتدا یک سلول از جدول داه را انتخاب کرده ، از منوی insert گزینه pivot tableرا انتخاب می کنیم .
با انتخاب محدوده جدول داده یا حتی بیشتر از آن ، اکسل متوجه فیلد ها و داده ها می گردد.
فیلد ها و منوی pivottable tools پدیدار می گردد و کاربر قادر است فیلدها را انتخاب کرده و عملیات محاسباتی خود را تغییر دهد. هر جدول محوری دارای 4 بخش است .
1- ستون ها : که داده ها به صورت ستونی در جدول نمایش داده می شوند.
2- report : که اصلی ترین فیلد مجموعه محسوب می گردد و سایر فیلد ها زیر مجموعه ی آن محسوب می گردند.
3- سیگما : یا بخش محاسباتی جدول
4- ردیف ها : که داده ها به صورت سطری در جدول نمایش داده می شوند.
منبع :
http://excel.blogfa.com/cat-4.aspx
