در ابتدا نوزادان بيشتر روز و شب را در خواب سپري مي كنند، ولي هرچه كه به سن آن ها اضافه مي شود، ميزان خواب روزانه آن ها نيز كم تر مي شود. با اين حال تا هنگامي كه آن ها به مدرسه بروند، بدنشان به خواب ميان روز نياز دارد.
بيشتر كودكان از چند ماهگي تا 18 ماهگي دو خواب ميان روز، يكي در صبح و يكي بعد از ناهار دارند.
براي كمك به فرزندتان براي اين كه خواب ميان روز خوبي داشته باشد بايد:
- برنامه زماني منظم براي خواب او در روز داشته باشيد. بدين معنا كه هر روز سر يك ساعت خاص او را براي خواب نيمروزي در تختش بگذاريد. حتي اگر بايد برنامه هاي روزانه خود را تغيير دهيد.
- پيش از خواباندن، او را آرام كنيد و يك زمان خلوت با او داشته باشيد تا او از شروشور و هيجان روز دور باشد.
- اتاق او را تاريك كنيد تا بهتر به خواب برود.
- از ايجاد سرو صدا و برانگيختن او در هنگام خواب خودداري كنيد.
خواب ميان روزي به استراحت كردن و آرامش گرفتن مغز كمك مي كند. همچنين خواب هاي ميان روزي باعث كاهش سطح هورمون استرس يا كورتيزول (Cortisol) مي شوند.
چرا خواب براي رشد و نمو كودك حياتي است؟
نه تنها خواب به بدن كمك مي كند تا انرژي هايش را نگهداري و ذخيره كند، بلكه خوابيدن براي رشد مغزي نوزاد نيز بسيار مهم است. دانشمندان معتقدند كه خوابيدن به رشد مغز كمك مي كند، زيرا كه در حين خواب سبك (rem)، مغز استراحت نمي كند و به فعاليت هاي خود ادامه مي دهد. در حقيقت، جريان خون به مغز در زمان خواب سبك به دو برابر مقدار معمولش مي رسد، زيرا كه باقي اعضاي بدن در خواب به سر مي برند و در نتيجه به جريان خون زيادي نياز ندارند. اين افزايش جريان خون به مغز به خصوص به قسمتي از مغز كه عمل كنترل خود به خودي تنفس را بر عهده دارد زياد مي شود.
در مدت زمان خواب rem بدن شروع به افزايش توليد پروتئين هاي عصبي خاصي مي كند كه سازنده قالب مغز مي باشند
همچنين در زمان خواب سبك، مغز شروع به فرآوري اطلاعاتي مي كند كه در زمان بيداري كسب كرده است، اطلاعاتي كه به نظر مفيد مي آيند را در حافظه ثبت مي كند و اطلات نامربوط و غير مهم را پاك مي كند. اين عمل در يادگيري نوزاد، كه دنيايي جديد به سويش گشوده شده است بسيار حائز اهميت است.
بسياري از دانشمندان معتقدند كه خواب سبك يا rem باعث تحريك مغز در حال رشد نوزاد شده و تصاوير مفيدي را كه براي رشد فكري نوزاد بسيار مهم است را در اختيار مغز مي گذارد. در حين خواب سبك قسمت هاي بالايي مغز همچنين فعال مي مانند، در حالي كه در حين خواب سنگين يا nrem قسمت هاي بالايي مغز بسته شده و بدن نوزاد شما، از طريق قسمت هاي پاييني مغز كنترل مي شود.
يكي از دلايلي كه نوزادان بخش بيشتري از خوابشان را در مقايسه با بزرگسالان در rem به سر مي برند مي تواند اين باشد كه مغز آن ها بسيار سريع در حال رشد است (كودكان تا 2 سالگي به 75 درصد رشد مغزي كامل خود مي رسند) و براي اين رشد نياز دارند تا بيشتر فعال باقي بماند.
جالب است بدانيد كودكاني كه زودتر به دنيا مي آيند تقريباً 90 درصد زمان خوابشان را در rem به سر مي برند. به احتمال بسيار زياد دليل آن اين است كه بتوانند رشد مغزيشان را سرعت بخشند و زماني را كه در شكم مادرشان براي رشد از دست داده اند به اين طريق جبران كنند.
ميزان نياز نوزاد به خواب
از تولد تا 6 ماهگي:
نوزادان در طول شبانه روز بيشتر اوقات خود را در خواب سپري مي كنند. به طور متوسط نوزادان چيزي در حدود 16 تا 18 ساعت در شبانه روز مي خوابند. نوزادان غالباً داراي چهار سيكل خواب در هر 24 ساعت هستند و در طول روز به حداقل 2 بار خواب ميان روزي نياز دارند. مدت زمان خواب ميان روزي نوزادان به زمان بندي غذاي آن ها بستگي دارد.
پس از هفته ششم زندگي، ميزان خواب نوزاد به 15 تا 16 ساعت تقليل يافته و در چهار ماهگي به 9 تا 12 ساعت، به علاوه ي خواب هاي ميان روزي مي رسد. كودكان شش ماهه به طور متوسط در حدود 10 تا 12 ساعت مي خوابند.
نوزادان تازه به دنيا آمده را بايد هر 3 تا 4 ساعت يكبار بيدار كرد تا افزايش وزن آن ها كه معمولاً طي چند هفته اول اتفاق مي‌افتد، تنظيم شود. پس از آن، اگر نوزاد به مدت طولاني‌تري بخوابد هيچ اشكالي ندارد. اما خيلي دلتان را خوش نكنيد. بيشتر نوزادان خيلي طولاني نمي‌خوابند چون گرسنه مي‌شوند.
طولاني‌ترين زمان خواب نوزادان 4 تا 5 ساعت است، اين مدت زماني است كه شكمشان مي‌تواند گرسنگي را تحمل كند. اگر به مدت طولاني‌تري بخوابند، درطول روز گرسنه‌تر مي‌شوند و بيشتر سمت شير مي‌روند.
نوزادان در سه ماهگي، به طور متوسط 5 ساعت در روز و 10 ساعت در شب مي‌خوابند كه معمولا يك يا دو بار بين آن بيدار مي‌شوند. تقريباً 90 درصد از نوزادان اين سن، شب‌ها را كامل مي‌خوابند، يعني حداقل 6 تا 8 ساعت پشت‌سرهم.
اما تشخيص اين خيلي مهم است كه نوزادان هميشه هم وقتي فكر مي‌كنيد نوزاد بيدار شده است، بيدار نشده‌اند. نوزادان ممكن است همه‌جور صدايي مثل صداي گريه كردن در طول شب از خود دربياورند. با اينكه ممكن است در طول شب از خواب بيدار شوند، اما خيلي زود بعد از چند دقيقه خودبه‌خود دوباره خوابشان مي‌برد. خيلي خوب است اگر نوزادان ياد بگيرند كه خودشان بخوابند، پس اجازه بدهيد كه اين كار را امتحان كنند.
اگر يك نوزاد زير 6 ماه چند دقيقه پشت‌سرهم گريه كند، ديگر زمانش رسيده كه از جايتان بلند شويد و سري به او بزنيد. ممكن است به هر دليلي ناراحت باشد: گرسنه‌اش باشد، خودش را خيس كرده باشد، سردش باشد يا حتي مريض شده باشد.
اگر نوزاد 6 ماهه‌تان هر شب 5 تا 6 مرتبه از خواب بيدار شود، حتماً بايد اين موضوع را با پزشك او در ميان بگذاريد
6 ماهگي تا يكسالگي:
در شش ماهگي نوزاد تا 3 ساعت در طول روز چرت مي‌زند و 11 ساعت در شب مي‌خوابد. در اين سن، مي‌توانيد واكنش خود به نوزادي كه در طول شب بيدار شده و گريه مي‌كند را تغيير دهيد.
مي‌توانيد به نوزادان اين سن 5 دقيقه وقت بدهيد كه خودش آرام شود و دوباره به خواب برود. اگر اين كار را نكرد، مي توانيد بدون بلند كردن او از روي گهواره، آرامش كنيد (با خواندن لالايي با صداي آرام و ماليدن پشتش)، بعد او را ترك كنيد، مگر اين كه به نظر برسد كه نوزاد مريض است.
نوزادان بيمار را بايد از جا بلند كنيد و بعد آرامشان كنيد. اگر نوزادتان به‌نظر مريض نمي‌رسد و به گريه كردن ادامه داد، مي‌توانيد كمي بيشتر از 5 دقيقه به او فرصت دهيد و بعد دوباره به سمت گهواره‌اش رفته و او را بررسي كنيد.
بعد از گذشت چند روز، برگشتن دوباره به خواب بايد براي نوزاد راحت‌تر شده باشد. اما اگر نوزاد 6 ماهه‌تان هر شب 5 تا 6 مرتبه از خواب بيدار شود، حتماً بايد اين موضوع را با پزشك او در ميان بگذاريد.
بين 6 تا 12 ماهگي، اضطراب جداشدن از والدين به يك مشكل عمده براي نوزادان تبديل مي‌شود و ممكن است باعث شود، دوباره نيمه‌شب از خواب بيدار شوند. اما قانون بيدار شدن شب مثل قبل است.
نبايد نوزاد را از روي گهواره بلند كنيد، نبايد چراغ‌ها را روشن كنيد، با بچه بازي نكنيد يا به او غذا ندهيد. همه اين كارها باعث مي‌شود كه اين رفتار (بيداري) را ادامه دهد.
اگر در طول شب فرزندتان با گريه از خواب بيدار شد، مي‌توانيد چك كنيد كه مريض نباشد، يا نياز به تعويض پوشك نداشته باشد. مي توانيد با عشق و محبت پشت يا شكم او را بماليد.
استفاده از پستانك هم مي‌تواند به نوزادان اين سن كمك كند تا آرام شوند. اگر نوزادتان به گريه كردن ادامه داد، مي‌توانيد دوباره از الگوي 5 دقيقه كه در بالا ذكر شد استفاده كنيد.
