علما در عصر ظهور

بعضی می گویند وقتی امام زمان(عج) ظهور می فرمایند خیلی از علماء به مخالفت با ایشان برمی خیزند، آیا سند روایی دارد؟

در طول تاریخ عالمان دینی ما در پرتوی عشق و محبت و عنایات و عنایات حضرت ولی عصر(عج) زندگی کردند و هر یک خویشتن را جیره خوار و سرباز آن حضرت می پندارند و چنین عشق ورزی و اخلاص نسبت به ساحت مقدس آن حضرت را به عنوان ماندگارترین میراث جاودانه، برای نسل های بعدی بر جای گذاشتند، به گونه ای که در هنگام ظهور، طبق احادیث 313 تن از یاوران خاص حضرت، «قوام و نجباء و حکام و فقها در دین» هستند.(1)

بنابراین در طلوع خورشید مهر، علماء و فقها پروانه های شمع وجود حضرت مهدی(عج) هستند که وظیفه ی سربازی خویش را که اطاعت و پیروی محض است، همچون گذشته به نمایش می گذارند.

البته، بر اساس برخی احادیث و روایات، تعدادی از علما و فقها در مقابل حضرت می ایستند. ولی این احادیث باید مورد بررسی دقیق علمی از حیث وثاقت قرار گیرند ، ثانیا از حیث محتوا مورد بررسی قرار بگیرند مثلا منظور از عالمان چه کسانی هستند و دایلی دیگر ؛اینک به بعضی از ان احادیث اشاره می کنیم :

الف) ابن عقده از محمد بن مفضل، او از محمد بن عبدا... بن زراره، وی هم از محمد بن مروان، و او نیز از فضیل روایت کرده که امام صادق(ع) فرمود: «هنگامی که قائم(ع) ما قیام کند، از مردم جاهل بیش از آنچه پیامبر(ص) از جاهلان دوران جاهلیت ناراحتی دید، رنج و ناراحتی خواهد دید». پرسیدم: چگونه و چرا؟ فرمودند:«پیامبر(ص) در روزگاری مبعوث شد که مردم سنگ و چوب و بت های تراشیده شده را می پرستیدند، ولی قائم ما در روزگاری قیام می کند که با قرآن علیه حضرت احتجاج می کنند و آیات را علیه آن حضرت تأویل می نمایند».(2)

بدیهی است که پرچمدار تفسیر و تأویل آیات قرآن کریم، فقط فقها و علما می باشند، و طبق این حدیث در هنگام ظهور حضرت تعدادی از علما علیه وی برمی خیزند و آیات قرآن را علیه حضرت تأویل می نمایند.

 1. در بررسی این حدیث اولا باید گفت : این حدیث ضعیف است؛ زیرا محمد بن مروان، که در سلسله سند ذکر شده مجهول است و معلوم نیست کدام محمد بن مروان است. آیا محمد بن مروان جلا است یا محمد بن مروان حباط که هر دو ثقه و مورد اعتمادند؟ و یا این که محمد بن مروان بصری و محمد بن مروان سدی می باشد که این دو نفر اصلا مدح و ذم نشده اند.(3)

 2. به هر صورت، محمد بن مروان مجهول است و این حدیث از دایره ی اعتماد خارج می باشد.ثانیا تعبیر علما عام است و فرق دیگر را شامل می شود.

ب) امام باقر(ع) فرمودند:«... حضرت مهدی(ع) به سوی کوفه رهسپار می شود. در آنجا شانزده هزار نفر از «بتریه» مجهز به سلاح در برابر حضرت می ایستند. آنان قاریان قرآن و فقها در دین هستند که پیشانیشان از بسیاری عبادت پینه بسته، چهره هایشان در اثر شب زنده داری زرد شده است. نفاق سراپایشان را پوشانده است. آنان یکصدا فریاد برمی آورند:« ای فرزند فاطمه! از همان راه که آمده ای، بازگرد؛ زیرا به تو نیازی نداریم...»(4)

 1. این حدیث نیز قابل قبول نیست؛ زیرا در سند، حسن بن بشیر قرار دارد که به تصریح علماء رجال، این شخص مجهول است.(5)

ج) محمد بن ابی حمزه به واسطه ی یکی از اصحاب خود از امام صادق(ع) روایت کرده، گفت: شنیدم آن حضرت فرمود:«قائم(عج) در پیکار خود با چنان چیزی مواجه خواهد شد که رسول خدا(ص) با آن مواجه نگردید. همانا رسول خدا(ص) در حالی به سوی مردم آمد که آنان بت های سنگی و چوب های تراشیده را پرستش می کردند، ولی قائم(ع) چنان است که کتاب خدا را علیه او تأویل می کنند و به استناد همان تأویل با او به جنگ برمی خیزند».(6)

 1. این حدیث باز مرسله است؛ زیرا در سلسله ی سند، عن بعض أصحابه، آمده است، و این بعض أصحابه معلوم نیست که کدام راوی است و سلسله ی سند حذف شده است و این حدیث هم مورد قبول نیست.

بنابر طبق برخی از روایات که تعدادی از علما و فقها در هنگام ظهور، در مقابل آن حضرت قیام می کنند، این روایات اولا به خاطر ضعف سند، چنانکه بیان شد، مورد قبول نیستند و ثانیا بر فرض صحت داشتن، چنین روایاتی شامل تمام علما و فقهای شیعه نخواهد بود؛ زیرا طبق حدیثی که بیان شد، از جمله 313 تن از یارا خاص حضرت، فقها در دین هستند. و از طرفی علما و فقهاء در شیعه در مورد این که مهدی موعود(عج) فرزند امام حسن عسکری(ع) است و همچنین در مورد وجود، طول عمر و ظهور آن حضرت هیچ گونه اختلافی ندارند.

ممکن است که برخی از عالمان و فقهاء در شیعه، به خاطر دنیا گرایی و پیروی از هواهای نفسانی در مقابل حضرت قیام نمایند؛ زیرا علما و فقها معصوم نبوده و خالی از اشتباه و خطا نیستند. در طول تاریخ نیز چنین قضایایی فراوان اتفاق افتاده است که برخی از صحابه ی پیامبر(ص) در لحظات آخر زندگی حضرت(ص)، دستور صریح او را که فرموده کاغذ و دواتی برای من بیاورید تا برای شما چیزی بنویسم که پس از من گمراه نشوید گستاخانه رد کردند و گفتند: بیماری بر پیامبر غلبه کرده، قرآن کتاب آسمانی، ما را کافی است.

صحابه ی دیگر به نام زبیر، که پسر عمه ی امام علی(ع) نیز بود، در مقابل امیرالمؤمنین(ع) آماده ی جنگ شده و صف آرایی کرد.(6)

اگر دوران انقلاب اسلامی را نیز بنگریم و دقت نماییم، می بینیم که تعدادی از افراد که در کنار حضرت امام(ره) و موافق نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران بودند بعد از مدتی به خاطر برآورده نشدن خواسته های دنیایی شان پشت به نظام کردند.

و این احتمال نیز وجود دارد که بعضی از علما و فقهاء اهل سنت در مقابل حضرت قیام نمایند؛ زیرا آنان معتقدند که مهدی موعود(عج) فرزند امام حسن عسکری(ع) نیست و برای آن حضرت فرزندی باقی نماینده بود.(8)

نتیجه این که: اولا چنین روایاتی ضعیف اند. ثانیا اگر هم صحیح باشند امکان دارد که برخی از علما و فقها در مقابل حضرت قیام نمایند. و ثالثا این که احتمال دارد که چنین علما و فقها عالمان اهل سنت مانند وهابیون و یا از فرقه های گمراه و منحرف دیگر باشند.(10)

معرفی منابع برای مطالعه ی بیشتر:

1ـ عصر ظهور، علی کورانی

2- روزگار رهایی، مهدی پور

3- موافقان و مخالفان مهدی(عج)، مجله ی حوزه، شماره های 70 و 71

4- پیرامون ظهور حضرت امام مهدی(عج)، عبدالحمید مهاجر

5- صاحب الزمان(عج)، مخالفان؛ هاشم دلخوشنواز

پی نوشت:

 1ـ معجم الاحادیث الامام المهدی(ع)، ج5، ص37، ح1458 /// 2- بحارالانوار، ج52، ص362 /// 3- نقد الرجال، ص332 /// 4- الغیبة، ص283، اثبات الهداه، ج3، ص516 /// 5- مجمع الرجال، ج4، ص66 /// 6- فروع ابدیت، ج2، ص493 /// 7- شرح نهج البلاغه، ج2، ص170 /// 8- مجموعه مقالات یازدهمین همایش علمی تحقیقی دهه ی فجر 1378، زاهدان، دفتر نمایندگی مقام معظم رهبری در امور اهل سنت بلوچستان، ص4، به نقل از صوراق محرقه /// 9- جمهوره انساب القریش، ص61 /// 10- 200پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان(عج)، ص181