خود را بيازماييد
هر كس خواسته باشد كه بداند رشك دارد يا نه ، بايد خود را تحت مطالعه قرار دهد و به آن چه كه در اين دو گفتار گفته شد توجه كند، تا دريابد كه حالش چگونه است .
ميزان كلى در حسد آن است كه آن چه براى خود دوست مى دارد، براى ديگران دشمن دارد، و آن چه براى ديگران مى خواهد براى خويش نخواهد. ليكن پاكيزه از حسد بودن بر خلاف اين است ، كه هر چه براى خود مى خواهد براى همه بخواهد، و هر چه براى ديگران نمى خواهد، براى خود هم نخواهد.
اينك نتيجه اين دو گفتار را به وسيله چند پرسش براى كسى كه بخواهد خود را آزمايش كند، ذكر مى كنيم :
1 - آيا از ديدن يا شنيدن خوشى ، ثروت ، زيبايى ، رياست ، اتومبيل گران بهاى كسى ، ناراحت مى شويد؟
2 - آيا از كسى بدگويى كنند، زود مى پذيريد؟
3 - آيا اگر از كسى تعريف و تمجيد كنند، ناراحت مى شويد؟
4 - اگر كسى را به فضيلتى شناختيد، آيا بر شما ناگوار است كه آن را تعريف كنيد؟
5 - اگر كسى كه او را پست تر از خود مى دانيد، از شما جلو بيفتد، ناراحت مى شويد؟
6 - آيا مردم شما را تندخو و عصبانى مى دانند؟
7 - آيا رو به روى بعضى اشخاص از آن ها ستايش مى كنيد و پشت سر آن ها بدگويى ؟
8 - آيا اغلب مردم را نادرست و نالايق مى دانيد؟
9 - آيا از بدبختى و پيش آمدهاى ناگوار بعضى ، خشنود مى شويد؟
10 - آيا سوءظن هاى اشخاص را به يك ديگر و بدگويى را به صاحبش اطلاع مى دهيد؟
11 - آيا حس انتقام در شما قوى است ؟
12 - آيا در انتقاد شديد هستيد و اعصاب شما تحريك مى شود؟
13 - آيا مردم شما را سوءظنى مى خوانند؟
اگر در پاسخ هاى شما هيچ آرى نداشت ، خوشا به حال شما! و بدانيد كه يكى از نيكان هستيد، و اگر اكثريت جواب ها، آرى بود، درست و حسابى حسود هستيد، و در صورتى كه بتوانيد، جناياتى را مرتكب خواهيد شد؛ پس بكوشيد كه حسد خود را درمان كنيد.
اگر اقليت جواب ها آرى باشد، كمى رشك داريد. متوجه باشيد كه بيش تر نشود و بكوشيد كه دل خود را از اين زنگ پاك كنيد.
در صورتى كه يكى از دو جواب آرى باشد، به طور قطع نمى توان گفت كه حسود هستيد؛ زيرا همان طور كه گفته شد، بعضى از اين نشانه ها به طور كلى اختصاص به حسود ندارد، و ممكن است در بى حسدان نيز يافت شود؛ يا به تعبير منطقى ، اين علامت ها هر كدام به تنهايى لازم مساوى نيستند؛ بلكه لازم اعم مى باشند.
ولى كسى كه يكى دو جوابش ، آرى بود، بر فرض حسود نباشد، خطر مبتلا شدن به آن را دارد؛ زيرا هر كدام از اين ها مقدميت براى حسد دارند؛ البته به استثناى پرسش نخست كه اگر جوابش آرى بود، حسد موجود است .
حسد
آية الله سيد رضا صدر
