محمد مهدی درفشی: با آوردن کلمهٔ لینوکس (البته اگر بدانند که چه هست) معمولا محیطی خشک و دشوار در نظر افراد تداعی می‌شود، ولی واقعیت امر چیز دیگری است. لینوکس هم مانند هر محصول دیگری دارای تاریخچه و سیر تکاملی خود است که در ابتدا حتی دارای واسط گرافیکی مناسبی نبود و این مساله لینوکس را در ذهن کاربران مبتدی، محیطی خشک متصور می کند که تعامل با آن دشوار است، ولی امروزه با گسترش محیط های گرافیکی مناسب مانند GNOME و KDE کار با لینوکس بسیار راحت‌تر از گذشته و جذاب شده است.
موفقیت تجاری یک محصول دلیلی بر برتر بودن آن نیست زیرا در دنیای تجارت، تبلیغات موثر می‌تواند محصول نه چندان با کیفیتی را محبوب سازد. در مورد مایکروسافت و ویندوز نیز این قضیه صادق است. با نگاهی نه چندان فنی به سایت‌هایی که آسیب پذیری‌های سیستم عامل‌ها و نرم افزارها را گزارش می‌کنند به راحتی می‌توان دریافت که ویندوز سیستم عاملی با مشکلات بسیار بوده و همواره دردسرهای زیادی را برای متخصصین و حتی کاربران ساده به وجود آورده است. البته با حمایات مایکروسافت این مشکلات به مرور زمان بهبود یافته‌اند و وصله‌های زیادی برای این گونه باگ‌ها از جانب سایت رسمی مایکروسافت انتشار یافته است. در این سوی داستان، لینوکس نیز بدون خطا و اشتباه نبوده است ولی به جهت Open Source بودن لینوکس، بسیاری از مشکلات این سیستم عامل توسط برنامه نویسان سرتاسر دنیا کشف و بر طرف شده است.
رایگان بودن لینوکس، یکی دیگر از مزایای بی نظیر آن است در حالی که رقیب آن یعنی ویندوز با قیمت‌های نجومی‌اش در مقابل لینوکس، توان خرید این سیستم عامل را از کاربران زیادی گرفته است.
برای کسی که اولین بار است که به سراغ لینوکس می‌رود، شاید توزیع‌های گوناگون این نرم‌افزار برایش گیج‌کننده باشد و با توجه به قابلیت‌های مختلف هر توزیع، انتخاب را برای او دشوار کند. امروزه توزیع‌های مناسبی برای هر گروه از کاربران در هر سطحی وجود دارد. کافی است کاربر بداند که چه انتظاری از لینوکس دارد و هدفش از استفاده از این سیستم عامل چیست. با توجه به محبوبیت و از جهتی راحتی کار در آن، توزیع‌های بسیاری از لینوکس به شدت به شکل محیط ویندوز درآمده‌اند تا کار برای مبتدیان راحت‌تر شود. البته اگر از کاربری که پنج سال در حال کارکردن در لینوکس بوده، بپرسید که ویندوز یا لینوکس راحت‌تر است، مسلما پاسخ می‌دهد که لینوکس راحت‌تر است و اگر این سؤال را از کاربران ویندوز بپرسید، جوابی معکوس دریافت خواهید کرد. بنابراین سخت بودن یا شیوایی یک سیستم عامل نسبی می باشد.
وجود برنامه های کاربردی زیاد برای ویندوز نیز عاملی جهت محبوبیت این سیستم عامل بوده، ولی توزیع‌های لینوکس نیز خوشبختانه برنامه‌های کاربردی رایج را در خود جای داده‌اند. پیشنهاد می شود چنانچه قصد دارید که به گروه کاربران لینوکس بپیوندید و در این زمینه مبتدی هستید، توزیعی از لینوکس را انتخاب کنید که بر روی DVD یا چند CD ارائه شده باشد (توزیع های که معمولا امروزه بر روی DVD عرضه می شوند مجموعه‌ای از برنامه‌های کاربردی رایج مانند pdf reader و open office و … را در خود جای داده‌اند). این گونه توزیع‌ها می‌توانند بسیاری از نیازهای ابتدایی و حتی فنی شما را بر طرف سازند.
همان طور که لینوکس رایگان است، برنامه‌هایی هم که برای لینوکس عرضه می‌شوند نیز رایگان و open source هستند و با مراجعه به سایت‌هایی که به صورت تخصصی به جامعهٔ open source و لینوکس اختصاص دارند به راحتی قابل یافت شدن هستند. البته نصب برنامه‌ها در محیط لینوکس به راحتی ویندوز نیست زیرا لینوکس از فایل هایی با پسوند.exe و.dll پشتیبانی نمی‌کند و نصب برنامه‌ها هم مانند محیط ویندوز با زدن چند دکمهٔ next به پایان نمی‌رسد. حتی نصب این سیستم عامل با ویندوز به کلی متفاوت است.
لینوکس از FAT32 و NTFS به عنوان سیستم فایل برای هارد دیسک پشتیبانی نمی‌کند و قابل نصب در درایوهایی با این سیستم فایل نیست. در مقابل لینوکس دارای سیستم فایل خاص خود می باشد.سیستم فایل ex2 و ex3 توسط توزیع‌های بسیاری(توزیع‌هایی که من دیده‌ام) پشتیبانی می‌شود. پیشنهاد می‌شود که اگر برای اولین بار قصد نصب لینوکس در کامپیوتر خود را دارید این کار را در نرم افزارهای VirtualPC یا VMWare انجام دهید تا در صورت ناآگاهی از مراحل نصب، به اطلاعات موجود در هارد دیسک شما آسیبی وارد نشود. در هنگام نصب به تمامی error ها و سایر اطلاعاتی که بر روی مانیتور ظاهر می‌شود دقت کنید و به هیچ وجه بدون آگاهی از مرحلهٔرایج و مرحلهٔ بعدی دکمهٔ next را نزنید زیرا امکان دارد در هنگام زدن یکی از همین دکمه های next که ان را با بی‌دقتی فشرده اید تمامی اطلاعات هارد دیسک شما پاک شود و هارد دیسکتان مانند روز اولش بشود. از جمله نکات قابل تأمل در نصب لینوکس مرحلهٔ انتخاب پارتیشن نصب است.در این مرحله در مقابل کاربر چندین گزینه قرار می‌گیرد و کاربران ناآگاه نیز معمولا گزینهٔ Automatic را برای ادامهٔ نصب لینوکس انتخاب می‌کنند و در کمال تعجب مشاهده می‌کنند که هارد دیسک سیستمشان فرمت شده و تبدیل به یک پارتیشن واحد شده است.گزینهٔ Automatic در هنگام نصب لینوکس بدترین گزینه برای کسانی است که می خواهند لینوکس را در کنار سیستم عامل دیگری مانند ویندوز نصب کنند.
برای جلوگیری از از دست رفتن اطلاعات هارد دیسک در حین نصب بهتر است که گزینهٔ Manual را جهت انتخاب پارتیشن نصب انتخاب کنید و مقداری از فضای پارتیشن‌بندی نشدهٔ هارد دیسک خود را به لینوکس اختصاص دهید. البته این فضا می‌تواند از چند صد مگابایت تا چندین گیگابایت متغیر باشد. فضای لازم بر روی هارد دیسک شما برای نصب لینوکس به توزیعی که می‌خواهید نصب کنید وPackage هایی که مایل هستید همراه با لینوکس برای شما نصب شوند بستگی دارد.
بسیاری از برنامه‌های کاربردی رایج و حتی برنامه‌های تخصصی مانند امکانات و سرویس‌های Server و محیط های برنامه‌نویسی و Software Developing به صورت بسته‌های نرم‌افزاری در محیط نصب لینوکس قرار گرفته‌اند وشما تنها با انتخاب بسته‌های مورد نیاز خود، می‌توانید آن ها را همراه با خود سیستم عامل بر روی سیستمتان نصب کنید و در صورتی که یکی از این برنامه‌ها را فراموش کردید یا خواستید تغییری در امکانات و قابلیت‌های آن به وجود بیاورید، می‌توانید این کار را از داخل محیط لینوکس، پس از نصب آن انجام دهید.
لینوکس بهشت برنامه‌نویسان است. برنامه‌نویسانی که از لینوکس برای گسترش برنامه‌ها و پروژه‌های خود استفاده می‌کنند، مسلما معنی این جمله را درک می‌کنند.به طور مثال در ویندوز اگر شما بخواهید به زبان C برنامه‌نویسی کنید، می‌باید کامپایلر C را بر روی سیستم خود نصب کنید و اگر بخواهید با Java نیز برنامه‌نویسی کنید، می‌باید محیط توسعه و کامپایلر آن را نصب کنید و در مورد سایر زبان‌های برنامه‌نویسی مانند perl , ruby , python و … این داستان بارها و بارها تکرار می‌شود و شما باید هر بار هزینه‌ای جهت تهیه این گونه برنامه‌ها پرداخت کنید، ولی در لینوکس تمامی این زبان‌ها به صورت پیش‌فرض پشتیبانی می‌شود و شما با انتخاب سایر Package ها می‌توانید این محیط را برای برنامه‌نویسی گسترش دهید و یا آن را برای خودتان سفارشی کنید.
لینوکس به همان اندازه که در زمینهٔ برنامه‌نویسی گسترده است، در زمینهٔ شبکه نیز گسترده و قدرتمند است. شما قیمت یک ویندوز سرور ۲۰۰۳ یا ۲۰۰۸ را می‌دانید؟ مسلما هزینه‌های زیادی را برای کسی که قصد راه انداختن سرور را دارد تحمیل می‌کنند، ولی من به شما می‌گویم که لینوکس در زمینهٔ سرور نیز رایگان است و با هر سروری که ممکن است فکرش را بکنید در دسترس علاقه‌مندان به شبکه قرار دارد.
اگر هنوز تصمیم خود را مبنی بر تبدیل شدن به یک کاربر لینوکس نگرفته‌اید می‌توانید توزیع دلخواهتان را در کنار ویندوز نصب کنید. در هنگام نصب لینوکس می توانید بوت سیستم خود را به گونه‌ای تنظیم کنید که استفاده از ویندوز نیز برای شما میسر باشد و در هر بار روشن کردن کامپیوتر می‌توانید سیستم عامل دلخواهتان را جهت بارگزاری انتخاب کنید.
خوشبختانه گونه‌ای از لینوکس به نام لینوکس‌های live موجود است که شما تنها با قرار دادن cd یکی از توزیع‌های live در درایور خود و restart کردن کامپیوتر می‌توانید وارد آن شوید و از اکتشاف در محیط لینوکس لذت ببرید. متأسفانه در لینوکس‌های live امکانات گسترده و تخصصی در دسترس کاربر نیست، به همین جهت نصب لینوکس امکانات بیشتری را برای کاربر به ارمغان می‌آورد.
امنیت کدام یک بیشتر است؟ در مورد پاسخ این سؤال هنوز هم در سراسر دنیا بحث‌ها و جدل‌های زیادی وجود دارد، ولی این نکتهٔ کلی را می‌توان گفت که هیچ سیستم عاملی ایمن نیست و با اجرای تنظیمات مناسب بر روی آن می‌توان امنیتش را افزایش داد. لینوکس با توجه به این موضوع که تعداد کاربران کمتری در سراسر دنیا به نسبت ویندوز دارد، بد افزارهای(شامل Virus , worm Trojan, spyware, key logger,…)کمتری برای آن گسترش یافته‌اند و از این جهت دارای امنیت بیشتری است ولی ویندوز به دلیل گستردگی جغرافیایی، تهدیدات امنیتی بیشتری علیه آن اعمال شده است. با تمامی این گفته‌ها، تعداد کاربران نمی‌توانند ملاکی جهت امن‌تر بودن یک سیستم عامل یا نا امنی آن باشند. تأمین امنیت هر سیستمی به دست کاربر آن سیستم اعمال می‌شود، ولی آیا بستر مناسبی که به درستی برنامه‌نویسی شده باشد ملاکی جهت تعیین سطح امنیت یک سیستم عامل نیست؟ دراین مورد بعید می‌دانم که مایکروسافت از جانب متخصصان امر نمرهٔ مناسبی کسب کند، بارها امنیت این سیستم عامل زیر سؤال رفته است.
لینوکس کاربرد زیادی بر روی ابرکامپیوتر ها دارد. حدود ۷۵ درصد از پانصد عدد از بالاترین ابرکامپیوتر جهان از لینوکس استفاده می‌کنند و چیزی حدود ۲۰ درصد از یونیکس و کمتر از ۱ درصد از ویندوز استفاده می کنند. ۴ درصد باقی مانده نیز از BSD ها یا MAC OS و ترکیبی از موارد مذکور استفاده می‌کنند. مایکروسافت هم از مدتی پیش با عرضهٔ ویندوزی مخصوص ابرکامپیوترها به طور جدی وارد این بخش از بازار شد.
تعدادی از توزیع‌های مختلف لینوکس عبارت‌اند از :
Suse(بخوانید زوزه) : توزیعی مناسب برای کاربردهای خانگی و سرور به همراه محیط های گرافیکی زیبای GNOME و KDE
Fedora : که در واقع همان RedHat سابق می‌باشد که امروزه تحت این نام عرضه می‌شود.
Ubuntu(بخوانید اوبونتو) : که این توزیع، خود دارای توزیع های جانبی زیادی است و هم برای استفاده‌های خانگی هم سرور توزیع‌های مناسب را دارد. کلمهٔ اوبونتو،کلمه‌ای آفریقایی می باشد و تا جایی که من اطلاع دارم در جنوب آفریقا کاربرد دارد و به این مفهوم است که انسان از خود چیزی ندارد و چیزی را که یاد می‌گیرد باید در اختیار دیگران بگذارد.
شما می توانید با مراجعه با سایت www.ubuntu.com نسخهٔ مورد نظر خود از این توزیع را سفارش دهید تا با پست و به صورت رایگان به دست شما برسد.
Debian : از قدیمی‌ترین توزیع ها و مناسب برای سرورها می باشد.
توزیع‌های بسیار زیادی از لینوکس وجود دارد که حتی نام بعضی از آن ها معروف نیست و فقط جهت استفاده‌های خاصی سفارشی‌سازی شده‌اند. به هر حال تمامی توزیع‌های مذکور در این مقاله را می‌توانید از اینترنت و با کمی جست و جو پیدا و دانلود کنید.
