پژوهشهاي علوم و صنايع غذايي ايران

آويشن باغي گياهي از تيره نعناعيان است که داراي ترکيباتي با اثر ضدميکروبي از جمله کارواکرول و تيمول مي ‌باشد. اين ترکيبات در عصاره و اسانس حاصل از اين گياه وجود دارند. بنابراين مي ‌توان از اين گياه بعنوان يک ماده ضدميکروبي در فراورده هاي غذايي بعنوان جايگزين نگهدارنده هاي شيميايي استفاده کرد. در اين بررسي اثر ضدميکروبي غلظت ‌هاي مختلف (0، 0.1، 0.2 و 0.4 درصد) عصاره آويشن باغي بر سالمونلا اينتريتيديس PT4 موجود در سس مايونز در دو دماي 4 و 25 درجه سانتيگراد در طي زمان نگهداري مورد ارزيابي قرار گرفت. آزمايشات بصورت فاکتوريل در قالب طرح کاملا تصادفي با سه تکرار انجام شد و مدل ‌هاي بدست آمده با استفاده از روش RSM نمايش داده شد. نتايج نشان داد که اثر ضدميکروبي عصاره آويشن در سس مايونز در دماي 25 درجه سانتيگراد نسبت به دماي 4 درجه سانتيگراد بيشتر بود. اين اثر با افزايش درصد عصاره در نمونه ها افزايش يافت. آزمون ارزيابي حسي نشان داد که در محدوده غلظت مورد نظر عصاره آويشن اثر نامطوبي بر پارامتر‌هاي حسي سس مايونز نداشت.

 نسخه قابل چاپ

فيلم خوراکي مرکب با استفاده از پروتئين گلوبولين پسته و اسيد چرب پالميتيک (2، 4 و 6 درصد وزني پروتئين) و با افزودن امولسيفاير و هوموژنيزاسيون تهيه شد تا نفوذپذيري به بخار آب و حلاليت در آب فيلم پروتئيني را کاهش دهند. افزودن اسيد چرب باعث شد نفوذپذيري به بخار آب به مقدار زيادي کاهش يابد (37 تا 40 درصد). غلظت اسيد چرب اختلاف معني داري (P>0.05) در نفوذپذيري به بخار آب فيلم‌ هاي امولسيوني ايجاد نکرد. حلاليت در آب فيلم پروتئيني 44.8 درصد بود و به مقدار کمي‌ کاهش يافت. نفوذپذيري به اکسيژن فيلم‌ هاي امولسيوني کمتر از فيلم پروتئيني بوده ولي اختلاف معني داري (P>0.05) در نفوذپذيري به اکسيژن فيلم ‌ها وجود نداشت. مقاومت به کشش و ازدياد طول فيلم ‌ها توسط اسيد چرب تضعيف گرديد. اضافه کردن اسيد چرب منجر به توليد فيلم ‌هاي مات شده و کدورت فيلم ‌ها به عنوان تابعي از غلظت اسيد چرب افزايش يافت. کالريمتري روبشي افتراقي نشان داد دماي انتقال شيشه اي فيلم پروتئين گلوبولين پسته 127.19^oC بود و افزودن اسيد پالميتيک تاثيري روي آن نداشت.

 نسخه قابل چاپ

لايزين اسيد آمينه اي ضروري در تغذيه انسان ها و حيوانات است که به صورت بيولوژيکي در بدن سنتز نمي شود و بايستي به منظور بهبود کيفيت پروتئين، به غذا و مکمل هاي غذايي افزوده شود. لايزين داراي کاربردهاي دارويي در فرموله کردن رژيم هايي با ترکيب اسيدهاي آمينه به ميزان مشخص نيز مي باشد. فرايندهاي شيميايي، آنزيمي و بيوتکنولوژيکي براي توليد لايزين مورد استفاده قرار گرفته اند. به نظر مي رسد، روش بيوتکنولوژيکي (تخمير) اقتصادي ترين و قابل اجرا ترين روش در توليد لايزين باشد. در پژوهش حاضر، توليد لايزين توسط بروي باکتريوم ليننس با استفاده از آب پنير و ملاس، با هدف استفاده از ضايعات کشاورزي به عنوان مواد اوليه ارزان قيمت براي توليد محصولات با ارزش افزوده، مورد مطالعه قرار گرفت. آماده سازي آب پنير از طريق هيدروليز لاکتوز به وسيله اسيد کلريدريک و آماده سازي ملاس از طريق افزودن مواد شيميايي به آن صورت گرفت. ارزيابي کمي و کيفي لايزين توليدي توسط روش کروماتوگرافي لايه نازک بالا رونده و استفاده از اسپکتروفوتومتري انجام شد. نتايج نشان داد که غلظت لايزين با گذشت زمان به صورت معني داري در هر دو محيط افزايش يافت. بيشترين مقدار لايزين توليدي 11.8 و 10.5 گرم در ليتر به ترتيب در محيط حاوي آب پنير يا ملاس به دست آمد. با افزايش ميزان لايزين pH در محيط حاوي ملاس، افزايش و در محيط حاوي آب پنير، کاهش يافت. در روز ششم، ميزان لايزين توليدي در محيط آب پنير در مقايسه با ملاس به صورت معني داري بيشتر بود.

 نسخه قابل چاپ

قند انورت، مخلوطي از گلوکز و فروکتوز مي باشد و از هيدروليز اسيدي و يا آنزيمي ساکارز بدست مي آيد. قند انورته به علت خصوصيات خاص خود نظير ميزان شيريني، خاصيت رطوبت پذيري، ميزان کريستاله پذيري، مزه و طمع ويژه آن در صنايع مختلف غذايي، نوشابه ها و داروسازي استفاده مي گردد. ميزان انورسيون ساكارز طي هيدروليز آن تحت اثر پارامترهاي زمان، دما و pH مي باشد كه مقدار فروکتوز - گلوکز توليد شده و ساکارز باقيمانده، نمايانگر خصوصيات فيزيكي محلول قندي و كيفيت شربت انورته توليد شده مي باشد. تحقيق انجام شده با دو هدف استفاده از تغييرات خصوصيات فيزيکي محلول صنعتي ساكارز، طي انورتاسيون نظير پارامترهاي فيزيکي فعاليت نوري محلول و ويسكوزيته جهت اندازه گيري سريع ميزان درجه انورسيون در حين فرآيند صنعتي و همچنين كنترل كيفي قند انورت توليد شده با توجه به زمان و دماي انورتاسيون جهت توليد اين محصول جانبي بصورت صنعتي در ايران صورت گرفته است. نتايج حاصل از اين تحقيق مشخص مي كند كه با توجه به زمان انورسيون در دماي ثابت، مقدار درجه خلوص ساكارز باقيمانده كاهش پيدا نموده كه اين پارامتر به كمک روش پلاريمتري براي مشخص نمودن ميزان انورسيون قابل اندازه گيري مي باشد. در اثر انورسيون، ميزان ويسكوزيته محلول نسبت به محلول صنعتي ساكارز پس از يک كاهش شديد اوليه، داراي تغييرات كمتري مي باشد. همچنين كيفيت قند مايع و شربت انورته توليد شده از نظر رنگ، ميزان قند انورت تشكيل شده، ميكروبي و ميزان هيدروكسي متيل فورفورال با توجه به زمان (1، 2 و 3 ساعت) و دماي انورسيون (60، 70 و 80 درجه سانتيگراد)‌ انجام گرديد كه مشخص كننده توليد اين محصول در دماي 60 و 70 درجه سانتيگراد با كيفيت مطلوب مي باشد.

 نسخه قابل چاپ

اينولين به علت دارا بودن ويژگي ‌هاي مفيد تغذيه اي و اثرات پروبايوتيک به طور گسترده اي در جهان مورد استفاده مي ‌باشد. گياه سيب زميني ترشي يکي از منابع مهم استخراج صنعتي اينولين مي ‌باشد. امروزه استفاده از امواج فراصوت با توجه به اثرات موثر آن در نگهداري و فرآيند مواد غذايي رو به گسترش مي ‌باشد. اثرات مکانيکي امواج فراصوت و کاويتاسيون ‌هاي توليد شده در اثر اين امواج باعث افزايش نفوذپذيري حلال به داخل سلول ‌هاي گياهي و افزايش انتقال جرم و به دنبال آن افزايش بازدهي استخراج در دماهاي پايين تر مي ‌گردد. هدف از اين مطالعه بررسي کارآيي امواج فراصوت در استخراج اينولين از غده سيب زميني ترشي و بهينه يابي شرايط استخراج به روش سطح پاسخ بود، در اين بررسي اعمال امواج فراصوت به صورت مستقيم بوده و ترکيب ‌هاي مختلف زمان (5-40 دقيقه)، دما (20-60 درجه سانتي گراد) و شدت صوت (%100-20) مورد مطالعه قرار گرفت. طراحي آزمايش شامل استفاده از نرم افزار رويه سطح پاسخ و طرح مرکب مرکزي بود. با توجه به مدل تجربي به دست آمده توسط روش سطح پاسخ، ارتباط ميان متغيرهاي مورد مطالعه مناسب تشخيص داده شد. بر اساس آزمايش ‌هاي انجام شده شرايط بهينه استخراج اينولين با اعمال امواج فراصوت مستقيم و دستيابي راندمان 85 درصد، دماي 43 درجه سانتي گراد، زمان 37 دقيقه و شدت صوت %20 تعيين گرديد.

 نسخه قابل چاپ

امروزه استفاده از نگهدارنده هاي طبيعي نسبت به ترکيبات سنتتيک در حال افزايش است. هدف از اين پژوهش مقايسه اثر عصاره آويشن شيرازي (Zataria multiflora Boiss)، پياز (Allium cepa) و کاکوتي کوهي (Ziziphora clinopodioides L.) بر افزايش ماندگاري فيله ماهي قزل آلاي رنگين کمان نمک سود شده سبک و بسته بندي شده در خلا در دماي 4^oC بود. بدين منظور فيله اين ماهي در 4 تيمار نمک سود در آب نمک %10 و بسته بندي در خلا(V) ، تيمار V به همراه %1 عصاره آويشن (T)، تيمار V به همراه %1 عصاره کاکوتي (Z) و تيمار V به همراه %4 عصاره پياز (O) طي 20 روز در دماي 4^oC±1 نگهداري و در تناوب هاي زماني 3 روزه اسيدهاي چرب آزاد (FFA)، شاخص تيوباربيتوريک اسيد (TBA)، مجموع بازهاي نيتروژني فرار (TVB-N)، بار ميکروبي کل (TVC) و ويژگي هاي حسي مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج نشان داد که به طور کلي در طول دوره نگهداري ميزان FFA، TVB-N، TBA وTVC  در تيمارهاي مورد بررسي به ترتيب تيمارV>O>Z³T  بود (0.05 و p<0.01). بر اساس استاندارهاي شيميايي و ميکروبي و ارزيابي هاي حسي انجام شده، تيمار T 6 روز، Z 6 روز و O 3 روز نسبت به V ماندگاري فيله قزل آلاي رنگين کمان را در دماي 4^oC افزايش دادند. با توجه به نتايج اين پژوهش از سه عصاره مورد مطالعه، عصاره آويشن کارآيي بيشتري در افزايش زمان ماندگاري، رنگ، بو، بافت و قابليت پذيرش کلي فيله اين ماهي داشت.

 نسخه قابل چاپ

در اين تحقيق به بررسي اثر جايگزيني ساکارز و گلوکز با شيرين کننده هاي رژيمي بر خواص فيزيکي محصول گز پرداخته شد. در اين بررسي شيرين کننده هاي رژيمي سوربيتول و ايزومالت بجاي گلوکز و شکر در توليد گز رژيمي استفاده شده، بررسي بافت گز توسط دستگاه بافت سنج اينسترون و مشاهده ريزساختار با استفاده از ميکروسکوپ الکتروني انجام گرفت، نتايج ارزيابي بافت نشان دادند که بيشترين شباهت را نمونه حاوي %25 سوربيتول و %65 ايزومالت نسبت به نمونه شاهد دارا مي باشد و افزايش سطح سوربيتول باعث افزايش نرمي بافت مي شود. در بررسي ريزساختار بافت مشخص شد که بافت گز معمولي داراي حباب هاي هواي زيادي در درون خود مي باشد که باعث کمتر شدن دانسيته آن نسبت به نمونه رژيمي شده، در جايگزيني با قندهاي رژيمي اين حباب هاي هوا مشاهده نشد و همين امر باعث افزايش دانسيته محصول نسبت به نمونه شاهد است که علت آن را مي توان به خواص کاري سوربيتول از جمله خاصيت روان کنندگي و نرم کنندگي آن نسبت داد.

 نسخه قابل چاپ

پنير سويا (تافو) يکي ازمهمترين فرآورده ‌هاي پروتئيني گياهي است و سال هاي بسيار طولاني است که در کشورهاي جنوب شرقي آسيا توليد مي ‌شود. در اين تحقيق، اثر هيدروکلوئيد پکتين در دو غلظت 0.1 و 0.2 درصد (وزني - وزني، بر پايه شير سويا) و نمک ‌هاي منعقد کننده کلريد کلسيم و گلوکونو دلتا لاکتون (GDL) در دو غلظت 0.1 و 0.2 درصد بر راندمان استحصال و ويژگي ‌هاي مختلف کيفي تافو مورد مطالعه قرار گرفت. راندمان نمونه ‌هاي تافوي بدون هيدروکلوئيد (نمونه‌ هاي شاهد) حاوي GDL، بيشتر از نمونه‌ هاي حاوي CaCl₂ بود. افزودن پکتين، موجب افزايش راندمان تمام نمونه ‌ها گرديد و بر خلاف نمونه ‌هاي شاهد، در بين فرمولاسيون‌ هاي حاوي هيدروکلوئيد، فرمولاسيون‌ هاي حاوي CaCl₂ راندمان بيشتري را نشان دادند. بين نمونه‌ هاي شاهد، از نظر فاکتور روشنايي (L*)، تفاوت معني داري (P<0.05) وجود نداشت و نشان دهنده عدم تاثير نوع منعقد کننده در ميزان روشن بودن رنگ محصول تافوي نهايي بود. افزودن پکتين، موجب افزايش فاکتور روشنايي در نمونه ها گرديد و اين افزايش در تافوهاي حاوي CaCl₂ نسبت به نمونه هاي حاوي GDL بيشتر بود. نتايج آزمون بافت شناسي نشان داد که سفتي نمونه شاهد حاوي CaCl₂ از نمونه شاهد حاوي GDL بيشتر بود. افزودن هيدروکلوئيد پکتين در هر دو غلظت موجب کاهش سفتي نمونه ها گرديد. آزمون حسي هدونيک نشان داد که نمونه هاي فاقد هيدروکلوئيد مقبوليت حسي بالاتري داشتند، ولي اين تفاوت در اکثر نمونه ها غير معني دار (P>0.05) بود.

 نسخه قابل چاپ

باکتري هاي لاکتوباسيلوس هتروفرمنتاتيو اختياري با شرکت در مكانيسم هاي بيوشيميايي، عامل ايجاد خصوصيات منحصر به فرد عطري و طعمي در فراورده هاي لبني سنتي از جمله پنير ليقوان هستند. يكي از اهداف عمده شناسايي فلور ميكروبي غير آغازگر در فراورده هاي لبني سنتي، ضمن حفظ ذخاير ژنتيكي بومي، توليد صنعتي فراورده هايي با ويژگي هاي عطري و طعمي مشابه فراورده هاي لبني بومي است. بر اساس مطالعه انجام شده با استفاده از روش هاي مورفولوژيکي و بيوشيميايي بر روي پنير با دوره ماندگاري 4 ماهه، باکتري هايLb. plantarum ، Lb. pentosus، Lb. paraplantarum،و Lb. casei Lb. paracasei  شناسايي شدند. گستردگي لاکتوباسيلوس هاي هتروفرمنتاتيو در پنير ليقوان با توجه به زمان رسيدگي متغير بود.

 نسخه قابل چاپ

در اين پژوهش با توجه به خاصيت ضد ميکروبي و مقاومت بسته هاي محتوي نانو ذرات نقره در مقابل نفوذ گازها از جمله اکسيژن، تاثير اين بسته ها در افزايش کيفيت و ماندگاري زرشک با بسته هاي پلي اتيلن رايج مورد مقايسه قرار گرفت. در اين راستا مشخصه هاي ميکروبي مختلف و رنگ دانه هاي زرشک بررسي شدند. آزمايشهاي ميکروبي بر اساس استاندارد هاي ملي ايران انجام شد و داده هاي بدست آمده بوسيله نرم افزار Spss15 مورد بررسي آماري قرار گرفتند که کاهش رشد ميکروبي را در مورد کپک و شمارش کلي باکتريها براي بسته هاي محتوي نانو ذرات نقره با غلظت هاي 1درصد و 2 درصد در مقايسه با بسته هاي پلي اتيلن نشان دادند. بررسي رنگ ظاهري نمونه ها نيز بر اساس ميانگين رنگ قرمز و درصد روشنايي عکس هاي گرفته شده از دانه هاي زرشک و به کمک نرم افزار فتوشاپ 10 انجام شد که بررسي آماري داده هاي بدست آمده بوسيله نرم افزار Spss15 نشان داد رنگ ظاهري زرشک مورد مطالعه در بسته هاي محتوي نانو ذرات نقره با غلظت بالاتر از 1 درصد از رنگ قرمز و درصد روشنايي بيشتري به نسبت نمونه هاي مربوط به بسته هاي پلي اتيلن معمولي برخوردار بودند. بسته هاي با غلظت هاي پايين از نانو ذرات نقره در حد 200ppm اثر قابل توجهي بر افزايش کيفيت و ماندگاري زرشک در مقايسه با بسته هاي پلي اتيلن معمولي نشان ندادند.

 نسخه قابل چاپ

دانه بارهنگ داراي خواص دارويي و تغذيه اي متعددي مي باشد، لذا دانستن خواص مهندسي آن در طراحي تجهيزات پس از برداشت ضروري است. در اين تحقيق خواص مهندسي دانه بارهنگ، به دليل توليد موسيلاژ توسط دانه، فقط در يک سطح رطوبتي تعيين گرديد. متوسط جرم هزار دانه 147mg و ميانگين دانسيته توده، دانسيته حقيقي و درصد تخلخل به ترتيب 1283kg\m³, 701.8kg\m³ و % 45.3 محاسبه شد. ضريب اصطکاک استاتيکي براي 5 سطح تخته چند لايه، لاستيک، شيشه، فايبرگلاس و ورق گالوانيزه اندازه گيري شده و مقادير ميانگين آن به ترتيب 0.51، 0.46، 0.36، 0.35 و 0.33 تعيين شد. زاويه ريپوز تخليه و زاويه ريپوز پر کردن به ترتيب?36.1 و?18.1 و سرعت حد 1.86m\s به دست آمد. توسط پردازش تصوير ميانگين طول، عرض و سطح به ترتيب  29.6344×10⁴mµ², 514.8mµ, 778.9mµ و ميانگين ضريب کرويت، ضريب گردي و نسبت نما به ترتيب .0.996، 0.62 و 1.52 به دست آمد.

 نسخه قابل چاپ

يکي از مشکلات مربوط به استفاده از ماهي کپور معمولي جهت تهيه سوريمي (Surimi) رنگ متمايل به صورتي اين فرآورده مي باشد در حاليکه در صنعت سوريمي رنگ مورد پسند بازار رنگ سفيد مي باشد. در اين مطالعه اثر تيمار پراکسيد هيدروژن در غلظتهاي 3- 1% و سطوح مختلف pH (7.0-11.5) در جهت بهبود کيفيت رنگ فيله هاي ماهي کپور معمولي مورد بررسي قرار گرفت. بدين منظور ضمن تزريق محلول تيمار به داخل بافت، آنرا داخل يک کيسه پلاستيکي دربسته در محلول تيمار غوطه ور نموده و با استفاده از تامبلر (Tumbler) فيله به مدت 30 دقيقه دماي کمتر از 10?C مورد ماساژ سطحي قرار گرفت. در اولين قدم مشخص گرديدکه سطوح pH به عنوان يک تيمار منفرد تاثير معني داري (p>0.05) در بهبود رنگ فيله ندارد. اما با افزايش غلظت H₂O₂ بخصوص در سطح 3 درصد دو پارامترL*  و  ?Eافزايش معني داري را نشان دادند که بيانگر بهبود کيفيت رنگ در فيله هاي تيمار شده بود. در ادامه مقدار پارامتر رنگ سفيد (Whiteness) خمير سوريمي تهيه شده از فيله هاي تيمار شده قابل رقابت با سوريمي آلاسکاپولاک و بطور معني داري (p<0.05) بالاتر از سوريمي ماهي سيم باله نخي بود.اما از سويي ديگر پارامتر ظرفيت نگهداري آب (WHC) فيله هاي تيمار شده و ژل ماهي تهيه شده از آن کاهش معني داري (p<0.05) را نسبت به انواع تجاري و کنترل نشان داد. اين امر توسط عکسهاي SEM تهيه شده از بافت فيله و سوريمي و ژل پخته شده مورد کنکاش قرار گرفت و دليل آن به تغيير ماهيت ساختار پروتئين هاي مايوفيبريل در اثر تيمار H₂O₂ با غلظت 3 درصد نسبت داده شد که منجر به تشکيل تعداد پلي گونهاي کمتري در ريز ساختار سوريمي و ژل تهيه شده از فيله هاي تيمار شده گرديد. در نهايت توصيه مي گردد که جهت بهبود کيفيت رنگ سوريمي ماهي کپور با حفظ کيفيت بافت آن اثر تيمار H₂O₂ با غلظتهاي پايين تر بروي قطعات خرد شده فيله و يا گوشت چرخ شده آن در مرحله شستشو مورد بررسي قرار گيرد.

 نسخه قابل چاپ

در اين مطالعه امکان استفاده از روش مايکروويو براي خشک کردن نهايي دو نوع انگور خشک شده (آفتابي و تيزابي) بررسي گرديد. بدين منظور نمونه هاي مورد مطالعه در حمام آب با دما (25, 45°C) و زمان (60 و 30 دقيقه) معين شستشو داده شده و پس از حذف آب سطحي، با روش هاي مايکروويوي (در دو توان 270 و 450 وات) و روش جريان هواي داغ (روش جابجايي) در دماي 50°C خشکانيده شدند. درصد جذب آب، ضريب نفوذ موثر رطوبت و شاخص هاي رنگ هانتر L) بعنوان روشنايي و نسبت (a/b اندازه گيري گرديد. براي تعيين مناسبترين مدل رياضي جهت توصيف رفتار خشک شدن نمونه ها، برازش 10 مدل رياضي از طريق تعيين ضريب تبيين (R²)، مربع خي (?²) و ريشه مربعات ميانگين خطا (RMSE) ارزيابي گرديد. نتايج نشان داد که درصد جذب آب نمونه هاي تيزابي حدود 3 تا 4.5 برابر نمونه هاي آفتابي است. طبق نتايج بدست آمده، خشک کردن در دوره سرعت نزولي رخ مي دهد. بر اساس ارزيابي مدل ها، مدل دو جمله اي داراي بالاترين مقدارR2 و کمترين مقدار ?2 و RMSE مي باشد. نتايج نشان مي دهد که روش خشک کردن نهايي، رنگ محصول را تحت تاثير قرار مي دهد و همچنين استفاده از روش مايکروويو براي خشک کردن نهايي تابع توان مورد استفاده و نوع محصول است.

 نسخه قابل چاپ

خشک کردن اسمزي، به عنوان يک روش فرآوري کمينه طي دهه هاي گذشته اهميت بسياري يافته است. اين فرآيند مستلزم انتقال جرم مي باشد که با روش هاي مختلف، عمدتا مبتني بر قانون فيک، مدل سازي مي شود. در اين پژوهش، فرآيند مدل سازي با به دست آوردن داده هاي تجربي درصد جذب مواد جامد، ميزان از دست دادن رطوبت و درصد رطوبت در محصول در غلظت هاي مختلف محلول اسمزي (5، 10 و 15%)، دماي غوطه وري (30، 40 و 60 درجه سانتي گراد)، نسبت سيب زميني به محلول اسمزي (1:6 ، 1:8 ، 1:10) و مدت زمان غوطه وري (1، 2، 3 و 4 ساعت) انجام شد. به منظور بررسي تاثير تغييرات در هر يک از پارامترهاي عملياتي بر روي متغيرهاي کينتيک انتقال جرم، تحليل حساسيت صورت پذيرفت. براي مدل سازي داده ها از شبکه عصبي مصنوعي (ANN) استفاده شد و نتايج، حاکي از قدرت بالاي مدل در پيش بيني خروجي هاي سيستم و نيز حساسيت زياد اين خروجي ها به پارامتر نسبت نمونه به محلول اسمزي بود.

گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) يکي از گياهان دانه روغني است که به دليل سازگاري وسيع آن با عوامل محيطي مي تواند در تامين دانه هاي روغني کشور بسيار سهيم باشد. گلرنگ در منطقه اصفهان، بعد از برداشت غلات دانه ريز و به عنوان کشت دوم در سطح نسبتا وسيعي کشت مي شود. امروزه تلاش هايي به منظور بهبود کيفيت روغن گلرنگ و امکان استفاده گسترده از آن در صنعت روغن هاي خوراکي در حال انجام است. در اين تحقيق کميت و کيفيت روغن استخراجي از دانه 20 ژنوتيپ مختلف داخلي و خارجي گلرنگ بررسي شده است. محتواي روغن و پروتئين دانه ژنوتيپ ها به ترتيب داراي دامنه 20.24 تا 36.73% و 15.64 تا 21.50% بود. ژنوتيپ هاي 121C و 2428E با بيشترين ميزان روغن (به ترتيب 36.73 و 36.24%) از نظر محتواي روغن و ژنوتيپ هاي 112M و 2428E با بيشترين ميزان پروتئين (به ترتيب 21.50 % و 21.40%) از نظر محتواي پروتئين بهترين ژنوتيپ هاي داخلي مورد مطالعه بودند. هدف عمده اصلاح گلرنگ، تغيير ترکيب روغن و به طور خاص افزايش اسيد اولئيک است. تعيين ترکيب اسيدهاي چرب روغن با استفاده از گاز کروماتوگرافي نشان داد که بيشترين ميزان اسيد اولئيک در روغن ژنوتيپ 112(%21.03) M و بيشترين ميزان اسيد لينولئيک مربوط به روغن ژنوتيپ 15 (%80.11) K مي باشد که از نظر ميزان اسيد لينولئيک بين ژنوتيپ 15 K با رقم اصلاح شده خارجي (%79.97) Saffire اختلاف معني داري وجود نداشت. نتايج حاصل گوياي آن است که فعاليت هاي به نژادي بر خصوصيات روغن موثر بوده و از جمله ژنوتيپ هاي داراي اهميت، دو ژنوتيپ اصلاحي داخلي m112 و m420 مي باشند که از نظر پروفيل اسيد چرب و نيز پايداري روغن داراي کيفيت مطلوبي بوده و کاربرد آنها در برنامه هاي اصلاحي مي تواند به دستيابي به روغني با کيفيت مطلوب منجر شود.

 نسخه قابل چاپ