شهرستان فردوس

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

 

 

 

برای دیگر کاربردها، فردوس (ابهام‌زدایی) را ببینید.

شهرستان فردوس

 

اطلاعات کلی

کشور ایران 

استان خراسان جنوبی

سال شهرستان شدن ۱۳۲۳[۱]

 

 

مردم

جمعیت ۳۸٬۳۰۱ نفر[۲]

تراکم جمعیت ۹٫۳۳

نفر بر کیلومتر مربع

زبان‌های گفتاری فارسی

مذهب اسلام (شیعه)

جغرافیای طبیعی

مساحت ۴٬۱۰۳ کیلومتر مربع[۳]

داده‌های دیگر

پیش‌شماره تلفنی ۰۵۳۴

وب‌گاه http://sk-ferdos.ir/

شهرها

فردوس، بشرویه، اسلامیه

تعداد بخش‌ها

مرکزی، بشرویه

 

شهرستان فردوس به مرکزیت شهر فردوس، در شمال غربی استان خراسان جنوبی و بین ۳۹-۳۲ درجه تا ۴۲-۴۳ درجه عرض شمالی و ۵-۷۵ تا ۵۵-۵۸ درجه طول شرقی واقع شده‌است. این شهرستان که در سال ۱۳۲۳ تشکیل شد، ابتدا شامل محدودهٔ وسیعی بود که به تدریج بخش‌های آن به شهرستان‌های مستقلی تبدیل شده و امروزه شامل ۴ شهرستان (شهرستان‌های فردوس، طبس، سرایان و بشرویه) می‌شود. پس از تقسیم استان خراسان به سه استان، شهرستان فردوس متعلق به استان خراسان رضوی بود که در اسفند ۱۳۸۵ به استان خراسان جنوبی ملحق شد.[۴]

 

محتویات  [نهفتن] 

۱ پیشینه شهرستان تا امروز

۲ موقعیت جغرافیایی

۳ مشخصات کلی شهرستان

۴ جمعیت

۵ جاذبه‌های گردشگری

۶ ویژگی‌های اقلیمی

۷ وضعیت کشاورزی

۷.۱ انار

۷.۲ زعفران

۷.۳ پسته

۷.۴ محصولات گلخانه‌ای

۷.۵ محصولات دامی

۸ ناهمواری‌ها

۹ پوشش گیاهی

۱۰ راه‌ها

۱۱ جستارهای وابسته

۱۲ پیوند به بیرون

۱۳ منابع

پیشینه شهرستان تا امروز [ویرایش]

 

این شهرستان در سال ۱۳۲۳[۱] تأسیس گردید. شهرستان فردوس در ابتدا مشتمل بر بخش‌های مرکزی، طبس و بشرویه بود.[۵] در لغت‌نامه دهخدا، در مورد تقسیمات کشوری شهرستان فردوس آمده‌است: «شهرستان فردوس از سه بخش به نام حومه، بشرویه و طبس تشکیل شده، جمع قراء و قصبات آن ۴۵۳ و تعداد نفوس شهرستان ۵۵٬۸۷۸ تَن است.»[۶]

 

در تیرماه سال ۱۳۳۹، بخش طبس از شهرستان فردوس جدا شده و به صورت شهرستان درآمد و همچنین بخش سرایان نیز از بخش مرکزی (بخش حومه در آن زمان) جدا شده و به یک بخش مستقل تبدیل شد.[۵] پس از تقسیم استان خراسان به سه استان در سال ۱۳۸۴، بخش سرایان از این شهرستان جدا شده، به شهرستان تبدیل شد و به استانخراسان جنوبی ملحق گردید. تا اسفند ۱۳۸۵، شهرستان فردوس متعلق به استان خراسان رضوی بود که در این زمان طی مصوبه دولت به استان خراسان جنوبی ملحق گردید.[۵] همچنین در آبان سال ۱۳۸۷، بخش بشرویه به شهرستان ارتقا یافت و از این شهرستان جدا شد. در حال حاضر این شهرستان، شامل یک بخش (مرکزی) و ۳ دهستانبوده و متعلق به استان خراسان جنوبی می‌باشد.

 

موقعیت جغرافیایی [ویرایش]

 

شهرستان فردوس، از شمال به شهرستان بجستان، از شمال شرقی به شهرستان گناباد، از شرق و جنوب به شهرستان سرایان، از جنوب غربی به شهرستان طبس و از غرب به شهرستان بشرویه محدود می‌شود. مساحت شهرستان ۴٬۱۰۳ کیلومتر مربع است.[۳]

 

شهرستان گناباد شهرستان بجستان شهرستان بشرویه و شهرستان بجستان

شهرستان سرایان شهرستان بشرویه

   شهرستان فردوس    

 

شهرستان سرایان شهرستان سرایان شهرستان طبس و شهرستان بشرویه

مشخصات کلی شهرستان [ویرایش]

 

 

 

تقسیمات کشوری شهرستان فردوس

این شهرستان، دارای ۲ شهر فردوس و اسلامیه، یک بخش و ۳ دهستان است. همچنین این شهرستان، تعداد ۷۷۱ آبادی دارد که از این میان، ۱۶۵ روستا دارای سکنه می‌باشند.[نیازمند منبع]

 

بخش مرکزی

دهستان باغستان

دهستان برون

دهستان حومه

شهرها: اسلامیه و فردوس

 

جمعیت [ویرایش]

 

بر اساس سرشماری عمومی نفوس ومسکن در سال ۱۳۷۵، جمعیت این شهرستان با احتساب بخش سرایان ۸۶٬۶۲۵ نفر بوده که پس از انتزاع بخش سرایان و بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵، جمعیت آن بالغ بر ۶۱٬۳۴۶ نفر بوده‌است.[۲] با توجه به ارتقای بخش بشرویه به شهرستان و جداشدن آن از این شهرستان، جمعیت محدودهٔ کنونی این شهرستان در سرشماری سال ۱۳۸۵، ۳۸٬۳۰۱ نفر بوده‌است.[۲] میزان باسوادی در شهر فردوس، ۹۱٫۱٪ و در شهرستان فردوس، ۸۴٫۴٪ است که از میانگین کشور و استان، بسیار بالاتر است.[۲]

 

جاذبه‌های گردشگری [ویرایش]

 

شهرستان فردوس، از جمله شهرستان‌های تاریخی کشور است که از ۱۹۰ اثر تاریخی شناسایی شده در آن، تاکنون ۹۰ اثر به ثبت آثار ملی رسیده‌اند.[۷][۸] مهمترین جاذبه‌های گردشگری این شهرستان عبارتند از:

 

آبگرم معدنی فردوس

مدرسه علمیه علیا

مسجد جامع تون

قنات بلده

مسجد، آب انبار و حمام کوشک

کوه قلعه فردوس

روستای ییلاقی باغستان علیا

روستای ییلاقی بیدسکان

روستای تاریخی خانیک (خانیک شاه)

قلعه حسن‌آباد

ویژگی‌های اقلیمی [ویرایش]

 

این شهرستان با توجه به موقعیت جغرافیایی و عدم وجود توده‌های مرطوب و کوهستان‌های مناسب و به علت مجاورت با دو کویر مرکزی و نمک دارای آب و هوای صحرایی، خشک و کم‌باران می‌باشد. میانگین میزان بارندگی این شهرستان در حدود ۱۵۵ میلی‌متر در سال است. این شهرستان به لحاظ وسعت زیادش از نظر آب و هوایی دارای دو منطقه متفاوت است:

 

-مناطق کوهپایه‌های شمالی که معمولاً دارای زمستان‌های بسیار سرد و تابستان‌های معتدل می‌باشد که شهرهای فردوس و اسلامیه تقریباً در این ناحیه قرار دارند و علت وجود این آب و هوا عمدتاً کوهستانی و مرتفع بودن آن است.

 

-قسمت جنوب و جنوب غربی که دارای تابستان‌های فوق‌العاده گرم و خشک می‌باشد.

 

وضعیت کشاورزی [ویرایش]

 

شهرستان فردوس دارای ۲۰۰ حلقه چاه کشاورزی، ۲۳۰ رشته قنات و ۵۲ دهنه چشمه است که بیش از ۹۰ درصد آب برداشتی از منابع زیرزمینی این شهرستان در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.[۹] با توجه به میزان بارندگی کم در این شهرستان، عمدهٔ زمین‌های کشاورزی به صورت آبی می‌باشند. کل سطح زیر کشت این شهرستان در حدود ۲۷٬۰۰۰ هکتار است. از این میان، نزدیک به ۸٬۰۰۰ هکتار، به صورت دیم بوده و بقیه آبی هستند. مهم‌ترین محصول زراعی این شهرستان، زعفران و مهم‌ترین محصولات باغی آن، انار و پسته هستند. همچنین شهرستان فردوس یکی از مهم‌ترین مناطق قالی‌بافی استان خراسان جنوبی است.[۱۰]

 

انار [ویرایش]

شهرستان فردوس، یکی از تولیدکنندگان اصلی انار در ایران است. میزان تولید سالانهٔ انار در این شهرستان، حدود ۳۰ هزار تن[۱۱][۱۲][۱۳] است که حدود ۴۰ درصد از تولیدات باغی استان خراسان جنوبی را تشکیل می‌دهد. این مقدار انار از ۲٬۰۴۵ هکتار سطح زیر کشت بدست می‌آید.[۱۴] ۸۰ درصد انار تولیدی شهرستان فردوس به کشورهای حاشیه خلیج فارس، کره جنوبی و دیگر کشورها صادر می‌شود.[۱۵][۱۶] از نظر میزان تولید انار، شهرستان فردوس پس از شهرستان‌های ساوه و نی‌ریز، سومین شهرستان تولیدکنندهٔ انار در ایران است.[۱۷][۱۸][۱۹][۱۶]

 

با توجه به تولید زیاد انار در این شهرستان، صنایع مرتبط با انار هم در این شهرستان ایجاد شده‌اند که از آن جمله می‌توان کارخانه تولید کنسانتره انار، شرکت انارین، سردخانه ۵ هزار تنی انار، دو شرکت بسته‌بندی و سورتینگ برای صادرات و انسکتاریوم تولید زنبور تریکوگراما برای مبارزه با آفت کرم گلوگاه انار اشاره کرد.[۱۱][۱۲]

 

انواع مختلف انار فردوس شامل شیشه کَپ، شهوار، ملس، شلغمی، پوست سیاه، شیرین، یزدی و باغی است که معروف‌ترین و با کیفیت‌ترین آنها، انار شیشه کپ است.[۱۱][۱۲] انار شیشه‌کَپ فردوس، علاوه بر طعم دلچسب و لذیذ، خاصیت ماندگاری و انبارداری بسیار خوبی دارد که این ویژگی سبب شده‌است که انار فردوس بدون اینکه فاسد شود به دورترین نقاط جهان حمل شود و باغداران فردوس و روستاهای اطراف، انار مورد نیاز خود را بدون استفاده از سردخانه و به صورتی سنتی تا مدت چهار ماه به بهترین نحو نگهداری کنند.[۱۱][۲۰]

 

زعفران [ویرایش]

شهرستان فردوس، یکی از قطب‌های تولید زعفران در ایران است. میزان تولید زعفران خشک این شهرستان در سال ۱۳۸۴، ۱۱ تن بوده‌است. سطح زیر کشت زعفران در شهرستان فردوس، ۳٬۲۰۰ هکتار است. محصول زعفران فردوس در مؤسسه تحقیقاتی خراسان، به عنوان مرغوب‌ترین زعفران از نظر عطر و رنگ‌دهی شناخته شده‌است.[۲۱]

 

پسته [ویرایش]

تولید پسته در شهرستان فردوس در سال ۱۳۸۸ از ۳۱۰۰ هکتار سطح زیر کشت این محصول، حدود ۳۰۰۰ تن بوده‌است.[۲۲] در شهرستان فردوس، انواع مختلفی از پسته مانند کله قوچی، احمد آقایی، محلی و فندقی تولید می‌شوند.

 

محصولات گلخانه‌ای [ویرایش]

این شهرستان با داشتن ۴۰ واحد گلخانه‌ای فعال به مساحت ۱۶۰ هزار متر مربع، رتبهٔ اول سطح زیرکشت گلخانه‌ای را در استان خراسان جنوبی دارد. از این سطح زیر کشت، سالانه ۲ هزار تن خیار تولید می‌شود.[۲۳]

 

محصولات دامی [ویرایش]

شهرستان فردوس، با داشتن ۲۳۰ هزار رأس دام سبک، ۹ هزار رأس دام سنگین و ۳۶۰ هزار واحد دامی، سالانه ۲۲ هزار تن شیر و ۳٬۵۰۰ تن گوشت قرمز تولید می‌کند.[۲۴]

 

ناهمواری‌ها [ویرایش]

 

بلندترین ارتفاعات شهرستان فردوس از شمال تا شمال شرق آن و در راستای شمال غربی به جنوب شرقی امتداد یافته‌اند. بلندترین قلهٔ این رشته‌کوه، سیاه‌کوه با ارتفاع ۲٬۸۱۳ متر است.[۲۵]

 

دشت فردوس، در پایین‌دست این ارتفاعات قرار دارد که شهر فردوس در آن واقع شده‌است. وسعت حوضه آبریز دشت فردوس ۱٬۳۶۰ کیلومتر مربع است که ۵۰۰ کیلومتر مربع آن را دشت و بقیه را ناهمواری‌ها تشکیل می‌دهند.[۲۵] بلندترین نقطهٔ آن، قله سیاه‌کوه و پایین‌ترین نقطهٔ خروجی دشت ۱٬۱۰۰ متر بلندتر از سطح دریا است.[۲۵]

 

همچنین در جنوب غربی شهر فردوس، رشته کوه کم‌ارتفاعی وجود دارد که در نهایت به کوه‌های بیرجند می‌پیوندد که دو قله آن به نام‌های کوه قلعه و کوه قلعه حسن‌آباد آثار تاریخی دوران اسماعیلیه را در خود جای داده‌اند.[۲۵]

 

پوشش گیاهی [ویرایش]

 

با توجه به میزان بارش کم، درجه حرارت بالا، جنس خاک و سایر شرایط طبیعی و جغرافیایی در شهرستان فردوس، پوشش گیاهی از نوع استپی است که بر حسب میزان رطوبت تغییر می‌کند و این پوشش در قسمت‌های شمالی و مرتفع انبوه بوده و تبدیل به مراتع می‌شود. مهم‌ترین گیاهان استپی شهرستان عبارت‌اند از: خارشتر، گون، گز، قیچ، تاغ، تریخ، اسپند و شورکده که اغلب از نوع گیاهان سازگار به شوری هستند. ویژگی عمدهٔ تمامی این ناحیه تُنُک‌بودن پوشش گیاهی آن است که به ندرت بیش از یک سوم خاک را می‌پوشاند. در بین گیاهانی که به طور طبیعی رشد می‌کنند، گیاهانی که مصرف دارویی دارند در منطقه یافت می‌شوند که بعضی از این گیاهان عبارتند از ختمی، بادیان، ترنجبین، زرشک، زیره، خارخشت، شوید، کلپوره، کاسنی و بارهنگ.

 

راه‌ها [ویرایش]

 

شهرستان فردوس، در مجموع دارای ۴۱۵ کیلومتر جادهٔ آسفالته بوده که ۳۸ کیلومتر آن بزرگراه است.[۲۶] همچنین ‪ ۹۷‬درصد روستاهای با بیش از ‪۲۰‬ خانوار جمعیت در این شهرستان از راه آسفالته برخوردارند که بیشترین میزان در استان خراسان جنوبی است.[۲۷]

 

 

 

جستارهای وابسته [ویرایش]

 

فردوس

آبگرم معدنی فردوس

اسلامیه

زعفران

انار

پیوند به بیرون [ویرایش]

 

وب‌گاه فرمانداری شهرستان فردوس

نقشه شهرستان فردوس

تصاویری از جاهای دیدنی فردوس

منابع [ویرایش]

 

↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «بانک اطلاعات تقسیمات کشوری». وب‌گاه رسمی وزارت کشور ایران. بازبینی‌شده در آبان ۱۳۸۹.

↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵، جمعیت تا سطح آبادی بر حسب سواد» ‎(فارسی)‎. وب‌گاه رسمی مرکز آمار ایران. بازبینی‌شده در آبان ۱۳۸۹.

↑ ۳٫۰ ۳٫۱ «موقعیت جغرافیایی و تقسیمات کشوری». وب‌گاه رسمی فرمانداری شهرستان فردوس، ۷ مرداد ۱۳۸۹. بازبینی‌شده در آبان ۱۳۸۹.

↑ «تصویب‌نامه در مورد تقسیمات کشوری راجع به شهرستان فردوس‏ از استان خراسان رضوی‏». روزنامهٔ رسمی جمهوری اسلامی، ۱۶ اسفند ۱۳۸۵. بازبینی‌شده در آبان ۱۳۸۹.

↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ «فرمانداری فردوس» ‎(فارسی)‎. وب‌گاه رسمی فرمانداری فردوس، ۵ آذر ۱۳۸۶. بازبینی‌شده در دی ۱۳۸۷.

↑ دهخدا، علی‌اکبر. لغت‌نامه دهخدا. زیر نظر دکتر محمد معین. تهران: دانشگاه تهران، سازمان لغت‌نامه، ۱۳۳۴.

↑ «روزنامهٔ خراسان، ۲۶ شهریور ۱۳۸۷». بازبینی‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۰۸.

↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی

↑ «در فردوس؛ خشکسالی آب قنوات را ۸۰ درصد کاهش داد». خبرگزاری فارس، ۱۷ خرداد ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در خرداد ۱۳۹۰.

↑ «تولید ۱۴۰ هزار مترمربع فرش از ابتدای امسال در استان». روزنامهٔ خراسان، ۱ دی ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در دی ۱۳۹۰.

↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ ۱۱٫۳ «از امروز با حضور ۳۰۰ میهمان کشوری؛ همایش ملی انار در فردوس آغاز می‌شود». خبرگزاری فارس، ۱۳ مهر ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در مهر ۱۳۹۰.

↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ «آغاز همایش ملی انار در فردوس». سرزمین خبر، ۱۳ مهر ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در مهر ۱۳۹۰.

↑ «جشنواره ملی انار در فردوس خراسان جنوبی برگزار می‌شود» ‎(فارسی)‎. وب‌گاه شبکه خبری صنایع غذایی ایران (FOODNA)، ۲۷ شهریور ۱۳۸۶. بازبینی‌شده در دی ۱۳۸۷.

↑ «یاقوتی در دل کویر». وب‌گاه رسمی روزنامهٔ خراسان، ۲۹ آبان ۱۳۸۹. بازبینی‌شده در آبان ۱۳۸۹.

↑ «مدیرکل دفتر امور میوه‌های وزارت جهاد کشاورزی در همایش ملی انار مطرح کرد: پیشنهاد ایجاد کارگروه تولید انار ارگانیک در استان». وب‌گاه رسمی روزنامه خراسان، ۱۴ مهر ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در مهر ۱۳۹۰.

↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ «در نخستین روز همایش ملی انار در فردوس چه گذشت؟». خبرگزاری فردوس، ۱۳ مهر ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در مهر ۱۳۹۰.

↑ «خسارت ۵۰ درصدی باغات انار کشور بر اثر سرمازدگی». هفته‌نامه عصر نی‌ریز، ۲۴ مهر ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در آبان ۱۳۹۰.

↑ «چهارمین فصل سفرنامه به سرزمین طلای سرخ؛ رییس جمهور وارد شهرستان فردوس شد». خبرگزاری فارس، ۴ آبان ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در آبان ۱۳۹۰.

↑ «در نخستین روز همایش ملی انار در فردوس چه گذشت؟». وب‌گاه رسمی فرمانداری شهرستان فردوس، ۱۴ مهر ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در مهر ۱۳۹۰.

↑ «برگزاری همایش ملی انار در فردوس». خبرگزاری فردوس، ۱۳ مهر ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در مهر ۱۳۹۰.

↑ «برداشت زعفران در فردوس کاهش می‌یابد» ‎(فارسی)‎. وب‌گاه رسمی روزنامهٔ خراسان، ۲۸ آبان ۱۳۸۸. بازبینی‌شده در آبان ۱۳۸۸.

↑ «۳ هزار تن پسته خشک از باغات فردوس برداشت می‌شود». خبرگزاری فردوس. بازبینی‌شده در مهر ۱۳۸۸.

↑ «گلخانه‌داران فردوس نیازمند حمایت هستند» ‎(فارسی)‎. وب‌گاه رسمی روزنامهٔ خراسان، ۱۹ اردیبهشت ۱۳۸۸. بازبینی‌شده در اردیبهشت ۱۳۸۸.

↑ «دامداری در فردوس، خرج بیشتر از دخل». روزنامهٔ خراسان، ۲۱ آذر ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در دی ۱۳۹۰.

↑ ۲۵٫۰ ۲۵٫۱ ۲۵٫۲ ۲۵٫۳ «شناخت اجمالی از شهرستان فردوس» ‎(فارسی)‎. وب‌گاه رسمی شرکت آب و فاضلاب روستایی شهرستان فردوس، ۲۳ تیر ۱۳۸۶. بازبینی‌شده در دی ۱۳۸۷.

↑ «مشخصات راههای اداره کل راه و ترابری خراسان جنوبی» ‎(فارسی)‎. اداره کل راه و ترابری خراسان جنوبی. بازبینی‌شده در دی ۱۳۸۷.

↑ «۱۷۱‬ طرح راهسازی در استان خراسان جنوبی در حال اجرا است» ‎(فارسی)‎. خبرگزاری جمهوری اسلامی، ۲ دی ۱۳۸۷. بازبینی‌شده در دی ۱۳۸۷.

خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)

خبرگزاری فردوس نیوز

[نمایش]

ن • ب • و

شهرستان فردوس

 

 

[نمایش]

ن • ب • و

استان خراسان جنوبی

این یک نوشتار خُرد پیرامون یک مکان جغرافیایی است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

رده‌ها: شهرستان فردوسشهرستان‌های استان خراسان جنوبی