نمایی از درسهای حوزه علمیه قم
درسهای حوزه در چه مکانهایی تشکیل میشود؟چه کسانی میتوانند در حوزه علمیه تدرس کنند؟ چه تعداد شاگرد میتوانند در یک کلاس شرکت کنند؟ کدام درسها در حوزه تدریس میشود؟ کدامیک از اساتید حوزه شاگردان بیشتری دارند؟ کدام چهره های سیاسی در حوزه تدریس دارند؟
مکان درسهای حوزه: مدرسه فیضیه و دارالشفا، مدرسه آیت الله گلپایگانی،مدرسه خان، مسجد اما زین العابدین (ع)، حرم حضرت معصومه (س)، مسجد اعظم و مدرسه آیت الله لنگرودی از مهمترین مراکزی است که درسهای سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم در آنها برگزار میشود، برخی از مراجع و علما نیز در دفتر و بیت خود تدریس میکنند و شاگردان در محضر استاد حاضر میشوند، مسجد اعظم قم اما جایگاه ممتازی دارد و برخی از درسهای مشهور حوزه در آنجا برگزار میشود.
اساتید حوزه: علما و فضلای حوزه علمیه که سابقه تدریس دارند مشکلی برای تدریس ندارند اما کسانی که بخواهند تدریس را شروع کنند باید در آزمون استادی شرکت کنند و پس از قبولی میتوانند در سطحی که برای انها تعیین میشود تدریس کنند، اما فضای تدریس در حوزه علمیه قم شرایط رقابتی سنگینی دارد، داشتن جایگاه حقوقی ، شهرت و حتی پول هم نمیتواند در جذب شاگردان بیشتر کمکی کند بلکه عمده شاگردان به تسلط و قدرت تدریس استاد توجه دارند و کسانی که از منظر علمی قوی باشند شاگردان بیشتری را جذب میکنند. برخی از علمایی که در عالم سیاست مشهور هستند در حوزه و مقام تدریس محفل آنها رونقی ندارد و چه بسیار اساتیدی که بسیار فاضل و عالم هستند و کمتر در عرصه عمومی شناخته میشوند.
تعداد شاگردان: در دوره سطح و درس خارج محدودیتی برای تعداد شاگردان وجود ندارد برخی از اساتید مشهور بیشتر از پانصد نفر شاگرد دارند که در یک مسجد بزرگ در جلسه درس شرکت میکنند، برخی از اساتید هم ممکن است سه نفر شاگرد داشته باشد، انتخاب استاد توسط طلبه ها انجام میگیرد از اینرو اجباری برای حضور در کلاس استاد خاصی نیست و کاملا انتخابی است، در درس خارج مراجع تقلید معمولا تعداد نفرات بیشتر است ، اما در دوره سطح اساتید شاگردان نسبتا متوسطی از ده نفر تا صدنفر را دارند.
درسهای حوزه: عمده درسها در حوزه حول فقه و اصول است همه مراجع تقلید یا درس فقه و یاد درس اصول تدریس میکنند برخی هم هر دو درس را ارائه میکنند، اکثر اساتید حوزه هم همین دو درس را دارند، در کنار فقه و اصول برخی از اساتید فلسفه و عرفان نیز تدریس میکنند، بدایه و نهایه، اشارات، منظومه و اسفار هم از کتابهای فلسفی است که میتوان کلاسهایی را در این زمینه یافت، برخی اساتید هم درسهای تفسیر و کلام میگویند که بغیر از درس تفسیر آیت الله جوادی آملی که تعداد متنابهی شرکت کننده دارد بقیه کلاسها در این موضوعات کم رونق است، برخی از اساتید هم بدلخواه موضوعاتی را تدریس میکنند که از درسهای رسمی حوزه نیست مانند آیین سخنوری، آنچه یک طلبه باید بداند و...
کلاسهای حوزه:کلاسهای حوزه را مًدرس میگویند یعنی محل درس، برخی از کلاسها که تعداد شاگردان بیشتری دارد در مسجد برگزار میشود ، اما بسیاری از جلسات در حجره ها و مدرسهایی کوچک و متوسط برگزار میشود، شاگردان به احترام استاد قبل از استاد درکلاس حاضر میشوند همه بر روی زمین مینشینند یک صندلی برای استاد وجود دارد که ممکن است استاد هم زمین بنشیند، در مدرس ها وایت برد بر دیوار نصب شده است اما کمتر استادی از آنها استفاده میکند، استاد خارج از کتاب بحث را برای شاگردان تبیین میکند و بعد از روی کتاب مطالب را تطبیق میکند معمولا شاگردان اشکالاتی را بر استاد وارد میکنند که استاد با دادن پاسخ هایی شاگردان را متقاعد میکند واین پرسش وپاسخ ها به فهم بهتر مطالب کمک میکند.
بیشترین شاگرد: بیشترین شاگرد را میتوان در درس خارج اصول آیت الله وحید خراسانی مشاهده کرد، که از منظر کیفی نیز مهم است چرا که اکثر شاگردانی که در این درس شرکت میکنند فضلای قریب به اجتهاد هستند، درس تفسیر آیت الله جوادی آملی هم تعداد شاگردانی زیادی را در خود جای میدهد، درس خارج فقه آیت الله مکارم شیرازی هم استقبال طلبه های جوانی است که درس خارج را شروع میکنند، درس اصول آیت الله سبحانی نیز تاحدی مورد استقبال است، در برخی از این کلاسها میتوان از سیصد نفر تا ششصد نفر را مشاهده کرد، در دوره سطح نیز استاد حیدری فسایی که رسائل و مکاسب و کفایه تدریس میکند با وجود سن و سال جوانی که دارد بیشتر از چهارصد شاگرد را در کلاس خود مشاهده میکند.
چهره های سیاسی در حوزه: برخی از چهره های سیاسی در حوزه علمیه تدریس دارند، آیت الله هاشمی شاهرودی درس خارج فقه و اصول دارد که نسبتا هم مورد اقبال است، آیت الله مصباح یزدی هفته ای یک روز درس اخلاق میگوید، سید حسن خمینی هم درس خارج تدریس میکند، سید یاسر خمینی هم از امسال کتاب فلسفه با نام بدایه تدریس میکند، سید مجتبی خامنه ای فرزند آیت الله خامنه ای در دفتر رهبری کرسی تدریس دارد البته گویا شاگردان با ضوابطی میتوانند در این درس شرکت کنند، سید احمد خاتمی هم درس فقه و اصول و تفسیر دارد، آیت الله صادق لاریجانی نیز در حوزه تدریس داشت که البته گویا بسبب اشتغال تدریس ایشان کمرنگ شده است. چهره هایی چون آیت الله یوسف صانعی، آیت الله اسدالله بیات، سید حسین موسوی تبریزی نیز کرسی تدریس دارند.
