تحقيقات اقتصاد و توسعه كشاورزي ايران (علوم كشاورزي ايران)

هدف اين پژوهش بررسي صلاحيت ‎هاي حرفه ‎اي تحقيق ‎مداري و تحليل موقعيت مورد نياز كارشناسان و ارزشيابان وزارت جهاد كشاورزي است. اين مطالعه از نوع پيمايشي بوده و براي جمع‎ آوري داده‎ ها از ابزار پرسشنامه كه پايايي آن از طريق ضريب آلفاي كرونباخ (0.97) تاييد گرديد استفاده شد. براي تعيين روايي پرسشنامه از نظرات متخصصان رشته‎ هاي علوم تربيتي و ترويج و آموزش كشاورزي دانشگاه‎ هاي تربيت مدرس، شيراز و تهران، پس از چند مرحله اصلاح و بازنگري بهره گرفته شد. مجموع تعداد كارشناسان فعال در امر ارزشيابي وزارت جهاد كشاورزي 140 نفر بود كه با استفاده از نمونه‎ گيري تناسبي طبقه اي حجم نمونه با روش انتساب متناسب با بزرگي در هر طبقه محاسبه شد و با استفاده از جدول مورگان، 107 نفر به عنوان نمونه آماري انتخاب شدند. تحليل داده‎ ها با استفاده از نرم ‎افزار SPSS تحت ويندوز انجام گرفته و از آمار تحليلي نظير تحليل همبستگي، آزمون مقايسه ميانگين‎ ها (t) و رگرسيون بهره گرفته شده است. در بين صلاحيت ‎هاي حرفه ‎اي مطرح شده صلاحيت ‎هاي «برخورداري از دانش روز ارزشيابي» و «مهارت تفسير داده ‎هاي گردآوري شده» بالاترين اولويت ‎هاي مورد نياز كارشناسان بودند. نتايج تحليل همبستگي نشان داد كه بين تجربه كاري و ميزان شركت در دوره‎ هاي آموزشي كارشناسان با قابليت ‎هاي حرفه‎ اي تحقيق ‎مداري آنان ارتباط معناداري وجود دارد. نتايج رگرسيون نشان داد كه عواملي چون ميزان شركت در دوره‎ هاي آموزشي ارزشيابي و تجربه كاري بيشترين سهم را در زمينه صلاحيت ‎هاي تحقيق‎ مداري مورد نياز كارشناسان دارد و در مجموع توانستند 24 درصد واريانس صلاحيت ‎هاي حرفه‎ اي مورد نياز كارشناسان را تبيين نمايند.

 نسخه قابل چاپ

به كارگيري بي ‌رويه نهاده‌ هاي توليدي به منظور افزايش عملكرد محصول طي دهه ‌هاي اخير و در نتيجه تخريب محيط زيست از يک طرف و ضرورت استمرار توليد در راستاي امنيت غذايي از طرف ديگر، اهميت توجه به پايداري نظام ‌هاي بهره‌ برداري را دو چندان كرده است. در اين ميان نظام بهره ‌‌برداري خانوادگي و تعاوني ‌هاي توليد روستايي از جمله مهمترين و گسترده ‌ترين نظام ‌هاي بهره ‌برداري زراعي محسوب مي ‌شوند كه شناسايي ميزان پايداري و تبيين عوامل موثر بر پايداري اين نظام‌ ها، موضوع مهم و كليدي در نيل به توسعه پايدار روستايي محسوب مي ‌شود، در اين راستا پژوهش حاضر در شهرستان آق ‌قلا با هدف بررسي و تحليل پايداري نظام ‌‌هاي بهره‌‌ برداري زراعي خانوادگي و تعاوني‌ هاي توليد روستايي انجام گرفت. رويكرد غالب پژوهش، پيمايشي است و داده‌ هاي مورد نياز با استفاده از پرسشنامه و بهره‌ گيري از روش نمونه ‌گيري طبقه ‌بندي چند مرحله‌ اي، ‌به صورت مقطعي در سال زراعي 88-1387 از 190 بهره ‌بردار در گروه خانوادگي و 150 بهره‌ بردار در گروه تعاوني در شهرستان آق ‎قلا گردآوري و مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج تحقيق نشان داد 14.7 درصد بهره ‌‌برداري ‌هاي مورد مطالعه (اعم از تعاوني و خانوادگي) در وضعيت بسيار ناپايدار، 42.1 درصد ناپايدار، 22.1 درصد در وضعيت پايداري متوسط، 20.3 در وضعيت پايدار و بالاخره تنها 0.9 درصد از بهره‌ برداران در وضعيت بسيار پايدار مي ‌باشند. همچنين مقايسه ميانگين پايداري دو نظام بهره ‌برداري مورد مطالعه نشان داد ميزان پايداري نظام بهره‌ برداري تعاوني در ابعاد سه‌ گانه اقتصادي، اجتماعي و زيست محيطي نسبت به نظام بهره‌‌ برداري خانوادگي از وضعيت بهتري برخوردار است. همچنين نتايج تحليل مسير براي تبيين علي عوامل موثر بر پايداري نظام ‌‌هاي بهره ‌‌برداري نشان داد كه 6 متغير سرمايه ‌گذاري، سن بهره بردار، ميزان مشاركت، اندازه زمين زراعي، دسترسي به نهاده ‌ها و ماشين آلات داراي اثرات مستقيم و متغيرهاي بهره‌‌ برداري از منابع اطلاعاتي كشاورزي و سطح سواد بهره ‌برداران، به طور غيرمستقيم بر سطح پايداري نظام ‌هاي بهره‌ برداري زراعي تاثيرگذار هستند.

 نسخه قابل چاپ

در اين مطالعه عوامل متمايز كننده واحدهاي گاوداري شيري هلشتاين «موفق» از واحدهاي «كمتر موفق» در شهرستان شهريار با استفاده از اطلاعات مربوط به 56 واحد گاوداري شيري و با بكارگيري الگوي احتمال دوتايي لوجيت شناسايي گرديده و به تعيين نقش و سهم هر يک از عوامل مديريتي، كارايي و مقياس در اين خصوص پرداخته شده است. براي اين منظور پس از محاسبه شاخص ‌هاي مختلف سودآوري واحدهاي گاوداري شيري، از تحليل خوشه ‌اي براي گروه‌ بندي آنها به گروه هاي موفق و كمتر موفق استفاده شده و در نهايت الگوي لوجيت در دو حالت و با دو متغير وابسته نرخ بازدهي دارايي و نسبت درآمد ناخالص به هزينه برآورد گرديد. نتايج به دست آمده از اين مطالعه نشان مي ‌دهد كه مقياس توليد (اندازه گله) رابطه ‌اي غيرخطي با احتمال سودآوري واحدهاي گاوداري داشته و در عين حال يک عامل مهم متمايز كننده مي ‌باشد. در بين عوامل بهره ‌وري، رابطه بهره‌ وري دام و بهره وري خوراک با سودآوري مثبت و معني ‌دار بوده و در ميان متغيرهاي مرتبط با مديريت نيز تجربه مدير، داشتن تحصيلات مرتبط با دامپروري يا استخدام دامپزشک تمام وقت، استفاده از تكنولوژي نوين و تسهيلات بانكي از مهمترين عوامل متمايز كننده واحدهاي موفق و كمتر موفق مي ‌باشند. متغيرهاي پايداري تركيب گله، مديريت توليدمثل در گله و شاخص تنوع توليد نيز از عواملي موثر بر سودآوري واحدهاي گاوداري شناخته شده ‌اند.

 نسخه قابل چاپ

تحقيق حاضر با هدف بررسي عوامل موثر بر انگيزش شغلي مروجان محلي در استان مركزي انجام شده است. اين تحقيق از نوع پيمايشي است و جامعه آماري آن مروجان محلي استان مركزي بودند كه نمونه ‌اي به حجم 161 نفر با روش نمونه ‌گيري طبقه ‌اي متناسب با حجم از بين آنان انتخاب و اطلاعات مورد نياز از طريق پرسشنامه گردآوري شد. داده ‌هاي اين تحقيق با استفاده از نرم ‌افزار SPSS10 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج حاصل از تحليل همبستگي نشان داد كه بين سن، تجربه كار كشاورزي، تجربه كار دامداري، تجربه در حرفه مروجي، سابقه سكونت در روستا، درآمد، ميزان اراضي كشاورزي خانوار، مشاركت اجتماعي مروجان و ميزان علاقه‌ مندي مروجان به انجام فعاليت در زمينه‌ هاي كشاورزي و دامپروري و انگيزش شغلي آنها رابطه مثبت و معني ‌داري وجود دارد. نتايج حاصل از مقايسه ميانگين ‌ها از طريق آزمون ‌هاي t وf ، تفاوت معني‌ داري را بين جنس، وضعيت تاهل، شغل اصلي و عنوان شغل مروجان و انگيزش شغلي آنها نشان داد. با استفاده از رگرسيون گام به گام متغيرهاي سن، مشاركت در فعاليت ‌هاي ترويجي و علاقه‌ مندي به انجام فعاليت در زمينه ‌هاي كشاورزي و دامپروري به ترتيب طي سه گام وارد معادله رگرسيون شدند كه سه متغير مذكور در مجموع 63 درصد از تغييرات انگيزش شغلي مروجان محلي را تببين نمودند.

 نسخه قابل چاپ

پژوهش حاضر به صورت پيمايشي و با هدف شناسايي و تحليل موانع كارآفريني در نظام آموزش ‎عالي كشاورزي انجام شده است. جامعه آماري تحقيق كليه دانشجويان مقطع كارشناسي ‌ارشد گرايش‌ هاي مختلف كشاورزي شاغل به تحصيل در دانشكده‌ هاي كشاورزي استان تهران بوده است كه 250 نفر از آنها از طريق نمونه‌ گيري طبقه ‌اي به عنوان نمونه آماري انتخاب شدند. پرسشنامه به عنوان ابزار گردآوري اطلاعات مورد استفاده قرار گرفت و براي تجزيه و تحليل داده ‌ها از نرم ‌افزار SPSS بهره گرفته شد. يافته ‌هاي اين تحقيق مي ‌دهد كه فقدان يا كمبود حمايت دولتي از مشاغل كشاورزي مهمترين مانع براي اشتغال فارغ التحصيلان در بخش كشاورزي است. ضمن اينكه تحليل عاملي موانع كارآفريني در دانشگاه‌ ها به دسته ‌بندي اين موانع در پنج عامل اصلي منجر شد كه اين عوامل در مجموع 61.6 درصد از واريانس كل را تبيين كردند. مهمترين عامل شناخته شده در اين پژوهش عامل پشتيباني مي ‌باشد كه به تنهايي 17.8 درصد از واريانس كل را تبيين مي‌ كند. اين عامل دربر گيرنده موانعي مثل كمبود امكانات، تجهيزات و زمين ‌هاي كشاورزي براي كار عملي، كمبود وسايل آموزشي و كمک آموزشي و نيز كمبود امكانات و تجهيزات آزمايشگاهي بوده است. پس از اين عامل به ترتيب عوامل آموزشي، برنامه ‌ريزي، سياست ‌گذاري و عامل انساني بيشترين مقدار واريانس كل را تبيين نموده ‌اند.

 نسخه قابل چاپ

هدف كلي اين پژوهش، بررسي مولفه‌ هاي تاثيرگذار بر توسعه حرفه ‌اي اعضاي هيات علمي دانشكده‌ هاي كشاورزي دانشگاه تهران مي‌ باشد. اين تحقيق با رويكرد اكتشافي بر پايه راهبرد پيمايشي به انجام رسيده است. جامعه آماري اين تحقيق را 250 نفر از اعضاي هيات علمي دانشكده‌ هاي كشاورزي دانشگاه تهران تشكيل داده ‌اند. براي جمع آوري داده‌ ها از روش نمونه ‎گيري تصادفي استفاده شده است. حجم نمونه (n=103) بدست آمد. ابزار تحقيق پرسشنامه بوده است. پايايي پرسشنامه براي بخش ‎هاي مختلف بر اساس محاسبه ضريب آلفاي كرونباخ بين 0.73 تا 0.91 مطلوب تشخيص داده شد. براي تجزيه و تحليل داده‌ هاي گردآوري شده از نرم ‌افزارspss/win  و تكنيک ‌هاي تحليل عاملي، تحليل نمره عاملي و تحليل همبستگي بهره گرفته شد. تحليل عاملي انجام شده در ارتباط با مولفه ‌هاي تاثيرگذار بر فرآيند توسعه حرفه ‌اي اعضاي هيات علمي منجر به استخراج چهار مولفه زيربنايي شد كه روي هم رفته 55.64 درصد از واريانس كل را تبيين نمودند. اين مولفه‎ ها عبارتند از: 1- عامل نهادي (17.57)، 2- عامل مديريتي (14.69)، 3- عامل فردي (12.46) و 4- عامل اجتماعي (10.91). همچنين نتايج تحليل نمره عاملي همبستگي تاثير متقابل اين عوامل را بر يكديگر نشان داد.

 نسخه قابل چاپ

بكارگيري ابزارهاي موثر براي حمايت و تامين امنيت اقتصادي جمعيت فعال در بخش كشاورزي و افزايش توان توليد، ضروري است. بيمه محصولات كشاورزي يكي از اين ابزارها است. هدف اين مقاله بررسي عوامل موثر بر پذيرش بيمه محصول سيب در بين باغداران سيب شهرستان سميرم و تعيين بهترين مدل تعيين ‌كننده پذيرش بيمه است. مطالعه به روش تحقيق پيمايشي و با استفاده از روش نمونه ‌گيري تصادفي طبقه ‌بندي شده انجام گرفت. حجم نمونه پژوهش بر اساس جدول تعيين حجم نمونه مورگان، 205 نفر از باغداران سيب شهرستان سميرم مي ‌باشد. به كمک ابزار پرسشنامه اطلاعات مورد نياز از 39 نفر نپذيرنده بيمه محصول سيب و 166 نفر پذيرنده بيمه جمع ‌آوري شد. نتايج اين پژوهش نشان داد كه پذيرندگان بيمه در شهرستان سميرم، ريسک ‌پذيرترند و ميزان آگاهي آنها از بيمه بيشتر است. ديد بهتر و مطلوب ‌تري نسبت به وجهه سازمان بيمه ‌گر دارند و اندازه باغ سيب آنها بزرگتر است. مدل چند بعدي پژوهش مدل بهتري براي تمايز پذيرندگان از نپذيرندگان بيمه محصول سيب است و دقت بيشتري در گروه‌ بندي پذيرندگان و نپذيرندگان بيمه محصول سيب دارد.

 نسخه قابل چاپ

در پي استفاده گسترده از نهاده‎ هاي شيميايي در توليد محصولات كشاورزي منابع و ذخاير طبيعي كشور در معرض تخريب قرار گرفته است. متخصصان به‌ كارگيري روش ‌هاي كشاورزي پايدار را براي حفظ تعادل طبيعي توصيه مي ‎كنند. براي تحقق اين امر، ضرورت دارد كه اين روش ‎ها از سوي بهره ‎برداران منابع طبيعي مورد پذيرش قرار گيرد. هدف اساسي اين تحقيق بررسي وضعيت رفتار پذيرش روش ‎هاي كشاورزي پايدار توسط مددكاران ترويجي استان قزوين بوده است. اين تحقيق به روش پيمايشي انجام شد كه از نوع توصيفي - همبستگي مي ‎باشد. جامعه آماري اين تحقيق گندم كاران استان قزوين بوده كه در نقش مددكاران ترويجي استان ايفاي نقش مي ‎كردند و تعداد آنها 365 نفر بود كه از بين اين مددكاران تعداد 185 نفر به روش نمونه‎ گيري كاملا تصادفي ساده به عنوان نمونه ‎هاي اين تحقيق انتخاب گرديدند. روايي محتوايي پرسشنامه توسط متخصصان كشاورزي پايدار و ترويج كشاورزي مورد تائيد قرار گرفت. آزمون پيش آهنگي در خارج از محدوده جغرافيايي تحقيق با جامعه آماري مشابه انجام شد و اعتبار پرسشنامه با ضريت آلفاي كرونباخ محاسبه شد و ميزان قابل قبولي (0.78) بدست آمد. متغير وابسته اين تحقيق رفتار پذيرش روش‎ هاي كشاورزي پايدار بود كه نمرات حاصل از سنجش دانش (شامل آگاهي و دانش فني) و نگرش (شامل علاقه مندي، رغبت و پذيرش) برآورد شد. نتايج حاصل نشان مي ‎دهد بين پذيرش و سن، تعداد قطعات، سابقه و ميزان عملكرد گندم آبي رابطه معني ‎دار منفي و بين ميزان سواد و سطح كل اراضي رابطه معني ‎دار مثبت به دست آمد. نتايج آزمون رگرسيون چند متغيره نشان داد كه متغيرهاي ميزان سواد و سطح اراضي ديم 67.9 درصد تغييرات رفتار پذيرش روش‎ هاي كشاورزي پايدار در مخاطبان را تبيين مي كنند.

 نسخه قابل چاپ

جايگاه و اهميت زيربخش زراعت در اقتصاد منطقه ‎اي و تقويت فرآيند توسعه اقتصادي، اجتماعي در استان زنجان ايجاب مي ‎نمايد زمينه‎ ها و لوازم حداكثر استفاده از ظرفيت ‎ها و قابليت ‎هاي ارزشمند زيربخش يادشده در ارتقا سطح توسعه زيربخش زراعت فراهم گردد. برنامه ‎ريزي صحيح در اين خصوص يكي از الزامات فوق مي‎ باشد كه انجام آن مستلزم شناسايي و تعيين ضريب تاثير عوامل موثر بر سطح توسعه زيربخش يادشده است. بر اين اساس و با توجه به نقش مهم توسعه زيرساخت ‎هاي فيزيكي و عمراني در توسعه زيربخش زراعت، در پژوهش حاضر با استفاده از يک مدل اقتصادسنجي، ضريب تاثير اعتبارات عمراني هزينه شده در زمينه مهار و انتقال آب در مناطق روستايي استان و ساير عوامل مهم ديگر بر سطح توسعه زراعي برآورد گرديده و نتايج آن مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. در اين پژوهش از داده‎ هاي سري زماني منتشر شده توسط مركز آمار ايران، وزارت جهاد كشاورزي، بانک كشاورزي، بانک مركزي، وزارت نيرو، سازمان هواشناسي و سازمان مديريت و برنامه ‎ريزي استفاده شده و با به كارگيري تركيبي از روش ‎هاي تحليل مولفه ‎هاي اصلي و تاكسونومي عددي سطح توسعه يافتگي زراعي براي هر يک از سال‎ هاي دوره زماني (1368-87) محاسبه شده و نتايج مذكور به عنوان متغير وابسته و عوامل موثر بر توسعه زراعي به عنوان متغيرهاي مستقل وارد يک مدل رگرسيون گرديدند. نتايج حاصل از برآورد اين مدل نشان مي ‎دهد كه اعتبارات عمراني دولت در زمينه مهار و انتقال آب در مناطق روستايي در استان زنجان با دو دوره وقفه زماني، داراي اثر مثبت و معني داري بر سطح توسعه زراعي در اين استان بوده و به ازاي هر 1000 ميليارد ريال افزايش اعتبار عمراني هزينه شده در زمينه مهار و انتقال آب، سطح توسعه يافتگي زراعي در استان مورد مطالعه 0.00717 واحد كاهش پيدا كرده است. لازم به توضيح است دامنه تغييرات شاخص توسعه يافتگي زراعي بين صفر و يک بوده و كاهش مقدار اين شاخص و نزديک شدن آن به صفر گوياي افزايش سطح توسعه زراعي و افزايش مقدار شاخص مذكور و نزديكي آن بيانگر كاهش سطح توسعه زراعي در استان است.

 نسخه قابل چاپ

در اين مطالعه عوامل متمايز كننده واحدهاي گاوداري شيري هلشتاين «موفق» از واحدهاي «كمتر موفق» در شهرستان شهريار با استفاده از اطلاعات مربوط به 56 واحد گاوداري شيري و با بكارگيري الگوي احتمال دوتايي لوجيت شناسايي گرديده و به تعيين نقش و سهم هر يک از عوامل مديريتي، كارايي و مقياس در اين خصوص پرداخته شده است. براي اين منظور پس از محاسبه شاخص ‌هاي مختلف سودآوري واحدهاي گاوداري شيري، از تحليل خوشه ‌اي براي گروه‌ بندي آنها به گروه هاي موفق و كمتر موفق استفاده شده و در نهايت الگوي لوجيت در دو حالت و با دو متغير وابسته نرخ بازدهي دارايي و نسبت درآمد ناخالص به هزينه برآورد گرديد. نتايج به دست آمده از اين مطالعه نشان مي ‌دهد كه مقياس توليد (اندازه گله) رابطه ‌اي غيرخطي با احتمال سودآوري واحدهاي گاوداري داشته و در عين حال يک عامل مهم متمايز كننده مي ‌باشد. در بين عوامل بهره ‌وري، رابطه بهره‌ وري دام و بهره وري خوراک با سودآوري مثبت و معني ‌دار بوده و در ميان متغيرهاي مرتبط با مديريت نيز تجربه مدير، داشتن تحصيلات مرتبط با دامپروري يا استخدام دامپزشک تمام وقت، استفاده از تكنولوژي نوين و تسهيلات بانكي از مهمترين عوامل متمايز كننده واحدهاي موفق و كمتر موفق مي ‌باشند. متغيرهاي پايداري تركيب گله، مديريت توليدمثل در گله و شاخص تنوع توليد نيز از عواملي موثر بر سودآوري واحدهاي گاوداري شناخته شده ‌اند.

 نسخه قابل چاپ