جنین برای تامین نیازهای خود به اکسیژن و مواد غذایی و پادتن های ضد بیماری و دفع مواد زائد به مادر وابسته است.این مواد از داخل عضوی که متصل به رحم است و از طریق طنابی با جنین در ارتباط است، منتقل می شود.در جفت، خون مادر و جنین در کنار هم قرار می گیرد ولی با هم مخلوط نمی شود.عروق خونی بندناف در جفت ساختارهای پرزمانندی را تشکیل می دهد پرزها به سمت نواحی حاوی خون مادر پیشروی می کند و کوریون که غشایی است که مواد غذایی و... را عبور می دهد، آن ها را محصور می کند.
به دلیل اهمیت جفت در تامین نیازهای جنین با یکی از متخصصان گفت وگویی انجام داده ایم.دکتر مینا موحدی جراح زنان و مدیرگروه جراحی زنان و زایمان بیمارستان قوه قضاییه تهران در این باره چنین می گوید: در دوران بارداری ارتباط مادر و جنین از طریق جفت برقرار می شود. خون مادر به طور مستقیم وارد سلول های پرزی جفت می شود و آن ها را مشروب می کند. در واقع ارتباط مادر وجنین از طریق سلول های پرزی جفت است. خون جنین از فضای بین این پرزها رد می شود و با خون مادر ارتباط مستقیم برقرار نمی کند. این موضوع زمانی اهمیت پیدا می کند که مسئله ایمونولوژی نوزاد و انتقال بیماری ها مطرح است.۱۲ روز بعد از بارداری حفره تشکیل شده در جفت انسان قابل تشخیص است و از روز هفدهم، جریان خون در جفت برقرار می شود. اگر عروق و رگ های مشروب کننده جفت به وجود نیاید حاملگی غیرطبیعی است، در این صورت سلول های جفت به هم متصل می شود و به شکل تاول درمی آید. در این شرایط جفت بیمار است که در قدیم به این حالت بچه خوره می گفتند.
اگر مادر تغذیه خوبی نداشته باشد و یا به بیماری های ویروسی یا باکتریایی مبتلا شود، جفت بیمار می شود و رشد جنین به عقب می افتد؛ حتی ممکن است به مرگ جنین بینجامد.به همین دلیل متخصصان در معاینه مادران باردار علاوه بر وضعیت مادر و جنین، وضعیت جفت را نیز کاملا بررسی می کنند تا در صورت بروز مشکل، سلامت مادر و جنین به خطر نیفتد.
ساختمان جفت
وی ادامه می دهد: وزن جفت همراه با بند ناف و پرده ها و تکه های ساختمانی جفت، در پایان دوره بارداری به ۵۰۰ گرم و قطر آن به ۱۵- ۲۰سانتی متر می رسد. پزشکان برای پی بردن به وضعیت سلامت نوزاد بعد از زایمان، جفت را بررسی می کنند و هرگونه وضعیت غیرعادی، بزرگ یا کوچک بودن آن را گزارش می کنند زیرا این موضوع به تشخیص بهنگام بیماری نوزاد کمک می کند.وی با اشاره به این که جفت مانند سدی عمل می کند که بسیاری از مواد غذایی، داروها، ویروس ها و باکتری ها نمی توانند از آن عبور کنند، می افزاید: بعضی داروها از جفت عبور می کند. به همین دلیل پزشکان سعی می کنند تا در زمان بارداری داروهایی را تجویز کنند که به مادر و جنین آسیب نرساند.بند ناف شامل دو رگ خونی است که یکی خون بدون اکسیژن را به جفت می برد و دیگری ورید نافی جفت است که خون اکسیژن دار را به جنین می رساند.پزشک متخصص چه هنگام سونوگرافی و چه هنگام زایمان، وضعیت رگ های بندناف را بررسی می کند تا جنین برای دریافت اکسیژن مشکلی نداشته باشد.
مشکلات جفت
در حالت غیرعادی ممکن است جفت بسیار کوچک یا بزرگ باشد.التهاب جفت (ترومبوز) ممکن است به علت بیماری های میکروبی و ویروسی به وجود آید. در برخی موارد نیز به دلیل بیماری های باکتریایی یا نرسیدن خون و مواد کافی به مادر جفت کوچک می ماند و در روند اکسیژن رسانی به جنین مشکلاتی ایجاد می شود.در بیماری ترومبوبلاستی جفت بزرگ می شود و رشد آن به صورت وزیکولی (تاول) است و در واقع جنینی وجود ندارد؛ در این شرایط باید دوره حاملگی پایان پذیرد.
تومورهای جفت که بیشتر تومورهای عروقی (همانژیوما) است نیز اگرچه شیوع کمی دارد اما باعث مشکلات جنین می شود این تومورها با کم وزنی جنین ارتباط دارد.وی با اشاره به این که زن باردار می تواند متوجه مشکل در بارداری خود شود، می افزاید: این موضوع اهمیت زیادی دارد. مادر با مشاهده درد شدید به خصوص در ماه های پایانی بارداری یا مشاهده ترشحات خون آلود و یا احساس کاهش حرکت جنین باید به پزشک مراجعه کند. در این شرایط ممکن است وی دچار پارگی جفت شده باشد که این عارضه اورژانسی ترین مشکل برای مادر باردار و جنین وی است.همچنین در مواردی مادر بر اثر تصادف، ضربه یا تروما دچار مشکل می شود و درد شدیدی پیدا می کند؛ در این وضعیت باید بلافاصله تحت مراقبت پزشک قرار گیرد به خصوص در حالتی که جفت در قسمت قدامی رحم قرار گرفته و به شکم مادر ضربه وارد شده است؛ زیرا در این شرایط احتمال خون ریزی جفت وجود دارد.پزشک معالج با سونوگرافی و معاینه متوجه مشکل می شود و در برخی موارد مادر تحت درمان قرار می گیرد و برای جنین مشکلی ایجاد نمی شود. درمواردی نیز حاملگی باید پایان پذیرد؛
اگر این اتفاق در ماه های پایانی بارداری روی دهد، کودک زنده می ماند.این متخصص زنان و زایمان می افزاید: در ماه های اولیه بارداری نیز مادر با مشاهده ترشح خون آلود باید به پزشک مراجعه کند؛ ممکن است جفت پایین افتاده باشد و مادر نیاز به مراقبت های ویژه دارد. در این شرایط با سونوگرافی پزشک متوجه اشکال می شود و اقدامات لازم را انجام می دهد.چنین مادری نیاز به استراحت دارد و در بعضی موارد دارو تجویز می شود.وی ضمن توصیه به مادران درخصوص پرهیز از مصرف خودسرانه داروها، می افزاید: مادر در این دوران باید به تغذیه طبیعی خود توجه داشته باشد بهتر است مادران قبل از بارداری به پزشک و مشاور مراجعه کنند و اگر بیماری های خاصی دارند آن را با متخصص در میان بگذارند.
