فوائد اجتماعی لباس روحانیت

این لباس كه لباس عالمان دین است براى ابلاغ پیام دین، دفاع از وحى و ایفاى وظیفة سترگ تعلیم و تربیت زمینة ارتباطى هموارى پدید مى‏آورد كه در آن انتقال پیام، به سهولت امكان‏پذیر است. این لباس، معرفى خاموش روحانى است كه در انجام وظایف خود باید توان خود را عرضه و حضور خود را ابراز نماید. پزشك، پلیس و رانندة تاكسى هر كدام با استفاده از نماد ویژه‏اى هویت صنفى و نوع خدمات اجتماعى خود را اعلام مى‏كنند. روحانیت نیز با این لباس هویّت و حضور خود را ابراز مى‏دارد و آمادگى خویش را براى خدمات صنفى خاصّى اعلام مى‏كند. پیامبران خدا نیز در آغاز رسالت خویش ناگزیر از معرفى جایگاه و اعلام هویت خود بوده‏اند .

قل یا ایها الناس انّى رسول الله الیكم جمیعاً؛(1)

ابلغكم رسالات ربّى و انالكم ناصح امین؛(2)

انى لكم رسول امین (از قول نوح و هود و صالح و لوط و شعیب)؛(3)

انّى حفیظ علیم؛(4)

امروزه این مهم بر عهدة نمادها است .

آیا این اعلام حضور خود نمایى و امتیاز خواهى نیست؟ به خوبى روشن است كه این اعلام هویّت، مصداق تظاهر و خودنمایى مذموم نیست. خودنمایى آن هنگام مذموم است كه موضوعیّت یافته و به هدف جلب توجه، فخرفروشى یا اثبات بزرگى خود یا تحقیر دیگران صورت پذیرد اما اگر به هدف نمایاندن توانایى خود و اعلام آمادگى براى انجام وظیفه باشد یك ضرورت اجتماعى به شمار مى‏رود. در این صورت آنچه اصالت و اهمیت دارد، انجام وظیفه است و این نمایاندن مقدمة آن است. پزشك با معالجة بیمار، آهنگر با ساختن در و پنجره و عالم دین با بیان و قلم، قابلیت‏هاى خود را اثبات مى‏كنند و خود را در معرض مراجعة دیگران قرار مى‏دهند. به یقین اگر این سه در باطن خویش به دنبال كسب شهرت و محبوبیت و اعتبار باشند، در فرهنگ اخلاقى اسلام محكوم و از رشد و تعالى معنوى محروم مى‏گردند؛ اما اگر به دنبال ایفاى نقش اجتماعى و انجام وظیفه باشند، هر سه مأجور و محترمند. نظیر رانندة تاكسى كه با رنگ مشخص اتومبیل خود هیچگاه در صدد فخرفروشى و خودنمایى نیست .

اگر پیامبران به بهانة پرهیز از تظاهر پیام خدا را منتقل نمى‏كردند، عالمان دین نیز در گوشة انزوا خاموش مى‏نشستند، نه مى‏گفتند و نه مى‏نوشتند و نه در مقابل اندیشه‏هاى باطل برمى‏آشفتند و از نمایاندن توان علمى دین و بهرة خود طفره مى‏رفتند، امروز چه مقدار از ارزش‏ها و اصالت‏ها به ما منتقل مى‏شد؟

پیامبر اكرم‏صلى الله علیه وآله: اذا ظَهَرت البِدَعُ فى اُمّتى فَلیُظهِر العالمُ عِلمَه فَمَن لَم یَفعَل فَعَلیهِ لَعنة اللَّه؛

هنگامى كه بدعت در امت من آشكار شد عالم باید علم خود را آشكار نماید و هر كس چنین نكند لعنت خدا بر او باد!)5 )

امام صادق(ع) خطاب به شاگرد نوجوان خود هشام بن حكم كه در فن مناظره بسیار نیرومند بود، فرمودند: «داستان بحث عقیدتى خود را با آن دانشمند بزرگ مخالف در میان جمع بیان كن و بگو چگونه او را شكست دادى.» او گفت :

یَابنَ رَسولِ اللَّه اِنّى اُجِلُّكَ وَ أَستَحییكَ وَ لا یَعملُ لِسانى بَینَ یَدَیْكَ .

جلالت شما مرا مى‏گیرد و خجالت مى‏كشم زبان من نزد شما كار نمى‏كند .

حضرت فرمودند: اذا أمرتكم بشى‏ء فافعلوا .

هرگاه شما را به چیزى فرمان دهم انجام دهید )و عذر نیاورید ).

آنگاه هشام جریان مباحثه خود را مفصل بیان مى‏كند و توان خود را به امر امام‏علیه السلام مى‏نمایاند و امام با تبسّم و تشویق او را بدرقه مى‏نمایند.(6)

پس عنوان «خودنمایى» همیشه مذموم نیست بلكه گاهى عبادت و گاهى هم واجب است. چنانچه كلمه‏ى «مبارزه»از ماده «بروز» گرفته شده و به معناى ابراز وجود و نشان دادن توان خود در صحنة نبرد است. لباس روحانیت لباس مبارزه است. لباس ابراز هویّت صنفى و اعلام آمادگى براى انجام بخشى از خدمات اجتماعى است. لباس حمایت از ارزش‏هاى دینى، دفاع از مكتب تشیع و پاسدارى از رسالت انبیا است .

منابع:

--------------------------------------------------------------------------------

(1) اعراف 158 :7.

(2) اعراف 68 :7.

(3) شعراء 178 162 143 125 107 :26.

(4) یوسف 55 :12.

(5) كافى 2/541.

(6) كافى 3/169/1

محمد معزی زاده مدیر انجمن شخصیت های علمی و هنری