مقدمات و شرايط لازم براي آغاز مطالعه
آيا تا كنون دقت كرده‌ايد كه هر جلسه‌ي مطالعه‌ي شما چگونه شروع مي‌شود؟
شايد كمتر دقت كرده باشيد كه يكي از نقطه ضعف‌هاي اساسي بيشتر دانش‌آموزان به نحوه‌ي آغاز مطالعه باز مي‌گردد.
مطالعه بدون كسب آمادگي‌هاي لازم، مانند شنا كردن بدون يادگيري مهارت‌هاي شنا است. كسي كه بي‌مقدمه وارد مطالعه شود، علاوه بر اين كه چيز زيادي ياد نخواهدگرفت، زمان زيادي را هم از دست خواهدداد.
مكان مطالعه
دانش‌آموزان در خصوص مكان مطالعه عادت‌هاي متفاوتي دارند. مطالعه در منزل، پارك و كتابخانه‌هاي عمومي از رايج‌ترين مكان‌هاي مطالعه محسوب مي‌شوند. آن چه در اين باره بايد بدانيد اين است كه محيط و مكان مطالعه علاوه برداشتن شرايطي چون سكوت و آرامش، بايد تا حد امكان ثابت و بدون تنوع باشد. اگر واقعاٌ مي‌خواهيد با تمركز مطالعه نماييد بايد سعي كنيد كه خود را به محيط يكنواخت و ثابت عادت دهيد. بنا بر اين فضاهاي عمومي مانند پارك، براي يك مطالعه‌ي جدّي، مكان مناسبي محسوب نمي‌شود. تغييرات مكرر در دكور اتاق و يا مكان مطالعه نيز چون مخلّ تمركز مي‌شوند توصيه نمي‌گردد.بعضي‌ها دوست دارند موقع مطالعه كسان ديگري مانند دوستان دور و برشان باشند. اگر هدف از اين كار مطالعه‌ي گروهي و رفع اشكال باشد خوب است، اما در هر حال، بايد زمان‌هايي براي مطالعه‌ي فردي -به صورت تنها- در نظر گرفته شود.
اگر مي‌توانيد -و امكانات لازم را داريد- بهترين مكان براي مطالعه‌ي توأم با تمركز، منزل خودتان و البته يك اتاق مشخص است و اگر علي‌رغم فراهم بودن امكانات و شرايط وهمكاري اعضاي خانواده، باز دوست داريد كه در فضاهاي ديگري مطالعه نماييد، احتمالا بايد در نيّت جدّي خود براي درس خواندن شك كنيد.
كليد: براي مطالعه‌ي جدّي و توام با تمركز، يك فضاي ثابت و يكنواخت بهترين مكان است.
هدفمندي مطالعه
اين موضوع را از زواياي مختلف مي‌توان مورد بحث قرار داد. يك بُعد مهم هدفمندي به نيّات و ايده‌آل و انگيزه‌هاي شما برمي‌گردد. بُعد ديگر آن به آرامش ذهني و نظم رفتاري شما مربوط است. يكي ديگر از ابعاد آن اين است كه شما چه قدر مهارت‌ها و ظرافت‌هاي لازم در برنامه‌ريزي و به خصوص پيش‌بيني تغييرات به خرج دهيد. يعني اين كه اگر قسمتي از برنامه‌ي شما اجرا نشد و يا طولاني شدن يك برنامه منجر به اختلال در برنامه‌هاي ديگر شد چه طرح‌هاي هدفمندي را پيش‌بيني كرده‌باشيد.
اگر چه درخصوص هر يك از ابعاد در قسمت‌هاي بعدي صحبت خواهيم كرد، اما براي اين كه در اين قسمت هم به نتيجه‌اي رسيده‌باشيم به اين نكته اشاره مي‌كنيم كه هدفمندي در مطالعه يعني داشتن يك ذهنيت روشن و شفاف درباره‌ي اهداف برنامه‌ها و پيش‌بيني‌هاي لازم. به عبارت ديگر با يك ذهن ابهام‌گرا و پيچيده و سردرگم نمي‌توان مطالعه‌اي موفق داشت. اگر از پس خود بر نمي‌آييد به مشاور مراجعه كنيد.
كليد: بايد به طور شفاف بدانيد كه چه در مغز شما مي‌گذرد و چه مي‌خواهيد بكنيد.
آغاز هشيارانه
ما در اين جا براي بيداري و هشياري تعاريف متفاوتي رادرنظر مي‌گيريم. هشياري يعني داشتن يك آگاهي ارادي و به عبارت بهتر يعني بيداري آگاهانه.
بسياري از دانش‌آموزان براي ورود به مطالعه بيدار هستند ولي هشياري لازم را ندارند. شايد براي شما پيش آمده كه مطالعه‌ي درسي را شروع كرده‌ايد، اما بعد از گذشتن دقايقي تازه متوجه شده‌ايد كه اصلاٌ نمي‌دانيد چه مي‌كنيد! دچار حواس‌پرتي مي‌شويد و يا مطالب را خوب درك نمي‌كنيد.
مطالعه‌ي شما وقتي هشيارانه است كه شما از لحظه‌ي شروع مطالعه -و بعد در لحظه لحظه‌ي ادامه‌ي آن- بدانيد كه داريد چه مي‌كنيد و كاملاٌ كنترل ارادي بر رفتار خود داشته‌باشيد. چگونه مي‌توان مطالعه را هشيارانه آغاز كرد؟
وضو بگيريد، نيت كنيد، براي يكي دو دقيقه چشمان خود را ببنديد و افكارتان را بر روي كاري كه مي‌خواهيد انجام دهيد متمركز سازيد.
يك تذكر آمرانه و جلب توجه كننده به خودتان بدهيد. مثلاً با صداي بلند به خود دستور بدهيد كه من در اين لحظه با آمادگي كامل مي‌خواهم مطالعه‌ي اين قسمت از كتاب را شروع كنم.
يك علامت يا رمز به خصوص را براي خود تعيين كنيد و…
كليد: تمرين خودآگاهي و تقويت هشياري، كيفيت آغاز و ادامه‌ي مطالعه را افزايش خواهد داد.
نتيجه‌گيري:
براي مطالعه‌ي جدّي و توام با تمركز، يك فضاي ثابت و يك نواخت بهترين مكان است.
بايد به طور شفاف بدانيد كه چه در مغز شما مي‌گذرد و چه مي‌خواهيد بكنيد.
تمرين خودآگاهي و تقويت هشياري، كيفيت آغاز و ادامه‌ي مطالعه را افزايش خواهد داد.
