پژوهشهاي زراعي ايران

به منظور بررسي اثر دگرآسيبي بقاياي ريشه چهار رقم نخود (Cicer arietinum L.) تيپ کابلي بر رشد رويشي آفتابگردان (Helianthus annus) و ذرت (Zea mays) در محيط کنترل شده، دو آزمايش مجزا به صورت فاکتوريل در قالب طرح پايه کاملا تصادفي با 4 تکرار در سال 1385 در گلخانه تحقيقاتي دانشکده کشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد اجرا گرديد. در هر دو آزمايش فاكتور اول شامل 4 رقم نخود تيپ کابلي به نام هاي کرج 31-60-12، فيليپ 482-84، جم و  ILC 482به همراه شاهد (بدون بقايا) بود كه در تركيب با 3 تاريخ کاشت گونه هاي زراعي آفتابگردان و ذرت روي بقاياي ريشه نخود (همزمان با برداشت، دو هفته پس از برداشت و چهار هفته پس از برداشت اندام هاي هوايي نخود) به عنوان فاکتور دوم قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه ارتفاع بوته و وزن خشک اندام هوايي آفتابگردان بطور معني داري تحت تاثير بقاياي ريشه ارقام نخود قرار گرفت. به طوري كه كمترين ارتفاع بوته آفتابگردان از كشت در بقاياي ريشه ارقام نخود فيليپ و ILC حاصل شد كه به ترتيب 13.7 و 11.1 درصد نسبت به شاهد كاهش نشان دادند. تاريخ كاشت آفتابگردان بر روي بقاياي ريشه نخود نيز تاثير معني داري بر سطح برگ، وزن خشک اندام هوايي و نسبت وزن ريشه به اندام هوايي داشت. به صورتي كه كمترين سطح برگ، وزن خشک اندام هوايي آفتابگردان و همچنين بيشترين نسبت ريشه به اندام هاي هوايي آن در سومين زمان كاشت حاصل شد. ذرت در بقاياي ريشه ارقام نخود جم و ILC، كمترين مقدار ارتفاع بوته، سطح برگ، وزن خشک ريشه، وزن خشک اندام هوايي و نيز بيشترين نسبت وزني ريشه به اندام هوايي را (6 هفته پس از كاشت) از لحاظ آماري نشان داد. همچنين اثر تاريخ كاشت ذرت روي بقاياي ريشه ارقام نخود نيز معني دار شد. اولين تاريخ كاشت ذرت كمترين وزن خشک ريشه، وزن خشک اندام هوايي و نسبت ريشه به اندام هوايي آن را حاصل كرد. بنابراين ذرت در مقايسه با آفتابگردان حساسيت بيشتري به كشت داخل بقاياي ارقام نخود از خود نشان داد و تاثير اين بازدارندگي در تاريخ كشت اول بيشتر بود.

 نسخه قابل چاپ

تاثير تاريخ كاشت بر توليد گلرنگ در شرايط ديم طي سال ‌هاي زراعي 84-1383 و 85-1384 در شرايط اقليمي شهرستان خرم ‌آباد مورد ارزيابي قرار گرفت. آزمايش به صورت کرت‌ هاي خرد شده در قالب طرح بلوک ‌هاي كامل تصادفي با سه تکرار اجرا شد. عامل رقم شامل رقم محلي اصفهان و رقم زرقان به كرت ‌هاي اصلي و عامل تاريخ کاشت در هشت سطح (15 آبان، 5 آذر، 25 آذر، 15 دي، 5 بهمن، 25 بهمن، 15 اسفند و 5 فروردين) به كرت‌ هاي فرعي اختصاص داده شد. بر اساس نتايج حاصل از تجزيه واريانس مرکب داده ‌ها رقم محلي اصفهان با ميانگين عملکرد دانه 1834 کيلوگرم در هکتار، شاخص برداشت 27.7 درصد، وزن هزار دانه 40.3 گرم، تعداد طبق در بوته 16.9، تعداد دانه در طبق 30.4، درصد روغن28.9  و عملکرد روغن 532.3 کيلوگرم در هکتار داراي برتري معني ‌داري نسبت به رقم زرقان بود. عامل تاريخ کاشت بر تمامي صفات مورد مطالعه به استثناي درصد روغن تاثير معني ‌داري داشت. بيشترين عملکرد دانه، عملکرد بيولوژيک، شاخص برداشت، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه و عملکرد روغن به كشت پاييزه در تاريخ 15 آبان بود و کمترين اين صفات به كشت بهاره در تاريخ 5 فروردين مربوط بود. با توجه به نتايج آزمايش کشت پاييزه گلرنگ در منطقه خرم ‌آباد از لحاظ عملکرد و ساير صفات زراعي نسبت به کشت بهاره برتري داشت و مناسب‌ ترين تاريخ کاشت براي کشت پاييزه 15 آبان و در صورت کشت بهاره 15 اسفند ماه تشخيص داده شد.

 نسخه قابل چاپ

در ايران، مديريت کرت ها و مزارع آزمايشي بر پايه اعمال يكنواخت نهاده ‌هاي کشاورزي و بدون در نظر گرفتن تغييرات مكاني كوتاه - دامنه متغير‌هاي كنترل كننده رشد گياه انجام مي ‌شود. اين امر مي ‌تواند منجر به حصول نتايج اريب در کرت هاي آزمايشي و در نتيجه از دست رفتن بخش قابل توجهي از تلاش محققين و اثربخشي فعاليت آنان گردد. اين تحقيق به منظور بررسي تغييرات مكاني خصوصيات ذاتي و تابع - مديريتي خاک در سطح درون کرتي و امكان تيمار كرت هاي آزمايشي با نرخ متغير در يک سايت انتخابي در ايستگاه تحقيقات كشاورزي گنبد انجام شد. نمونه برداري از خاک بصورت سيستماتيک و در يک شبكه منظم انجام شد. سايت انتخابي به شبكه ‌هاي 5×5 متر تقسيم و تعداد يكصد نمونه در محل گوشه مربعات شبكه از خاک سطحي (30-0 سانتي متر) تهيه شد. نتايج آزمايشگاهي نمونه‌ هاي خاک مورد تجزيه و تحليل آماري قرار گرفت و توزيع داده ‌هاي هر متغير تعيين گرديد. با اعمال تكنيک ‌هاي زمين آماري (ژئواستاتيستيكي)، ساختار مكاني متغيرهاي خاکي کنترل کننده رشد گياه تعيين شد. تكنيک ‌هاي ميان يابي بر پايه پارامترهاي نيم پراش ‌نگار هر متغير اعمال و نقشه تغييرات کوتاه - دامنه متغيرهاي خاكي شامل کربنات کلسيم معادل، كربن آلي، رس، فسفر قابل دسترس گياه، پتاسيم قابل دسترس گياه، آهن، مس، روي و منيزيم در سايت آزمايشي تهيه گرديد. نتايج حاصل نشان داد كه اکثر متغيرهاي کنترل کننده رشد گياه که در اين تحقيق مورد بررسي قرار گرفتند، در فواصل 5×5 متر که معادل اندازه متعارف کرت هاي آزمايشي است داراي تغييرات کوتاه - دامنه اي هستند که پهنه گسترش آنها امکان تيمار کرت هاي آزمايشي با نرخ متغير را ممکن مي سازد.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي اثر سطوح مختلف نيتروژن و نسبت اختلاط بر عملکرد دانه و بعضي صفات مورفولوژيک ذرت و آفتابگردان در کشت مخلوط در شرايط آب و هوايي خوزستان آزمايشي بصورت کرت هاي خرد شده، در قالب طرح بلوک هاي کامل تصادفي با سه تکرار در مزرعه آموزشي و تحقيقاتي دانشگاه آزاد اسلامي واحد شوشتر (خوزستان) در سال زراعي 1384 به مرحله اجرا درآمد. تيمارهاي آزمايشي شامل مقادير مختلف عنصر نيتروژن (50، 100 و 150 کيلوگرم نيتروژن خالص در هکتار) به عنوان کرت ‌هاي اصلي و نسبت ‌هاي مخلوط ذرت و آفتابگردان (كشت 100 درصد خالص ذرت، كشت 75 درصد ذرت و 25 درصد آفتابگردان، كشت 50 درصد ذرت و 50 درصد آفتابگردان، كشت 25 درصد ذرت و 75 درصد آفتابگردان، و كشت 100 درصد آفتابگردان) به عنوان کرت ‌هاي فرعي در نظر گرفته شدند. نتايج اين آزمايش نشان داد كه کمترين و بيشترين عملکرد دانه ذرت به ميزان (980 و 1225 گرم در مترمربع)، و براي آفتابگردان به مقدار (346 و 387 گرم در مترمربع) به ترتيب در سطوح کودي 50 و 150 کيلوگرم نيتروژن در هکتار اختصاص داشت. در صورتيكه در نسبت‌ هاي اختلاطي بيشترين و کمترين مقدار عملکرد دانه ذرت به ترتيب به کشت خالص آن (1265 گرم در مترمربع) و نسبت ذرت - آفتابگردان 25:75 (957 گرم در مترمربع) بدست آمد. اين موضوع در رابطه با آفتابگردان هم صادق بود و موجب کاهش عملکرد دانه در نسبت 75:25 شد. کاهش سهم آفتابگردان در نسبت اختلاط، افزايش درصد روغن را به همراه داشت. همچنين افزايش ميزان کود نيتروژن موجب افزايش نسبت برابري زمين (LER) شد. بگونه ‌اي كه ميانگين بيشترين و کمترين نسبت برابري زمين بر اساس عملکرد دانه به ترتيب در نسبت‌ هاي اختلاط 25 درصد ذرت و 75 درصد آفتابگردان، و نسبت 50:50 به ميزان 1.70 و 1.40 و در سطح كودي 150 كيلوگرم نيتروژن در هكتار بود.

 نسخه قابل چاپ

توليد، انتقال مجدد و اختصاص مواد فتوسنتزي در گياهان زراعي بويژه تحت تنش خشكي از مباني اساسي تعيين و بررسي اختلاف عملكرد در گونه ‌ها و واريته هاي زراعي است. بدين منظور آزمايشي مزرعه اي، در قالب طرح کرت ‌هاي خرد شده بر پايه بلوک ‌هاي کامل تصادفي با سه تکرار در سال زراعي 1386 در مرکز تحقيقات کشاورزي مشهد بر روي ژنوتيپ هاي سورگوم دانه اي به اجرا درآمد. در كرت هاي اصلي تيمار وضعيت رطوبتي در دو سطح شامل شرايط معمولي (بدون تنش) و تنش رطوبتي از مرحله گرده افشاني تا مرحله رسيدگي قرار گرفت. در کرت ‌هاي فرعي فاکتوريل تيمار وضعيت فتوسنتزي شامل اختلال و عدم اختلال در فتوسنتز جاري و سه ژنوتيپ سورگوم دانه اي شامل رقم سپيده و دو لاين خالص اميدبخش M2 و M5 استحصالي از آزمايشات به نژادي در مشهد قرار داشتند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد، اثر تنش رطوبتي بر مقدار ماده خشک انتقال يافته، بازدهي انتقال مجدد، درصد انتقال مجدد ماده خشک در سطح (p£0.01) و بر عملکرد دانه و عملکرد بيولوژيک در سطح (p£0.05) معني دار بود. تنش رطوبتي نسبت به شرايط نرمال موجب افزايش %10.08، %24.45 و %12.43 به ترتيب در صفات ماده خشک انتقال يافته، درصد انتقال مجدد و بازده انتقال مجدد ماده خشک شد. اين تيمار همچنين موجب کاهش عملکرد دانه، عملکرد بيولوژيک و شاخص برداشت به ترتيب به ميزان %36.38، %5.43 و %31.60 شد. اثر اختلال در فتوسنتز جاري بر کليه صفات معني دار بود و اختلال در فتوسنتز موجب افزايش به ميزان %15.58، %17.50 و %36.62 به ترتيب در صفات ميزان ماده انتقال يافته، بازدهي انتقال مجدد و درصد انتقال مجدد شد. مقايسه ميانگين ‌هاي اثرات متقابل نشان داد که بيشترين ميزان انتقال، درصد انتقال و بازدهي انتقال مجدد مواد به تيمار تنش رطوبتي و اختلال در فتوسنتز تعلق داشت و به ترتيب %16.82، %62.54 و %24.60 بود که تفاوت معني داري با ساير تيمارها نشان داد. ژنوتيپ ها از نظر درصد انتقال مجدد و بازدهي انتقال مجدد تفاوت نشان دادند و ژنوتيپ M5 از نظر اين دو صفت برتري نشان داد. نتايج همبستگي بين اين صفات همبستگي مثبت و معني داري بين ميزان ماده خشک انتقال يافته با صفات درصد انتقال مجدد (r=0.722, p£0.01)، بازدهي انتقال مجدد (r=0.911, p£0.01) و عملکرد بيولوژيک (r=0.534, p<0.05) نشان داد.

 نسخه قابل چاپ

در سال‌ هاي اخير، مطالعه و ارزيابي واکنش گياهان دارويي به کاربرد کودهاي آلي و بيولوژيک، جايگاه ويژه‌ اي را در تحقيقات، به ‌خود اختصاص داده است. به‌ منظور بررسي واکنش گياه دارويي کدو پوست ‌کاغذي به زمان استفاده از کود دامي و انواع کود بيولوژيک، در سال زراعي 88-1387 آزمايشي بصورت کرت ‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوک ‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشکده کشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد، اجرا شد. فاکتور اصلي، زمان کاربرد کود دامي در دو سطح پاييز و بهار و فاکتور فرعي، انواع کود زيستي در چهار سطح نيتراژين (داراي باکتري ‌هاي Pseudomonas sp.،Azotobacter sp.  و Azospirillum sp.)، باکتري ‌هاي حل‌ کننده فسفات يا پي ‌اس‌ بي PSB (داراي باکتري‌‌ هاي Bacillus sp. و Pseudomonas sp.)، مخلوط نيتراژين و پي ‌اس‌ بي، و شاهد بودند. نتايج نشان داد که عملکرد ميوه و عملکرد دانه کدو تحت تاثير زمان استفاده از کود دامي قرار گرفت و از اين نظر کاربرد بهاره کود دامي بر کاربرد پاييزه آن برتري داشت. همچنين، کود زيستي نيتراژين سبب افزايش معني ‌دار عملکرد ميوه و دانه شد. برتري کاربرد بهاره کود دامي و استفاده از نيتراژين در تعداد دانه در مترمربع و تعداد ميوه در هکتار نيز مشاهده شد. بررسي رابطه بين عملکرد تر ميوه و عملکرد خشک دانه (R²=0.92)، حاکي از وجود رابطه خطي بين اين دو صفت در دامنه 10 تا 20 تن در هکتار عملکرد تر ميوه بود. اگر چه درصد روغن و درصد پروتئين دانه تحت تاثير تيمارهاي آزمايش قرار نگرفت، ولي کودهاي بيولوژيک سبب افزايش عملکرد روغن و پروتئين شدند. به ‌طور کلي نتايج اين آزمايش نشان داد که کاربرد همزمان کود دامي و کودهاي زيستي مي ‌تواند سبب افزايش عملکرد و خصوصيات کيفي کدو پوست ‌کاغذي شود.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي اثر مقادير و شيوه ‌هاي توزيع کود نيتروژن بر خصوصيات کمي و کيفي سورگوم علوفه اي اسپيدفيد آزمايشي به صورت طرح کرت ‌هاي خرد شده در قالب بلوک‌ هاي کامل تصادفي با سه شيوه توزيع کود نيتروژن شامل توزيع در يک نوبت (تمام کود پس از کاشت)، توزيع در دو نوبت (نيمي پس از کاشت و نيمي پس از برداشت اول)، توزيع در سه نوبت (يک سوم پس از کاشت، يک سوم پس از برداشت اول و يک سوم پس از 6 تا 8 برگه شدن در رشد مجدد گياه) به عنوان کرت اصلي و سه سطح کود نيتروژنه بر مبناي نيتروژن خالص (80.5، 161 و 241.5 کيلوگرم در هکتار) به عنوان کرت‌ هاي فرعي در سه تکرار اجرا گرديد. نتايج حاصله نشان داد که اثر مقادير و شيوه توزيع کود نيتروژن در چين دوم و مجموع دو چين بر عملکرد علوفه خشک و عملکرد پروتئين معني دار بود، به طوري که تقسيط کود نيتروژن در دو و سه نوبت به ترتيب نسبت به يک نوبت و کود نيتروژن به ميزان 80.5 و 161 کيلوگرم نيتروژن خالص در هکتار به ترتيب نسبت به 241.5 کيلوگرم نيتروژن خالص در هکتار شرايط بهتري را براي رشد و نمو فراهم کرد. اثر مقادير و شيوه توزيع کود نيتروژن بر ارتفاع و تعداد پنجه در چين اول و دوم معني دار نبود. اثر مقادير و شيوه توزيع کود نيتروژن در چين اول بر درصد فيبر و درصد خاکستر و در چين دوم بر درصد پروتئين معني دار بود. بيشترين درصد پروتئين، درصد خاکستر و کمترين درصد فيبر از تيمار 80.5 کيلوگرم نيتروژن در هکتار حاصل شد. همچنين بيشترين درصد پروتئين، درصد خاکستر و کمترين درصد فيبر به تقسيط کود نيتروژن در سه نوبت اختصاص يافت. اثر متقابل مقادير و شيوه توزيع کود نيتروژن بر درصد پروتئين در چين اول و درصد خاکستر در چين دوم معني دار بود ولي ساير صفات مورد مطالعه را تحت تاثير قرار نداد. بر اساس نتايج حاصل از اين آزمايش حداکثر عملکرد کمي و کيفي علوفه از مصرف 80.5 کيلوگرم نيتروژن خالص در هکتار با توزيع در دو يا سه نوبت بدست آمد.

 نسخه قابل چاپ

اين تحقيق به منظور بررسي اثر نسبت هاي مختلف كاشت بر روي عملكرد و اجزاي عملكرد كنجد و نخود در كشت مخلوط در سال 1386 در مزرعه پژوهشي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد اجرا شد. طرح آزمايشي به صورت كرت هاي خرد شده در قالب بلوک هاي كامل تصادفي با سه تكرار بود، كه از دو الگوي كاشت شامل كشت رديفي و درهم به عنوان عامل اصلي و پنج سطح كشت شامل تک كشتي نخود، تک كشتي كنجد، 10% نخود + 100% كنجد، 20% نخود + 100% كنجد و 30% نخود + 100% كنجد به عنوان عامل فرعي تشكيل شده بود. نتايج نشان داد كه بيشترين عملكرد كنجد از مخلوط 20% نخود + 100% كنجد در آرايش كاشت رديفي با 1.8 تن در هكتار و كمترين عملكرد با 0.74 تن در هكتار از نسبت 10% نخود + 100% كنجد در كشت درهم به دست آمد. محاسبه عملکرد نسبي کل (RYT) نشان داد كه ميزان عملكرد محصول در نسبت هاي 20% نخود + 100% كنجد، 30% نخود + 100% كنجد و 10% نخود + 100% كنجد در الگوي كاشت رديفي به ترتيب 39 درصد (RYT=1.39)، 28 درصد (RYT=1.28) و 24 درصد (RYT=1.24) بيشتر از تک كشتي است و لذا چنين مي توان استنباط كرد كه در مخلوط دو گونه با نسبت هاي فوق اين دو گياه از عوامل محيطي بهتر از تک كشتي استفاده كرده اند.

 نسخه قابل چاپ

خصوصيات آگرو - فيزيولوژيک 18 لاين پيشرفته گندم دوروم به همراه دو شاهد زردک (شاهد دوروم) و سرداري (شاهد گندم نان) در مزرعه در دو شرايط ديم و آبياري تكميلي و آزمايشگاه با دو شرايط تنش (پلي اتيلن گلايكول) و نرمال (آب مقطر) طي سال ‌هاي زراعي 84-1383 و 85-1384 در موسسه تحقيقات كشاورزي ديم (سرارود - كرمانشاه) مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج حاصل از تجزيه واريانس و مقايسه ميانگين صفات مورد بررسي نشان داد تنوع لازم بين ژنوتيپ ‌هاي مورد بررسي جهت گروه بندي ‌هاي معني ‌دار ژنوتيپ ‌ها بر اساس صفات و شاخص ‌هاي مورد بررسي وجود دارد. بر اساس نتايج دوسال و در دو شرايط ديم و آبياري تكميلي ژنوتيپ شماره 16 با عملكرد 3945.1 كيلوگرم در هكتار و ژنوتيپ شماره 8 با 3247.6 كيلوگرم عملكرد به ترتيب بيشترين و كمترين ميزان عملكرد را داشتند. در سال اول در شرايط ديم ژنوتيپ ‌هاي شماره 9، 15 و 19 بيشترين ميزان عملكرد و ژنوتيپ شماره 17 كمترين ميزان عملكرد دانه را در شرايط ديم داشت. در شرايط آبياري تكميلي نيز در سال اول ژنوتيپ شماره 16 بيشترين و ژنوتيپ شماره 18‌ كمترين ميزان عملكرد دانه را داشت. بر اساس ميانگين عملكرد دانه در تمام محيط ‌ها ژنوتيپ شماره 16 از بالاترين ميزان عملكرد و بيشترين ميزان شاخص STI و TOL و ژنوتيپ شماره 8 از كمترين ميزان عملكرد دانه، شاخص TOL و شاخص STI نسبتا پاييني برخوردار بودند. نتايج حاصل از تجزيه مسير صفات آگرو - فيزيولوژيک بر روي عملكرد دانه در شرايط ديم نشان داد صفات تعداد روز تا ظهور سنبله و رسيدن فيزيولوژيک، طول برگ پرچم، نسبت پدانكل به ارتفاع، ارتفاع بوته، ميزان آب نسبي برگ و طول سنبله بر عملكرد دانه اثر مستقيم مثبت و بقيه صفات اثر مستقيم منفي داشتند. بر اساس نتايج آزمايشگاهي نيز ژنوتيپ شماره 19 از طول ريشه‌ چه و كلئوپتيل بيشتر و ژنوتيپ‌ هاي 6 و 17 از طول ريشه ‌چه و كلئوپتيل كمتري برخوردار بودند. شاخص سرعت جوانه زني در شرايط نرمال(PIN)  و تنش (PIS) براي ژنوتيپ شماره 19 بيشترين و براي ژنوتيپ شماره 3 كمترين بود. ژنوتيپ ‌هاي شماره 3، 9، 11، 14 و 20 در شرايط تنش از سرعت جوانه زني بيشتري نسبت به شرايط نرمال برخوردار بودند. شاخص تحمل خشكي (STI) بعنوان معيار مزرعه ‌اي همبستگي مثبت و معني ‌داري با طول ريشه‌ چه و تعداد ريشه‌ هاي جنيني نشان داد كه اين نشان مي ‌دهد انتخاب بر اساس اين دو صفت آزمايشگاهي با انتخاب در شرايط مزرعه بر اساس شاخص STI مفيد بوده و قابل توصيه مي ‌باشد.

 نسخه قابل چاپ

به ‌منظور ارزيابي خصوصيات فنولوژيک، مورفولوژيک، اجزاي عملكرد و عملكرد ژنوتيپ ‌هاي نخود متحمل به سرما در كشت پاييزه و در شرايط آبياري تكميلي، آزمايشي در سال زراعي 86-1385 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد انجام گرفت. در اين مطالعه، 9 ژنوتيپ نخود متحمل به سرما به‌ همراه رقم كرج 31-60-12 به ‌عنوان شاهد (رقم نخود رايج در كشور)، در ابتداي آبان ‌ماه در قالب طرح آماري بلوک ‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار و با انجام سه نوبت آبياري (بلافاصله پس از كاشت، 20 روز پس از آبياري اول و در زمان گل‌ دهي)، مورد بررسي قرار گرفتند. بر اساس نتايج در حالي‌ كه شاهد آزمايش در همان مرحله گياهچه ‌اي بر اثر سرما كاملا از بين رفت، تفاوت ميان ژنوتيپ ‌هاي متحمل به سرما از نظر خصوصيات اندازه ‌گيري ‌شده شامل طول دوره رويشي، ارتفاع بوته، تعداد و طول شاخه ‌ها در بوته، اجزاي عملكرد (تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن 100 دانه) و همچنين عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيک، معني ‌دار بود (p£0.05). همبستگي بين عملكرد دانه با طول دوره سبزشدن تا گل ‌دهي (r=0.71**) و گل ‌دهي تا رسيدگي (r=0.68**)، مثبت و معني ‌دار بود. ژنوتيپ MCC291 با 231 گرم در مترمربع، بالاترين عملكرد دانه را داشت و نمونه ‌هاي MCC349 و MCC207 به ‌ترتيب با 229 و 217 گرم در مترمربع، در رتبه ‌هاي بعدي قرار گرفتند. با توجه به ميانگين عملكرد نخود در كشور (410 كيلوگرم در هكتار)، به ‌نظر مي ‌رسد بيشتر نمونه ‌هاي ارزيابي شده در اين آزمايش، از عملكردهاي مناسبي در شرايط كاشت پاييزه برخوردار باشند.

 نسخه قابل چاپ

بمنظور بررسي اثرات آفتابدهي، مالچ کاه جو و وجين دستي بر بانک بذر علف هاي هرز، آزمايشي در مزرعه تحقيقاتي دانشکده کشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد در سال زراعي 87-1386 اجرا شد. اين طرح بصورت کرت هاي دوبار خرد شده و در قالب بلوک هاي کامل تصادفي با سه تکرار انجام گرديد. کرت اصلي داراي سه سطح شامل آفتابدهي با نايلون شفاف، نايلون تيره و عدم آفتابدهي (شاهد) بود. در کرت هاي فرعي مقادير مختلف مالچ کاه جو (0، 300 و 600 گرم در مترمربع) قرار گرفتند. در کرت فرعي فرعي تيمار وجين شامل دو سطح وجين دستي و عدم وجين بود. با بررسي بذور جدا شده از بانک بذر علف هاي هرز، 16 گونه علف هرز پهن برگ و 3 گونه علف هرز باريک برگ شناسايي شدند که در مجموع آنها تنها 3 گونه علف هرز چندساله مشاهده شد. نتايج نشان داد که تراکم بذر علف هاي هرز در خاک شاهد 1.8 برابر بيشتر از آفتابدهي با نايلون شفاف بود. مالچ کاه و وجين دستي نيز تراکم بذر علف هاي هرز در خاک را بطور معني داري کاهش دادند. بانک بذر در کرت هاي وجين نشده 3 برابر بيشتر از کرت هاي وجين شده بود. کمترين جمعيت بانک بذر در اثر متقابل آفتابدهي با نايلون شفاف، 300 گرم در مترمربع مالچ کاه و وجين دستي بدست آمد.

 نسخه قابل چاپ

از مهمترين معيارهاي انتخاب ژنوتيپ هاي برتر، شناسايي ويژ گي هاي مهم و موثر بر عملکرد دانه در گياه مي باشند. لذا اين تحقيق در سال زراعي 1386-1385، به منظور بررسي واکنش 10 ژنوتيپ عدس به شرايط آب و هوايي سيستان، در قالب طرح بلوک هاي کامل تصادفي با سه تکرار در مزرعه تحقيقاتي پژوهشکده کشاورزي دانشگاه زابل انجام شد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد که اختلاف معني داري بين ژنوتيپ ها از لحاظ ويژگي هاي مورد بررسي (تعداد بوته سبز شده، تعداد بوته پس از سرما، درصد بقا، تاريخ گلدهي، تاريخ رسيدگي، ارتفاع بوته، عملکرد دانه، عملکرد بيولوژيک، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن صد دانه) بجز ويژگي مرحله نموي گياه قبل از سرما وجود داشت. درصد بقا در تمام ژنوتيپ ها پس از رفع سرما بيش از 80 درصد بود. ژنوتيپ MLC225 با توليد 1088 کيلوگرم در هکتار بيشترين و ژنوتيپ MLC29 با توليد 304 کيلوگرم در هکتار کمترين عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. بين تعداد غلاف در بوته با عملکرد دانه همبستگي مثبت و بسيار معني داري مشاهده شد. در اين تحقيق ژنوتيپ MLC225 به دليل برخوداري از ارتفاع بالاتر (32.8 سانتي متر)، دوره رويشي و زايشي طولاني تر، بيشترين تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و بوته بيشترين عملکرد دانه را توليد کرد و به عنوان ژنوتيپ برتر در شرايط آزمايش شناخته شد و ژنوتيپ هاي MLC25 و MLC138 بترتيب با عملکرد دانه 917 و 880 کيلوگرم در هکتار در رتبه دوم و سوم قرار گرفتند.

 نسخه قابل چاپ

طي دو آزمايش مزرعه ‌اي و گلخانه ‌اي، کارايي مصرف نيتروژن و مورفولوژي ريشه ارقام مختلف سيب ‌زميني مورد مقايسه قرار گرفت و واکنش مورفولوژي ريشه به غلظت نيتروژن بررسي گرديد. تيمارهاي مورد مطالعه در آزمايش مزرعه ‌اي شامل چهار مقدار نيتروژن (صفر، 90، 180 و 270 کيلوگرم نيتروژن در هکتار) و شش رقم سيب ‌زميني (فونتانه، کوراس، آگريا، ميريام، کاسموس و پيکاسو) بودند. آزمايش گلخانه ‌اي به روش کشت در ماسه اجرا شد و اثر غلظت ‌هاي مختلف نيتروژن (100، 200 و 300 ميلي‌ گرم در ليتر) بر خصوصيات مورفولوژيک ريشه ارقام سيب ‌زميني مورد بررسي قرار گرفت. مصرف نيتروژن عملکرد کل غده و کارايي نيتروژن ارقام سيب ‌زميني را تحت تاثير قرار داد. بيشترين عملکرد غده در تيمار 270 کيلوگرم نيتروژن در هکتار بدست آمد. تفاوت معني ‌داري بين سطوح کودي 180 و 270 کيلوگرم نيتروژن در هکتار از نظر عملکرد غده مشاهده نشد. کارايي مصرف و کارايي زراعي نيتروژن با افزايش مقدار کاربرد نيتروژن کاهش يافت. در بين ارقام سيب ‌زميني، کاسموس، کوراس و پيکاسو بالاترين مقادير عملکرد، کارايي مصرف و کارايي زراعي نيتروژن را دارا بودند. غلظت ‌هاي مختلف نيتروژن بر کليه صفات مورفولوژيک ريشه به استثناي قطر ريشه، اثر معني ‌داري داشت. با افزايش غلظت نيتروژن، حجم، وزن تر، وزن خشک، مجموع سطح و مجموع طول ريشه و همچنين وزن خشک اندام ‌هاي هوايي در کليه ارقام سيب‌ زميني افزايش و نسبت وزن خشک ريشه به وزن خشک اندام‌ هاي هوايي و وزن ويژه ريشه کاهش يافت. تفاوت معني‌ داري بين ارقام سيب ‌زميني از نظر خصوصيات مورفولوژيک ريشه وجود داشت و ارقام با کارايي بالاتر نيتروژن، در کليه غلظت ‌هاي نيتروژن سيستم ريشه قوي ‌تر و گسترده‌ تري را توليد نمودند.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي تاثير افزايش تراکم گياهي بر عملکرد ساقه و ذخيره ساکارز در ساقه دو رقم سورگوم شيرين آزمايشي در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه اصفهان واقع در روستاي زغمار پياده گرديد. آزمايش به صورت کرت هاي يک بار خرد شده در قالب بلوک هاي کامل تصادفي با سه تکرار اجرا شد. شش تراکم کاشت 100، 200، 300، 400، 500 و 600 هزار بوته در هکتار با فاصله رديف 50 سانتي متر به عنوان فاکتور اصلي و دو رقم ريو و کلر به عنوان فاکتور فرعي در نظر گرفته شد. اثر تراکم گياهي در مرحله خميري سخت دانه بر ارتفاع گياه، قطر ساقه، تعداد پنجه در بوته، وزن تر ساقه، عملکرد عصاره استخراج شده از ساقه معني دار بود ولي تاثير معني داري بر درصد بريکس، درصد ساکارز و درصد خلوص نداشت. تراکم گياهي 400 هزار بوته در هکتار بيشترين عملکرد عصاره استخراج شده از ساقه و درصد خلوص شربت را حاصل نمود. در مرحله خميري سخت دانه رقم کلر به طور معني داري از نظر ارتفاع گياه، قطر ساقه، وزن تر ساقه و عملکرد عصاره استخراج شده از ساقه و درصد بريکس نسبت به رقم ريو برتري داشت. تعداد پنجه در بوته در رقم ريو به طور معني داري بيشتر از رقم کلر بود. با وجود اينکه ميزان درصد ساکارز در رقم کلر نسبت به رقم ريو بيشتر بود اما تفاوت معني داري از نظر اين صفت و همچنين درصد خلوص بين ارقام وجود نداشت. در سه مرحله برداشت محصول خميري نرم، خميري سخت و رسيدگي فيزيولوژيکي بيشترين وزن تر ساقه، عملکرد عصاره استخراج شده از ساقه، درصد قند و درصد خلوص در مرحله خميري سخت دانه حاصل شد. بر اساس نتايج اين مطالعه ممکن است تراکم گياهي 400 هزار بوته در هکتار، رقم کلر و مرحله برداشت محصول خميري سخت در شرايط مشابه با مطالعه حاضر مناسب باشد.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي امکان استفاده از نشت الکتروليت ‌ها به عنوان شاخصي از خسارت سرما در هشت رقم چغندرقند(Beta vulgaris L.)  به نام هاي رسول، شيرين،IC  و 7233 (ارقام داخلي)، افشاري، پائولينا، ريزوفورت و لاتيتيا (ارقام خارجي) آزمايشي در سال 1386 در آزمايشگاه فيزيولوژي گياهان زراعي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد به صورت آزمايش فاکتوريل در قالب طرح کاملا تصادفي با سه تکرار اجرا شد. در اين مطالعه ارقام چغندرقند در معرض هشت دماي يخ زدگي (شامل صفر، 2-، 4-، 6-، 8-، 10-، 12- و 14- درجه سانتي گراد) قرار گرفتند. گياهان تا مرحله 4-5 برگي در محيط طبيعي نگهداري شده و بعد از آن جهت اعمال تيمارهاي يخ زدگي به فريزر ترموگراديان منتقل شدند. ميزان پايداري غشا سيتوپلاسمي ارقام چغندرقند با استفاده از نشت الکتروليت ‌ها مورد ارزيابي قرار گرفت، سپس درجه حرارت کشنده براي 50 درصد نمونه ‌ها (LT₅₀) بر اساس درصد نشت الکتروليت ‌ها تعيين گرديد. نتايج حاصل از اين بررسي نشان داد که اثرات دماي يخ زدگي و رقم بر ميزان نشت الکتروليت ‌ها وLT₅₀  در ارقام مورد بررسي معني دار (p?0.01) بود. كاهش دما به کمتر از 4- درجه سانتي گراد سبب افزايش ميزان نشت الكتروليت ‌ها در كليه ارقام مورد بررسي گرديد. در بين ارقام چغندرقند مورد بررسي، رقم IC بيشترين و رقم 7233 کمترين تحمل به سرما را از نظر ميزان LT₅₀ نشان دادند. در گروه بندي ارقام چغندرقند به دو گروه ارقام خارجي و داخلي، تفاوت معني داري در مقدار نشت الکتروليت ‌ها مشاهده نشد. با توجه به همبستگي خوب بين درصد نشت الکتروليت ‌ها و LT₅₀ در اين آزمايش (r=-0.81*)، استفاده از اين شاخص در ارزيابي خسارت تنش يخ زدگي در چغندرقند مفيد به نظر مي ‌رسد.

 نسخه قابل چاپ