وقتی دادن غذای كمكی در پایان 6 ماهگی آغاز شود باز هم باید تا پایان یك سالگی غذای اصلی شیر باشد. به مادران توصیه می‌شود نه تنها وعده‌های دادن شیر را كم نكنند بلكه با زیاد كردن آن باعث شوند تولید شیر بیشتر شود. اگر مادر به شیرخوار غذای كمكی بیشتری بدهد، بچه برای مدت بیشتری می‌خوابد، دفعات مكیدن پستان كمتر می‌شود و شیر مادر كاهش می‌یابد. بهتر است تا پایان یك سالگی غذای اصلی شیر باشد.
مولتی ویتامین و قطره آهن در کنار تغذیه تکمیلی
متخصصان اطفال معمولا برای شیرخواران مولتی ویتامین و قطره آهن تجویز می‌کنند. ویتامین D اگر در كشوری مانند كشور ما به صورت جداگانه وجود نداشته باشد به صورت مولتی‌ویتامین یا ویتامین A+D تجویز می‌شود.
از نظر آهن باید گفت در بدن نوزادی كه به دنیا می‌آید مقداری ذخیره آهن وجود دارد در شیر مادر هم مقداری آهن وجود دارد و گرچه مقدار آن كم است ولی جذب بسیار خوبی دارد و تا حدود زیادی مجموعه ذخیره آهن بدن نوزاد و آنچه در شیر مادر است تا حدود 9 ماهگی برای شیرخواران كفایت می‌كند. برای اطمینان در پایان 6 ماهگی وقتی غذای كمكی شروع می‌شود همراه مولتی‌ویتامین باید به شیرخوار قطره آهن هم داد. آغاز قطره آهن قبل از 6 ماهگی این عیب را دارد كه چون میكروب‌كشی شیر مادر را از بین می‌برد، ضررش قطعا بیش از منفعتش است. كسانی كه از ترس اینكه شیرخوارشان دچار فقر آهن شود، به او قطره آهن اضافی می‌دهند، اثر میكروب‌كشی شیر مادر را از بین می‌برند و فرزندشان را در معرض انواع عفونت‌ها و به ویژه عفونت‌های گوارشی مانند اسهال قرار می‌دهند.
بهترین تغذیه تا پایان 6 ماهگی تنها شیر مادر است
همان‌طور كه مطالعات مختلف در سراسر دنیا، در كشورهای در حال توسعه و توسعه‌یافته نشان داده و مورد تایید سازمان جهانی بهداشت، یونیسف و آكادمی كودكان آمریكا، استرالیا، اروپای غربی و... است بهترین تغذیه تا پایان 6 ماهگی تنها شیر مادر است. تا قبل از این سن شیر مادر برای رشد شیرخوار كافی است. غذای اصلی بچه‌ها شیر است و اگر احیانا شیر مادر ناكافی باشد پزشك باید قبل از 6 ماهگی برای شیرخوار شیرخشك تجویز كند و رشد او را با شیرخشك یا شیر كمكی تامین كند. اگر منحنی رشد دچار افت شد، والدین باید بلافاصله با تجویز پزشك به شیرخوار شیرخشك بدهند البته در وعده‌های شبانه‌روز نباید این میزان شیرخشك زیاد باشد بلكه باید با استكان، لیوان، قاشق یا حتی سرنگ و قطره‌چكان و نه با شیشه به شیرخوار شیرخشك بدهند. البته ابتدا باید مادر از هر دو سینه به شیرخوار شیر بدهد و بعد از اینكه مطمئن شد هر دو سینه كاملا تخلیه شده و با این حال شیرخوار گرسنه است و منحنی رشد رو به كاهش است بلافاصله بعد از وعده‌های شیردهی شیرخشك از قبل آماده را به شیرخوار بدهد. والدین باید مراقب باشند زیرا اگر با شیشه به نوزاد شیرخشك بدهند ممكن است شیرخوار دیگر سینه مادر را نمكد.
شیر مادر علاوه بر اینكه غذای كاملی است مواد مختلفی برای جلوگیری از عفونت، آلرژی و بسیاری بیماری‌های دوران بزرگسالی دارد و توصیه همگانی بر آن است كه تا پایان 6 ماهگی تنها شیر مادر داده شود. اگر افرادی زودتر از 6 ماهگی به طور روتین به شیرخواران غذای كمكی می‌دهند، كار اشتباهی است. زودتر از 6 ماهگی آغاز غذای كمكی برای عموم بچه‌ها خطای بزرگی است مگر در موارد خاصی كه برخی بیماری‌ها سبب شود پزشك غذا را برای بچه‌ها سریع‌تر آغاز كند. یكی از عیب‌های آغاز زودهنگام غذای كمكی این است كه غذای كمكی خطر آلرژی و اسهال را افزایش می‌دهد.در پایان 6 ماهگی تكامل دستگاه گوارش بیشتر شده و احتمال آلرژی كمتر می‌شود و درصد عفونت‌های گوارشی هم پایین می‌آید. مطالعات نشان داده حتی افرادی كه تا پایان 9 ماهگی فقط به شیرخوار شیر مادر می‌دهند. فرزندان سالم‌تری دارند. هیچ دلیلی وجود ندارد كه بخواهیم غذای كمكی را زودتر شروع كنیم. اگر هم در پایان 6 ماهگی غذای كمكی را آغاز می‌كنیم تنها برای آشنا كردن شیرخوار با طعم غذاها و عادت دادن او به غذاخوردن با دست و قاشق است. غذای كمكی بیشتر برای آموزش است نه برای اینكه شیرخوار به این مواد نیاز دارد. دادن زودتر غذای كمكی مطلقا توصیه نمی‌شود مگر در موارد استثنایی كه برای شیرخواران بیمار با تجویز پزشك توصیه می‌شود.
همان‌طور كه مطالعات مختلف در سراسر دنیا، در كشورهای در حال توسعه و توسعه‌یافته نشان داده و مورد تایید سازمان جهانی بهداشت، یونیسف و آكادمی كودكان آمریكا، استرالیا، اروپای غربی و... است بهترین تغذیه تا پایان 6 ماهگی تنها شیر مادر است. تا قبل از این سن شیر مادر برای رشد شیرخوار كافی است. غذای اصلی بچه‌ها شیر است و اگر احیانا شیر مادر ناكافی باشد پزشك باید قبل از 6 ماهگی برای شیرخوار شیرخشك تجویز كند و رشد او را با شیرخشك یا شیر كمكی تامین كند. اگر منحنی رشد دچار افت شد، والدین باید بلافاصله با تجویز پزشك به شیرخوار شیرخشك بدهند البته در وعده‌های شبانه‌روز نباید این میزان شیرخشك زیاد باشد بلكه باید با استكان، لیوان، قاشق یا حتی سرنگ و قطره‌چكان و نه با شیشه به شیرخوار شیرخشك بدهند. البته ابتدا باید مادر از هر دو سینه به شیرخوار شیر بدهد و بعد از اینكه مطمئن شد هر دو سینه كاملا تخلیه شده و با این حال شیرخوار گرسنه است و منحنی رشد رو به كاهش است بلافاصله بعد از وعده‌های شیردهی شیرخشك از قبل آماده را به شیرخوار بدهد. والدین باید مراقب باشند زیرا اگر با شیشه به نوزاد شیرخشك بدهند ممكن است شیرخوار دیگر سینه مادر را نمكد. شیر مادر علاوه بر اینكه غذای كاملی است مواد مختلفی برای جلوگیری از عفونت، آلرژی و بسیاری بیماری‌های دوران بزرگسالی دارد و توصیه همگانی بر آن است كه تا پایان 6 ماهگی تنها شیر مادر داده شود.
اگر افرادی زودتر از 6 ماهگی به طور روتین به شیرخواران غذای كمكی می‌دهند، كار اشتباهی است. زودتر از 6 ماهگی آغاز غذای كمكی برای عموم بچه‌ها خطای بزرگی است مگر در موارد خاصی كه برخی بیماری‌ها سبب شود پزشك غذا را برای بچه‌ها سریع‌تر آغاز كند. یكی از عیب‌های آغاز زودهنگام غذای كمكی این است كه غذای كمكی خطر آلرژی و اسهال را افزایش می‌دهد.در پایان 6 ماهگی تكامل دستگاه گوارش بیشتر شده و احتمال آلرژی كمتر می‌شود و درصد عفونت‌های گوارشی هم پایین می‌آید. مطالعات نشان داده حتی افرادی كه تا پایان 9 ماهگی فقط به شیرخوار شیر مادر می‌دهند. فرزندان سالم‌تری دارند. هیچ دلیلی وجود ندارد كه بخواهیم غذای كمكی را زودتر شروع كنیم. اگر هم در پایان 6 ماهگی غذای كمكی را آغاز می‌كنیم تنها برای آشنا كردن شیرخوار با طعم غذاها و عادت دادن او به غذاخوردن با دست و قاشق است. غذای كمكی بیشتر برای آموزش است نه برای اینكه شیرخوار به این مواد نیاز دارد. دادن زودتر غذای كمكی مطلقا توصیه نمی‌شود مگر در موارد استثنایی كه برای شیرخواران بیمار با تجویز پزشك توصیه می‌شود.
غذای کمکی را با آرد برنج شروع کنید!
شروع غذای كمكی با ساده‌ترین مواد غذایی باید باشد كه در عین حال كه انرژی لازم را دارد كمترین اثر آلرژنی را داشته باشد. اگر در پایان 6 ماهگی غذای كمكی آغاز می‌شود بهتر است مادر مثلا فرنی را با شیر خود درست كند و موادی كه در آن استفاده می‌شود در درجه اول باید برنج باشد زیرا آلرژن بودن آن از هر ماده دیگری كمتر است. دادن گندم را باید تا پایان 8 ماهگی به تاخیر انداخت. اگر شیر مادر كفاف ندهد می‌توان فرنی را با شیر پاستوریزه یا شیر گاو یا شیرهای مدت‌دار درست كرد. بادام را نیز می‌توان آسیاب كرد تا دانه‌های آن قابل هضم باشد. می‌توان حریره بادام را از صافی رد كرد و شیره آن را به شیرخوار داد. مواد را به قدری ریز كنید كه خوردن آن برای شیرخوار راحت باشد. بهتر است خود مواد جامد را هم به شیرخوار داد زیرا شیره آن بیشتر روغن و مواد جامد آن حاوی پروتئین است. بعد از فرنی و حریره نیز می‌توان به شیرخوار سوپ داد. در سوپ باید از ساده‌ترین مواد استفاده كنیم. به عنوان نمونه مقداری هویج، برنج و گوشت گوسفند را باید به حدی پخت كه بتوان آن را له كرد تا قابل بلعیدن باشد. بهتر است در ابتدا فرنی، حریره یا سوپ رقیق‌تر باشد و غلظت آن كمی از شیر مادر بیشتر باشد. به مرور می‌توان غلظت آن را بیشتر كرد و در مدت كوتاهی به غلظتی شبیه هلیم رساند كه به آسانی از قاشق نریزد. هر چه غذا رقیق‌تر باشد كالری آن كمتر است. به هر حال تمامی مواد غذایی را می‌توان به مرور به كودك داد و اولویت بر آن است كه غذاهایی به شیرخوار داد كه كمترین اثر آلرژی‌زایی و بیشترین میزان كالری و مواد مغذی را داشته باشد. مثلا میوه خیلی پركالری نیست و به عنوان اولین مواد غذایی مطلوب نیست. با این حال اگر مادر به دلایلی دوست دارد كه به فرزندش میوه بدهد می‌تواند كمی موز رسیده را له كرده و به او بدهد. بین هر ماده غذایی كه به كودك می‌دهیم بهتر است 5 روز فاصله بگذاریم یعنی غذای كمكی را از فرنی شروع كنیم، 5 روز بعد حریره و 5 روز بعد سوپ. بعد از چند هفته مادر این فرصت را دارد كه تمامی مواد غذایی را به مرور به فرزندش بدهد.
