پژوهش هاي خاك (علوم خاك و آب)

از آنجا كه خاكورزي سنتي (مرسوم) باعث شكسته شدن خاكدانه ها به ويژه در خاكهاي لومي و لومي شني گرديده و حساسيت خاك را در برابر فرسايش آبي و بادي افزايش مي دهد، استفاده از ساير روشهاي خاكورزي در اراضي كشاورزي بخصوص در ديمزارها امري ضروري است. در اين طرح تحقيقاتي، تاثير سه نوع عمليات خاكورزي شامل خاكورزي مرسوم (تهيه بستر بذر با گاوآهن بشقابي)، خاكورزي حفاظتي (كاشت بذر با كمبيناتور بدون هيچگونه عمليات خاكورزي ديگر و نگهداري تمام بقايا بر روي سطح خاك پس از عمليات برداشت) و حداقل خاكورزي (كاشت بذر با كمبيناتور بدون هيچگونه عمليات خاكورزي ديگر و نگهداري 30 درصد بقايا پس از عمليات برداشت) همراه با تيمار شاهد (بدون كشت و كار) در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي در سه تكرار بر ميزان ماده آلي، پايداري خاكدانه ها و ميزان پيشروي طولي آبكندها در اراضي گندم ديم حساس به فرسايش آبكندي مورد بررسي قرار گرفت. نتايج حاصله نشان داد كه تيمارهاي خاكورزي حداقل و حفاظتي در مقايسه با تيمار خاكورزي مرسوم، باعث افزايش معني دار مقدار ماده آلي خاك و پايداري خاكدانه ها (به صورت شاخص MWD) و كليه تيمارها در مقايسه با تيمار شاهد باعث كاهش معني دار ميزان پيشروي طولي آبكندهاي پايين دست گرديد. بنابراين، براي افزايش مواد آلي و پايداري خاكدانه ها و در نتيجه جلوگيري از گسترش انواع فرسايش آبي بويژه فرسايش آبكندي در شرايط مشابه، اعمال روشهاي خاكورزي حفاظتي يا حداقل پيشنهاد مي گردد.

 نسخه قابل چاپ

پودر استخوان داراي مقدار زيادي فسفر است كه مي تواند تا اندازه اي نياز غذايي گياهان به فسفر را تامين كند. از اين رو به منظور بررسي توان پودر استخوان در آزادسازي فسفر و تاثير آن بر رشد گياه ذرت، آزمايشي در قالب طرح كاملا تصادفي با 6 تيمار شامل دو سطح از پودر استخوان (400 و 800 كيلوگرم در هكتار) و دو سطح از پودر استخوان اسيدي شده (400 و 800 كيلوگرم در هكتار)، سوپر فسفات تريپل (200 كيلوگرم در هكتار) و شاهد با 3 تكرار در شرايط آزمايشگاه و گلخانه انجام شد. نتايج نشان داد كه آزادسازي فسفر فراهم در تيمارهاي داراي پودر استخوان با تاخير زماني يك ماه نسبت به تيمار سوپر فسفات صورت گرفت و اسيدي كردن پودر استخوان منجر به تسريع و افزايش آزادسازي فسفر گرديد. نتايج حاصل از كاشت گياه ذرت حاكي از آن بود كه اسيدي كردن پودر استخوان منجر به افزايش غلظت فسفر در اندام هوايي گياه نشد ولي وزن خشك اندام هوايي و مقدار جذب فسفر به وسيله گياه در تيمارهاي پودر استخوان اسيدي شده نسبت به تيمارهاي پودر استخوان اسيدي نشده افزايش معني داري را نشان داد. افزون بر آن تفاوت وزن خشك اندام هوايي در تيمارهاي پودر استخوان اسيدي و كود سوپر فسفات از نظر آماري معني دار نبود.

 نسخه قابل چاپ

استفاده از روش هاي حفاظت آب و خاك در حوزه هاي آبخيز علاوه بر كاهش فرسايش خاك از حوزه سدها و كاهش تجمع رسوبات در درياچه سدهاي ذخيره اي ممكن است موجب اصلاح مراتع و غني شدن آبخوان ها نيز بشود. تخمين غير اصولي پارامترهاي مربوط به سازه هاي مكانيكي رايج در حوزه هاي آبخيـز نظير ظرفيت، فاصله و پراكنش اين سازه ها كه ممكن است گاهي كمتر و يا بيشتر از مقدار واقعي باشد، موجب هدر رفت وقت و سرمايه مي شود. در اين مقاله با ارايه يك مدل جديد که بستر حوزه هاي هيدرولوژيک را با حفاظت و بدون حفاظت شبيه سازي مي کند، امكان طراحي سازه هاي مكانيكي با دقت بيشتري ميسر مي شود. مدل مورد استفاده EUROSEM است كه براي پيش بيني رواناب و فرسايش خاك در يك حوزه هيدرولوژيك با منظور كردن كليه عوامل تهيه شده است. اين مدل از نوع مدل هاي فيزيكي تك رخداد فراگير است که با دريافت خصوصيات بارندگي، حوزه آبخيز و پوشش گياهي كه برخي از اين عوامل ممكن است در زمانها و مكانهاي مختلف، متفاوت باشند، داده ها را در قالب سه پرونده ورودي پردازش نموده و نتايج را در قالب سه پرونده خروجي نشان مي دهد. اين مدل با داده هايي كه با روش مستقيم در حوزه هاي هيدرولوژيكي با حفاظت و بدون حفاظت با برخي سازه هاي مكانيكي اندازه گيري شده بودند، واسنجي و اعتبارسازي گرديد. نتايج نشان داد كه مدل قادر است عوامل مهم هيدروگراف رواناب از جمله: حجم رواناب، دبي اوج و زمان رسيدن به اوج را براي پلات هاي حفاظت نشده و حفاظت شده با موفقيت شبيه سازي كند. لذا با انتخاب صحيح مقدار عوامل موثر در توليد و تشديد رواناب، امكان استفاده از مدل براي پيش بيني حجم رواناب و دبي اوج رواناب به منظور طراحي و مديريت سازه هاي مكانيكي حفاظت آب و خاك در حوزه هاي آبخيز وجود خواهد داشت.

 نسخه قابل چاپ

شوري، يکي از مهمترين تنش هاي غير زنده اي است که باعث کاهش قابليت توليد محصول در خاکهاي مناطق خشک و نيمه خشک مي شود. به منظور جداسازي و تعيين خصوصيات محرک رشد سودوموناسهاي فلورسنت داراي فعاليت آنزيم ACC Deaminase وبررسي تاثير آنها بر جوانه زني ارقام کلزا در سطوح مختلف شوري، پژوهشي در7 مرحله اجرا شد. در مرحله اول، جدايه هاي داراي فعاليت آنزيم مذکور به روش نيمه کمي غربال گري شدند. در مراحل بعدي آزمايش، فعاليت آنزيم در شرايط شور، سنتز مواد شبه اکسين، توليد سيانيد هيدروژن واندازه گيري کمي فعاليت آنزيم بر اساس ميزان الفاکتوبوتيرات آزاد شده، بررسي گرديد. به منظور مطالعه تاثير شوري بر جوانه زني، ابتدا براي هر رقم کلزا، آزمايشي به صورت فاكتوريل و درقالب طرح كاملا تصادفي با چهار تكرار اجرا گرديد. فاكتورهاي آزمايش عبارت بودند از فاكتور شوري با سه سطح 0.004، 11 و ds/m22 از منابع NaCl و CaCl₂ با نسبت اكي والاني يكسان و فاكتور باكتري که شامل 9 سويه با شماره هاي P196، P169، P108، P11، P153، P74، P79، P159،P4  و يك تيمار بدون باكتري به عنوان شاهد بود. با استفاده از نتايج اين قسمت، سويه هاي برتر که بيشترين تاثير را در جوانه زني و رشد داشتند انتخاب و آزمايش ديگري به صورت فاكتوريل و در قالب طرح كاملا تصادفي با چهار تكرار اجرا گرديد. فاكتورهاي آزمايش عبارت بودند از فاكتور رقم شامل رقم هايHayola308  و RGS003، فاكتور شوري با سه سطح 8، 11 و ds/m14 از منابعNaCl  و CaCl₂ با نسبت اكي والاني يكسان و فاكتور سويه که شامل چهار باكتري با شماره هاي P196، P169، P108،P11  و يك تيمار بدون باكتري به عنوان شاهد بود. نتايج نشان داد که 14 درصد سويه ها داراي فعاليت آنزيم  ACC Deaminaseبودند. بررسي ويژگي فوق الذکر در شرايط شور نشان داد که سويه ها در شرايط تنش شوري نيز قادر به استفاده از ACC به عنوان منبع نيتروژن هستند. بررسي سنتز مواد شبه اکسين و سيانيد هيدروژن بيانگر وجود تفاوتها از نظر اين دو مشخصه در بين سويه ها بود. اندازه گيزي فعاليت آنزيم  ACC Deaminaseنيز نشان داد که ميزان فعاليت آنزيم سويه ها متفاوت مي باشد، نتايج بررسي رشد ارقام کلزاي تلقيح شده با سويه هاي منتخب نشان داد که ميزان جوانه زني در جدايه هايي که داراي فعاليت آنزيم مذکور هستند نسبت به شاهد و نيز نسبت به جدايه هاي فاقد اين ويژگي بيشتر بوده است به طوري که اين تفاوتها در شرايط شور بسيار محرز بود. بنابراين به نظر مي رسد که با تلقيح بذرهاي کلزا با انواع برتر اين سويه ها مانند P108 و P169، تحمل به شوري افزايش يافته و به تبع آن ميزان جوانه زني و رشد گياهچه نيز بيشتر خواهد شد.

 نسخه قابل چاپ

مصرف بي رويه کود هاي شيميايي فسفره نه تنها سبب افزايش توليد محصول نمي گردد، بلکه موجب ايجاد اشکال در جذب عناصر غذايي کم مصرف توسط گياهان به ويژه در خاک هاي آهکي مي شود. مطالعه حاضر به منظور ارزيابي تاثير کاربرد باکتري ازتوباکتر و قارچ ميکوريزي به عنوان کود بيولوژيک و فسفر(سوپرفسفات تريپل) به عنوان کود شيميايي انجام شد. اثرات سه عامل، شامل باكتري ازتوباکتر (تلقيح شده و تلقيح نشده)، قارچ ميکوريزي (تلقيح شده و تلقيح نشده)، و مقادير مختلف فسفر(صفر، 50، 100 و200 کيلوگرم در هکتار) با استفاده از يك آزمايش فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقات جهاد كشاورزي اراك انجام شد. اثرات سه عامل اصلي و اثرات متقابل آنها برصفات کلنيزاسيون ريشه، عملکرد ماده خشک ذرت علوفه اي و غلظت عناصر فسفر، آهن، مس، منگنز و روي در اندام هاي هوايي اين گياه مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان دادند كه همزيستي ميكوريزي با تاثير بر رشد و افزايش عملکرد ماده خشک (4.9 درصد)، به نحو معني دار غلظت مس (14.9 درصد) و منگنز (9 درصد) را کاهش و غلظت فسفر (28.8 درصد) را در اندام هاي هوايي افزايش داد. همچنين كاربرد ازتوباكتر با توليد متابوليت هاي افزاينده رشد، به نحو معني داري سبب افزايش رشد اندام هاي هوايي گياه و در نهايت عملکرد ماده خشک (7.5 درصد) گرديد، اما غلظت آهن (6.7 درصد) را کاهش داد. كاربرد سطوح مختلف فسفر سبب افزايش غلظت فسفر (25.6 درصد) و کاهش غلظت مس (22.2 درصد)، آهن (21.4 درصد) و روي (15.8 درصد) در اندام هاي هوايي و همچنين درصد کلنيزاسيون ريشه (16.6 درصد) به نحو معني داري شد. اثرات سينرژيستي کاربرد توام هر دو کود بيولوژيک (قارچ ميكوريزي و باکتري ازتو باكتر) نيز سبب افزايش کلنيزاسيون ريشه (43.3 درصد)، عملکرد ماده خشک (12 درصد) و غلظت فسفر (48.8 درصد) و کاهش غلظت آهن (11.8 درصد) و مس (15.6 درصد) در اندام هاي هوايي به نحو معني داري شد اما تاثيري بر غلظت روي و منگنز نداشت. اثرات متقابل سه گانه عوامل فوق تاثير معني داري بر صفات مورد مطالعه نداشت.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي اثر تنش رطوبتي در مراحل مختلف رشد لوبيا چشم بلبلي تحقيقي در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي با پنج تيمار در چهار تكرار با روش آبياري جويچه اي انجام شد. تيمارهاي آزمايش عبارت بودند از 1- تيمار شاهد( بدون قطع آبياري) 2- قطع آبياري در مرحله سبزينه اي 3- قطع آبياري در مرحله گلدهي 4- قطع آبياري در مرحله غلاف دهي 5- قطع آبياري در مرحله پرشدن غلاف. مقدار تبخير و تعرق بوسيله روش بيلان آبي بر اساس اندازه گيري رطوبت خاک با استفاده از نوترون متر در طول دوره رشد اندازه گيري شد. مقدار آب مورد نياز هرکرت باتوجه به اختلاف در صد رطوبت خاک و ظرفيت زراعي خاک به هر کرت داده شد. عملکرد دانه در تيمار شاهد (بدون قطع آبياري) و تيمار قطع آب در مرحله سبزينه اي بترتيب 2384 و 2170 کيلوگرم در هکتار بوده که با هم اختلاف معني داري ندارند و مقدار آب مصرفي در آنها به ترتيب 946 و 828 ميلي متر بوده است، ولي اين دو تيمار با تيمارهاي قطع آب در مرحله گلدهي، غلاف دهي و پر شدن غلاف، که عملکرد آنها به ترتيب 1782، 1760 و 1700 کيلوگرم در هکتار است اختلاف معني داري در سطح پنج درصد دارند و مقدار آب مصرفي در آنها به ترتيب 820، 798 و 789 ميلي متر بوده است. نتايج بدست آمده نشان مي دهد که قطع آب به مدت دو هفته در مرحله سبزينه اي براي گياه قابل تحمل بوده است ولي قطع آب به مدت دو هفته در مراحل گلدهي يا غلاف دهي و يا پرشدن غلاف سبب کاهش عملکرد دانه، تعداد بذر در يک غلاف و وزن هزار دانه شده است. روابطي بين عملكرد دانه با حجم آب آبياري و عملکرد دانه با تبخير و تعرق بدست آمد.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي اثرات نيتروژن و فسفر و اثرات متقابل نيتروژن و فسفر بر عملکرد دانه کلزا (Brassica napus L.) رقم Hyola 308 در شرايط ديم در يک خاک آهکي با نام علميFine loamy, Carbonatic, Hyperthermic, Typic Calciusteps ، آزمايشي به صورت فاکتوريل در قالب طرح بلوکهاي کامل تصادفي با سه تکرار و به مدت دو سال اجرا گرديد. ميزان ماده آلي، فسفر و پتاسيم قابل دسترس در خاک مورد آزمايش به ترتيب 0.78 درصد، 10 و 252 ميلي گرم در کيلوگرم خاک بود. همچنين متوسط ميزان بارندگي محل اجراي طرح 450 ميلي متر مي باشد. تيمارها شامل چهار سطح نيتروژن (0، 30، 60 و 90 کيلوگرم نيتروژن خالص در هکتار) و سه سطح فسفر0) ، 45 و 90 کيلوگرم  P₂O₅ در هکتار) بودند. بررسي نتايج حاصل از تجزيه واريانس مرکب عملکرد دانه نشان داد که اثر نيتروژن و فسفر و اثر متقابل اين دو بر عملکرد دانه کلزا معني دار بوده و کاربرد آنها سبب افزايش ميانگين عملکرد دانه شده است. همچنين نتايج وزن هزار دانه نشان داد که تنها اثر نيتروژن و فسفر بر اين ويژگي معني دار بود و کاربرد نيتروژن و فسفر اين ويژگي را افزايش داد. با توجه به نتايج اين تحقيق دو ساله، کاربرد 90 کيلوگرم نيتروژن خالص در هکتار و 45 کيلو گرم P₂O₅ در هکتار براي توليد حدود 2 تن در هکتار دانه کلزا رقم Hyola 308 در محل انجام اين آزمايش توصيه مي گردد.

 نسخه قابل چاپ

کمبود فسفر يکي از عوامل محدودکننده رشد گياهان در اغلب خاک ها است که اين کمبود از رسوب، تبادل و تغيير شکل فسفر ناشي مي شود. بعلاوه کمبود رطوبت از عوامل ديگر در کاهش حلاليت، پخشيدگي فسفر و رشد ريشه بوده که منجر به کاهش جذب فسفر مي گردد. لذا به منظور بررسي اختلاف ارقام گندم در ميزان جذب رطوبت و فسفر و توليد عملکرد در استفاده از کود فسفره مصرفي در شرايط ديم، آزمايشي با تيمارهاي مختلف ارقام گندم (سرداري، سبلان، آذر 2، Ogosta/sefid، Fenkang15/Sefid و (Pvn”A”/Bow”S”//Lira"S"/31 Shahi در پايه بلوک هاي کامل تصادفي در 4 تکرار و به مدت 3 سال زراعي ازسال 84-1381 در موسسه تحقيقات کشاورزي ديم اجرا شد. تغييرات رطوبت در اعماق مختلف خاک، اختلاف جذب فسفر، عملکرد دانه، کاه کلش، عملکرد بيولوژيکي، شاخص برداشت براي ارقام مختلف مورد بررسي قرار گرفت و نتايج نشان داد که رطوبت در اعماق 10-5 و 20-10 سانتي متري بسته به زمان متغير و براي ارقام مختلف اين ميزان رطوبت در اعماق مختلف متفاوت بود. ارقام گندم آذر 2 و سرداري در مقايسه با ساير ارقام گندم بيشترين جذب رطوبت از خاک و فسفر را داشتند و ارقامOgosta  و سبلان با ارقام آذر 2 و سرداري از لحاظ آماري در يک کلاس قرار گرفتند. ارقام آذر 2 و سرداري در مقايسه با رقم Fenkang ميزان جذب فسفر بالاتري داشتند. به طور مشابه با جذب رطوبت و فسفر، ارقام گندم آذر 2 و سرداري نسبت به ساير ارقام گندم بيشترين عملکرد دانه را داشتند و همچنين ارقام گندم آذر 2، سرداري، سبلان و Ogosta بالاترين رقم شاخص برداشت را در مقايسه با ارقام ديگر گندم داشتند. اين مطالعه نشان مي دهد واريته هاي مختلف گندم در استفاده از رطوبت اعماق مختلف خاک، جذب فسفر و توليد عملکرد در شرايط ديم، توانايي هاي متفاوتي دارند. ارقام گندم آذر 2، سرداري و Ogosta در مقايسه با ساير ارقام گندم مورد مطالعه در اين پژوهش بيشترين قدرت جذب فسفر و توليد عملکرد بالاتري را در شرايط ديم داشتند.

 نسخه قابل چاپ

لجن فاضلاب به دليل دارا بودن مقادير زيادي از عناصر غذايي و مواد آلي و ارزاني قيمت، امروزه به طور وسيعي به عنوان کود و يا اصلاح کننده ويژگي هاي فيزيکي خاک مورد استفاده قرار مي گيرد. از آن جايي که لجن فاضلاب حاوي مقادير زيادي املاح محلول مي باشد، لذا کاربرد آن احتمال افزايش شوري خاک را مطرح مي کند. هدف از انجام اين پژوهش بررسي تغييرات پارامترهاي شوري در پروفيل خاک در اثر کاربرد لجن فاضلاب مي باشد. اين مطالعه در مزرعه تحقيقاتي لورک نجف آباد، با سه سطح (25، 50 و 100 تن لجن فاضلاب در هکتار) و شاهد (بدون لجن) به صورت طرح کرت هاي خرد شده با طرح پايه بلوک هاي کاملا تصادفي اجرا شد. در سال اول (1378)، کل کرت (3´15 متر) لجن دريافت کرد، در سال دوم (1379)، هر کرت به دو قسمت (3´12 متر) و (3´3 متر) تقسيم شد و فقط به قسمت بزرگ تر براي بار دوم لجن اضافه شد، در سال سوم (1380)، قسمت 12 متري، به دو بخش (3´9 متر) و (3´3 متر) تقسيم شد و فقط قسمت 9 متري براي بار سوم لجن دريافت کرد و در سال چهارم (1381)، قسمت 9 متري، به دو بخش (3´6 متر) و (3´3 متر) تقسيم گرديد و فقط به قسمت 6 متري براي بار چهارم لجن فاضلاب اضافه شد. اين کرت ها در نيمه اول هر سال زراعي تحت کشت ذرت و در نيمه دوم هر سال تحت کشت گندم قرار گرفتند. نمونه برداري در سال 1382 از وسط هر قسمت 3 متري مربوط به يک سال مشخص کوددهي، تا عمق 100 سانتي متري به فواصل 20 سانتي متر، در پايان فصل رشد گندم صورت گرفت. نمونه هاي خاک به آزمايشگاه منتقل شده و پارامترهاي شوري، pH، ظرفيت تبادل کاتيوني، درصد کربن آلي، آهک، سديم محلول و تبادلي، پتاسيم محلول، کلسيم و منيزيم محلول، سولفات، کلريد، بيکربنات اندازه گيري شدند. افزودن لجن فاضلاب به خاک، باعث افزايش معني دار هدايت الکتريکي در همه تيمارها و در همه اعماق گرديد، اما بيشترين مقدار شوري در هر تيمار مربوط به عمق 80 - 40 سانتي متري مي باشد و اين نشان دهنده آبشويي زياد املاح مي باشد. با اضافه کردن لجن فاضلاب به خاک، غلظت سديم محلول و تبادلي، کلسيم محلول و منيزيم محلول در همه اعماق افزايش يافت. بيشترين افزايش پتاسيم در سطح خاک است و با افزايش عمق از غلظت آن کاسته مي شود. همچنين غلظت آنيون هاي کلريد، سولفات و بيکربنات نيز در خاک افزايش يافت. بيکربنات بيشتر در سطح خاک تجمع يافت و بالاترين مقدار بيکربنات در هر تيمار مربوط به لايه هاي سطحي مي باشد. در مورد ساير آنيون ها بيشترين مقدار آن ها در عمق هاي بيش از 40 سانتي متري ديده مي شود. تغييرات هدايت الکتريکي و هر يک از کاتيون ها و آنيون ها با عمق نشان دهنده آبشويي و انتقال املاح به اعماق پايين تر است.

 نسخه قابل چاپ

افزايش روز افزون جمعيت و نياز به توليد بيشتر مواد غذايي، توسعه صنايع و مصرف آب با کيفيت مناسب در آنها، توسعه سطح زير کشت و بالاخره کاهش ريزشهاي آسماني مخصوصا در مناطق خشک و نيمه خشک کشور، کاربرد آبهاي شور را در امر کشاورزي اجتناب ناپذير مي نمايد. لذا برنامه ريزي و مطالعه بر روي مديريت صحيح بهره برداري از آبهاي شور در جهت استفاده بهينه از منابع خاک و آب و دستيابي به توليد مطلوب و پايدار از اهميت ويژه اي برخوردار است. در اين مطالعه، هفت تيمار مديريت مصرف آبهاي شور با استفاده از سه کيفيت آب آبياري (مقادير شوري 2.9، 6.3 و10.2  دسي زيمنس بر متر) در سه تکرار به صورت طرح آماري بلوکهاي کامل تصادفي براي مدت سه سال زراعي همراه با کشت پنبه رقم ورامين به اجرا درآمد. تيمارهاي آزمايشي شامل سه تيمار بصورت کاربرد سه کيفيت آب آبياري فوق در کليه فصل زراعي، دو تيمار کاربرد آب مناسب با شوري 2.9 دسي زيمنس بر متر در مراحل جوانه زدن و استقرار گياه و بقيه فصل آبياري با آب با شوري 6.3 و 10.2 دسي زيمنس بر متر و دو تيمار ديگر آبياري با آب مناسب و آب با شوري 6.3 و يا10.2  دسي زيمنس بر متر به صورت متناوب در طول فصل اعمال گرديد. نتايج حاصله نشان داد که عملکرد وش پنبه با مصرف آب آبياري با شوري 6.3 و 10.2 دسي زيمنس بر متر در طول فصل زراعي در مقايسه با تيمار آب آبياري با شوري 2.9 دسي زيمنس بر متر به ترتيب  33  66 ودرصد کاهش داشته است. تيمارهاي مصرف متناوب آب آبياري با شوري 2.9 و3.6  دسي زيمنس بر متر و شوري 2.9 و10.2  دسي زيمنس بر متر به ترتيب 13 و 40 درصد نسبت به تيمار آب آبياري با شوري 2.9 دسي زيمنس بر متر کاهش عملکرد وش پنبه داشته است که بدين ترتيب ضمن کاربرد آب شور، به ميزان حدود 50 درصد در مصرف آب مناسب صرفه جويي گرديده است. اين مقدار آب صرفه جويي شده را مي توان به منظور افزايش سطح زير کشت و يا در آبياري گياهان نسبتا حساس به شوري مصرف نمود. عملکرد وش در دو تيمار مصرف آب با شوري 2.9 دسي زيمنس بر متر در مراحل جوانه زدن و استقرار گياه و بقيه فصل زراعي از آب با شوري 6.3 و يا 10.2 دسي زيمنس بر متر به ترتيب 21 و 49 درصد نسبت به تيمار آب آبياري با شوري 2.9 دسي زيمنس بر متر کاهش داشت. نتايج اين تحقيق نشان داد که عملکرد نسبي وش پنبه با استفاده از ميانگين شوري عصاره اشباع خاک در طول فصل زراعي از رابطه ((6.5- (Ry=100-8.2 (ECeبا ضريب همبستگي ( (R²=0.88مي تواند محاسبه گردد.

 نسخه قابل چاپ

مقدار مس کل خاک، ضرورتا بيانگر قابليت استفاده مس براي گياه نيست. لذا يافتن عصاره گيرهاي مناسب، به منظور تخمين مس قابل استفاده گياه در خاک در جهت استفاده بهينه از کود حايز اهميت مي باشد. با توجه به اينکه در خاک هاي آهکي ايران، اطلاعات کمي در رابطه با مس قابل استفاده در دسترس است و از آنجا که قابليت استفاده اين عنصر غذايي، معمولا در اين خاک ها کم مي باشد، لذا ارزيابي وضعيت مس قابل استفاده براي گياهان توسط عصاره گيرهاي شيميايي بسيار مهم و ضروري است. در يک آزمايش گلخانه اي، تعداد 19 نمونه خاک (0 تا 30 سانتيمتري) از مناطق مختلف استان فارس با دامنه وسيعي از خصوصيات فيزيکي و شيميايي به منظور تعيين مس قابل استفاده برنج انتخاب گرديد. عصاره گيرهاي مورد نظر عبارت بودند از: مهليچ 3 (MH₃)، اي دي تي ا- کربنات آمونيوم ((AC-EDTA، دي تي پي ا- بي کربنات آمونيوم (AB-DTPA)، اي دي تي ا- استات آمونيوم (AA-EDTA)، دي تي پي ا(DTPA) ، استات آمونيوم ((AA، اسيد کلريدريک (CA)، اي دي تي ا (EDTA) و مهليچ(MH₂) 2  . مس عصاره گيري شده توسط اسيدکلريدريک و استات آمونيوم کمتر از حد تشخيص دستگاه جذب اتمي بودند و بنابراين ناچيز گزارش شد و مقدار مس استخراج شده به وسيله ديگر عصاره گيرها، به ترتيب زير بود: AC-EDTA>AA-EDTA>AB-DTPA>MH₃>EDTA>DTPA>MH₂، اگر چه اين روش ها مقادير متفاوتي مس را از خاک عصاره گيري نمودند ولي همبستگي زيادي بين آنها وجود داشت. معذلک روش اي دي تي ا- کربنات آمونيوم با دي تي پي ا- بي کربنات آمونيوم از ضريب تبيين بالاتري نسبت به ساير روش ها برخوردار بود و معادلات رگرسيوني چند متغيره نشان داد که از بين خصوصيات فيزيکي و شيميايي خاک، ماده آلي بيشترين اثر را بر مقدار مس عصاره گيري شده داشته است و بيشترين ضريب تبيين بين عملکرد دانه و غلظت مس در دانه و شاخسار با روش دي تي پي ا به دست آمد. به علاوه، با وارد کردن خصوصيات خاک، ضريب تبيين افزايش يافت و از ميان خصوصيات فيزيکي و شيميايي خاک هاي مورد مطالعه، ظرفيت تبادل کاتيوني، pH، کربنات کلسيم معادل و درصد رس با وزن خشک شاخسار و عملکردهاي دانه و کاه و کلش همبستگي منفي داشتند. در حاليکه ماده آلي و pH همبستگي مثبت و کربنات کلسيم معادل و ظرفيت تبادل کاتيوني همبستگي منفي با غلظت و جذب مس نشان دادند.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي توان توليد اکسين توسط سودوموناس هاي فلورسنت و اثرات آنها در رشد گياهچه هاي کلزا، آزمايش با 40 سويه از اين باکتري ها انجام شد. پانزده سويه جدا شده از ريزوسفر گندم و دو سويه خارجي  GRP3 و MPFM از کلکسيون موسسه تحقيقات خاک آب تهيه شدند. بيست و سه سويه نيز از 20 نمونه خاک ريزوسفري کلزا که از مزارع منطقه کرج تهيه شده بودند، جداسازي شدند. سري هاي رقت تهيه شده از خاک بر روي محيط کشت King B کشت شده و باکتري هاي سودوموناس فلورسنت با استفاده از خاصيت پرتو افشاني کلوني ها در اثر تابش لامپ ماوراي بنفش جداسازي و خالص سازي شدند و بر اساس آزمون هاي فيزيولوژيکي و بيوشيميايي مورد شناسايي واقع شدند. اندازه گيري ميزان اکسين در دو محيط غني TBS و حداقل DF حاوي غلظت هاي صفر، 50، 100 و 200 ميلي گرم در ليتر تريپتوفان انجام شد. تاثير سويه هاي مورد آزمايش در خصوصيات مختلف رشدي گياهچه هاي کلزا در يک آزمايش گلخانه اي با استفاده از بستر شن انجام شد. نتايج نشان داد که افزايش تريپتوفان سبب افزايش توليد اکسين گرديد که اين افزايش از سرعت بيشتري در محيط DF برخوردار بود. بيشترين مقدار توليد اکسين توسط سويه P23 در غلظت 200 ميلي گرم در ليتر تريپتوفان در محيط DF انجام شد. نتايج آزمون گلخانه اي نشان داد که سويه هاي مورد استفاده بطور معني داري سبب افزايش شاخص هاي رشدي کلزا شدند. بيشترين همبستگي بين ميزان توليد اکسين و وزن خشک اندام هوايي در غلظت 50 ميلي گرم در ليتر تريپتوفان در محيط DF حاصل گرديد. يافته هاي اين تحقيق نشان داد که تلقيح سودوموناس هاي فلورسنت توليد کننده اکسين نقش مهمي در افزايش رشد کلزا دارند.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي تاثير سطوح مختلف شوري و فسفر خاک بر تنفس، زيست توده ميکروبي و فعاليت آنزيم هاي فسفاتاز خاک در ريزوسفر گياه شبدر برسيم، آزمايشي با 4 سطح شوري (شامل 0.12=S₁، S₂=2، S₃=6 و 10= S₄دسي زيمنس بر متر( و 2 سطح فسفر قابل جذب (شامل 10=p₁ و p₂=30 ميلي گرم در کيلوگرم) در 4 تکرار در شرايط گلخانه اي در قالب طرح بلوکهاي کامل تصادفي و به صورت فاکتوريل اجرا گرديد. سطوح شوري به صورت ترکيبي از نمکهاي سديم کلرايد، منيزيم کلرايد، سديم سولفات و منيزيم سولفات به ترتيب با نسبت وزني 2:1:1:1 تهيه گرديد. فاکتور فسفر از منبع KH₂PO₄ تامين گرديد. صفات اندازه گيري شده شامل: تنفس خاک، تنفس ناشي از سوبسترا، زيست توده ميکروبي و فعاليت آنزيم هاي فسفاتاز قليايي و اسيدي در ريزوسفر گياه شبدر برسيم بود. اعمال فاکتور شوري به صورت آبياري با آب شور باEC هاي مذکور صورت گرفت. نتايج حاصل نشان داد که افزايش فسفر خاک باعث افزايش تنفس خاک و کاهش زيست توده ميکروبي و تنفس ناشي از سوبسترا (SIR) و نيز کاهش فعاليت آنزيم هاي فسفاتاز قليايي و اسيدي گرديده است. افزايش سطوح شوري نيز باعث کاهش تمام اين شاخص ها گرديده است.

 نسخه قابل چاپ

دوره خشک يک دوره طولاني مدت از آب و هواي خشک است که تخليه منابع آبي را باعث مي شود و به دليل وابستگي بشر و اکوسيستم به موجوديت آب، اثرات گسترده و شديدي بر حيات بشري دارد. بررسي و پايش دوره هاي خشک با استفاده از شاخص شدت خشکي پالمر در يک دوره آماري 31 ساله (2001-1970) در استان خراسان نشان داد که روند کلي تغييرات دوره هاي خشک در استان تقريبا يکسان بوده و دوره هاي خشک با شدت هاي متفاوت به کرات اتفاق افتاده است و به طور متوسط در هر 2 سال دوره هاي خشک با شدت ملايم تا متوسط و هر 6 الي 7 سال دوره هاي خشک شديد تا خيلي شديد به وقوع پيوسته است، لذا وقوع اين پديده، يک مشخصه طبيعي و نرمال از اقليم منطقه مي باشد، هر چند که روند وقوع دوره هاي خشک در مناطق جنوبي، مرکزي و شمالي استان متفاوت بوده است. روند تغييرات طولاني مدت دوره هاي خشک نشان داد که در سال هاي اخير تکرار، تداوم و شدت دوره هاي خشک در کليه نقاط استان افزايش يافته است. اين بررسي همچنين نشان داد که دوره هاي خشک به وقوع پيوسته در مناطق جنوبي استان تداوم و شدت بيشتري نسبت به مناطق مرکزي و شمالي استان دارد. شديدترين دوره هاي خشک به وقوع پيوسته در طول دوره آماري در کل استان در دو دهه 1970 و 1990 ميلادي اتفاق افتاده است. مقادير شاخص در ماه هاي مختلف نشان داد که در اثر ترکيب دوره هاي خشک با شدت هاي متفاوت که داراي تداوم کم هستند، دوره هاي خشکي با تداوم بالا به وقوع مي پيوندد. بررسي و تحليل نتايج حاصل از اين تحقيق نشان داد که اگر چه شاخص خشکي پالمر انتقادات بسيار زيادي را به همراه داشته است، اما مي تواند به عنوان يک شاخص توانمند در تحليل دوره هاي خشک مورد استفاده قرار گيرد.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي تاثير مصرف زئوليت طبيعي کلينوپتيلولايت بر افزايش تحمل به تنش خشکي و عملکرد ذرت علوفه اي رقم سينگل گراس 704 (Zea mays L.) آزمايشي به صورت فاکتوريل در قالب طرح کاملا تصادفي با 12 تيمار و 3 تکرار در 36 گلدان در مزرعه تحقيقاتي دانشکده کشاورزي دانشگاه تربيت مدرس انجام شد. در اين آزمايش مقادير زئوليت در 4 سطح (0، 2، 4، 8 گرم در کيلوگرم خاک) و 3 سطح تخليه رطوبت خاک (45، 65 و 85 درصد آب قابل استفاده) در دوره رشد تا برداشت اعمال شد. در طول اجراي آزمايش، رطوبت خاک به روش وزني اندازه گيري شد. بعد از برداشت محصول، سطح برگ، ارتفاع، و درصد پروتئين کل برگ و ساقه اندازه گيري شد. نتايج حاصل از تحليل آماري تحقيق نشان مي دهد که مصرف زئوليت بر تمامي صفات اندازه گيري شده (شامل ارتفاع بوته و درصد پروتئين کل برگ و ساقه و کارآيي مصرف آب) اثر معني دار داشته ولي درصد تخليه رطوبت در پروتئين کل برگ و ساقه اثر معني داري نداشته است. اثر متقابل زئوليت و سطوح تخليه آب بر دو عامل سطح برگ و ارتفاع گياه معني دار نبود در حاليکه اثر آن بر درصد کل پروتئينهاي برگ و ساقه معني دار بوده است. بر اساس نتايج اين آزمايش مصرف 8 گرم زئوليت در هر کيلوگرم خاک با 85 درصد تخليه رطوبتي، بالاترين کارآيي مصرف آب را داشته است.

 نسخه قابل چاپ