يكي از مراقبت هاي دوران بارداري، انجام آزمون هايي است كه بايد براي اطمينان از سلامت جنين انجام شود. بعضي از اين آزمون ها در همه زنان لازم است اما انجام برخي از آن ها با توجه به نظر پزشك و در مواردي انجام مي شود كه ممكن است سلامت جنين در خطر باشد يا در بروز برخي اختلالات شك و ترديد وجود دارد...
آزمايش هاي سلامت جنين
در اين جا ، شما را با 7 نمونه از آزمون هاي دوران بارداري آشنا مي كنيم.
1- سونوگرافي
با استفاده از سونوگرافي در هفته‌هاي 5 تا 6 بارداري ضربان قلب جنين قابل مشاهده و شنيدن است. حتي از سونوگرافي براي تعيين جنسيت نيز استفاده مي شود. البته سونوگرافي به صورت هاي رنگي، سه بعدي و چهار بعدي حتي مي تواند تصاويري از چهره جنين را در هفته هاي آخر بارداري مشخص كند.
سونوگرافي به طور كلي در دوران بارداري در موارد زير انجام مي شود:
- تشخيص بارداري
- بررسي سلامت جنين و رشد او، تكامل قلب و اعضاي داخلي و كنترل ضربان قلب
- بررسي محل قرارگيري جفت
- بررسي اختلالات جنيني
- وجود ناهنجاري هاي جنيني
- بررسي مقدار مايع آمينوتيك
- بررسي سقط يا بارداري خارج رحمي
- بررسي چند قلويي
- ابعاد جمجمه، ران و ستون فقرات براي تعيين سن بارداري
2- آمنيوسنتز
آمنيوسنتز عبارت است از خارج كردن مقداري از مايع آمنيوتيك كه جنين را احاطه كرده است. نمونه به دست آمده از مايع آمنيوتيك كه 30 ميلي ليتر است به آزمايشگاه ژنتيك جهت بررسي ارسال مي گردد. اين آزمايش در حوالي هفته‌هاي 16 تا 18 بارداري انجام مي گيرد. در اين زمان رحم و جنين بزرگ شده و به اندازه كافي مايع آمنيوتيك وجود دارد كه بتوان اين حجم مايع را از آن گرفت و مشكلي هم براي جنين پيش نيايد. در آمنيوسنتز، ابتدا محل قرار گرفتن جفت و جنين به كمك سونوگرافي تعيين مي گردد و بعد سطح شكم در ناحيه روي رحم، ضدعفوني و بي حس مي شود، سپس سوزن از روي ديواره شكم وارد رحم مي شود و هم زمان مسير سوزن به وسيله سونوگرافي كنترل مي گردد. با وجود تمام احتياطات، انجام آمنيوسنتز با خطراتي همراه است از جمله صدمه ديدن جفت و جنين و عفونت كه از عوارض جانبي آمنيوسنتز مي باشد. در خانم هايي كه گروه خوني منفي دارند بعد از آمنيوسنتز، رگام تزريق مي شود.
با تجزيه مايع آمنيوتيك به دست آمده مي توان بيماري هاي كروموزومي از جمله سندرم داون، بيماري هاي اسكلتي، عفونت ها، بيماري هاي دستگاه عصبي، جنسيت و... را بررسي كرد.
3- آزمون تحمل گلوكز
در زنان باردار آزمون تحمل گلوكز براي مشخص شدن ديابت بارداري انجام مي شود. در اين آزمون ابتدا در هنگام ناشتا بودن به مدت 8 تا 14 ساعت نمونه خون براي كنترل قند گرفته مي شود، سپس به بيمار 50 گرم گلوكز يا قند خالص مي دهند و پس از آن مجددا نمونه گيري انجام مي شود. اين روش به صورت پي در پي به فاصله هر يك ساعت انجام شده تا زنان باردار در معرض خطر ديابت بارداري مشخص شوند. اين آزمون براي زنان باردار در معرض خطر يعني زنان داراي سابقه مرده زايي، حداقل 2 بار سقط خود به خودي، تولد نوزاد با وزن زياد، سابقه ديابت در افراد درجه اول و مبتلا به چاقي بسيار ضروري است و در هفته 24 تا 28 بارداري، انجام پذير است.
پس از مشخص شدن ديابت بارداري توصيه هاي لازم به زن باردار انجام مي شود. اين توصيه ها شامل رعايت رژيم غذايي و انجام ورزش هاي سبك از جمله پياده روي بوده و تحت نظر پزشك است.
4- آزمون آلفا فيتوپروتئين
اين آزمون براي تشخيص نقايص لوله هاي عصبي نظير اسپاينا بيفيدا و آنانسفالي(عدم تشكيل جمجمه و مغز) انجام مي شود. اين آزمون حتي مي تواند خطر سندرم داون را مشخص كند. انجام اين آزمون براي همه خانم‌هاي بالاتر از 30 سال كه تصميم به بارداري دارند، ضروري است. عمده ترين دلايل انجام اين آزمون عبارت است از غربالگري براي اختلالات ژنتيكي خاص يا ناهنجاري جنسيتي. در اين آزمون يك نمونه خوني از مادر گرفته مي شود و معمولا بايد در هفته 15 تا 17 بارداري انجام شود. تاريخ دقيق در انجام اين آزمون بسيار مهم است. نتيجه آزمون معمولا با درصد بيان مي شود. مثلا خطر نقايص لوله عصبي 1 در 500 است. اين آزمون به خودي خود خطري ندارد. تنها در صورت جواب مثبت و افزايش خطر لازم است مادر و جنين تحت بررسي هاي بيشتر نظير سونوگرافي و آمنيوسنتز قرار گيرند.
5- آزمون پروفايل بيوفيزيكال
آزمون بيوفيزيكال در اواخر بارداري انجام مي شود. در اين آزمون سلامت كلي جنين و حركات او مورد بررسي قرار مي گيرد. در برخي موارد براي رعايت احتياط بعد از مشكلاتي در بارداري قبلي يا وجود عوامل خطر نظير از دست رفتن بارداري هاي قبلي در نيمه دوم بارداري يا وجود فشار خون بالا، ديابت، عدم رشد جنين در داخل رحم، انجام مي شود. اين آزمون معمولا در مطب پزشك انجام مي شود. يكي از عمد ه‌ترين قسمت هاي اين آزمون، استفاده از سونوگرافي است كه در طي آن تكنسين به دنبال حركات بازو و پاها، حركات بدن، حركات تنفسي بوده و مايع آمنيوتيك را اندازه گيري مي كند.
6- آزمون بدون استرس
اين آزمون در هفته‌هاي 38 تا 42 بارداري انجام مي شود. اين آزمون در شروع سه ماهه سوم نيز ممكن است انجام شود. در اين آزمون، جنين در 5 مورد بايد نمره كسب كند. به هر كدام از موارد زير نمره صفر(غيرطبيعي) يا نمره 2 (طبيعي) داده مي شود.
- تون عضلاني
- حركات جنيني
- حركات تنفسي
- ميزان مايع آمنيوتيك
- ضربان قلب
نمره زير 6 نگران كننده است و ممكن است زايمان سزارين يا القاي زايمان طبيعي لازم باشد، نمره 6 حد مرز است و آزمون بايد تا زمان تولد، هر روز تكرار شود.
7- آزمون ويلوس كوريوني
اين آزمون براي شناسايي اختلالات كروموزومي انجام مي شود. براي انجام آن توسط يك سوزن از راه واژن يا شكم، نمونه هايي از پرز‌هاي كوريوني جمع آوري مي شود. اين آزمون تحت سونوگرافي انجام مي شود تا به جفت يا جنين آسيب نرسد. زمان انجام اين آزمون معمولا در هفته 8 بارداري است. از عوارض خطر اين آزمون، سقط است. از جمله عوارض ديگر، بروز ناهنجاري ها است.
