از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
ماخونیک
اطلاعات کلی
کشور ایران
استان خراسان جنوبی
شهرستان سربیشه
بخش مرکزی
دهستان دُرُح
ماخونیک
°۶۰٫۴۰۵شرقی °۳۲٫۴۵۷۷۷۷۸شمالی
مردم
جمعیت ۵۸۲ نفر
زبان‌های گفتاری فارسی
مذهب سنی، حنفی
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا ۱۵۸۳ متر
ماخونیک روستایی است که در دهستان دُرُح بخش مرکزی شهرستان سربیشه استان خراسان جنوبی واقع شده‌است. این روستای از روستاهای شگفت‌انگیز جهان به حساب می‌آید. جمعیت این روستا در سال ۱۳۸۵ بنا به سرشماری مرکز آمار ایران ۵۸۲ نفر بوده‌است.[۱]
محتویات [نهفتن]
۱ موقعیت جغرافیایی
۲ وجه تسمیه
۳ تاریخچه
۴ مردم‌شناسی
۵ فرهنگ
۶ حرفه و پیشه
۷ امکانات
۸ منابع
۹ پیوند به بیرون
موقعیت جغرافیایی [ویرایش]
روستای ماخونیک یکی از هفت روستای شگفت‌انگیز جهان می‌باشد و به لحاظ شهرت آن به شهر «لی‌لی‌پوت‌ها»، جذابیت‌های حیرت‌انگیزی دارد. این روستا در فاصله ۷۸ کیلومتری شرقی شهر سربیشه در مسیر جاده سربیشه به روستای دُرُح قرار دارد. [۲]
جلگه ماخونیک متشکل از ۱۲ آبادی است که روستای ماخونیک بزرگ‌ترین آنها به‌شمار می‌آید.[۳] این روستاها شامل ماخونیک Maxonic، کفاز Kefaz، چاپنسر Japansar، توتک Tutak، سفال بند Sefalband، سولابست Sulabest، لجونگ (سفلی و علیا) lejong، کلاته بلوچ Kelate baluj، دامدامه Damdame و میش نو Misnow، خارستو Xayestu و جلارو Jelaro است.
اهالی این روستاها از نظر مذهب، شیوه گذران زندگی و اوضاع اجتماعی با یکدیگر وجه اشتراک زیادی دارند اما غالب این روستاها اصل و تبار خود را از روستای ماخونیک می‌دانند.
وجه تسمیه [ویرایش]
درباره وجه تسمیه روستا چندین قول وجود دارد،
در برخی اسناد قدیمی (حجت) که تاریخ نگارش آنها به ۳۰۰ سال قبل می‌رسد، نام روستا مادخنیک ذکر شده‌است. گفته می‌شود در گذشته عده‌ای مأموران دولتی به این روستا آمده و اهالی به گرمی از آنها استقبال نکرده‌اند و با آنها برخورد سردی داشته‌اند و آنها این نام را برای روستا انتخاب کرده‌اند.
برخی می‌گویند به دلیل وجود شکافی در کوه نزدیک روستا به آنجا ماده ماخونیک گفته می‌شده که به مرور زمان به ماخونیک تغییر نام یافته‌است.
تاریخچه [ویرایش]
درباره این روستا هیچ سابقه تاریخی مکتوبی وجود ندارد و فقط «کلنل چارلز ادوار دبیت» در کتاب سفرنامه خراسان و سیستان در دوره ناصرالدین شاه به توصیف منطقه ماخونیک پرداخته‌است.
بر طبق شواهد چنین بر می‌آید که ساکنان روستا در ابتدا دامدار و کوچ‌نشین بوده‌اند و در دوره‌های بعد در منطقه ماخونیک و به ویژه در روستای ماخونیک سکونت گزیده‌اند، وجود سنگ‌نگاره‌ای در نزدیکی قنات ماخونیک که نقش‌های چوپانی و بسیار قدیمی بر روی آن نقش بسته نیز گواهی بر قدمت سکونت در ماخونیک است.
از آثار تاریخی ماخونیک می‌توان به سنگ سیاه (سنگ نگاره) ماخونیک، بنای برج و قلعه، برج گل انجیر، منزل سرگردونی، نادر مرده می‌توان اشاره کرد.
مردم‌شناسی [ویرایش]
مذهب مردم منطقه ماخونیک سنی و از نوع حنفی است، که با زبان فارسی و با لهجهٔ خاص محل تکلم می‌کنند. جاذبهٔ این روستا این است که اهالی آن کوتاه‌قد بوده و به زحمت قدشان از ۱٫۴۰ متر تجاوز می‌کند. البته این موضوع برای دوران گذشته‌است و اکنون در این روستا تقریباً قدها متعادل گشته‌است.
مردم ماخونیک تا ۵۰ سال پیش، چای نمی‌نوشیدند، شکار نمی‌کردند و اصلاً گوشت هم نمی‌خوردند و هنوز سیگار نمی‌کشند. مردم ماخونیک این قبیل کارها را گناه می‌دانستند.
ورود تلویزیون به این روستا به معنای ورود شیطان بود و اهالی تا چند سال پیش به تلویزیون می‌گفتند شیطان. آنها هرگز اجازه نمی‌دادند کودکان پای صفحه تلویزیون بنشینند و جادو شوند.[۴]
فرهنگ [ویرایش]
یکی از عمده نشانه‌های فرهنگی روستای ماخونیک مسکن است و بافت مسکونی روستا در دامنهٔ تپه و خانه‌ها به طور فشرده‌به‌هم و در گودی زمین ساخته شده‌اند. کف خانه حدود یک متر از سطح زمین پایین‌تر است و دارای یک درب کوتاه چوبی است.
برای رفتن به داخل خانه باید دولا شده و به زحمت خود را داخل خانه کرد. اغلب یکی دو پله درگاهی را به کف خانه متصل می‌کنند.
هر خانه دارای فضاهایی همچون کندیک Kandik (مخزن نگهداری گندم و جو)، کرشک Koresk (اجاق گلی برای طبخ غذا)، طاق و طاقچه است.
باید دانست عمده مصالح به کار رفته در مسکن روستا شامل سنگ، چوب و هیزم است.
علاوه بر مسکن به جاذبه‌های فرهنگی دیگری همچون مراسم عروسی و نامزدی، مراسم ماه رمضان و عید فطر و عید قربان، مراسم باران‌خواهی و همچنین خوراک و غذاهای سنتی و پوشاک محلی منطقه می‌توان اشاره کرد.
حرفه و پیشه [ویرایش]
شغل اصلی مردم روستا دامداری است و در کنار آن به کشاورزی نیز مشغول هستند، علاوه بر این تعدادی از اهالی در معادن سنگ کار می‌کنند و تعدادی دیگر نیز قالیبافی می‌کنند و این صنعت از عمده صنایع دستی روستا به شمار می‌رود.
عمده محصولات کشاورزی منطقه شامل گندم، سیر، جو، شلغم، چغندر و زردک است و مردم این منطقه به میزان محدودی به کشت گوجه فرنگی، پیاز و زعفران نیز می‌پردازند.
کاشت محصولات باغی در روستا چندان به چشم نمی‌خورد و فقط تعدادی درختان عناب، توت، انجیر، انار، سیب، انگور و بادام در کنار جوی‌های آب و نزدیکی استخر کاشت شده‌است.
امکانات [ویرایش]
راه روستا در سال‌های اخیر ایجاد و آسفالت شده‌است و علاوه بر این روستا دارای آب شرب، برق، خانه بهداشت، مدرسه ابتدایی، مکتب خانه، حمام و چندین مغازه از جمله خواربار فروشی، قصابی، نانوایی، تعمیرگاه موتور و جوشکاری هستند.
در حال حاضر گردشگران خارجی و داخلی زیادی از این روستا دیدن می‌کنند و این روستا از روستاهای هدف گردشگری خراسان جنوبی به شمار می‌رود.
منابع [ویرایش]
↑ پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران
↑ سفر به روستای شگفت‌انگیز ماخونیک / سرزمین لی لی پوت‌های ایران
↑ روستای ماخونیک: با پیشینه‌ای تاریخی، روزنامه جمهوری اسلامی. بازدید: ژوئن ۲۰۱۱.
↑ سفر به روستای شگفت‌انگیز ماخونیک / سرزمین لی لی پوت‌های ایران
روستای ماخونیک یکی از هفت روستای شگفت انگیز جهان
مرمت روستای لی‌لی‌پوت‌های ایران، تابناک، برداشت شده در ۲۲ مرداد ۱۳۸۸.
پیوند به بیرون [ویرایش]
دکتر محمدحسین پاپلی یزدی، ماخونیك؛ عدالت اجتماعی فراموش شده، هنر زیستن در شرایط بسیار سخت. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال بیستم، شماره ۲ (پیاپی ۷۷)، تابستان ۱۳۸۴. دانلود مقاله.
شهرستان سربیشه
بخش مرکزی
شهر
سربیشه
دهستان روستاهای مهم بخش مرکزی
درح
بیشه | تجشک | چاه پنسر | خوشاب | درح | درخت توت | علی هدیه علیا | کفاز | کلاته شب | گلوباغ | لانو | ماخونیک | ماهی رود | مشوکی
مومن آباد
اسکیونگ | تاج میر | چاه خو | خونیک | زولسک | سلم اباد | شیرگ اقا | علی اباد کسراب | کون رودسیاهو | گزدز | نازدشت | نیک
بخش مود
شهر
مود
دهستان روستاهای مهم بخش مود
مود
اسفزار | بشگز | بیژائم | چهکند مود | حاجی آباد | شواکند | فنود | نوکند
نهارجان
اصغول | چنشت | رزق | زیدر | کلاته سلیمان | گز | مختاران | میان رود
[نهفتن]
ن • ب • و
استان خراسان جنوبی
مرکز
بیرجند
شهرستان‌ها
بشرویه بیرجند خوسف درمیان زیرکوه سرایان سربیشه فردوس قائنات نهبندان
شهرها
آرین‌شهر ارسک اسدیه اسفدن اسلامیه آیسک بشرویه بیرجند حاجی‌آباد خضری دشت بیاض خوسف زهان سرایان سربیشه سه‌قلعه شوسف طبس مسینا فردوس قائن قهستان مودنهبندان نیمبلوک
جای‌های دیدنی
آبگرم معدنی فردوس آرامگاه ابن حسام خوسفی آرامگاه ابوحامد ارگ کلاه‌فرنگی باغ شوکت‌آباد تخت سردار زیارتگاه باش‌آباد عمارت اکبریه غار چنشت قلعه پائین قلعه حسن‌آباد قلعه فورگ قلعه نیهقنات بلده فردوس کوه قلعه فردوس مجموعه تاریخی کوشک مدرسه شوکتیه مدرسه علمیه علیا مسجد جامع تون مسجد جامع هندوالان موزه بیرجند
رده: بخش مرکزی شهرستان سربیشهجای‌های سربیشهروستاهای شهرستان سربیشهمناطق مسکونی در شهرستان سربیشه
