وقتی تصمیم می گیرید که صاحب فرزند شوید ، در واقع مسئولیت سنگین و بلند مدت تربیت او را پذیرفته اید . تربیت به معنی تعلیم دادن و پروراندن است . وقتی فرزندان خود را تربیت می کنید ، به آنها می آموزید چگونه رفتار نمایند . یعنی شما با قانون گذاری و اعمال انضباط به آنها کمک می کنید تا تکلیف خود را بدانند . این مسآله احساس امنیت و آرامش خاطر آنان را افزایش می دهد و از آنجایی که کودکان دوست دارند احساس کنند والدینشان از آنان راضی هستند با ارائه توجه و محبت مناسب از سوی خانواده گام مهمی در ارتقاء بهداشت روان کودک و اطرافیان برداشته می شود .
کودک بدون مشکل وجود ندارد ولی مشکلات کودکان قابل درمان است . نکته مهم نحوه برقراری اصول تربیتی است . چنانچه اصول تربیت اشتباه باشد یا با خشونت و بی تفاوتی ارائه شود ، کودک آن را نمی پذیرد . یک خانواده خوب باید بتواند تربیت و انضباط را به نحو شایسته ای برقرار نماید .
در تربیت فرزندان مانند هر کار دیگر با مشکلاتی روبرو خواهیم شد . اگر والدین از روش های صحیح تربیتی آگاه باشند ، با تمرین و به مرور زمان تجربه و مهارت آنان افزایش خواهد یافت و در تربیت فرزندشان موفق تر خواهند بود .
آنچه در زیر می آید ، برخی اصول تربیتی است که برای آشنایی مقدماتی مطرح می گردد :
۱ - در کوتاه مدت انتظار پیشرفت زیادی نداشته باشید :
موارد زیادی وجود دارد که دوست دارید به فرزندان خود بیاموزید ولی هیچ رفتاری با یک بار آموختن به دست نمی آید و آنان نیز همیشه برای فرا گرفتن آمادگی ندارند . آموزش نیاز به وقت ، حوصله و موقعیت شناسی دارد . اگر والدین در این کار پشتکار نداشته باشند خسته و بی حوصله شوند یا از کوره در روند ، احترام خود را نزد فرزندان از دست خواهند داد . در این صورت فرزندان به خواسته های آنها بی توجه خواهند شد و خود را موظف به انجام آنها نخواهند دانست .
تربیت سئولیتی یک روزه نیست ، آرامش ، پایداری و مقاومت می خواهد و تا زمانی که یک اصل تربیتی حاصل شود ، فرزند شما بارها اشتباه خواهد کرد . بنابراین در کوتاه مدت نمی توان انتظار پیشرفت زیادی داشت .
۲ - توقع خود را کم کنید و پیشرفتهای کوچک را نیز در نظر بگیرد :
کودکان و والدینی که از هر نظر کامل و بی عیب باشند وجود ندارند . فرزندان همیشه آنگونه که والدین توقع دارند عمل نمی کنند . مشکلات کودکان معمولاً یک شبه حل نمی شود و تغییرات در کودکان و بالغین تدریجی ،آرام و مرحله به مرحله صورت می گیرد . برخی والدین وقتی در تغییر عادات و رفتارهای فرزندشان به مشکل برمی خورند ، به سرعت آشفته و ناامید می شوند و اعتماد به نفس خود را از دست می دهند .حال آنکه باید به پیشرفت های کوچک و تدریجی فرزندشان توجه نمایند زیرا کلید پیشرفت های بزرگ ، تشویق پیشرفت های کوچک است .
۳ - در هر زمان تنها روی یک مشکل تمرکز نمائید :
فرزند شما ممکن است مشکلات متعددی داشته باشد ولی اگر شما بخواهید همه موارد را با هم اصلاح نمایید ، هرگز موفق نخواهید شد . برای موفقیت باید تنها یک مشکل را در نظر بگیرید و پس از حل آن به نوبت به مشکل دیگری بپردازید . هدفتان را با کلمات ساده ای که برای کودک قابل فهم باشد توضیح دهید و به او بگویید دراین مورد خاص دقیقاً چه انتظاری از او دارید ( مثلاً : می خواهم قبل از آمدن سرسفره دستهایت را صابون بزنی ! ) سپس به پیشرفتهای هر چند کوچک کودک در راه اصلاح رفتارش دقت نمایید ( مثلاً : قبلاً اصلاً صابون نمی زده و حالا یک مرتبه صابون زده است ، هر چند توقع ما چهار مرتبه صابون در روز باشد ) و با واکنش های مثبت و تحسین آمیز به او بفهمانید که رفتارش مناسب و مورد پسند است .
۴- با دید مثبت نگاه کنید و هرگز از تحسین کودکتان غافل نباشید :
تحسین کودک بسیار ارزشمند است . کودکان در هر مرحله سنی که باشند تمایل دارند والدین آنها را بپسندند و از آنها راضی باشند . کودک نمی داند کدام رفتار مناسب و کدام نامناسب است . او هر رفتاری را که با واکنش والدین روبرو شود یا او را به هدف برساند مثبت تلقی کرده و تکرار خواهد نمود . تصور نکنید داشتن رفتار مناسب امری بدیهی و از وظایف فرزند شماست و یا رفتار مثبت به معنی رفتارهای فوق العاده است . این طرز تفکر باعث می شود پرتوقع شوید ، نسبت به رفتارهای مناسب فرزندتان بی اعتنا گردید و تنها به رفتارهای نامناسب و منفی او توجه نمایید . مسلماً به جز رفتارهایی که شما را ناراحت می کند ، رفتارهای مناسب و مثبت زیادی نیز در فرزند شما وجود دارد . اگر شما هر رفتار مناسبی را مثبت تلقی کنید و با واکنشی تأیید کننده به فرزندتان نشان دهید که از کدام رفتارش راضی هستید ، کودک سعی می کند با تکرار آن رضایت بیشتر شما را به دست آورد . نشان دادن نارضایتی از رفتارهای نامناسب تنها زمانی مؤثر خواهد بود که قبل از آن فرزندتان را به دلیل رفتارهای مناسبش تشویق کرده باشید .
۵- اهدافی را که در نظر دارید با نیازهای کودکتان منطبق نمایید :
اهداف خود را متناسب با سن ، شخصیت ، توانایی ، رشد عقلی و شرایط محیطی فرزندتان تعیین نمایید . همه کودکان در یک سن خاص وارد مرحله مشابهی نمی شوند و میزان آموزش پذیری آنها نیز به یک میزان نیست . با توجه به این که همه افراد یکجور نیستند و موقعیت ها نیز متفاوت است ، یک راه حل قطعی و مستقل برای هر مشکلی وجود ندارد . راه حلی که امروز در مورد فرزندتان مؤثر است ، ممکن است فردا تأثیرش را از دست بدهد یا روشی که برای یکی از کودکانتان جواب می دهد ، شاید برای دیگری بی فایده باشد . اگر حوصله کنید می توانید حتی روشهای ابتکاری و مؤثرتری خلق نمایید که بنا به شرایط خاص شما طراحی شده باشد .
۶- مادران ، پدران لطفاً هماهنگ عمل کنید :
موفقیت والدین در تغییر رفتارهای کودک نیازمند هماهنگی بین پدر و مادر است . پیش از هر اقدامی ، رفتارهایی را که می خواهید اصلاح کنید ، دقیقاً مشخص نمایید و برای رفع آن برنامه ای هماهنگ طراحی کنید .
شما و همسرتان باید پیش از دست زدن به هر کاری در مورد کودکتان اتفاق نظر داشته باشید . وقتی تصمیم خود را گرفتید و روی برنامه اجرایی توافق کردید ، هردو هماهنگ و یکسان عمل نمایید .
