ندا عبدالوند
علاقه و استقبال از بازى هاى رايانه‌يى به حدى است كه به گفته كارشناسان نيمى از رايانه‌هاى شخصى بيشتر به منظور بازى خريدارى مى شود.
اين در حالى است كه بيش از 73 درصد دانشمندان از پرداختن به بازى هاى كامپيوترى كاربران را منع مى كنند،خواه آن بازيها ساده يا مشكل باشند. بسيارى از دانش آموزان با فرا رسيدن فصل تابستان اوقات فراغت خويش را با بازيهاى رايانه‌يى سپرى مى كنند.
اين بازيها كه به سطوح سنى پايين‌تر يعنى 3 سال رسيده به عنوان وسيله‌گذران اوقات فراغت به عرصه بزرگسالان نيز كشيده شده است. دنياى پرهياهوى بازى رايانه بيش از پيش در بين خانواده‌هاى ايرانى گسترش يافته است.
بازار داغ بازى رايانه، بازار سياه وسيعى در سطح كشور به وجود آورده است كه به دليل عدم وجود قانون كپى رايت، عناوين متنوع بازى هاى توليدكشورهاى ديگر با قيمتى نازل در بازار عرضه مى شوند.
در ايران تحقيق مدونى كه به بررسى شيوع و گستردگى بازيهاى ويديويى رايانه‌يى پرداخته باشد وجود ندارد. بازيهاى ويديويى رايانه‌يى در ايران، شايد با يك تاخير 1510 ساله نسبت به غرب درجامعه پديدار شده است و شروع به رشد كردند.
كلوپ‌هاى ويديويى كه از آغاز در سطح شهرهاى مختلف كشور شكل گرفتند چيزى بيشتر از يك مغازه متوسط يا كوچك نبودند كه با تغيير شكل ابتدايى به شكل محل مراجعه انبوه كودكان و نوجوانان 7 تا 20 ساله مشتاق به بازيهاى رايانه‌يى درآمدند. نخستين دستگاه‌هايى كه در اين كلوپ‌ها به كار گرفته مى شدند آتارى و ميكرو بودند كه با گذر زمان و فراگيرتر شدن دستگاه‌هاى پيشرفته‌ترى كه از گرافيك و پردازش بالاترى برخوردار بودند جاى خود را به سگا، سونى ،پلى استيشن و كامپيوتر دادند. دامنه سنى مراجعان به كلوپ‌هاى ويديويى در ايران 7 تا 20 سال گزارش شده است. گسترش روزافزون بازيهاى رايانه‌يى در خانواده‌هاى ايرانى نشان از گسترش فرهنگى نوين در جامعه است.
عدم توجه به تفكر و فرهنگ صحيح بازيها مى تواند خشونت را در بين كاربران افزايش دهد. يكى از اشتباهات متداول كه گريبانگير صنعت بازى رايانه‌يى در ايران است، درك نادرست از روند توليد يك بازى ، يا بطور كلى صنعت توليد بازيهاست. بيشتر قشر متخصا و توليدكننده در زمينه رايانه، از مقاطع مديريتى تا مقاطع اجرايى به توليد بازيهايى به صورت يك تفريح يا سرگرمى يا يك امر غير جدى نگاه مى كنند. شايد دليل وجود چنين فكرى لفظ بازى باشد، به اين صورت كه چون محصول نهايى اين پروسه يك سرگرمى و تفريح است، پس از توليد آن هم چيزى شبيه به همين مورد است. وجود چنين طرز فكر اشتباهى به عنوان معضل همواره مانع از سرمايه‌گذارى و پرداختن هزينه‌هاى مادى و معنوى از سوى مديران و متخصصان توليد نرم‌افزار در داخل كشور براى توليد بازيهاى رايانه‌يى بوده و هست. اصولا توليد يك بازى رايانه‌يى جز در مواردى خاص فرق چندانى با ديگر محصولات نرم‌افزارى ندارد كه آن تفاوت‌ها هم در جديت و روند اصولى و مهندسى توليد يك نرم‌افزار نيستند و به مسائل ديگرى مربوط مى شوند. اين موارد باعث شده فعاليت‌هاى معدودى هم كه از سوى برخى شركت‌هاى داخلى در زمينه توليد بازى ها صورت گرفته است فقط جنبه نمايشى و جنبى داشته باشد و به عنوان فعاليت اصلى و زمينه كارى يك شركت مطرح نباشد.
ابعاد فرهنگى مختلفى نيز در مورد بازيهاى كامپيوترى در داخل كشور ناشناخته مانده يا مورد بى توجهى قرار گرفته‌اند. از جمله آنها، بعد رسانه‌يى بازيهاى رايانه‌يى است. امروزه بازيهاى رايانه‌يى به عنوان يك رسانه نسبتاص گسترده و جذاب در دنيا مطرح هستند و يك چنين رسانه‌يى درست مانند ديگر رسانه‌ها، داراى توان بالايى در برخى زمينه‌ها است. به عنوان مثال مى توان به تبليغات تجارى ، تبليغات فرهنگى ، آموزش و خيلى موارد ديگر اشاره كرد كه متاسفانه فرهنگ ايجاد و استفاده هيچ يك از آنها (در يك بازى كامپيوترى ) در كشورمان جا نيفتاده است و به بازى فقط به عنوان تفريح و گذران وقت نگاه مى شود. اينها همه به نوعى به عدم وجود فرهنگ صحيح توليد و استفاده از بازى هاى رايانه‌يى برمى گردد.
البته شايد بتوان گفت كه صداوسيما تاحدودى خواسته و ناخواسته به اهميت بازيهاى رايانه‌يى پى برده است. گواه اين مطلب برنامه‌هاى متعدد تلفنى است كه هرچند تنها 30 درصد از خصوصيات يك بازى رايانه‌يى را دارا هستند، اما با استقبال عمومى همراه شدند. بسيارى از كاربران بازيهاى رايانه‌يى از خستگى چشم، پايين‌آمدن انرژى بدن، كندشدن تصميمات و ... شكايت مى كنند. در اين مورد نتايج يك تحقيقات نشان مى دهد هيجان‌هاى رايانه‌يى مى تواند به تخريب يا كندى عملكرد ذهنى كاربر منجر شود. اعتياد به بازيها، پرخاشگرى ، شرط‌بندى ،كم‌شدن علاقه به فعاليت‌هاى بدنى ،فرار از مدرسه، دزدى براى تهيه پول بازى ، صرف پول تغذيه براى بازى ،گوشه‌گيرى و آسيب‌ديدن بينايى كاربران و ده‌ها تاثير مخرب ديگر از عوامل اعتياد به بازيهاى رايانه‌يى است. تحقيقات انجام شده حاكى از آن است كه كودكان، جوانان و والدين نسبت به بازيهاى ويديويى رايانه‌يى در مجموع ديد مثبتى دارند.
خانواده‌ها سعى دارند با سرگرم‌كردن فرزندانشان به بازيهاى رايانه‌يى از شيطنت‌هاى آنان در امان باشند. تقويت زبان انگليسى و آشنايى با فن‌آورى روز از جمله عواملى است كه موافقت والدين را با بازيهاى رايانه‌يى جلب مى كند و آنان اين موضوع را نه تهديد دانسته بلكه از وجود چنين فن‌آورى نيز خرسند هستند. دكتر قاسم قاضى روانشناس با اشاره به عدم تعهد شركت‌هاى سازنده بازيهاى كارتونى به دنياى ساده و صميمى كودكان را مساله مهمى دانست كه در جريان بازيهاى كارتونى الكترونيكى مشاهده مى شود.
وى مى افزايد: «بازيهاى رايانه‌يى در جريان ارايه مضامين جذاب و گيراى خود، با ارايه صحنه‌هاى پرخشونت و خشن، طرح اسلحه‌هاى مختلف، تاكيد بر سرعت بيشتر، به نمايش گذاشتن برهنگى و... زمينه ارايه فرهنگ خاصى كه بازيهاى رايانه‌يى مبلغ آن هستند را براى جوانان فراهم مى آورند.»
وى تصريح كرد: «تحليل رفتن افراد در بازيهاى رايانه‌يى به سبب افراط، بتدريج از جهان اطراف بريده و دور مى شوند.» قاضى ، چاقى را يكى ديگر از معضلات اعتياد به بازى رايانه دانست و افزود: «انجام بازيهاى الكترونيكى ، اسباب خانه‌نشينى نوجوانان را فراهم مى آورد، كه همين امر مى تواند منجر به بروز چاقى شود كه اين خود به نوعى مشكل زيستى محسوب مى شود و آسيب‌هاى مختلف ديگرى را در پى دارد.» بازيهاى ويديويى رايانه‌يى ابعاد مثبت و منفى بسيارى را در اوقات فراغت جوانان ايجاد كرده‌اند و بازتاب اثرات آنها در كشورمان نيز در حال شكل‌گيرى است، بدين روى ضرورت بررسى هرچه بيشتر آثار اين بازيها را انكارناپذير مى سازد.
منبع: سازمان آموزش و پرورش استان خراسان
