پژوهش هاي خاك (علوم خاك و آب)

کاشت کلزا در تناوب با محصولات تابستانه، موجب تاخير در کاشت، کاهش عملکرد و کاهش درآمد اقتصادي زارعين مي شود. بر اساس تحقيقات انجام شده مناسب ترين تاريخ کاشت کلزا، از حدود نيمه تا پايان آبان ماه در استان خوزستان توصيه شده است. با هدف بررسي تاثير تاخير در کاشت بر عملکرد کلزا و کارآيي نيتروژن، آزمايشي در دو سال زراعي 85-1383 در ايستگاه تحقيقات شاوور در قالب طرح آماري بلوکهاي کامل تصادفي بر پايه کرتهاي يک بار خرد شده با چهار تاريخ کاشت (اول) 8.20، (دوم) 8.30 (تاريخ کاشت هاي توصيه شده)، 9.10 و 9.20 (تاريخ کاشت هاي تاخيري) در کرت هاي اصلي و نيتروژن از منبع کوداوره در پنج سطح صفر، 50، 100، 150 و 200 کيلوگرم در هکتار در کرت هاي فرعي با سه تکرار اجرا شد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد تاريخ کاشت و مقدار نيتروژن بر اجزا عملکرد اثر بسيار معني دار داشتند. هم چنين تاريخ کاشت اثر بسيار معني دار و مقدار نيتروژن اثر معني دار بر کارآيي مصرف نيتروژن داشتند. مقايسه ميانگين دو ساله تيمارهاي مختلف تاريخ کاشت نشان داد که تاخير در کاشت از 8.20 به 9.20 سبب کاهش تعداد خورجين در بوته به ميزان 24.6 خورجين، دانه در خورجين 3.1 عدد، وزن هزار دانه 0.43 گرم، عملکرد دانه 1085 کيلوگرم، روغن دانه 5.6 درصد و کارآيي نيتروژن 6.9 درصد گرديد. مطالعه تاثير مصرف کود نيتروژن بر عملکرد دانه، تعداد خورجين در بوته، تعداد دانه در خورجين، وزن هزار دانه، درصد و عملکرد روغن نشان داد که با افزايش مقدار نيتروژن تفاوت معني دار از نظر آماري بين اين خصوصيات وجود داشت. اما مقدار کارآيي نيتروژن با افزايش مقدار نيتروژن از 150 به 200 کيلوگرم در هکتار به ميزان 2.2 درصد کاهش يافت. با توجه به نتايج حاصل از اين تحقيق، کاربرد 150 کيلوگرم نيتروژن در تاريخ کاشت هاي مناسب (آبان) توصيه شده و کاشت تاخيري کلزا (آذر) در شرايط استان خوزستان توصيه نمي شود.

 نسخه قابل چاپ

به منظور ارزيابي کيفي استفاده از روشهاي آماري در پژوهشهاي خاکشناسي، تعداد 100 فقره گزارش نهايي طرح تحقيقاتي، پايان نامه و مقالات چاپ شده در مجله علمي - پژوهشي به روش نمونه گيري تصادفي ساده انتخاب و سپس هر يک از نمونه ها بر اساس چک ليست طراحي شده مورد بررسي و مطالعه قرار گرفتند. براي هر نمونه روش طراحي آزمايش، نحوه تصادفي کردن تيمارها، عامل بلوک بندي تعداد تيمارهاي مورد بررسي، نحوه نمونه گيري، تعداد صفت اندازه گيري شده، روشها و آزمونهاي آماري به کار گرفته شده در ارائه نتايج، روشهاي مقايسه ميانگين، توزيع فراواني آزمونهاي آماري، وجود کارشناس آماري در ليست همکاران يا نويسندگان، کيفيت منابع آماري مورد استفاده و کيفيت استفاده از جداول و نمودارها در تفسير و ارائه نتايج ثبت و بررسي گرديد. پس از جمع بندي و بررسي چک ليستها رايج ترين اشکالات و خطاهاي موجود در نمونه ها به دو دسته عمده خطاهاي مربوط به طراحي آزمايشات و خطاهاي مربوط به تجزيه و تحليل و ارائه نتايج دسته بندي شدند. ضمن بيان ضرورت اجراي صحيح هر يک از موارد پيامدهاي ناشي از بي توجهي به آنها نيز ذکر گرديد. بر اساس يافته هاي حاصل از اين تحقيق، آموزش مناسب و کارآمد روشهاي آماري در طراحي آزمايشات و نرم افزارهاي مرتبط با آنها براي محققين و دانشجويان کشاورزي مي تواند کارايي و قابليت اعتماد نتايج پژوهش هاي کشاورزي را بيش از پيش تضمين نمايد.

 نسخه قابل چاپ

در اين مطالعه، اثرات استفاده کوتاه مدت از فاضلاب خانگي بر تعدادي از خصوصيات فيزيکي مهم خاک ناشي از چهار عامل کيفيت آب آبياري (آب معمولي، فاضلاب خام و فاضلاب تصفيه شده)، بافت خاک (دو نمونه خاک لومي)، روش آبياري (سطحي و زيرسطحي) و حضور و عدم حضور گياه، در قالب تحقيقات گلداني و در محل تصفيه خانه فاضلاب شهرک اکباتان (تهران) در سال 1387 مورد بررسي قرار گرفت. طول دوره آزمايش چهار ماه و گياه مورد مطالعه سورگوم بود. در انتهاي دوره مطالعه، پارامترهاي فيزيکي خاک شامل چگالي ظاهري و شدت نفوذ نهايي اندازه گيري شده و نتايج با استفاده از طرح آماري کاملا تصادفي با سه تکرار، و منحني هاي خصوصيات رطوبتي خاک با نرم افزار RETC بررسي و مقايسه شدند. در خصوص اثرات کيفيت آب آبياري بر منحني خصوصيات رطوبتي خاک، به طور ميانگين ميزان آب قابل استفاده در خاک هاي تحت آبياري با فاضلاب (تصفيه شده و خام) در مقايسه با آب معمولي در حدود 4 درصد حجمي و به طور نسبي به ميزان 24 درصد افزايش نشان داد. ميانگين ظرفيت نگهداري آب در خاک در نقطه 0.1 بار بين 9.5 تا 10 درصد حجمي، در نقطه 0.33 بار بين 4.5 تا 5 درصد حجمي و در نقطه يک بار بين 1.5 تا 2 درصد حجمي، در خاک هاي تحت آبياري با فاضلاب خام و تصفيه شده، بيشتر از تيمارهاي آبياري شده با آب معمولي بود که نشان از بهبود نسبي ساختمان خاک داشت. به طور کلي شدت نفوذ نهايي خاک هاي تحت آبياري با فاضلاب خام و تصفيه شده در مقايسه با تيمار آب معمولي افزايش نشان داد، اما اختلاف به دست آمده معني دار نبود. در خصوص چگالي ظاهري خاک، به دليل کوتاه بودن دوره کاربرد فاضلاب، تاثير قابل توجهي مشاهده نشد. به طور کلي با توجه به اندازه گيري هاي انجام شده، شواهد نشان مي دهد که آبياري با فاضلاب به دليل وجود ترکيبات مختلف شيميايي و آلي (از جمله غلظت بالاي منيزيم) به خصوص در شرايط تحت کشت و حضور گياه، در راستاي بهبود ساختمان خاک و افزايش ظرفيت نگهداري آب در خاک عمل نموده است.

 نسخه قابل چاپ

امروزه هيدروکربن هاي نفتي از منابع آلاينده محيط زيست محسوب مي شوند. يکي از راه کارهاي موثر در پالايش خاک هاي آلوده استفاده از روش زمين پالايي بوده که از طريق ايجاد شرايط بهينه براي فعاليت ريزجانداران هوازي در خاک، سبب پاکسازي خاک مي شود. استفاده از مواد نفتي در حفاري چاه هاي نفت سبب افزايش آلودگي خاک در استان خوزستان گرديده است. بنابراين در اين پژوهش با اعمال روش هايي سعي بر کاهش آلودگي نفتي خاک گرديد. بر اين اساس، اين پژوهش در قالب طرح کاملا تصادفي با سه تيمار شاهد (خاک آلوده به گل پايه روغني حفاري)، هم زدن روزانه يکبار (O₁) و هم زدن چهار روز يکبار (O₂) در سه تکرار براي بررسي روند تغييرات شاخص هاي مورد مطالعه در بازه هاي زماني 2، 5 و 10 هفته پس از اعمال تيمارها اجرا شد. نتايج نشان داد که اثر تيمارهاي زمين پالايي (O₂ و O₁) سبب افزايش معني دار ميزان تنفس ميکروبي نسبت به تيمار شاهد گرديد (p<0.05). به طوري که ميزان غلظت کربن توليد شده (دي اکسيد کربن) طي فرآيند تنفس ميکروبي در روش هاي O₂ و O₁ به ترتيب 20 و 16 درصد بيشتر از نمونه شاهد بود. همچنين، غلظت کل هيدروکربن هاي نفتي (TPHs) در تيمار بهم زدن روزانه (O₁) و بهم زدن چهار روز يکبار (O₂) به ترتيب به ميزان 7.7 و 11.7 درصد نسبت به شاهد کاهش يافتند هرچند که اختلاف آماري بين تيمارها وجود نداشت. بيشترين ميزان کاهش هيدروکربن هاي نفتي اشباع در ترکيبات 22-18 کربني در تيمار بهم زدن چهار روز يکبار بدست آمد که اختلاف معني داري با ساير تيمارها داشت (p<0.05). لذا، اعمال روش زمين پالايي جهت بهينه سازي فعاليت ريزجانداران خاک نقش موثري در افزايش فعاليت آنها و کاهش غلظت آلاينده هاي نفتي در خاک داشته است. بنابراين، زمين پالايي با توجه به قابل اجرا بودن و عدم نياز به امکانات خاص مي تواند به عنوان روشي موثر و باصرفه اقتصادي جهت پالايش آلاينده هاي نفتي مورد توجه قرار گيرد.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

مديريت زراعي نامناسب از جمله كشت متراكم و خروج كامل بقاياي گياهي از خاك در مناطق خشك و نيمه خشك باعث كاهش تدريجي و مداوم مواد آلي خاك شده است. اين موضوع منجر به نامناسب شدن خصوصيات فيزيكي خاك شده است. افزودن كمپوست ضايعات آلي شامل زباله شهري و لجن فاضلاب مي تواند به حل اين مشكل كمك كند. اضافه نمودن كمپوست به خاك باعث تشكيل و پايدار شدن ساختمان خاك مي شود. به منظور بررسي تاثير ترکيبات آلي بر خصوصيات فيزيکي خاک آزمايشي به صورت طرح کاملا تصادفي در قالب فاکتوريل که فاكتورهاي آزمايشي شامل نوع خاک (لوم سيلتي و رسي)، نوع کود آلي (کود دامي، کمپوست زباله شهري و لجن فاضلاب) و مقدار مصرف کود (0، 75، 150 و 300 متر مکعب در هکتار معادل 0، 175، 350، 700 سانتي متر مكعب در هر گلدان با حجم 7 ليتر) در سه تکرار بودند انجام شد. نمونه هاي خاك پس از هوا خشك شدن با الک 2 ميلي متري سرند شده و با تيمارهاي کمپوست مخلوط و در گلدان هاي 7 ليتري ريخته شد. خصوصيات فيزيکي نمونه‌ هاي خاک شامل جرم مخصوص ظاهري، جرم مخصوص حقيقي، تخلخل، درصد رس قابل انتشار، ميانگين وزني قطر خاکدانه ها (MWD) در حالتهاي خشک و خيس اندازه گيري شد. نتايج نشان داد که بيشترين کاهش جرم مخصوص ظاهري و رس قابل انتشار و افزايش MWD خيس در بالاترين سطح اختلاط لجن فاضلاب مشاهده شد. تاثير مواد اصلاحگر آلي بر جرم مخصوص حقيقي، تخلخل و MWD خشک خاک معني دار نبود. کاهش جرم مخصوص ظاهري و رس قابل انتشار در خاک لوم سيلتي و افزايش MWD خيس و خشک در خاک رسي بيشتر بود.

 نسخه قابل چاپ

اندازه گيري مقدار دقيق رطوبت حجمي خاک در علوم کشاورزي، هيدرولوژي و خاک شناسي بسيار حايز اهميت است. لذا استفاده از روشي که بتوان رطوبت خاک را در شرايط طبيعي و بدون دست خوردگي با سرعت و دقت بالا به دست آورد، بسيار با اهميت و کاربردي مي باشد. در سالهاي اخير استفاده از دستگاه انعکاس سنج زماني(TDR)²  كه مي تواند رطوبت و شوري خاک را در مدت کوتاهي اندازه گيري نمايد متداول شده است. در اين مطالعه تاثير ميزان رس و مقدار شوري خاک بر ضريب دي الکتريک ³(يا رطوبت حجمي خاک) اندازه گيري شده با TDR در خاک هاي شور و غير شور مورد بررسي قرار گرفت. نمونه برداري از پنج نوع خاک در دو عمق سطحي (30-0) و عمقي (60-30) انجام شد. هر نمونه بافت خاک بسته به ميزان رس آن در 15 تا 20 ستون ريخته شد و هربار به بعضي ستونها آب خالص به ميزان 0.025 متر مکعب بر مترمکعب و به بعضي از انها 0.03 متر مکعب بر متر مکعب آب با شوري هاي مختلف 0.41)-0.81 -1.53 -2.6 -3.49 -4.71  دسي زيمنس بر متر) اضافه شد تا نزديک به حالت اشباع رسيدند. سپس چگالي ظاهري آنها به چگالي مشابه در شرايط مزرعه رسانده شد، بعد از 48-24 ساعت ضريب دي الکتريک به وسيله TDR سيستم TRACE اندازه گيري شد. خصوصيات فيزيکي، شيميايي و مينرالوژيکي خاک ها نيز اندازه گيري شد. نتايج نشان داد با افزايش مقدار شوري خاک، ضريب دي الکتريک خاک نيز زيادتر شده در نتيجه مقدار رطوبت خاک اندازه گيري شده با TDR بيش از مقدار واقعي نشان داده مي شود. مقدار آب پيوندي باعث کاهش مقدار ضريب دي الکتريک مي شود، که نتيجه اين عمل پايين نشان دادن مقدار رطوبت حجمي در خاک با بافت هاي سنگين شد و اين کاهش مقدار ضريب دي الکتريک در اثر تغيير قطبيت ملکول هاي آب اتفاق مي افتد. براي خاک هاي مورد مطالعه يک نقطه برگشت به دست آمد، که در اين نقطه اثر آب پيوندي و شوري در ضريب دي-الکتريک يکسان است. نتايج نشان داد که فقط در اين نقطه معادله خطي مقدار دقيق رطوبت را نشان مي دهد، در زير اين نقطه اثر آب پيوندي باعث تخمين زيادتر مقدار رطوبت و بالاي اين نقطه باعث تخمين کمتر مقدار رطوبت در خاک ميشود. مقدار نقطه برگشت با افزايش مقدار شوري کاهش پيدا مي کند. به طور کلي نتايج نشان مي دهد براي اندازه گيري ميزان رطوبت حجمي خاک با TDR بهتر است نوع شوري و نوع مينرالوژي در معادله واسنجي قرار داده شود زيرا اين پارامتر ها مي توانند خطاي زيادي در اندازه گيري ميزان رطوبت حجمي خاک داشته باشند.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي وضعيت برخي خصوصيات شيميايي خاک و ميزان فعاليت دو آنزيم اوره آز و فسفاتاز قليايي دراثر کاربرد کودهاي آلي تحقيقي در سال 1387 به صورت اسپليت پلات درقالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي در سه تكرار انجام شد. فاكتور اصلي تيمار كودي (T₁= شاهد،T₂ = کود شيميايي (سولفات پتاسيم، سوپر فسفات تريپل و اوره به ترتيب 100، 120، و 225 کيلوگرم در هکتار(،T₃ = كمپوست 20 تن در هکتار، =T₄ ورمي كمپوست 20 تن در هکتار،=T₅  كمپوست 40 تن در هکتار،T₆ = ورمي كمپوست 40 تن در هکتار) و فاكتور فرعي سال كوددهي: يكسال كوددهي (سال 85)، دو سال كوددهي (سال 85 و 86)، سه سال كوددهي (سال 85، 86 و 87) بود. کود آلي و شيميايي در زمان کاشت مصرف شدند و دو ماه پس از كاشت ذرت از عمق 20-0 سانتيمتري از سطح خاك نمونه برداري صورت پذيرفت. پس از آماده سازي نمونه ها، ميزان ماده آلي، نيتروژن کل، فسفر قابل جذب و فعاليت آنزيم هاي اوره آز و فسفاتاز قليايي در خاک اندازه گيري شد. نتايج نشان داد كه با به کارگيري کمپوست زباله شهري و ورمي کمپوست ميزان فعاليت آنزيم اوره آز و فسفاتاز قليايي افزايش يافت و با افزايش مقدار مصرف، فعاليت آنزيم ها تشديد يافت. بيشترين ميزان فعاليت آنزيم فسفاتاز قليايي و اوره آز به ترتيب در تيمار ورمي كمپوست 40 تن در هکتار ( (114.00 mgN-NH₃⁺-g^-1. Soil 2hr^-1و ((3366.67 mgPNP.g^-1soil hr^-1 و كمترين ميزان فعاليت در تيمار مشاهده -g^-1.soil2hr^-1)⁺35.79 mgN-NH₃) و (soilhr^-1.(1144.90 mgPNP.g^-1 مشاهده گرديد. با افزايش سطوح و دفعات مصرف کودهاي آلي بر ميزان ماده آلي، نيتروژن کل و فسفر قابل جذب افزوده شده، و بيشترين ميزان آنها در تيمار 40 تن ورمي کمپوست در هکتار که سه سال متوالي کود استفاده شده بود، مشاهده گرديد. همچنين تفاوت معني داري بين سالهاي كوددهي از نظر فعاليت آنزيمي و خصوصيات شيميايي اندازه گيري شده، مشاهده گرديد، بيشترين فعاليت آنزيم ها و خصوصيات شيميايي اندازه گيري شده در تيمارهاي كودي كه سه سال مستمر كود بکار رفته شد، مشاهده گرديد.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي اثر مصرف كود بيولوژيك تثبيت كننده نيتروژن، سولفات روي و تقسيط كود نيتروژنه بر عملكرد، اجزا عملكرد و پروتئين گندم رقم پيشتاز در اقليم معتدله کرمان، آزمايشي در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه شهيد باهنر در سال 1385 به صورت فاکتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 3 تكرار انجام شد. تيمارها شامل ترکيبي از 3 فاکتور: تقسيط كود نيتروژنه از منبع اوره در سه سطحn₁) : يک دوم در مرحله پيش از کاشت و يک دوم در مرحله پنجه دهي،n₂ : يک سوم در مرحله ساقه رفتن، دو سوم درمرحله خوشه دهي، n₃: يک سوم در مرحله ساقه دهي، يک سوم درمرحله خوشه دهي و يک سوم در مرحله شيري دانه)، کودسولفات روي در دو سطح (Z₁: 50 کيلوگرم در هکتار و :z₀  صفر کيلوگرم در هکتار) و کود بيولوژيک نيتروژنوباکتر در دو سطح :a₁) 2 کيلوگرم در هکتار :a₀  صفر کيلوگرم در هکتار) بودند. صفات مورد اندازه گيري عبارت بودند از عملکرد دانه، تعداد خوشه در مترمربع، تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه و پروتئين دانه. بر اساس نتايج بدست آمده حداكثر عملكرد با كاربرد كود بيولوژيك ازتوباكتر، مصرف روي (Zn) و سطح دوم تقسيط كود نيتروژنه يعني تيمار (n₂z₁a₁) به ميزان 7667 كيلوگرم در هكتار به دست آمد كه در مقايسه با تيمار (n₂z₀a₀) 38.34% افزايش نشان داد. بيشترين اجزا عملكرد به ميزان 44.07، 467،  44.61(گرم) به ترتيب مربوط به تعداد دانه در خوشه، تعداد خوشه در مترمربع و وزن هزاردانه نيز با مصرف كود ازتوباكتر، مصرف روي (Zn) و سطح دوم فاكتور تقسيط كود نيتروژنه (n₂z₁a₁) به دست آمد كه در مقايسه با تيمار (n₂z₀a₀) به ترتيب 23.6%،8.57 % و 11.83% افزايش يافت. اثر فاكتورهاي مورد بررسي بر ميزان پروتئين دانه معني دار شد. بيشترين ميزان پروتئين دانه از سطح سوم تيمار تقسيط كود نيتروژنه با مصرف كود بيولوژيك (n₃a₁) به ميزان 15% و كمترين آن از سطح اول تيمار تقسيط كود نيتروژنه كه در آن روي و كودبيولوژيك مصرف نشد n₁a₀) و  (n₁z₀به ترتيب به ميزان 9.5% و 9% به دست آمد.

 نسخه قابل چاپ

همزيستي قارچ-گياه يكي از مهمترين روابط متقابل مفيد در اكوسيستم هاي زميني است كه اثرات مثبت آن بر رشد، فيزيولوژي و اكولوژي گياهان مختلف در گذشته اثبات شده است. با وجود اين، همزيستي قارچ هاي ميكوريزايي با گياه بادام و جذب عناصر غذايي توسط آن هنوز در كشور ايران مورد بررسي و مطالعه قرار نگرفته است. از اين رو به منظور بررسي اثر همزيستي ميكوريزايي بر جذب عناصر غذايي توسط ژنوتيپ هاي تجاري و بومي بادام در استان چهارمحال و بختياري آزمايشي به صورت فاكتوريل شامل چهار ژنوتيپ بادام (مامايي، ربيع، تلخ و سفيد)، دو سطح فسفر (0 و 150 كيلوگرم در هكتار) و دو گونه قارچ ميكوريزا Glomus intraradices) و Glomus mosseae به همراه يك تيمار بدون تلقيح) در قالب طرح بلوك هاي كاملا تصادفي با سه تكرار در شرايط گلخانه براي مدت 4 ماه اجرا شد. بر اساس نتايج حاصل از اين آزمايش همزيستي ژنوتيب هاي مختلف گياه بادام با قارچ هاي آربسكولار ميكوريزا موجب افزايش غلظت و جذب عناصر غير متحرك مانند فسفر و روي گرديد، ولي غلظت عناصر نيتروژن، آهن و منگنز را در اندام هوايي كاهش داد اين درحالي است كه جذب اين عناصر توسط گياه افزايش يافته و يا تغييري نشان نداد. تلقيح ميكوريزايي موجب شد غلظت برخي عناصر مانند فسفر و روي در ريشه بادام افزايش يابد، ولي بر جذب مس و پتاسيم اثر مثبت نشان نداد. ارقام مختلف بادام نيز در برداشت عناصر غذايي از خاك اختلاف معني دار نشان دادند ولي ميزان و روند اين اختلاف براي عناصر گوناگون يكسان نبود. نتايج نشان داد كه گونه هاي مختلف قارچ ميكوريزا اثرات يكسان بر جذب و غلظت عناصر غذايي در ژنوتيپ هاي بادام دارند. به طور كلي، نتايج اين مطالعه نشان داد كه اثر قارچ ميكوريزا بر تغذيه عناصر گوناگون در بادام متفاوت است و به نوع و توزيع عنصر غذايي بين اندام هاي هوايي و زيرزميني گياه بستگي دارد در حالي كه گونه هاي قارچ در جذب عناصر غذايي به طور يكسان عمل كرده اند.

 نسخه قابل چاپ

خاک ورزي از مهمترين اجزا سيستم هاي مديريت خاک در راستاي کشاورزي پايدار محسوب مي شود که جمعيت و تنوع جانداران خاک را تحت تاثير قرار مي دهد. به همين علت اطلاع داشتن از اثرات کوتاه و دراز مدت خاک ورزي بر روي جانداران خاک به انتخاب سيستم هاي مناسب تر مديريتي کمک مي کند. در اين راستا آزمايشي در ايستگاه تحقيقاتي گريزه واقع در سنندج از فروردين 1387 تا شهريور همان سال به اجرا درآمد و اثرات سه سيستم خاک ورزي (سنتي (CT)، حداقل (MT) و بي خاک ورزي (NT)، سه سطح کود گاوي (0 و 20 و 40 تن در هکتار) طي سه دوره نمونه برداري روي تغييرات جمعيتي کرم هاي خاکي (نماينده گروه ماکروفون)، کنه ها و پادمان (نمايندگان گروه مزوفون)، و نماتدها (نماينده گروه ميکروفون) خاک مورد بررسي قرار گرفتند. وزن مخصوص ظاهري خاک در همان نقاط نمونه برداري از کرم هاي خاکي، کنه ها و پادمان، و نماتدها اندازه گيري شد. گياه مورد استفاده براي کشت رقم ذرت SC704 بود. در کوتاه مدت تفاوت معني داري بين اثر تيمارها برروي وزن مخصوص ظاهري در خاکي با بافت لوم شني مشاهده نشد. خاک ورزي بر روي جمعيت گروه هاي ميکروفون و مزو فون تاثير معني داري نداشت اما بر روي جمعيت ماکروفون (کرم خاکي) اثر معني دار آن مشاهده شد. از طرفي بين خاک ورزي و سيستم بي خاک ورزي تفاوت معني داري در زيتوده ذرت وجود داشت اما بين خاک ورزي سنتي و خاک ورزي حداقل تفاوت معني دار نبود. کودگاوي اثر معني دار مثبتي بر جمعيت نماتدهاي خاک و زيتوده ذرت داشت. به طور کلي با توجه به نتايج به نظر مي رسد که سيستم مديريتي خاک ورزي حداقل و کاربرد حداقل 40 تن بر هکتار کود گاوي از جنبه هاي زراعي و بيولوژي در شرايط اقليمي و خاکي مشابه، مطلوب هستند.

 نسخه قابل چاپ

اين تحقيق به منظور بررسي وضعيت تخريب خاک در جنوب شرقي استان زنجان انجام شد. نقشه ژئوپدولوژيک منطقه مورد مطالعه با تلفيق لايه هاي اطلاعاتي شامل اطلاعات ليتولوژيک، ژئومورفيک و پدولوژيک در محيط سامانه اطلاعات جغرافيايي ايلويس تهيه شد. اطلاعات حاصل از نقشه ژئوپدولوژيک و لايه هاي اطلاعاتي مستخرج از نقشه هاي خاک شناسي و طبقه بندي اراضي به عنوان اطلاعات ورودي در روش گلاسود به کار برده شد و نقشه حساسيت خاک به تخريب تهيه شد. روش تهيه نقشه تخريب خاک تهيه شده در اين تحقيق، رويکردي نوين در تفسير و کاربرد اطلاعات موجود در نقشه هاي خاک شناسي براي تخمين تخريب خاک است. نتايج به دست آمده نشان داد که تنها کمتر از 14 درصد از اراضي مطالعه شده داراي حساسيت کم به تخريب هستند و در شرايط فعلي نياز به اعمال مديريت خاصي ندارند ولي در بقيه اراضي مطالعه شده تخريب خاک با درجات مختلف وجود دارد. از مجموع 45500 هكتار اراضي منطقه مطالعاتي بيش از 6000 هکتار از نظر حساسيت به تخريب در گروه خاك هاي با حساسيت كم، 16400 هكتار در گروه خاك هاي با حساسيت متوسط و 16650 هكتار در گروه خاك هاي با حساسيت زياد قرار گرفت که به تناسب درجه حساسيتشان به تخريب، لازم است اقدامات ضروري براي کنترل تخريب انجام شود.

 نسخه قابل چاپ

وضعيت عناصر غذايي در گياهان با عملکرد زياد مي تواند يک معيار واقعي براي ارزيابي رشد و دستيابي به عملکرد بهينه باشد. ارقام مرجع (نرم ها) استخراج شده از مدل هاي تعميم يافته مبتني بر تشخيص چندگانه عناصر غذايي (CND)اهميت دارند. در اين تحقيق گروه عملکرد زياد به تعداد 123 مزرعه (32 درصد) از 382 مزرعه با احتساب عملکرد ريشه حد واسط به ميزان 53.980 تن در هکتار با استفاده از سامانه CND از طريق رياضي و آماري و کاربرد تابع تجمعي نسبت واريانس عناصر غذايي و تابع توزيع مربع کاي، متمايز گرديد. همچنين مقدار مربع کاي بحراني براي تمايز گروه عملکرد زياد به ميزان 7.3 بدست آمد که اين مقدار نيز با استفاده از داده هاي 38 مزرعه چغندرقند بروش آماري کيت - نلسون مورد ارزيابي قرار گرفت و تاييد گرديد. سپس بر اساس روش شناسي سامانهCND نرم هاي استاندارد براي عناصر غذاييN ، P، K، Mn، Zn، Fe، Cu، B، S و R_d به ترتيب V_Mn=-2.480±0.269, V_K=3.197±0.187 V_P=0.765±0.139, V_N=3.442±0.145, V_Cu=-4.377±0.233 V_Fe=-3.317±0.321, V_ZN=-3.691±0.306, V_Rd=6.589±0.076, V_S=1.359±0.283 V_B=-3.487±0.293 محاسبه گرديد. همچنين با استفاده از نتايج تجزيه گياه 38 مزرعه چغندرقند، محدوده «کفايت» و «بحراني» عناصر غذايي براي سامانه CND برآورد گرديد. به منظور اعتبارسنجي اوليه نرم ها و شاخص ها، داده هاي تعدادي از آزمايش هاي کودي چغندرقند بررسي شد و نتايج رضايت بخشي به دست آمد. مي توان از اين نرم ها، شاخص ها و محدوده هاي کفايت و بحراني براي پيش بيني رشد، عملکرد و تشخيص اختلالات تغذيه اي چغندرقند استفاده کرد.

 نسخه قابل چاپ

فسفر در خاک هاي آهکي به فسفات هاي کلسيم نامحلول تبديل مي شود و با مصرف کودهاي فسفره در اين خاک ها، مقدار اين ترکيبات افزايش مي يابد. به منظور تعيين ميزان کمي اجزا فسفات در خاک هاي منطقه ديم مراغه با مديريت هاي مختلف زراعي از روش استخراج متوالي اشکال فسفات استفاده شد، سپس جهت بررسي اختلاف ارقام و ژنوتيپ هاي گندم ديم در جذب و بهره وري فسفر از منبع دي کلسيم فسفات، آزمايشي به صورت فاکتوريل با طرح پايه بلوک هاي کامل تصادفي در شرايط گلخانه اي به مرحله اجرا در آمد، ده رقم و ژنوتيپ گندم ديم به شرح زير: 1- سرداري، 2- Sbn/1-64-199، 3- آذر 2، 4- Pf82200/Sardari، 5- Agosta/Safied 6- رصد يا Fenkang/Safied 7- Anaz/3/Pi/Nar/Hys/Sfied 8--4 Zhong291 -9 Ghazagestan87 و 10- 5291karaj 98-99 با چهار سطح دي کلسيم فسفات 80، 0، 160، 320 ميلي گرم در کيلوگرم خاک براي انجام آزمايش درنظر گرفته شد. نتايج اين پژوهش نشان داد، ميزان فسفات هاي کلسيم در مديريت هاي زراعي مختلف متفاوت بودند به طوري که ميزان فسفات هاي کلسيم در مديريت هاي زراعي يونجه - گندم و نخود - گندم در مقايسه با مديريت هاي زراعي ديگر بالاتر بودند. با افزايش ميزان مصرف دي کلسيم فسفات در خاک، وزن ريشه، ساقه و برگ و جذب فسفر ارقام گندم افزايش يافت. ژنوتيپ ها و ارقام مختلف گندم در ميزان وزن ساقه و برگ و ريشه، غلظت فسفر، جذب و بهره وري فسفر اختلاف معني داري داشتند. ارقام سرداري و رصد يا Fenkang در مقايسه با ارقام و ژنوتيپ هاي ديگر، وزن ريشه بيشتري داشتند و متناسب با آن غلظت فسفر در ساقه و برگ و ريشه آنها بيشتر بود. ارقام آذر 2،Sbn ، Agosta در مقايسه با ارقام و ژنوتيپ هاي ديگر از بهره وري بيشتر براي جذب فسفر برخوردار بودند، يعني به ازاي مقادير فسفر جذب شده، توانستند وزن ساقه و برگ بيشتري توليد کنند. نتايج اين آزمايش نشان داد. ميزان اشکال فسفات در خاک هاي زراعي با مديريت هاي مختلف زراعي، متفاوت است. با افزايش ميزان مصرف دي کلسيم فسفات در خاک، ميزان جذب فسفر و رشد ارقام گندم افزايش مي يابد و توانايي ارقام و ژنوتيپ هاي گندم در استفاده از منبع دي کلسيم فسفات در رشد و جذب فسفر متفاوت است. ارقام و ژنوتيپ هاي با وزن زياد ريشه، مقدار بيشتري فسفر را جذب کرده و بهره وري فسفر در آنها بيشتر بود.

 نسخه قابل چاپ

اطلاعات کمي درباره نحوه توزيع عناصر غذايي در بخشهاي مختلف سنبله گندم در دسترس است. درحاليکه براي افزايش عملکرد دانه بدون تاثير منفي بر کيفيت غذايي، داشتن اين اطلاعات بسيار مهم است. در اين پژوهش چگونگي توزيع پتاسيم (K)، کلسيم (Ca)، منگنز (Mn) و روي (Zn) در بخشهاي مختلف سنبله (شامل بخشهاي پاييني، مياني و بالايي) و همچنين در دانه هاي با وزن هاي متفاوت هر سنبلک (شامل دانه هاي بزرگ و کوچک) در طي روزهاي پر شدن دانه بعد از گلدهي مورد بررسي قرار گرفت. اين پژوهش در مزرعه تحقيقاتي دانشکده کشاورزي دانشگاه آزاد اسلامي واحد ساوه در سال زراعي 86-85 اجرا گرديد. طرح آماري به کار رفته کرتهاي خرد شده در قالب طرح پايه بلوکهاي کامل تصادفي در سه تکرار مي باشد. تيمارهاي اين آزمايش شامل تيمارهاي کودي با سه سطح (0، 3 و 4 ليتر در هکتار) و دو رقم گندم مهدوي (دانه درشت) و فلات (دانه ريز) مي باشد. غلظت عناصر پرمصرف پتاسيم و کلسيم و کم مصرف منگنز و روي در اين آزمايش به ترتيب با دستگاههاي طيف سنج و جذب اتمي اندازه گيري شد. نتايج اين پژوهش نشان داد که سنگين ترين دانه ها در قسمت مياني سنبله و سبک ترين دانه ها در بخش بالايي محور سنبله قرار داشتند. به طوري که ميانگين تعداد دانه هاي تشکيل شده در بخش مياني سنبله بيشتر از دو بخش پاييني و بالايي سنبله بود. غلظت عناصر پرمصرف و کم مصرف در بخشهاي مختلف سنبله با وزن دانه همبستگي داشت. به طوري که غلظت اين عناصر در بخشهاي مياني سنبله بيشتر از بخشهاي ديگر بود. غلظت منگنز و روي در طي دوره پر شدن دانه کاهش يافت. غلظت عناصر غذايي مورد مطالعه در دانه هاي کوچک و بزرگ هر سنبلک بيانگر کاهش معني دار غلظت آنها با فاصله از محور سنبله بر روي سنبلک بود. اين کاهش غلظت عناصر نسبت به موقعيت قرارگيري دانه ها در محور سنبلک در مقام مقايسه با محور سنبله بيشتر بود. در اين آزمايش بين ارقام دانه درشت و دانه ريز تفاوت معني داري از لحاظ توزيع عناصر غذايي در طول محور سنبله و سنبلک ديده نشد.

 نسخه قابل چاپ