جهاد

1. فلسفه جهاد، فضیلت جهاد
1. نیروی ایمان
لرجل یود حضور اخیه لیشهد نصر الله علی اعدائه فی الجمل - : اهوی اخیك معنا! فقال: نعم. قال فقد شهدنا، و لقد شهدنا فی عسكر نا هذا اقوام فی اصلاب الرجال، و ارحام النسا، سیر عف بهم الزمان و یقوی بهم الایمان. (خطبه 12)
مردی دوست داشت برادرش نیز می بود تا پیروزی خدا بر دشمنانش را در جمل ببیند. امیرالمؤمنین علی علیه السلام به آن شخص فرمود: آیا میل و اراده برادر با ما بود؟ عرض كرد: بلی! فرمود: آری! برادرت با ما حضور داشت در این لشکر و كارزار ما، گروه هایی حضور داشتند و شركت كردند كه هنوز در نهانگاه صلب مردان و یا رحم زنان قرار دارند و حتی دیده بر این دنیا نگشوده اند و روزی فرا می رسد كه زمانه آنان را ناگهان و بی اختیار بیرون می آورد، ایمان به وسیله آنان تقویت می گردد.
2. شهید معرفت
من مات منكم علی فراشه و هو علی معرفه حق ربه و حق رسوله و اهل بیته مات شهیدا، و وقع اجره علی الله، و استوجب ثواب ما نوی من صالح عمله، و قامت النیه مقام اصلاته لسیفه. (خطبه 190)
هر كه در بستر خود بمیرد، در حالی كه به حق پروردگار خود و حق رسول او و اهل بیت رسولش معرفت داشته باشد، شهید مرده است و اجرش با خداست و سزاوار پاداش كردار نیكویی است كه (انجام آن را) در نیت داشته است و این نیت جای شمشیر كشیدن او را می گیرد.
3. دری از درهای بهشت
ان الجهاد باب من ابواب الجنه، فتحه الله لخاصه اولیائه، و هو لباس ‍ التقوی، و درع الله الحصینه، و جنته الوثیقه. (خطبه 27)
به راستی جهاد دری از درهای بهشت است، كه خداوند به روی دوستان مخصوص خود گشوده است، و جهاد، لباس تقوا، زره محكم و سپر مطمئن خداست.
4. جهاد ناتوانان و زنان
الحج جهاد كل ضعیف ... و جهاد المراه حسن التبعل. (حكمت 136)
حج كردن جهاد هر ناتوان است و جهاد زن ، خوشرفتار و اطاعت از شوهر است.
5. عزت اسلام
فرض الله ... الجهاد عزا للاسلام. (حكمت 252)
خداوند ... جهاد را برای عزت بخشیدن به اسلام واجب فرمود.
6. جایگاه شهید راه حق
من كتاب له الی معاویُه جوابا عن كتاب منه الیه - : و اما قولك ان الحرب قد اكلت العرب الا حشاشات انفس بقیت، الا و من اكله الحق فالی الجنه، و من اكله الباطل فالی النار. (نامه 17)
در قسمتی از نامه جوابیه خود به معاویه می فرماید: اما این كه گفته ای جنگ عرب را در كام خود فرو برده و جز نیمه جانی از او باقی نگذاشته است. بدان كه هر كسی در راه حق فرو خورده شود، رهسپار بهشت گردد و هر كه در راه باطل از بین رود راهی دوزخ گردد.
7. هم اجر جهادگر شهید
ما المجاهد الشهید فی سبیل الله باعظم اجرا ممن قدر فعف ؛ لكاد العفیف ان یكون ملكا من الملائكه. (حكمت 474)
كسی كه در راه خدا جهاد و شهید شود، اجرش بزرگ تر از كسی نیست كه بتواند گناه كند و عفت ورزد، انسان پاكدامن نزدیك است كه فرشته ای از فرشتگان خدا شود.
8. جامه خواری
من تركه - یعنی الجهاد - رغبه عنه البسه الله ثوب الذل و شمله البلا، ودیث بالصغار و القماه، و ضرب علی قلبه بالاسهاب، و ادیل الحق منه بتضییع الجهاد. (خطبه 27)
كسی كه به جهاد بی میلی كده، آن را فرو گذارد، خداوند جامه خواری و ردای بلا و گرفتاری بر او بپوشاند و به خواری و فرومایگی در افتد و بر دلش ‍ پرده های گمراهی زده شود و به سبب فرو گذاشتن جهاد، حق از او روی گردان شود و به باطل درافتد.
9. چهار ركن جهاد
الجهاد منها من دائم الایمان علی اربع شعب: علی الامر بالمعروف و النهی عن المنكر و الصدق فی المواطن، و شنان الفاسقین. فمن ار بالمعروف شد ظهور المومنین، و من نهی عن المنكر ارغم انوف الكافرین، و من صدق فی المواطن قضی ما علیه، و من شنیء الفاسقین و غضب لله، غضب الله له و ارضاه یوم القیامه. (حكمت 31)
جهاد از پایه های ایمان، دارای چهار قسمت است: امر به معروف و نهی از منكر، صدق و راستی در هنگامه نبرد، كینه و دشمنی با فاسقان ، آن كه امر به معروف كند، پشت مؤمنان را محكم كرده و آن كه نهی از منكر كند، بینی كافران را به خاك مالیده و كسی كه در میدان های نبرد صادقانه بایستند، وظیفه اش را انجام داده و آن كه فاسقان را دشمن بدارد و به خاطر خدا خشم گیرد، خداوند به خاطر او خشم كند و او را در روز قیامت خشنود خواهد ساخت.
10. مایه اعتلای اسلام
... الجهاد فی سبیله، فانه ذروه الاسلام. (خطبه 110)
جهاد در راه حق كه مایه اعتلای اسلام است.
11. نكات پیش از شروع جنگ
و قال علیه السلام فی صفین: فو الله ما دفعت الحرب یوما الا و انا اطمع ان تلحق بی طائفهُ فتهتدی بی، و تعشو الی ضوئی، و ذلك احب من ان اقتلها علی ضلالها. (خطبه 55)
امام علی علیه السلام در صفین فرمود: به خدا سوگند، یك روز جنگ را به تاخیر نیانداختم، مگر از این رو كه امید داشتم گروهی به من ملحق شوند و به سبب من هدایت شوند و در پرتو من بیارامند؛ این را خوش تر دارم تا آنان را در حالی كه گمراهند بكشم.
2. دعاهایی قبل از شروع جنگ
12. دعا هنگام رو به روی شدن با دشمن
من دائه لما عزم علی لقا القوم بصفین: اللهم رب السقف المرفوع ... ان اظهرتنا علی عدونا، فجنبنا البغی و سددنا للحق، و ان اظهر تهم علینا فارزقنا الشهادُ، و اعصمنا من الفتنه. (خطبه 171)
دعای امام علی علیه السلام در آن هنگام كه آهنگ رویارویی با سپاه معاویه در صفین كرد:
خدایا! ای پروردگار آسمان برافراشته! ... اگر ما را بر دشمنمان پیروز گردانیدی، از ستم و تجاوزگری به دورمان دار و در راه حق استوارمان گردان و اگر آنان را بر ما چیره ساختی، شهادت را روزیمان كن و از فتنه و گمراهی محفوظمان دار!.
13. دعای رویاروی
اللهم الیك افضت القلوب و مدت الاعناق ... اللهم انا نشكو الیك غیبه نبینا و كثره عدونا، و تشتت اهوائنا. (خطبه 171)
امام علی علیه السلام در هنگام رویارویی با دشمن در جنگ می گفت خدایا! دل ها به سوی تو پر كشیده و گردن ها سوی تو كشیده شده است ... پروردگارا! از نبودن پیامبرمان و زیادی دشمنانمان و پراكندگی خواسته هایمان ، به درگاه تو شكایت می آوریم.
14. رحمت خدا بر شما باد!
انفروا - رحمكم الله - الی قتال عدوكم، و لا تثاقلوا الی الارض فتقروا بالخسف، و تبوؤ وا بالذل، و یكون نصیبكم الاخس، و ان اخا الحرب الارق و من نام لم ینم عنه. (نامه 62)
رحمت خدا بر شما باد! به پیكار با دشمن خود بیرون روید و كندی نكنید كه با خواری و خفت برجای خواهید ماند و پست ترین چیر دنیا (فرومایگی و ذلت) نصیبتان خواهد شد. همانا سرباز رزمنده ، بیدار است و آن (رزمنده ای) كه در خواب غفلت به سر برد، بداند كه دشمنش از او غافل نیست.
3. اهتمام امیر مؤ منان علی علیه السلام در جهاد
15. نهی از فرار
لا تشتدن علیكم فره بعدها كره، و لا جوله بعدها حمله، و اعطوا السیوف حقوقها. (نامه 16)
گریزی كه در پی آن بازگشت باشد و شكستی كه در پی اش حمله، بر شما سخت و ناگوار نیاید، حق شمشیرها را بگذارید!
16. محبوب ترین چیزها نزد علی علیه السلام
عندما یوبخ اصحابه علی التوانی عن الجهاد - : و ان احب ما انا لاق الی الموت. (خطبه 180)
امام علی علیه السلام در ان جا كه یاران خود را به دلیل سستی در امر جهاد توبیخ می كند، می فرماید: برای من محبوب ترین چیزی كه ملاقاتش كنم مرگ است.
17. پاكسازی زمین
من كتابه الی عثمان بن حنیف - : و ساجهد فی ان اطهر الارض من هذا الشخص المعكوس. (نامه 45)
در نامه خود به عثمان بن حنیف می فرماید: كوشش می نمایم كه زمین را از این شخص واژگون و جسم منحرف (معاویه) پاك سازم.
18. دعوت به جهاد هر حال
الا و انی قد دعوتكم الی قتال هولا القوم لیلا و نهارا، و سرا و اعلانا، و قلت لكم، اغزوهم قبل ان یغزوكم، فو الله ما غزی قوم قط فی عقر دارهم الا ذلوا. (خطبه 27)
هان! من شما را شب و روز، در آشكار و نهان به نبرد با این قوم فرا خواندم و به شما گفتم: پیش از آن كه آنان به شما یورش آورند، شما بر آنان بتازید؛ زیرا به خدا سوگند، هیچ مردمی در دل سرزمین خودشان مورد حمله قرار نگرفت، جز آن كه به خاك مذلت افتاد.
19. پیشگویی علی علیه السلام در نبرد خوارج
فی حرب الخوارج - : مصارعهم دون النطفه، و الله لا یفلت منهم عشره و لا یهلك منكم عشره. (خطبه 59)
در جنگ با خوارج فرمودند: قتلگاه آنان این سوی نهر است ، به خدا سوگند، از آنان ده نفر نخواهند گریخت و از شما ده نفر كشته نخواهند شد.
20. جنگ در ركاب پیامبر- صلی الله علیه و آله و سلم -
لقد كنا مع رسول الله صلی الله علیه و آله نقتل ابانا و ابنا نا و اخواننا و اعمامنا؛ ما یزیدنا ذلك الا ایمانا و تسلیما، و مضیا علی اللقم، و صبرا علی مضض الالم، و جدا فی جهاد العدو. (خطبه 56)
ما در ركاب پیامبر خدا صلی الله علیه و آله با پدران و فرزندان و برادران و عموهای خود می جنگیدیم و این پیكار بر ایمان و تسلیم ما می افزود، و ما را در جاده وسیع حق و صبر در برابر سوزش ناراحتی ها و كوشش در جنگ با دشمن ثابت قدم تر می ساخت.
21. جانبازترین طایفه
اما نحن فابدل لما فی ایدینا، و اسمح عند الموت بنفوسنا. (حكمت 120)
ما (بنی هاشم) در آنچه درایم بخشنده تریم و در پیكار جانبازتریم.