مقدمه
بلوغ درلغت به معنى رسيدگى و پختگى است . باتوجه به تعريف سلامت، بلوغ درابعاد جسمانى، روانى عاطفى، معنوى و اجتماعى و درسنين نوجوانى پى ريزى مى شود. امروزه سلامت نوجوانان به عنوان مطلبى مستقل مطرح مى گردد؛ اين امر مخصوصاً از کنفرانس بين المللى جمعيت و توسعه – قاهره 1994 (ICPD ) به بعد مورد تاکيد ويژه اى قرار گرفته است و هر روز مطلب جديدى در مورد آن نتوشته و گفته مى شود. شايان ذکر است که برطبق تعريف نوجوانى سنين بين ده تا نوزده سال را شامل مى شود.
چرا بهداشت نوجوانان اهميت دارد؟
دنياى امروز ، نوجوانان بيشترى نسبت به ساير زمان ها دارد .
طبق سرشمارى سال 1375 ، 25% جمعيت کشور ايران را افراد 19-10سال تشکيل مى دهند . اين تعداد افزون بر 16 ميليون نفر جمعيت ميباشد.
تاثير دوره جوانى بر بقيه سالهاى زندگى حياتى است.
نوجوانى زمان گذر از کودکى به بزرگسالى و آمادگى براى بزرگسالى است. نوجوانى زمان اکتساب بارورى، اکتساب خصوصيات عاطفى هيجانى بزرگسالى، زمان کسب هويت فردى و اجتماعى ... مى باشد. بلوغ فيزيکى، روانى و عاطفى در نوجوانى متحول شده و ادامه مى يابد .
بسيار از مشکلات جسمانى، روانى، اجتماعى و رفتارهاى ناسالم ريشه در زمان نوجوانى دارند.
ازدواج هاى ناموفق، حاملگى هاى پرخطر، مرگ و مير ها، عادات و رفتارهاى ناسالم از اين زمان شدت مى گيرند . تحقيقات نشان مى دهند که بيشتر افراد سيگارى اولين سيگار را در زمان بلوغ تجربه کرده اند .
نوجوانان آينده سازان جامعه هستند.
نوجوانان کنونى جامعه و دنياز دهه هاى آينده را اداره خواهند کرد . پس پرداختن به سلامت نوجوانان سرمايه گذارى براى آينده است .
چالشهاى سلامت در اين دوران چيست؟
با اينکه نوجوانى درفرهنگ ها اغلب با جشن و شادى همراه است ولى نوجوانان برداشت خوبى از بلوغ و بزرگ شدن ندارند. يک نظر سنجى از دختران روستايى نشان داد که اکثر دختران نگرش منفى و احساس ترس و نگرانى از بلوغ دارند و اکثراً رفتارهاى ناسالم بهداشتى درباره قاعدگى از خود نشان مى دهند. يافته هاى مطالعه ديگرى نشان داد که حدود 19-16% دختران و 19% پسران، بلوغ را حادثه اى خوشحال کننده و اميدوار کننده مى دانند.
نوجوان تغييراتى در جسم و روح خود احساس مى کند. سئوالاتى براى او مطرح ميشود و دچار اضطراب مى گردد. به خود مى گويد اين علائم چيست که درمن رخ مى دهد؟ آيا اين تغييرات طبيعى است؟ آيا در همه اتفاق مى افتد؟ چه تغييراتى طبيعى هستند؟ من کى ام ؟ ..... او نياز به تطابق با اين تغييرات دارد.
سئوالات مطرح شده درصداى مشاور سازمان بهزيستى، طيف گسترده اى از اين سؤالات را در رابطه با بلوغ و مسايل مربوط به آن نشان داد. انواع و اقسام سئوالات از قبيل شرايط و وضعيت عادات ماهيانه، بيماريهاى عفونى، ايدز، حاملگى و ... مطرح شده بود و اين امر نشان دهنده نياز نوجوان به دانستن و کسب آگاهى از تحولاتى است که درخود و اطرافش مى گذرد .
دردنيا نيمى از نوجوانان درمقابل ايدز و بيماريهاى مقاربتى و حاملگى حفاظت کافى ندارند؛ درمعرض روابط جنسى ناسالم و حفاظت و حمايت نشده، مصرف مواد، بيماريهاى مقاربتى، روابط جنسى فارغ از مسئوليت، حاملگى زودرس، خشونت، شکست در درس و مدرسه و موارد مربوط به سلامت فردى، تغذيه، ورزش ... هستند.
از مسائل ديگر آن است که دختران رفتارهاى سلامت مناسبى در ضمن قاعدگى ندارند. عموماً منبع اکتساب اطلاعات آنان، دوستان، کتب و مجلات .... مى باشد؛ به نظر مى رسد که نحوه برداشت افراد جامعه از جنسيت و نقش جنسيتى خود سالم نيست و اين امر موجب تظاهرات مختلف، اختلالات سلامت جسمانى، روانى، عاطفى و اجتماعى مى شود .
اولين علت مرگ نوجوانان جراحات و تصادفات است. درمرحله بعدى، خودکشى و قتل قراردارد و سپس تومورها، بيمارى هاى قلبى و ناهنجاريهاى مادرزادى هستند .
پس بصورت خلاصه مى توان نتيجه گرفت که توجه به مقوله بهداشت در اين سنين و بخصوص بهداشت بلوغ و بارورى هم اولويت بهداشتى و هم داراى نتايج طولانى مدت براى سرمايه هاى آينده و آينده سازان جوامع است.
توجه داشته باشيم که نوجوان در سنين بلوغ نياز مبرمى به اطلاعات صحيح در زمينه بدن و سلامت خود دارد . بديهى است اگر نوجوان اطلاعات صحيح را از منابع سالم دريافت نکند، اطلاعات خود را از منابع ناسالم کسب خواهد کرد و در اين صورت صدمات طولانى مدت خواهد ديد .
نقش والدين ، مربيان و اولياى امور
عدم درک نوجوان از طرف افراد با صلاحيت ، باعث سوق پيداکردن نوجوان ، به طرف منابع ناصالح ميشود و اغلب زير بناى رفتارهاى ناهنجار ،دربزرگسالى را فراهم مى آورد . نقش حياتى افراد کليدى فوق به قرار زير است:
احترام به نوجوان
ابراز علاقه و محبت به نوجوان، به ترتيبى که نوجوان خود را شايسته دوست داشتن احساس کند
درکنار او و نه درمقابل او بودن
دوست بودن با نوجوان به جاى ارباب و دشمن او بودن
ايجاد عزت نفس در نوجوان
دادن شخصيت به نوجوان به ترتيبى که نوجوان نياز به نشان دادن خود به طريق رفتارهاى پرخطر و ماجراجويانه نداشته باشد . ممکن است که مصرف مواد مخدر از طرف نوجوان به دليل دستيابى به احساس استقلال از والدين و مخالفت صريح در مقابل معيارهاى جامعه و مقابله با اضطراب، گوشه گيرى و افسردگى يا پذيرفته شدن از طرف گروه همسال باشد. فرار از خانه مى تواند يکى از نشانه هاى مهم استرس هاى محيطى برروى نوجوان باشد.عواقب اين اقدام بر روى سلامت فرد واضح و روشن است.والدين و اولياء با حمايت نوجوان مى توانند از اين امر جلوگيرى کنند.
حمايت از نوجوان با ايجاد فضايى آرام، پر محبت، به دور از مناقشات و قهر و غضب
مشورت با نوجوان به جاى قهر و تحکم ، راهنمايى براى انتخاب صحيح
درک وضعيت بحرانى بلوغ
کمک به هدايت نوجوان، براى عبور از مرحله نوجوانى و پذيرفتن مسئوليت هاى بزرگسالى، نقطه اتکا بودن براى او، پشتيبان او بودن
دانش و درک از خصوصيات و شرايط زيستى و فيزيولوژيک بلوغ نوجوان
شناخت مسائل و مشکلات و نحوه برخورد صحيح با آن
ايجاد اعتماد در نوجوان به ترتيبى که او واليدين و افراد ذيصلاح را مورد اعتماد ترين و معتبرترين افراد بداند .
راهنمايى و هدايت نوجوان درانتخاب دوستان مناسب
رابطه همدلانه و صميمانه به جاى تمسخر او
در دسترس بودن براى مشاوره و يارى رساندن به او
ايجاد سرگرمى سازنده درمنزل و خارج از منزل
تشويق براى فعاليت درگروههاى همسال ازقبيل فعاليت هاى ورزشى ، هنرى ، درسى و تحصيلى ، تفريحى، آموزشى
نظارت بر نيازمندى هاى بهداشت و سلامتى ازقبيل تغذيه ، ورزش ، رفتارهاى سالم
دادن اطلاعات مورد لزوم درباره تصميمات مهم زندگى از قبيل ازدواج ، باردارى ، دوستيابى و دانش جنسى و جنسيتى ، جايگاه ها ، حقوق و احترام افراد
جلوگيرى از خشونت و رفتارهاى مخرب ، کنترل انگيزه هاى رفتارهاى ناسالم
کمک به ايجاد اعتماد به نفس و تحت تاثير ديگران نبودن، به نحوى که نوجوان توان تجزيه و تحليل شرايط و شهامت گفتن « نه » را داشته باشند.
منبع :سايت جوان سالم
