بارداري كه هسته ي اصلي آن سالم تر كردن شيوه ي زندگي مادران است، متضمن سلامت كودكان متولد شده خواهد بود.
با وجود ميزان متوسط 7 تا 11 ويزيت لازم براي هر بارداري با پوشش 97 درصد در كشورهاي توسعه يافته، تعداد مراجعات و شروع مراجعات در كشورهاي در حال توسعه كمتر از اين تعداد است؛ تا حدي كه در كشورهاي جنوب آسيا حدود 54 درصد از مادران باردار تنها يك بار ويزيت در دوران بارداري دريافت مي كنند.
اهميت دادن به مراقبت هاي قبل از دوران بارداري به خصوص در سه ماهه ي اول اين دوران از اهميت ويژه اي براي رشد كودك برخوردار است. معمولاً خانم ها زماني از بارداري خود مطلع مي شوند كه به طور مثال دو ماه از زمان شروع آن گذشته است و از اين رو پرداختن به اين مسأله و آگاهي دادن به مادران و شركت داده آنها در كلاس هاي آموزش بارداري تا حدود زيادي ايمني و سلامت جنين را فراهم مي سازد. درصد بسياري از مرگ و مير مادران و جنين آنها و همچنين مرده زايي و تولدهاي زودرس و يا نوزادان با وزن كم، ناشي از مراقبت هاي نامناسب و ناكافي در دوران بارداري است كه با به كارگيري مراقبت هاي لازم در اين خصوص مي توان تا حد بسياري از عوارض و مشكلات آتي در كودكان كاست.
علاوه بر عوارض گفته شده در كودكان، عدم آگاهي مناسب از تغييرات اين دوران منجر به بروز مشكلات عديده اي از جمله ايجاد مشكل در سيستم عضلاني اسكلتي، دردهاي لگني و بي اختياري ادرار در مادران مي گردد كه در صورت آموزش چگونگي مراقبت هاي كافي و مناسب در دوران بارداري مي توان تا حدود قابل توجهي از اين عوارض پيشگيري كرد. رعايت بهداشت رواني، تعامل با همسر و خانواده و همچنين انجام ورزش هاي مناسب و منظم از جمله مراقبت هاي لازم در دوران بارداري است كه نيازمند آموزش و آگاهي به مادران است.
نقش مادران باردار در مراقبت از خود نقشي اساسي است.
متخصصان معتقدند؛ تشويق مادران آنها و خانواده هاي آنها به منظور شركت در تيم مراقبتي دوران بارداري، بارداري و زايماني ايمن را در پي خواهد داشت.
شواهد موجود در كشورهاي دنيا نشان داده است در صورتي كه مادران باردار و خانواده هاي آنها به سطحي از آگاهي برسند كه خودشان بتوانند در برنامه ي تيم مراقبتي دوران بارداري نقش داشته باشند؛ دوران بارداري آسان تر بوده و زايمان سهل تر صورت مي گيرد. بارداري و زايمان تغيير وضعيت فيزيولوژيكي بدن است كه در صورت حفظ حالت طبيعي آن، هيچ مشكلي براي مادر به وجود نمي آيد؛ افزايش آگاهي مادران باردار در مراقبت از خود به طور چشمگيري منجر به كاهش مداخلات خطرساز و در نتيجه حفظ روند بارداري طبيعي و سلامت مادران است.
دوره هاي آموزشي قبل از بارداري و حين بارداري براي مادران در افزايش آگاهي آنان مؤثر است به اين ترتيب مادران با آگاهي از وضعيت جسمي خود براي يك دوره ي بارداري لذت بخش آمادگي دارند.
چه مراقبت هايي را قبل از بارداري، در طي اين دوران و بعد از زايمان رعايت كنيم؟
انجام معاينات دقيق قبل از اقدام به بارداري، مراجعه ي ماهانه به پزشك حداقل تا ماه هفتم بارداري و يك هفته پس از زايمان، از مراقبت هاي اصلي در اين دوران به شمار مي رود. زناني كه قصد باردار شدن دارند، بايد حداقل يكبار به پزشك مراجعه كنند تا از نظر احتمال ابتلا به هرگونه بيماري، مورد معاينه قرار بگيرند.
اين امر در تشخيص امراض مختلفي كه ممكن است سلامت جنين را در طي بارداري به خطر اندازد، بسيار مؤثر است. در روند مراقبت هاي قبل از بارداري، احتمال دارد كه يك فرد تنها به انجام يك بار معاينه نياز داشته باشد و فرد ديگر در كنار اين معاينات، به برخي آزمايشات تكميلي هم نيازمند باشد. در هر صورت انجام اقدامات مراقبتي لازم از سوي مادر در قبل و در حين دوران بارداري از اهميت بسيار بالايي در پيشگيري از بيماري هاي گوناگون در جنين برخوردار است.
انجام معاينات پزشكي، كمبود ويتامين ها، مواد معدني و بسياري مواد مؤثر ديگر در آماده سازي بدن براي باردار شدن را مشخص مي كند علاوه بر اينكه زنان بايد سه ماه قبل از اقدام به بارداري مصرف روزانه اسيد فوليك را آغاز كنند، رعايت مراقبت هاي پزشكي، در تشخيص كمبود ساير مواد مورد نياز بدن كه تنها با مصرف دارو تأمين مي شوند تأثير به سزايي دارد.
ضرورت معاينات پزشكي با نزديك شدن به زمان زايمان بيشتر مي شود
زنان بايد پس از ازدواج، حتي در صورتي كه هيچ مشكل خاصي نداشته باشند، حداقل سالي يكبار به متخصص مراجعه كنند اگر چه انجام معاينات پزشكي پس از ازدواج و قبل از بارداري در تأمين سلامت زنان بسيار مؤثر است با اين وجود اين مراقبت ها در طي دوران بارداري اهميت بيشتري پيدا مي كند.
علاوه بر اين كه پزشك، مراقبت هاي لازم در اين دوران را از نظر استراحت، تغذيه و بسياري موارد ديگر مشخص مي كند، الزاميست زنان باردار حداقل تا ماه هفتم، ماهي يكبار به پزشك مراجعه كنند.
اين معاينات در ماه هفتم و هشتم به دوبار در ماه و در ماه نهم به هفته اي يكبار مي رسد كه الزامي است همه ي زنان باردار انجام اين معاينات را جدي بگيرند. يك هفته پس از زايمان حتماً به پزشك مراجعه كنيد در كنار مراقبتهاي دوران بارداري كه هم شامل مراقبت هاي شخصي و هم معاينات پزشكي است، بر برنامه ريزي براي معاينات پزشكي پس از زايمان نيز تأكيد شده، مادران بايد يك هفته پس از زايمان حتماً به پزشك مراجعه كنند تا احتمال وقوع هر گونه عارضه براي مادر و نوزاد تشخيص داده شود. معاينات پزشكي پس از زايمان، در ادامه به شش هفته بعد از اولين معاينه مي رسد: توجه و دقت به اين مراقبت ها علاوه بر تشخيص امراض احتمالي، در تعيين روشهاي پيشگيري از بارداري طبق شرايط جسمي مادر نيز مهم است.
