پژوهش هاي خاك (علوم خاك و آب)

به منظور بررسي اثر ورمي کمپوست هاي مختلف غني شده با آهن و روي، بر وزن خشک و درصد ظهور گياهچه ذرت، آزمايش گلداني در قالب طرح بلوک هاي کامل تصادفي با 10 تيمار و سه تکرار اجرا شد. تيمارهاي مورد استفاده شامل شکل غني شده و غني نشده سه ورمي کمپوست پوسته برنج + کود مرغي، پوسته برنج + کود گاوي و کود گاوي بودند که با سولفات آهن و سولفات روي در طول دوره ورمي کمپوست سازي غني سازي شدند و ميزان نيتروژن آن ها با افزودن کود اوره يکسان شد. نتايج حاصل از تجزيه واريانس داده ها نشان داد که تفاوت معني داري بين وزن خشک گياه ذرت در ورمي کمپوست هاي مختلف در سطح يک درصد وجود دارد. بيشترين وزن خشک گياه ذرت در تيمار هاي حاوي ورمي کمپوست پوسته برنج + کود مرغي غني شده با روي مشاهده گرديد و کمترين مقدار آن مربوط به تيمار شاهد بود. اثر ورمي کمپوست هاي مختلف بر درصد ظهور گياهچه بذر ذرت از لحاظ آماري در سطح پنج درصد معني دار بود. بيشترين و کمترين درصد ظهور گياهچه به ترتيب در تيمار هاي ورمي کمپوست پوسته برنج + کود گاوي غني شده با آهن و تيمار شاهد مشاهده شد.

 نسخه قابل چاپ

براي اين که يک جنگل کاري پايدار بماند، بايد عناصر غذايي خاک کاهش معني داري پيدا نکند و هيچ تغيير منفي قابل ملاحظه اي در ويژگي هاي خاک به وجود نيايد. لذا اين تحقيق در ايستگاه تحقيقات جنگل و مرتع چمستان صورت گرفته است. در اين طرح کاملا تصادفي، بلندمازو به صورت خالص و آميخته به نسبت 50 درصد به 50 درصد با هريک از گونه هاي آزاد، پلت، داغداغان و ممرز جنگل کاري شده است. بعد از 13 سال، با آزمايش 12 ويژگي در دو لايه از خاک، تاثير احتمالي اين جنگل کاري ها و ترکيب درختي اشکوب برين بر برخي خواص فيزيکي و شيميايي خاک مورد بررسي قرار گرفت. از آزمون هاي تجزيه واريانس دوطرفه و يک طرفه و دانکن براي مقايسه ترکيب هاي مختلف آميختگي استفاده گرديد. نتايج نشان داد که بعضي از تيمارهاي جنگل کاري شده، موجب افزايش نسبت کربن به ازت و کاهش ميزان آهک و مقادير کلسيم و منيزيم قابل جذب و تا حدودي کاهش اسيديته در مقايسه با تيمار شاهد است. بين تيمار بلوط خالص و تيمارهاي آميخته نيز برخي تفاوت هاي آماري معني دار مشاهده شده است، به طوري که در لايه بالايي خاک تيمار بلوط خالص داراي کمترين مقدار ازت کل و بيشترين نسبت کربن به ازت و در لايه پاييني خاک داراي بالاترين مقدار هدايت الکتريکي در مقايسه با ديگر تيمارهاي جنگل کاري شده مي باشد. اين تحقيق نشان مي دهد که گونه هاي درختي کاشته شده در تيپ هاي مختلف جنگل کاري مي توانند تا حدودي خواص خاک را تحت تاثير قرار دهند. لذا در مديريت پايدار جنگل ها اين موضوع بايد مدنظر قرار گيرد.

ضايعات توليد شده در صنعت توليد قارچ خوراکي که شامل بستر کشت قارچ مي باشد داراي خصوصيات و پتانسيل لازم براي کاربرد در اراضي کشاورزي به عنوان ماده اصلاح کننده است. اين ضايعات به عنوان کمپوست قارچ مصرفي (SMC) شناخته شده و به طور معمول پس از مراحل توليد قارچ دور ريخته مي شود. هدف اين مطالعه بررسي و مقايسه تاثير اين ضايعات در حالت تازه، يک ساله و دو ساله در سطوح مختلف 15، 30 و 60 تن در هکتار بر خصوصيات شيميايي يک خاک لوم شني بود. در اين آزمايش انواع SMC با خاک در ستونهايي به طور يکنواخت مخلوط شدند و در دوره زماني معين هفته اي يک بار با آب مقطر آبشويي شدند، زه آب ستونها جمع آوري شد و در 4 دوره (هفته اول، هفته چهارم، هفته هشتم و هفته دوازدهم) در زه آب ستونها EC و pH، کاتيونها و آنيونهاي محلول اندازه گيري شدند. اندازه گيريهاي فوق در نمونه هاي خاک قبل از آزمايش و در پايان آزمايش نيز انجام گرفتند. نتايج آزمايش زه آب ستونها و همچنين نمونه هاي خاک نشان داد که در SMC دو ساله شوري کمتري نسبت به ساير انواع SMC در خاک ايجاد مي کند، ولي حاوي پتاسيم، کلسيم و منيزيم بيشتري بوده است. SMC دو ساله غلظت کمتري از سديم و کلر در خاک ايجاد مي کند. مقدار نتيرات موجود در SMC دو ساله نيز زياد بوده که مي تواند نسبت به ساير SMC هاي تازه و يک ساله نياز اوليه گياه را بيشتر فراهم کند. مقايسه سطوح مختلف استفاده SMC نشان داد که سطح 60 تن داراي EC و غلظت بالاي کاتيونها و آنيونها بود. بنابراين مي توان نتيجه گرفت که سطح 30 تن مصرف SMC نسبت به ساير سطوح مطلوب تر باشد. از آنجا که SMC منبع غني عناصر غذايي مورد نياز گياه مي باشد، در صورتي که به مقدار مناسب به کار رود، مي تواند سبب بهبود خصوصيات فيزيکي و شيميايي خاک شود.

 نسخه قابل چاپ

الگوريتم ژنتيک يک روش جستجوي موثر در فضاهاي وسيع و بزرگ بر اساس ژن ها و کروموزوم ها مي باشد که در نهايت منجر به جهت گيري به سمت يافتن پاسخ بهينه در ميان ساير پاسخ هاي ممکن مي شود. در اين پژوهش انتخاب مناسب ترين گياه و سطح اختلاط خاک آلوده به ترکيبات نفتي با خاک غيرآلوده (سطوح 1 به 1 و 3 به 1، خاک آلوده: خاک غيرآلوده) براي گياه پالايي خاک هاي آلوده به نفت اطراف پالايشگاه تهران از طريق بهينه سازي به روش الگوريتم ژنتيک با روش آمار کلاسيک مقايسه شد. نتايج حاصل از انتخاب گياهان مناسب از ميان هفت گياه مورد بررسي (اگروپايرون، فسکيو، پوکسنليا، آفتابگردان، شبدر، کلزا و گلرنگ) در بخش مطالعات قابليت رشد بر اساس روش آمار کلاسيک نشان داد که در هر دو سطح آلودگي 1 به 1 و 3 به 1 گياهان اگروپايرون، فسکيو و پوکسنليا انتخابي بهينه از ميان ساير انتخاب هاي ممکن بود. اين درحاليست که در روش الگوريتم ژنتيک، انتخاب 4 گياه اگروپايرون، فسکيو، آفتابگردان و گلرنگ مناسب ترين پاسخ بود. از سوي ديگر در مطالعات گياه پالايي، اگروپايرون و فسکيو گياهان مناسب جهت پالايش آلاينده هاي نفتي از خاک به روش آمار کلاسيک بودند. درحالي که در بهينه سازي به روش الگوريتم ژنتيک، اگروپايرون مناسب ترين گياه و سطح آلودگي 1 به 1 مناسب ترين نسبت اختلاط براي کسب بيشترين احتمال موفقيت در پالايش آلاينده هاي نفتي از خاک به روش گياه پالايي بودند. همچنين کشت همزمان اگروپايرون - فسکيو در سطح آلودگي 1 به 1 نيز به عنوان بهينه ترين پاسخ از ميان ساير پاسخ هاي ممکن براي کشت همزمان دو گياه و سطح آلودگي مناسب حاصل شد. بنابراين کشت همزمان اگروپايرون  -فسکيو و نسبت اختلاط 1 به 1 خاک آلوده و خاک غيرآلوده به منظور گياه پالايي آلاينده هاي نفتي موجود در منطقه مورد مطالعه توصيه مي گردد.

 نسخه قابل چاپ

در مقايسه با تلاش هاي دهه هاي گذشته در جهت بررسي فرآيندهاي فرسايش ورقه اي و شياري خاک، مطالعات نسبتا کمي در جهت کمي کردن و يا برآورد فرسايش آبکندي انجام شده است. گسترش استفاده از تکنولوژي هاي اطلاعات مکاني جديد، مانند سيستم اطلاعات جغرافيايي، مدل رقومي ارتفاع و سنجش از دور، توانايي هاي جديدي براي تحقيق در اين زمينه فراهم کرده است. راه حلي که به صورت مرجعي در راستاي تخمين اثرات تغييرات جهاني مانند تغييرات کاربري اراضي و اقليم تنظيم گرديده، نقشه برداري و کمي کردن مقدار فرسايش آبکندي مي باشد که شامل مقدار عقب نشيني ديواره هاي آبکند و توليد رسوب است. تحقيق حاضر روشي، جهت محاسبه مقدار عقب نشيني ديواره ها و توليد رسوب توسط فرسايش آبکندي ارايه مي دهد. روش پيشنهاد شده از عکس هاي هوايي چندزمانه و مدل هاي رقومي ارتفاع چندزمانه که هر دو بوسيله تکنيک هاي اطلاعات جغرافيايي پردازش شده اند، استفاده مي کند. تحقيق در زيرحوضه حاشان با وسعت 25 هکتار در حوضه آبخيز طالقان انجام شده است. عکس هاي هوايي 1:20000 مربوط به سال1370  و عکس هاي هوايي 1:40000 مربوط به سال 1380 جهت تهيه نقشه فرسايش آبکندي و تعيين مقدار رسوب توليد شده بين سال هاي 1380-1370 استفاده شدند. مقدار برش آبکند و توليد رسوب از کم کردن مدل هاي رقومي ارتفاع چندزمانه محاسبه شدند. مقدار عقب نشيني ديواره هاي آبکند 0.202 متر در سال بوده است. حداکثر مقدار برش آبکند 0.9- 0.5متر در سال در راس آبکند و محل مئاندرها رخ داده است. مقدار رسوب توليد شده بوسيله فرسايش آبکندي 44±438 تن در هکتار در سال بوده است. در مقايسه با ديگر روش ها که رسوب ناشي از فرآيندهاي فرسايش آبکندي را محاسبه مي کنند؛ روش پيشنهاد شده، مجموع هدررفت خاک ناشي از رواناب سطحي، حرکت توده اي (فروپاشي ديواره ها) و عميق شدن آبکند را محاسبه مي کند علاوه بر اين در مقايسه با مقدار رسوب توليد شده بوسيله فرسايش ورقه اي و شياري مقادير بسيار بزرگتري دارد و تصور مي شود دستاوردي در جهت مکان يابي نواحي با فعاليت فرسايشي شديد در درون آبکند ها دارد.

 نسخه قابل چاپ

اطلاعات کمي در مورد پراکنش جغرافيايي و سطوح شوري خاکهاي کشور در مقياس سرزمين و در مقياس اراضي کشاورزي ارايه شده است. در مقياس سرزمين، اطلاعات موجود در بانک اطلاعات نقشه يک ميليونيم منابع و استعداد خاکهاي ايران استخراج و مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و نقشه پراکنش جغرافيايي و سطوح شوري عرصه هاي شور کشور ارايه شده است. در مقياس اراضي کشاورزي، پراکنش استاني و سطوح شوري خاک بر مبناي تجزيه و تحليل آماري داده هاي اندازه گيري شده در مطالعات خاکشناسي و طبقه بندي اراضي کشور ارايه شده است. از مجموع، 6.8 ميليون هکتار از اراضي کشاورزي کشور که داراي خاکهاي مبتلا به درجات مختلف شوري هستند، حدود 4.3 ميليون هکتار جزو آندسته از اراضي هستند که به غير از شوري محدوديت ديگري ندارند و حدود 2.5 ميليون هکتار علاوه بر شوري داراي محدوديت هاي مربوط به جنس خاک، پستي و بلندي، فرسايش و آب زيرزميني نيز هستند. فقط 8.4 درصد از کل 6.8 ميليون هکتار اراضي کشاورزي مبتلا به شوري در کشور داراي مساله آب زيرزميني در محدوده رشد ريشه هستند. اين مزيتي است که اصلاح آنها را از جنبه هاي فني و اقتصادي پرهزينه نمي سازد.

 نسخه قابل چاپ

در مناطق خشک و نيمه خشک، تجمع نمک اضافي در منطقه ريشه گياهان عامل اصلي محدودکننده در توليد گياهان به شمار مي رود. شوري و توزيع آن در خاکهاي اراضي زراعي در زمان هاي مختلف متفاوت بوده و تابع اثر متقابل بين بارندگي، آبياري، تبخير و تعرق، آبشويي و زهکشي مي باشد. اين روابط و اثرات متقابل آنها بسيار پيچيده بوده، از اين رو استفاده از مدلهاي رياضي براي پيش بيني پاسخ سيستمهاي زراعي به شرايط فوق و ارزيابي نهايي کيفيت آب بسيار سودمند مي باشند. در تحقيق حاضر، 3 مدل ماندگار WATSUIT، هافمن و ونگنوختن (مدل نمايي، ذوزنقه و 40-30-20-10 جذب آب) و تابع توليد(CWPF) ، تشريح شده و نتايج پيش بيني شوري خاک از طريق آنها با داده هاي مزرعه اي مقايسه گرديد. داده هاي ورودي مورد نياز جهت اجراي مدلها و شوري هاي خاک اندازه گيري شده، از کرت هاي آزمايشي و مزارع کشاورزان در سالهاي مختلف (4 سال) در استان فارس جمع آوري گرديد. مقايسه مدلها نشان داد مدل WATSUIT نسبت به ساير مدلها شوري خاک را کمتر و مدل CWPF اين مقادير را بيشتر از ساير مدلها پيش بيني نمودند. ارزيابي آماري داده هاي پيش بيني شده و داده هاي مزرعه اي، بوسيله دو شاخص خطاي متوسط مجذور مربعات (RMSE) و شاخص تطابق (d) انجام شد. شاخصهاي آماري نشان دادند مدل جذب آب 40-30-20-10 هافمن و ونگنوختن (1983) از کمترين مقدار خطا برخوردار بوده، بدين ترتيب توانايي اين مدل در پيش بيني شوري خاک از ساير مدلها بيشتر بود. نتايج حاصل همچنين نشان داد مدل CWPF شوري خاک را با خطاي زيادي پيش بيني نموده از اين رو مدل مناسبي براي پيش بيني شوري خاک به شمار نمي آيد.

 نسخه قابل چاپ

با توجه به تاثير ساختمان خاک و پايداري خاکدانه ها بر فرسايش پذيري خاک و لزوم افزايش پايداري و مقاومت خاکدانه ها در برابر عوامل فرساينده اي مانند باد و آب، اين تحقيق به صورت آزمايشگاهي بر روي نمونه خاک سطحي (عمق 20-0 سانتي متر) جمع آوري شده از اراضي زراعي حساس به فرسايش آبي واقع در دشت چاهو (شهرستان مهر در جنوب استان فارس) انجام شد. آزمايش در قالب طرح کاملا تصادفي با 10 تيمار در سه تکرار اجرا گرديد تيمارها به شرح زير بودند: شاهد (بدون افزودن ماده اصلاح کننده)، گچ خالص (به ميزان يک درصد وزني)، کاه و کلش خردشده گندم (به ميزان يک درصد وزني)، کود دامي (به ميزان يک درصد وزني)، گچ همراه با کاه و کلش (هر کدام به ميزان يک درصد وزني)، گچ همراه با کود دامي (هر کدام به ميزان يک درصد وزني)، سيمان به ميزان 0.3 درصد وزني، سيمان به ميزان 0.6 درصد وزني، سيمان به ميزان 0.9 درصد وزني و گچ (به ميزان يک درصد وزني) همراه با سيمان (به ميزان 0.9 درصد وزني). رطوبت گلدان ها در طول مدت آزمايش در حد 60 درصد رطوبت ظرفيت مزرعه اي نگهداري شد. نسبت N:C کاه و کلش با استفاده از کود اوره در حد 50 تنظيم گرديد. يک، چهار، هفت و ده ماه پس از اعمال تيمارها، ميزان خاکدانه هاي با اندازه 53 تا 4000 ميکرومتر به روش الک تر اندازه گيري شد و ميانگين وزن - قطر (MWD) آنها محاسبه گرديد. بر اساس ميانگين چهار مرحله اندازه گيري، تيمارهاي کاربرد کاه و کلش (به ميزان 1 درصد وزني) و کاه و کلش همراه با گچ (هريک به ميزان يک درصد وزني) به ترتيب باعث افزايش 2.8 و 2.9 برابري ميانگين وزن - قطر خاکدانه ها در مقايسه با شاهد ( 0.149ميلي متر) گرديدند. با توجه به نتايج حاصل از اين تحقيق، مي توان کاربرد کاه و کلش تنها و کاه و کلش همراه با گچ را براي افزايش پايداري خاکدانه ها در شرايط مشابه با خاک مورد مطالعه پيشنهاد نمود.

 نسخه قابل چاپ

آستانه تحمل به شوري گياهان زراعي معمولا بر اساس ميزان کاهش عملکرد در شرايط شور در مقايسه با شرايط غيرشور بدست مي آيد. ميزان آستانه تحمل به شوري براي مقايسه ارقام يک گياه زراعي از نظر تحمل به شوري کاربرد دارد. به منظور تعيين آستانه تحمل به شوري چهار رقم گندم نان کوير، روشن، مرودشت و ماهوتي آزمايش مزرعه اي به صورت اسپليت پلات در قالب طرح بلوکهاي کامل تصادفي و در سه تکرار انجام شد. تيمارهاي آزمايش شامل آبياري با آب با شوريهاي 2، 5، 8، 11، 14 و 20 دسي زيمنس بر متر بود. نتايج حاصل از اين آزمايش نشان داد که آستانه تحمل به شوري ارقام کوير، روشن، ماهوتي و مرودشت به ترتيب 5.00، 4.58، 3.34 و 5.67 دسي زيمنس بر متر بود. افزايش هر واحد شوري بيشتر از آستانه تحمل عملکرد دانه را در ارقام کوير، روشن، ماهوتي و مرودشت را به ترتيب 4.54، 4.07، 4.48 و 5.48 درصد کاهش داد. با توجه به نتايج اين آزمايش، شوري که باعث کاهش 50 درصدي عملکرد دانه ارقام کوير، روشن، ماهوتي و مرودشت گرديد به ترتيب 15.13، 15.98، 12.97 و 12.94 دسي زيمنس بر متر بود. بر اساس گروهبندي آزمايشگاه شوري آمريکا اين ارقام به عنوان رقمهاي نيمه متحمل گروهبندي مي گردند.

 نسخه قابل چاپ

ابزارهاي القاگر الکترومغناطيس که هدايت الکتريکي ظاهري توده خاک را اندازه گيري مي کنند امروزه در سطح دنيا به منظور ارزيابي سريع تغييرات مکاني شوري خاک کاربرد گسترده اي يافته اند. در اين تحقيق اقدام به واسنجي يکي از اين ابزارها به نام EM38 در دو باغ پسته در منطقه چاه افضل استان يزد شده است، براي واسنجي اين دستگاه شوري عصاره اشباع خاک در اعماق مختلف در دو قطعه زمين با خاک لوم رسي با مساحت هاي 45 و 40 هکتار با متوسط درصد رطوبت وزني 25 و 35 درصد اندازه گيري شد. به همين منظور از يک شبکه منظم نمونه برداري با ابعاد 80×20 متر استفاده و قرائتهاي دستگاه در دو وضعيت افقي و عمودي براي هر نقطه از اين شبکه انجام گرديد. جهت تبديل قرائتهاي دستگاه به شوري عصاره اشباع خاک، از فرمولهاي متعدد استفاده و بهترين روش براي اين کار انتخاب شد. نتايج اين تحقيق نشان داد که بهترين روش براي واسنجي اين دستگاه، بکارگيري مستقيم روابط رگرسيون چندمتغيره خطي است. همچنين مشخص گرديد که روابط رگرسيوني بين شوري اعماق مختلف خاک و قرائتهاي افقي و عمودي دستگاه مذکور در رطوبت وزني 35 درصد در مقايسه با درصد رطوبت وزني 25 درصد بهتر قابل استخراج بوده و ضرايب همبستگي (R²) بين 0.67 تا 0.85 را براي اعماق مختلف خاک بدست خواهد داد. همچنين در اين تحقيق به کمک قرائتهاي دستگاه مذکور نقشه هاي شوري باغات پسته در اعماق مختلف خاک و نيز نقشه تغييرات عمقي شوري در ابتدا و انتهاي نوارهاي آبياري نيز ترسيم و تفسير شده است.

 نسخه قابل چاپ

اين آزمايش به منظور بررسي تاثير شوري بر جذب برخي عناصر غذايي و همزيستي سينوريزوبيوم مليلوتي با سه رقم يونجه (Medicago sativa) به صورت فاکتوريل با طرح پايه کاملا تصادفي در سه تکرار اجرا شد تا اثرات شوري هاي مختلف نمک هاي کلريد سديم، کلريد منيزيم و کلريد کلسيم (0، 6 و 12 دسي زيمنس بر متر) بر شاخص هاي رشد و جذب برخي عناصر غذايي سه رقم يونجه (همداني، قره يونجه و قارقالوق) در سه سطح تلقيح (بدون باکتري، باکتري مقاوم به شوري و باکتري حساس به شوري) مورد تحقيق قرار گيرد. سطوح باکتري پس از جداسازي و خالص سازي باکتري هاي همزيست يونجه از مزارع زيرکشت ارقام يونجه در استان تهران دو جدايه مقاوم و حساس به شوري که جزء باکتري هاي خيلي موثر از لحاظ همزيستي بودند، انتخاب شد. تجزيه و تحليل داده هاي بدست آمده نشان داد که با افزايش شوري، وزن خشک ريشه و اندام هوايي، تعداد گره هاي فعال، غلظت نيتروژن، فسفر، پتاسيم به طور معني داري (در سطح 1%) کاهش يافت درحالي که مقدار سديم گياه افزايش معني دار (در سطح 1%) را نشان داد. تلقيح با باکتري سينوريزوبيوم مليلوتي مقاوم به شوري باعث افزايش معني دار وزن خشک ريشه و اندام هوايي، تعداد گره هاي فعال، غلظت نيتروژن، پتاسيم، فسفر و کاهش معني دار سديم در گياه يونجه شد. بين ارقام مختلف از لحاظ عملکرد و ساير شاخص ها در شرايط شور تفاوت معني داري وجود نداشت.

 نسخه قابل چاپ

به منظور کنترل شوري خاک، اطلاع از شوري آب زهکش که در ارتباط مستقيم با متوسط شوري منطقه ريشه است مي تواند بسيار مفيد واقع شود. از طرف ديگر با اطلاع از شوري زهکش مي توان به راحتي کسر آبشويي را در شرايط ماندگار تخمين زد. اما در شرايطي که تجهيزات زهکشي برپا نشده باشد، دسترسي به آب زهکش بسادگي امکان پذير نيست. وسيله اي تحت عنوان تعيينگر جبهه رطوبتي بدون استفاده از هيچگونه ابزار مکانيکي يا الکتريکي اين امکان را به راحتي فراهم آورده است. در اين تحقيق با کار گذاشتن اين وسيله در باغات فارياب پسته در شمال اردکان، شوري زه آب و کسر آبشويي واقعي مستقيما اندازه گيري شده و نتايج حاصله به عنوان وروديهاي مدلهاي پيش يابي استفاده شده اند تا به وسيله آنها بتوان شوري متوسط منطقه ريشه را تخمين زد. تخمينهاي حاصل از مدلها با نتايج واقعي متوسط شوري منطقه ريشه مقايسه شده اند. ميزان کسر آبشويي با استفاده از اين روش حدود 40 درصد به دست آمد و متوسط شوري خاک اندازه گيري شده، عموما بين مقادير برآورد شده به وسيله دو مدل قرار گرفت. همچنين همبستگي خوبي بين مقادير برآورد شده به وسيله مدلها با مقادير اندازه گيري واقعي وجود داشت.

 نسخه قابل چاپ

غلظت کل نمکها مهمترين شاخص ارزيابي کيفيت آبهاي آبياري مي باشد و وجود غلظت هاي زياد برخي از آنيون ها و يا کاتيون ها مي تواند به طور مستقيم و يا غيرمستقيم کاهش کيفيت آبهاي مورد استفاده در آبياري را به دنبال داشته باشد. به منظور ارزيابي کيفيت آب هاي زيرزميني مورد استفاده در آبياري دشتهاي مرکزي استان فارس تعداد 60 نمونه آب چاه از شهرستانهاي مرودشت، داراب، فسا، سروستان و ني ريز جمع آوري گرديد. غلظت آنيوني و کاتيوني و تيپ آب نمونه ها اندازه گيري شده و شاخص اشباع نمکها محاسبه گرديد. به منظور ارزيابي تناسب آب در آبياري، نتايج بدست آمده بر اساس رهنمودهاي فائو مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نمودارهاي پايپر نشان داد تيپ آب بر اساس اولويت غلظت آنيوني، کلروره و بر اساس غالبيت کاتيوني سديک مي باشد. فقط 7 نمونه از 60 نمونه آب در دامنه بدون محدوديت براي آبياري قرار داشتند. از لحاظ مساله نفوذ، در 95 درصد موارد، غلظت نمک بيش از ميزان لازم براي حفظ همآوري ذرات خاک است. بنابراين انتظار مي رود بالا بودن نسبت جذب سديم مشکلي از لحاظ سرعت نفوذ آب در خاک ايجاد ننمايد. در 63 درصد از نمونه ها، نسبت منيزيم به مجموع کلسيم و منيزيم بيش از 50 درصد بود. همچنين شاخص اشباع آبهاي مورد مطالعه نشان داد در اغلب موارد، آّب از لحاظ کربنات کلسيم، آراگونيت و دولوميت اشباع بوده و در معدودي از آبهاي مورد مطالعه (1.6 درصد) تشکيل رسوب گچ نيز محتمل بود.

 نسخه قابل چاپ

به منظور تعيين برخي شاخص هاي پايداري مرتبط با عملکرد دانه در شوري هاي مختلف، آزمايشي در مزرعه تحقيقاتي شوري مرکز ملي تحقيقات شوري انجام گرفت. تيمار هاي آزمايشي شامل 14 ژنوتيپ گندم بود که در دو شرايط شور و معمولي (غيرشور) ارزيابي شدند. شوري آب آبياري در شرايط شور و معمولي به ترتيب 10.0 و 2.5 دسي زيمنس بر متر بود. نتايج نشان داد که بدون توجه به ژنوتيپ، عملکرد دانه و تعداد دانه در سنبله در شرايط معمولي به طور معني داري بيشتر از شرايط شور بود. بين شرايط شور و معمولي از نظر وزن هزاردانه تفاوت قابل توجهي وجود نداشت. بين شرايط شور و غيرشور از نظر وزن هزاردانه تفاوت معني دار وجود نداشت. عملکرد دانه ژنوتيپ هاي مورد بررسي در هر دو شرايط بطور معني داري با يکديگر تفاوت داشتند. ژنوتيپ شماره 5 (PF70354/BOW...) بيشترين ميزان عملکرد دانه را در شرايط شور و معمولي به ترتيب معادل 723.44 و 976.56 گرم در متر مربع توليد نمود. همبستگي بين ميزان عملکرد دانه در شرايط معمولي با ميزان عملکرد دانه در شرايط شور، متوسط عملکرد دانه در هر دو شرايط(MP)  و شاخص تحمل به تنش (STI) معني دار بود. شاخص تحمل به تنش (STI) مي تواند به عنوان يک شاخص موثر در انتخاب ژنوتيپ هاي گندم در شرايط شور مدنظر قرار گيرد.

 نسخه قابل چاپ

روش تلفيقي تشخيص و توصيه (DRIS) و شاخص انحراف از درصد بهينه (DOP) مي تواند به عنوان روش هاي موثر در تفسير نتايج تجزيه گياه و نيازهاي غذايي در محصولات زراعي و باغي مورد استفاده قرار گيرد. به منظور تعيين اعداد مرجع DRIS در انگور (Vitis vinifera L.) سفيد بيدانه و مقايسه آنها با شاخص DOP، نمونه هاي برگ از 129 تاکستان در استان آذربايجان غربي جمع آوري و غلظت هاي عناصر غذايي N، P، K، Ca، Mg، Fe، Mn، Zn، Cu و B تعيين شدند. درصد قند (بريکس) انگور به عنوان معياري از عملکرد اندازه گيري شد. با توجه به درصد قند انگور، تاکستان ها به دو گروه با عملکرد قند بالا و پايين تقسيم گرديدند. نرم هاي استاندارد DRIS براي نسبت هاي مختلف عناصر غذايي تعيين و شاخص هاي DRIS که در ارزيابي تعادل عناصر غذايي و اولويت بندي کمبود و بيشبود عناصر غذايي در گياه مورد استفاده قرار مي گيرند، محاسبه شدند. دامنه کفايت غلظت عناصر غذايي پرنياز و کم نياز در برگ انگور با استفاده از روش DRIS تعيين شدند. ميانگين غلظت عناصر غذايي در جامعه گياهي با عملکرد بالا (درصد قند بالا) به عنوان ارقام مرجع براي محاسبه شاخص هاي DOP استفاده شد. دامنه کفايت غلظت عناصر غذايي در برگ انگور براي عناصر غذاييN ، P، K، Ca و Mg به ترتيب: 2.0-2.8، 0.20-0.27، 1.2-1.7، 1.5-2.1، 0.29-0.56 درصد و براي عناصر Fe، Mn، Zn، Cu و B به ترتيب: 55-138، 40-127، 30-100، 10-20، 30-187 ميلي گرم بر کيلوگرم براي عناصر غذايي شاخص هاي DRIS نشان داد که در بين عناصر پرنياز در تمامي تاکستان ها با عملکرد پايين عنصر منيزيم منفي ترين شاخص و در بين عناصر کم نياز عنصر روي (Zn) بيشترين کمبود را به خود اختصاص داد (معادل 43 درصد تاکستان ها). شاخص هاي تعادل تغذيه اي دريس (NBI) و انحراف از درصد بهينه (DOP) در کليه تاکستان ها با عملکرد پايين (بريکس پايين) خيلي بزرگتر از صفر بود که حاکي از عدم وجود تعادل عناصر غذايي جذب شده در باغات انگور مي باشد. مقايسه شاخص هاي DRIS عناصر پرنياز و کم نياز با شاخص هاي DOP نشان داد که در هر دو شاخص عنصر Mg و Zn منفي ترين شاخص بودند که حاکي از تشابه زياد بين دو روش در تفسير نتايج تجزيه گياه مي باشد. در صورتي مي توان در خصوص تفسير نتايج دو روش اظهار نظر نمود که از ميزان کارآيي نرم هاي تعريف شده با انجام آزمايش هاي کودي اطمينان حاصل نمود.

 نسخه قابل چاپ