پدربزرگ رانندگی ممنوع!

هیچ کس دوست ندارد پدربزرگان یا مادربزرگان عزیز را که نور چشم خانواده هستند، ناراحت کند؛ اما گاهی شرایطی پیش می آید که باید از این عزیزان خواهش کرد، بعضی کارها را کنار بگذارند. رانندگی هم یکی از همین کارهاست. فکر می کنید چه موقع باید از پدر بزرگ یا پدر سالمند خود بخواهید با رانندگی خداحافظی کند؟

رانندگان سالمند در همه جا هستند، شاید در دنیا میلیون ها راننده سالمند در شهرها و جاده ها مشغول رانندگی باشند و با توجه به این که با افزایش مراقبت های بهداشتی و پزشکی، امید به زندگی افزایش یافته و جمعیت سالمندان نیز رو به افزایش است، بنابراین می توان انتظار داشت در آینده بر تعداد رانندگان سالمند افزوده شود. طبیعی است فرزندان این افراد همیشه درباره رانندگی پدران یا پدر بزرگان خود نگران هستند، اما فکر می کنید چه موقع باید به این عزیزان گفت که با فرمان خداحافظی کنند؟! این کار در هر زمان که انجام شود اصلاً راحت نیست چون خودرو امروزه به عنوان وسیله ای ضروری است که در جامعه حسابی جا باز کرده است و عصای دست پیر و جوان محسوب می شود.

در اصل مشکل از آنجا شروع می شود که گواهینامه رانندگی یک بار صادر می شود و تمام عمر در دست افراد می ماند (البته هر از گاهی باید تمدید شود و گاهی هم رانندگان خلافکار باید برای مدتی از داشتن آن محروم باشند.) اما وقتی به یک سالمند گفته می شود دیگر رانندگی نکند اولین حسی که در او به وجود می آید حس وابستگی به دیگران است چون مجبور است برای انجام کارهای خود از دیگر افراد کمک بگیرد. به عبارتی کنار گذاشتن فرمان برای یک سالمند با عواقبی همراه است به نحوی که اپیدمیولوژیست ها عنوان کرده اند این کار باعث می شود میزان افسردگی و انزوای اجتماعی در افراد سالمند افزایش یابد.

باید این واقعیت را پذیرفت که ضعف رانندگی افراد سالمند، حقیقتی تلخ اما موجود است و هر روز اخبار مختلفی در این ارتباط به گوش می رسد.

مثل تصادف یک راننده 86 ساله و کشتن 1 نفر و مصدوم شدن 50 نفر در یک دستگاه اتوبوس، البته این راننده سالمند اعتراف کرده بود که اشتباهی به جای این که پای خود را روی ترمز بگذارد تا می توانسته بر پدال گاز فشار آورده است.

چه وقت زمان رانندگی فرد سالمند به پایان می رسد؟

آنچه متخصصان پیشنهاد می کنند آن است که روی سن فرد تأکید زیادی نشود، زیرا آنچه اهمیت دارد سن او نیست، بلکه وضعیت سلامت اوست؛ زیرا بسیاری از افراد جوان هم در رانندگی مشکلاتی به بار می آورند که بسیار شدیدتر از مشکلات رانندگان سالمند است. پزشکان مغز و اعصاب معتقدند افراد زیادی هستند که ظاهراً برای رانندگی مشکلی ندارند، اما وقتی آزمایش های عصبی و حرکتی از آنها به عمل می آید متوجه می شویم اصلاً نباید رانندگی کنند یا فردی که حین حرکت مجبور است از عصا استفاده کند حتی اگر دید خوبی داشته و از مهارت شناختی مطلوبی برخوردار باشد باز هم نباید رانندگی کند.

متخصصان معتقدند برای تشخیص زمان خداحافظی فرد سالمند با رانندگی، باید به خود او رجوع کرد. به عنوان مثال وقتی فرد سالمند عنوان می کند در شب یا در بزرگراه ها راحت نیست و هنگام رانندگی دچار مشکل می شود یعنی این که کم کم مشکلاتی بروز کرده که باید به آن توجه داشت و حداقل نباید گذاشت این فرد، شب ها یا در بزرگراه ها رانندگی کند.

متأسفانه بسیاری از سالمندان و خانواده های آنان، میزان تصادفات فرد سالمند را معیار قرار می دهند و می گویند او تاکنون هیچ سانحه ای نداشته است، اما باید گفت این اصلاً معیار درستی نیست. مثلاً یکی از مشکلات سالمندان، ضعف بینایی است که به تدریج بیشتر می شود و همین مسئله در صورت عدم پیگیری، در آینده مشکل آفرین می شود، حتی اگر فرد سالمند تاکنون تصادف نکرده باشد.

توصیه ما به افراد جوان و فرزندان این سالمندان عزیز آن است که والدین یا پدربزرگ های خود را وادار کنند به طور مرتب از نظر بینایی بررسی شوند و درباره آب مروارید چشمهایشان بی تفاوت نباشند.

بسیاری از سالمندان از جراحی آب مروارید طفره می روند در حالی که این عمل، امروزه یکی از ایمن ترین جراحی هاست و نتایج بسیار مطلوبی به دنبال دارد.

اما ای کاش مشکل در همین جا تمام می شد. متأسفانه بسیاری از رانندگان سالمند به مشکلاتی مثل زوال عقل (دمانس) با بیماری های تخریب کننده مغز مبتلا هستند و این بیماری ها مشکلات بسیار زیادی به وجود می آورند. متأسفانه در بسیاری موارد، زوال عقل یا سکته مغزی  عوارضی به دنبال می آورد که قابل برگشت نبوده و درمان پذیر نیست یا در فردی که مشکلات شناختی (در مرکز تحلیل داده های شناختی مغز) دارد نمی توان انتظار تحلیل مطلوب و درست از مسائل رانندگی را داشت یا فردی که به آلزایمر  مبتلاست به هیچ وجه صلاحیت رانندگی را ندارد و مشکل اینجاست که بیشتر این افراد در حالت انکار به سر می برند و قبول ندارند به مشکلات حافظه مبتلا هستند.

در بعضی کشورها، برنامه های آموزش به رانندگان سالمند اجرا می شود که طی آن، رانندگان سالمند در کلاس هایی شرکت می کنند و واحدهایی را می گذرانند تا اطلاعات خود را آن می توان مشکلات سالمندان را نیز مدنظر قرار داد و برای آن چاره ای اندیشید.

فناوری های جدیدی که در خودروها مورد استفاده قرار می گیرد برای این سالمندان توضیح داده می شود تا بدون واهمه از فنون جدید بتوانند از خودروی خود به نحو احسن استفاده کنند. در این کلاس ها افراد کار درمان، روان درمان و پزشکان شرکت دارند تا به سالمندان کمک کنند. در ضمن از این افراد، آزمون های روانی و جسمی متعددی به عمل می آید تا سلامت جسمی و روانی آنها سنجش شود.

علایمی که نشان می دهد باید با رانندگی خداحافظی کرد

1- وقتی سالمند نمی تواند روی خط مورد نظر رانندگی کند و دایم به این طرف و آن طرف می رود یا حتی به کناره خیابان یا جاده بسیار نزدیک می شود و مماس با آن حرکت می کند.

2- زمانی که سالمند با خودروی خود گم می شود؛ البته پیدا نکردن نشانی برای جوانان هم اتفاق می افتد، اما اگر فرد سالمند در مسیر همیشگی خود گم شود باید به این مسئله به عنوان یک هشدار توجه کرد.

3- مشکلاتی که حین رانندگی رخ می دهند از علایم بسیارخوب برای شناسایی سالمندی که مشکل دارد محسوب می شوند؛ مثلاً توقف بجا پشت چراغ قرمز، عبور صحیح از تقاطع، دیدن تابلو ایست، و غیره؛ به عنوان مثال دیده شده که بعضی سالمندان پشت چراغ زرد چشمک زن یا حتی چراغ سبز توقف کامل می کنند یا بعضی رانندگان سالمند در ترافیک سنگین قادر به رانندگی مناسب و مطلوب نیستند و خطرات غیر قابل جبرانی را برای خودرو و سرنشینان به وجود می آورند.

4- افزایش تعداد تصادفات فرد سالمند نشانه هشدار دهنده ای است که باید به آن توجه کرد.

5- مشکلات مربوط به پدال را نیز نباید نادیده گرفت، مثلاً بعضی سالمندان به جای این که پای خود را روی ترمز بگذارند، روی پدال گاز می گذارند و فاجعه ای اسفبار رخ می دهد.

6- خود فرد سالمند و اطرافیان او از بهترین منابع بررسی وضعیت رانندگی سالمند به حساب می آیند؛ مثلاً وقتی فرد سالمند حس می کند رفلکس های او کند شده و به موقع نمی تواند واکنش کافی نشان دهد یا اطرافیان متوجه کاهش قدرت بینایی او شده اند باید به این علایم توجه نمایند و به سرعت به پزشک مراجعه کنند تا صحت و سقم ماجرا مشخص شود.

البته نظریه آخر متخصصان آن است که کنار سالمند بنشینند و رانندگی او را از نزدیک ببینند. آن وقت می توان گفت وی باید با رانندگی خداحافظی کند یا باز هم می تواند همان راننده مطلوب همیشگی باشد.