بسم الله الرحمن الرحیم ...
«دعا» اظهار احتیاج و نیاز، به پیشگاه حضرت بینیاز است،
دعا بیان تهیدستی و فقر و مسکنت و نداری به محضر غنی مطلق، و مالک جهان هستی است .
دعا درخواست گدائی بینوا، از کریمی با وفا، و مددخواهی ناتوانی از توانائی شکستناپذیر است .
دعا کمک خواستن بندهای ضعیف، مسکینی ذلیل، مستکینی بیچاره،
از پروردگاری رحیم، خدایی مهربان، حکیمی لطیف، و سمیعی بیناست .
دعا نشان دادن فروتنی و تواضع، خاکساری و خشوع، انکسار و خضوع،
به درگاه سلطانی قدوس، عزیزی مقتدر، غفوری ودود، معبودی یکتا، و دانائی قوی است .
دعا محبوب خدا، و معشوق سالکان، و نور چشم عارفان،
و راز و نیاز مشتاقان، و چراغ شب دردمندان، و تکیه گاه مستمندان، و نور قلب نیازمندان است .
دعا در قرآن
نازل کننده سفره دانش و حکمت،
حضرت رب العزة در قرآن مجید میفرماید: «قل ما یعبا بکم ربی لولا دعاؤکم; (1)
ای پیامبر رحمتبه مردم بگو: اگر دعای شما نباشد، پروردگارم هیچ اعتنا و نظری به شما نکند .»
دعا وسیله جلب اعتنای خدا، و زمینه جذب رحمت الهی به سوی دعاکننده است،
اعتنا و نظری که سفره شقاوت را از خیمه حیات انسان برمیچیند،
و مائده سعادت و خوشبختی را برای دعاکننده پهن میکند .
محبوب محبان، معشوق عاشقان، انیس ذاکران، جلیس شاکران،
یاور بندگان، تکیه گاه صاحبدلان در قرآن مجید میفرماید:
«واذا سالک عبادی عنی فانی قریب اجیب دعوة الداع اذا دعان; (2)
هنگامی که بندگانم در رابطه با من از تو سؤال کنند، پاسخش این است که من یقینا نزدیکم،
دعای دعا کننده را چون مرا بخواند مستجاب میکنم .»
آری جز خدا هیچ کس به بندگان نزدیک نیست، او نزدیکی است که انسان را به وجود آورده،
و او را در رحم مادر، پرورش داده، و از رحم مادر به دنیا انتقال داده،
و در دنیا سفره مادی و معنویش را برای این میهمان با کرامت گسترده،
و انبیا را برای هدایت او به سعادت دنیا و آخرت برانگیخته،
و نعمتبینظیری چون قرآن، و امامان معصوم را برای او قرار داده،
درد تشنگی را با آب زلال و صاف درمان میکند،
رنج گرسنگیاش را با غذای مناسب و گوارا برطرف میسازد،
بیماریهایش را به درمان میرساند،
تنهائیش را با زن و فرزند و دوستان و یاران جبران میکند،
برهنگی اش را با انواع لباسها میپوشاند، محبتش را در دلها مینهد،
مشکلاتش را هر چند شدید و سختباشد میگشاید،
سلامتش را تداوم میبخشد، به ارزش و اعتبار و آبرویش میافزاید،
و این همه را جز خدا چه کسی میتواند برایش فراهم آورد،
و چه کسی چون خدا به تمام احوالات و نیازمندیها و حاجات او آگاهی دارد؟
آری او از همه به انسان نزدیکتر است، تا جایی که در قرآن مجید فرموده:
«ولقد خلقنا الانسان ونعلم ما توسوس به نفسه ونحن اقرب الیه من حبل الورید;
(3)
هر آینه انسان را به وجود آوردیم، و آنچه را نفس او به آن وسوسه میکند میدانیم،
و ما از رگ گردن به او نزدیک تریم .»
انبیا که از نظر عقل و درایت، و بصیرت و کرامت از تمام انسانها برترند،
و جان و قلب آنان از همه جانها و قلبها نورانیتر است،
و آگاهی آنان به حقایق غیب و شهود کاملترین آگاهی است،
و واقعیات را آنچنان که هست میدانند، جان و دلی وابسته به دعا داشتند،
و با همه وجود به این رشته استوار و محکم متصل بودند،
و شب و روزی نبود که بخشی از عمر خود را صرف دعا نکنند،
و از راه دعا به محضر محبوب حاضر نشوند .
آنان دعا را مایه رشد جان، تصفیه دل، زدودن غبار مادیت از باطن،
شستشوی خیمه حیات از کدورت هجران، و عامل حل مشکلات میدانستند،
و یقین داشتند هیچ خواننده از درگاه ربوبی بدون رسیدن به مقصد،
و منهای روا شدن حاجتبر نمیگردد، به همین خاطر به استجابت دعا مؤمن بودند،
و در این زمینه هیچ شک و تردیدی به خود راه نمیدادند،
و در تمام دعاها قبولی دعا را خاضعانه از حضرت حق درخواست میکردند،
و اطمینان صد در صد داشتند که دعای نیازمند در پیشگاه حضرت بینیاز به اجابت میرسد .
قرآن مجید این حقیقت را روشنتر از روز از زبان پاک، و دل تابناک ابراهیم حکایت میکند:
«الحمد لله الذی وهب لی علی الکبر اسماعیل واسحق ان ربی لسمیع الدعاء;
(4)
همه سپاس و ستایش ویژه خداست که مرا در سن پیری و سالخوردگی
دو فرزند برومند چون اسماعیل و اسحاق بخشید، یقینا پروردگارم اجابت کننده دعاست» .
دعا نیرو و قدرتی است که حضرت زکریا در سن سالخوردگی
از پروردگار مهربان درخواست فرزند کرد، و خدای عزیز درخواستش را اجابت فرمود
و به او و همسرش که در سن نازائی قرار داشت، یحیی را عطا کرد . (5)
مسیح علیه السلام به دنبال تقاضای یارانش، به وسیله دعا از حضرت حق،
درخواست نزول مائده آسمانی کرد، و خدای عزیز دعایش را مستجاب فرمود،
و برای او و یارانش سفرهای از غذاهای مطبوع از آسمان نازل فرمود .
(6)
وجود مبارک حضرت حق، بندگان را در تمام حالات،
به دعا کردن فرمان داده،
و از آنان خواسته در خوشیها و ناخوشیها به پیشگاه عزتش روی ذلتسایند،
و به درگاه رحمتش دستبه دعا بردارند، و با دلی فروتن،
و اشکی مایه گرفته از قلب شکسته نیازهایشان را از او بخواهند،
و به وعده قطعی و حتمی و یقینی او در رابطه با استجابت دعا امیدوار باشند،
و قاطعانه اعلام کرده، آن را که از دعا تکبر ورزد،
خوار و ذلیل و سرافکنده و علیل، و پست و فرومایه به دوزخ درآورد،
و این همه را در ظاهر و باطن یک آیه در سوره مؤمن بیان فرموده:
«وقال ربکم ادعونی استجب لکم ان الذین یستکبرون عن عبادتی سیدخلون جهنمداخرین .»
(7)
پینوشتها:
1 . فرقان/77 .
2 . بقره/186 .
3 . ق/16 .
4 . ابراهیم/39 .
5 . مریم 9 - 5 .
6 . مائده/115 - 112 .
7 . مؤمن/60 .
