مقام زن در اسلام

 الف) هویت انسانی زن

اسلام معتقد است که زن نیز مانند مردانسان است و هیچ یک از این دو بر دیگری برتری ندارد، مگر به تقوا؛

«ای مردم! ما شما را از مرد و زنی آفریدیم و شما را ملت ملت و قبیله قبیله گردانیدیم تا با یکدیگر شناسایی متقابل حاصل کنید و در حقیقت ارجمندترین شما نزد خدا پرهیزکارترین شماست».[1]

1. خلقت زن

قرآن برخلاف عقاید باطلی که زن را موجودی ضعیف، وابسته و فرمان بردار محض مرد می دانند، می گوید خلقت زن و کیفیت وجود او همانند مرد است و زن، مصداق حقایق و واقعیاتی است که هدف حضرت حق از آفرینش او بوده است.

قرآن کریم می فرماید: «ای مردم! از پروردگار خود بترسید؛ همو که همه شما را از یک نفس آفرید و هم از آن، جفت او را خلق کرد».[2]

«اوست خدایی که همه شما را از یک نفس بیافرید و از او نیز جفتش را مقدر داشت».[3]

مراد از این آیه این است که همه انسان ها از هر صنف، خواه زن، خواه مرد از یک ذات و گوهر خلق شده اند.

2. جایگاه زن در سیر و سلوک و مقامات معنوی

اسلام در سیر و سلوک و طی طریقت و رسیدن به حق، تفاوتی بین زن و مرد قائل نشده است و در این راه هر دو را همسان و همراه می داند و چه بسا زنانی که در این راه گوی سبقت را از مردان ربوده اند. انسان کامل شدن و به حیات طیبه دست یافتن و خلیفة الله گردیدن، زن و مرد نمی طلبد، بلکه تلاش، سعی و تهذیب نفس می خواهد. این حقیقت در آیه 97 سوره مبارکه نحل به خوبی بیان شده است:

«هرکس کار شایسته ای انجام دهد خواه مرد باشد یا زن، در حالی که مؤمن است و او را به حیاتی پاک، زنده می داریم و پاداش آنها را به بهترین اعمالی که انجام می دهند، خواهیم داد».

بنابراین طی مدارج اعلای انسانی خاص مرد یا زن نیست و هر دو باید براساس هدف آفرینش سکوت کنند.

ب) هویت اجتماعی زن

1. حق مالکیت زن

چنان که گفته شد یکی از ستم های تاریخی بر زن، قائل نبودن هیچ گونه مالکیتی برای وی بود، در حالی که اسلام با پذیرفتن حق مالکیت برای زن، وی را صاحب و مالک محصول زحماتش در امور پسندیده و مشروع می داند. از دیدگاه اسلام، انسان مالک سعی، کوشش، عمل و حرکت خویش است و این حقی است که به همه انسانها از زن و مرد واگذار شده است.

2. حق ارث بردن زن

یکی دیگر از نظریه های تحقیرآمیز درباره زن این بود که زن از ارث سهمی نداشت و چه بسا خود همراه ترکه متوفی به ارث برده می شد.

اسلام این رسم ناپسند را نیز ملغی نموده و اعلام کرد: زن از پدر و مادر و از شوهر و فرزندان و تمام بستگان خود ارث می برد. قرآن کریم می فرماید: «مردان از اموالی که پدر و مادر و نزدیکان به جای می گذارند سهم دارند و برای زنان نیز آنچه پدر و مادر و خویشاوندان می گذارند، سهمی هست خواه آن مال کم باشد یا بسیار...».[4]

3. حق مشارکت سیاسی

اسلام نه تنها به زن هویت انسانی بخشید و او را از جهت عبادی و فضیلت انسانی همسان با مرد قرار داد، حقوق اجتماعی نیز برای او قائل شد. از جمله آن حق مشارکت سیاسی زنان در جامعه بود که در عصر بعثت پیامبر(ص) نمونه هایی از آن در تاریخ اسلام نقل شده است.[5]

اسلام معتقد است زنان نیز مانند مردان حق دارند تا انتخاب گر باشند و مخالفت یا موافقت خویش را در مورد امور سیاسی کشورشان بیان کنند.

ج) تکریم زن در اسلام

اسلام زن را در مقام و مرتبت واقعی خود قرار داده است. در قرآن کریم حدود دویست آیه در بیش از ده سوره به زن و مسایل ویژه آن اختصاص داده شده که نشان از اهمیت زن در تفکر قرآنی است. قرآن کریم جایگاه والا و ارزشمندی برای زنان قائل شده که پرداختن به آن مجالی طولانی می طلبد.