عزت نفس

           مقدمه

     عزت نفس بر فرایندهای شناختی ، گرایش ها ، نیازها ، علایق ، آرمان های فردی فرد اثر گذار و اثر پذیر است . پیشرفت تحصیلی نیز می تواند متأثر از میزان عزت نفس دانش آموز باشد . الیس پاپ و همکارانش دریافته اند که بین عزت نفس مثبت نمره های بالا در مدرسه ها ، رابطه های مستقیمی وجود دارد . عزت نفس یک جنبه ی مهم در کارکرد یا کنش کلی فرد بوده و با زمینه های دیگری چون سلامت روانی اجتماعی و عملکرد تحصیلی او در ارتباط است . افردای که دارای عزت نفس پایین تری هستند ، نسبت به آنانی که که عزت نفس بالاتری دارند بیشتر تحت تأثیر رابطه های قانع کننده قرار می گیرند و بیشتر به همرنگی و همنوایی در موقعیت های اجتماعی تن در می دهند .

     عزت نفس از خصوصیات شخصیتی هر فردی می باشد که برای ارزشیابی و قضاوتی به نسبت پایدار برای او نسبت به خود ، دلالت دارد که از تولد تا بزرگسالی علاوه ب تأثیر پذیری کوچک از روند رشد جسمانی ريا، پیشرفت تحصیلی و . . . قرار می گیرند .

          ***بیان مسئله

     عزت نفس به ارزیابی و قضاوت فرد نسبت به کلیه ارزش های خود اطلاق می شود که این جنبه از عزت نفس سایر جنبه های را در خود دارد و به آن ها نوعی وحدت و یکپارچگی  می بخشد . فردی که عزت نفس کلی مثبت دارد از کلیه ی جهات بدنی ، اجتماعی ، خانوادگی و تحصیلی خود را مطلوب و خوب می داند . از نگرش مثبت خود را از واکنش مثبت اعضا خانواده ، همسالان مطمئن و توانایی های بدنی خود کسب نموده است ، چنین فردی بهتر می تواند با مشکل خود مقابله کند .

     ***تعریف

      می خواهیم رابطه ی بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را بدانیم . به نظر می رسد که رابطه ی بین پیشرفت تحصیلی و عزت نفس یک رابطه ی دو طرفه باشد . یعنی از طرفی داشتن عزت نفس موجب پیشرفت تحصیلی می گردد ، چرا که در باور داشتن خود و برداشت مثبت از خویشتن در یادگیری ، انگیزه برای تحصیل و . . . اثر گذاشته و موجب پیشرفت تحصیلی می گردد  . . . و از طرفی دیگر موفقیت های تحصیلی در رسیدن به اوج در کار آموزش موجب افزایش عزت نفس می شود . بسیاری از روانشناسان معتقدند که بین این دو متغیر ( عزت نفس و پیشرفت تحصیلی ) رابطه ی تنگاتنگی وجود دارد ، طوری که می توان با افزایش یا کاهش در یکی از آا ها متغیر دیگر را نیز دستخوش تغییر داد .

     ***اهمیت و ضرورت تحقیق

     روشن است که انجام هر تحقیق و در هر زمینه اهمیت و ضرورت خود را دارد ، مطالعه و تحقیق در زمینه ی عزت نفس و رابطه ی آن با پیشرفت تحصیلی به ما می گوید و نشان می دهد که کسانی از لحاظ عزت نفس در حد بالایی هستند در آنان خلاقیت ، استقلال و احساس ارزشمندی بیشتری وجود دارد و کمتر تحت تأثیر و نفوذ عاول های محیطی قرار می گیرند و جامعه ای که افراد آن از عزت نفس بالا و احساس مسئولیت برخوردار باشند ، در مقابل فشارهای روانی ، تهدیدها و واقعیت ها ، مقاوم و پایدار خواهند بود ، به ما می گوید که عزت نفس برای جوانان و نوجوانان و برای همه و همهی اهمیت اساسی دارد و باید در ارتقاء آن کوشا باشیم .

     ***سؤالات تحقیق

     برای سؤال تحقیق از کلمه ی تحقیق ( آیا ) استفاده می کنیم مثلاً می گوییم :

-         آیا بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی رابطه وجود دارد ؟

-         آیا عزت نفس فقط در زمینه ی تحصیلی باعث پیشرفت خواهد شد ؟

-         آیا عزت نفس در **** اخلاق و رفتار افراد تأثیر دارد ؟

         ***فرضیه ی تحقیق

          در فرضیه ی تحقیق ما از کلمه ی ( بین ) استفاده می کنیم مثلاً برای فرضیه ی تحقیق می گوییم که بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی رابطه وجود دارد .

          ١– بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی رایطه وجود دارد ، هر چه عزت نفس بالا باشد پیشرفت تحصیلی نیز بالا می رود . بر این فرض رابطه ی این دو همبستگی مثبت است و بر عکس اگر عزت نفس به هر دلایلی پایین باشد میزان پیشرفت تحصیلی هم افت خواهد کرد .

         ***تعاریف مفهومی و عملیاتی

          تعاریف مفهومی عزت نفس : عزت نفس یکی از ویژگی های شخصیت فرد است که بر ارزشیابی و قضاوت نسبتاً پایدار ( مثبت یا منفی ) نسبت به خود دلالت می کند .

          پیشرفت : یعنی درجه ی ارتقاء بالا رفتن در هر مرحله ای از زندگی .

          پیشرفت تحصیلی : یعنی درجه ی ارتقاء و بالا رفتن در مراحل تحصیلی از ابتدائی تا دوران دانش آموزان .

          تعاریف عملیاتی : تحقیقات نشان داده که دانش آموزانی که از لحاظ عزت نفس در حد بالایی هستند معدل آن ها بین ١٧ تا ١٨ به بالا می باشند و نمره ی آن ها از ١٧ به بالا می باشد .

         ***دیدگاه نظری

          مربیان ، والدین و رهبران جاری و دولتی همگی بر این امر اتفاق نظر دارند که ما نیاز به پژوهش اشخاصی با عزت نفس سالم و بالا داریم ، افرادی که با خصوصیات مدارا و احترام قائل بودن به *** دیگران مشخص می گردند و افرادی که مسئولیت اعمالشان را می پذیرند ، دارای انسجام هستند ، به موفقیت های خود مباهات می کنند ، خود انگیخته اند ، تمایل به ریسک کردن دارند ، انتقاد پذیر هستند ، قادر به دوست داشتن و دوست داشته شدن اند ، حویای چالش و برانگیزش ناشی از پیگیری اهداف ارزنده و دشوارند و بر زندگیشان احاطه و کنترل دارند . به عبارت دیگر ما نیازمندیم تا به رشد اشخاصی که واجد عزت نفس سالم و اصیل هستند ، کمک نماییم ، چرا که آن ها کسانی هستند که به وجود خود به عنوان یک تأیید کننده ی زندگی ، فردی سازنده ، مسئول و مطمئن اعتماد می کنند .

          تعریف متعددی از جانب محققین در مورد عزت نفس صورت گرفته است که جهت روشن شدن مفهوم آن لازم است تعدادی از آن ها را ذکر کنیم تا نتیجه ی مناسبی حاصل گردد .

کوپر اسمیت عزت نفس را یک قضاوت شخصی در مورد ارزش و مقبولیت خود می داند که در نگرش او ظاهر می شود . ( *** ١۳٧۵ )

          والدلر بکلر عزت نفس را داشتن احساس خوب نسبت به خود ، دوست داشتن خود و دوست داشته شدن و رفتار مناسب دیگران نسبت به او ، احساس راحتی ، احساس توانایی و موفقیت در رهبری می داند ( ستوده ، ١۳٧۳ ) عزت نفس می تواند به عنوان احساس یک فرد درباره ی شایستگی و ارزشمندی خود تعریف شود .

         ***پروژه های انجام شده در داخل کشور :

          ١ ) افتخاری تحقیق تحت عنوان « بررسی میزان همبستگی عزت نفس و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر » به انجام رساند ، وی از طریق محاسبه همبستگی بین نمرات عزت نفس و میانگین سه ترم تحصیلی دانش آموزان دریافت که رابطه ی مثبتی در حد ۳% بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی وجود دارد .

         ۲ ) معتمدی : در پایان نامه ی کارشناسی ارشد خود با عنوان « بررسی و مقایسه ی عزت نفس دانش آموزان دختر و پسر ورزشکار و غیر ورزشکار دبیرستان های قوچان » دریافت که بین عزت نفس دانش آموزان پسر و دختر ورزشکار تفاوت معناداری وجود دارد ، و نیز بین عزت نفس دانش آموزان پسر و دختر غیر ورزشکار تفوت های معناداری وجود دارد .

          ۳) مدیری : در پایان نامه ی خود تحت عنوان « بررسی ارتباط بین استاد ، عزت نفس و وضعیت اجتماعی – اقتصادی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان پسر سال سوم تجربی دبیرستان های اهواز به صورت جداگانه و ترکیبی دریافت که بین عزت نفس و انگیزه ی پیشرفت یک رابطه ی معناداری وجود دارد ، در حالی که بین عزت نفس و جنسیت دانش آموزان دبیرستانی ارتباط معناداری وجود ندارد .

         ٤) مهدویان ، در مطالعه روی ٩٠٠ نفر از دختران و پسران سال سوم متوسطه ی شهر مشهد به این نتیجه دست یافت که عزت نفس در مقایسه با مرکز کنترل ، ارتباط شهری با پیشرفت تحصیلی دارد و این ارتباط در دختران بیشتر از پسران است . همچنین پسران در مقایسه با دختران از مرکز کنترل درونی و عزت نفس بالاتری برخوردارند .

         ***پژوهش های انجام شده در خارج از کشور

         ١ ) مطالعات دایلسر ( ١٩۵٤ ) نشان می دهد که پیشرفت تحصیلی بر سطح عزت نفس مؤثر   است . ( به نقل از فتحی ١۳٨۲ )

         ۲) رونبرگ ( ١٩۵۶) دریافت افرادی که عزت نفس کمی دارند ، تمایل به کارهای اجتماعی و نقش های رهبری دارند . همچنین افراد با عزت نفس بالا ، احساس مسئولیت تمرکز در کار ، احساس امنیت و عدم وابستگی می نمایند .

         ۳) بیلز ( ١٩۵٩) در پژوهش خود دریافت که پیشرفت تحصیلی بر سطح عزت نفس مؤثر است .  ( به نقل از فتحی ١۳٨۲ ) .

        ٤) کوپر اسمیت (١٩۵٩) در پژوهش خود به بررسی ارتباط بین عزت نفس با پیشرفت تحصیلی پرداخت و به این نتیجهدست یافت که عزت نفس با پیشرفت تحصیلی ارتباط مثبت دارد . ( به نقل از مفتاح ١۳٨١) .

         ۵) زیلسر و آل ( ١٩۶٩) دریافتند که عزت نفس بالا ، بیانگر پذیرش اجتماعی و ثبات بیشتر در رفتارها و نیز موفقیت بیشتر را سبب می شود .

          ۶) کوپر اسمیت ( ١٩۶٧) در بررسی های خود در مورد افرادی که عزت نفس پایین داشته اند ، علائمی شکایت جسمانی ، افسردگی ، اضطراب ، کاهش سلامت عمومی بدن ، بی تفاوتی ، احساس تنهایی ، تمایل به اسناد شکست خود به دیگران ، عدم رعایت شغلی ، کاهش عملکرد ، عدم موفقیت آموزشی را گزارش داده است .