پژوهش هاي حفاظت آب و خاك (علوم كشاورزي و منابع طبيعي)

در اين مقاله اثر عوامل مختلف هندسي و هيدروليکي بر وضعيت پروفيل هاي سطح آب در کانال جانبي با جريان متغير مکاني با افزايش بده ارايه شده است. مقايسه نتايج آزمايشگاهي با نتايج عددي معادله يک بعدي حاکم بر جريان متغير مکاني با افزايش بده که به عنوان ابزار اصلي طراحي کانال هاي جانبي مطرح است، نشان داد که استناد به نتايج معادله يادشده مي تواند به طرح غير مطمئن منجر شود. در اين پژوهش بر اساس داده هاي جامع آزمايشگاهي که منعکس کننده اثر عوامل مربوط مي باشد و با تعريف پارامتر هاي بدون بعد مناسب از جمله ناهمواري نسبي در سطح آب، نشان داده شد که بيش از 97 درصد داده ها در دامنه اي برابر با عمق بحراني پايين دست تا 1.3 آن عمق قرار دارد. بر اين اساس پارامترهاي بي بعد پيشنهاد شده مجموعه مناسبي از تمام داده ها ايجاد نمود و ضوابطي پيشنهاد شد که به کمک آن امکان تعديل سيستماتيک نتايج عددي معادله يک بعدي حاکم، ميسر گشت. تعديل يادشده بر اساس معادله به دست آمده براي خط پوش داده ها پيشنهاد گرديد و از اين رو دربرگيرنده ضريب اطمينان نيز مي باشد. چگونگي کاربرد نتايج ارايه شده است وسعت دامنه تغييرات عوامل مطالعه شده جامعيت نتيجه گيري ها را تاييد مي کند.

 نسخه قابل چاپ

در اين مقاله اثر عوامل مختلف هندسي و هيدروليکي بر وضعيت پروفيل هاي سطح آب در کانال جانبي با جريان متغير مکاني با افزايش بده ارايه شده است. مقايسه نتايج آزمايشگاهي با نتايج عددي معادله يک بعدي حاکم بر جريان متغير مکاني با افزايش بده که به عنوان ابزار اصلي طراحي کانال هاي جانبي مطرح است، نشان داد که استناد به نتايج معادله يادشده مي تواند به طرح غير مطمئن منجر شود. در اين پژوهش بر اساس داده هاي جامع آزمايشگاهي که منعکس کننده اثر عوامل مربوط مي باشد و با تعريف پارامتر هاي بدون بعد مناسب از جمله ناهمواري نسبي در سطح آب، نشان داده شد که بيش از 97 درصد داده ها در دامنه اي برابر با عمق بحراني پايين دست تا 1.3 آن عمق قرار دارد. بر اين اساس پارامترهاي بي بعد پيشنهاد شده مجموعه مناسبي از تمام داده ها ايجاد نمود و ضوابطي پيشنهاد شد که به کمک آن امکان تعديل سيستماتيک نتايج عددي معادله يک بعدي حاکم، ميسر گشت. تعديل يادشده بر اساس معادله به دست آمده براي خط پوش داده ها پيشنهاد گرديد و از اين رو دربرگيرنده ضريب اطمينان نيز مي باشد. چگونگي کاربرد نتايج ارايه شده است وسعت دامنه تغييرات عوامل مطالعه شده جامعيت نتيجه گيري ها را تاييد مي کند.

 نسخه قابل چاپ

اولين و مهم ترين مرحله روش منشايابي رسوب، انتخاب تركيب مناسبي از ردياب ها است كه قادر به جداسازي منابع رسوب باشند. انتخاب ترکيب يادشده با استفاده از تجزيه تابع تشخيص انجام مي شود. وجود داده هاي پرت بر انتخاب ترکيب مناسبي از متغيرها اثر گذاشته و ممکن است مانع انتخاب متغيرهاي مهم شده و توان جداسازي يا درصد طبقه بندي صحيح تجزيه تابع تشخيص را کاهش دهد. بنابراين داده هاي ياد شده بايد شناسايي، و در صورت وجود شواهد کافي دال بر پرت بودن، نسبت به تصحيح يا حذف آنها اقدام شود. در اين پژوهش، وجود داده هاي پرت به روش هاي مختلف در بين عناصر ژئوشيميايي، آلي و راديواکتيو نمونه هاي خاک جمع آوري شده از حوضه قره آغاج واقع در شهرستان ماکو بررسي شد. بر اساس 4 روش تشخيص يک متغيره داده هاي پرت، هيچ نمونه اي از نظر زيادي از عناصر پرت نيستند. روش هاي ميانه به اضافه يا منفي ميانه انحراف هاي تمام داده ها از ميانه و نمودار جعبه اي کارايي بهتري نسبت به روش هاي آزمون گراب و ميانگين به اضافه يا منهاي 3 برابر انحراف معيار در تشخيص داده هاي پرت نشان دادند. روش هاي چند متغيره تشخيص داده هاي پرت يعني مربع فاصله ماهالانوبيس، نمودارهاي جعبه اي مربع فاصله ماهالانوبيس به تفکيک منابع رسوب، نمودار چندك - چندك مربع فاصله ماهالانوبيس در مقابل توزيع مربع كاي و روش تجزيه به مولفه هاي اصلي نيز نشان دادند که هيچ نمونه اي پرت محسوب نمي شوند. بنابراين بر اساس هر دو گروه روش، شواهد و دلايل کافي مبني بر پرت بودن هيچ نمونه اي وجود ندارد. مزاياي رويکرد اتخاذ شده در اين پژوهش سادگي و قابل انجام بودن روش هاي مورد استفاده با نرم افزارهاي آماري موجود و بهره گيري از روش هاي مختلف مي باشند و داده اي پرت محسوب مي شود که از نظر چند روش تاييد شده باشد.

 نسخه قابل چاپ

انتخاب بارش طرح گامي مقدماتي در استفاده از روش هاي معمول به منظور برآورد سيلاب هاي طرح است. تعيين الگوي توزيع زماني بارش به منظور برآورد سيلاب، تعيين پتانسيل سيل خيزي رگبارها و همچنين طراحي سيستم زه كشي از اهميت ويژه اي برخوردار مي باشد. در اين پژوهش، براي تعيين الگوي توزيع زماني بارش در استان سيستان و بلوچستان از گراف هاي 9 ايستگاه باران سنج ثبات پراکنده در سطح استان (مربوط به سازمان هواشناسي و وزارت نيرو طي سال هاي آماري 1347 تا 1385) استفاده شده که کليه رگبارهاي شديد هر ايستگاه (در جمع 1136 رگبار) در تداوم هاي 1، 2، 3، 6، 9، 12، 18 و 24 ساعته قرار گرفته است. روش کار مبتني بر تجزيه رگبارها به چهار چارک و محاسبه درصد مقدار بارش در هر چارک و رتبه دهي به چارک ها بوده و سپس با ميانگين گيري رتبه ها در هر چارک رتبه شاخص مشخص و در نهايت الگوي نهايي هر تداوم به دست آمد. به منظور ارزيابي آماري داده هاي توزيع، بعد از تشکيل جدول توافقي از آزمون کاي اسکوئر استفاده شد. نتايج نشان مي دهد که: الف: مقدار بارش حداكثر در تداوم هاي 2 ساعته در همه ايستگاه ها در 25 درصد اول مي باشد. ب: در تداوم هاي 1 ساعته مقدار حداکثر بارش در چارک اول و دوم رخ مي دهد. ج: به طور کلي در استان سيستان و بلوچستان که داراي آب و هواي بياباني و خشک مي باشد حدود 80 درصد بارش در تداوم هاي کوتاه مدت (1، 2، 3 و 6 ساعته) در 25 درصد اول و دوم زمان بارندگي و در تداوم هاي بلندمدت (9، 12، 18 و 24 ساعته) در 25 درصد سوم اتفاق مي افتد.

 نسخه قابل چاپ

از آنجا که فرسايش بادي يکي از مهم ترين مشكلات مديريت منابع طبيعي در جنوب دشت ورامين مي باشد، از اين رو براي کنترل خطر فرسايش بادي در اين منطقه سناريوهاي مديريت پوشش گياهي تدوين شده است. براي اين منظور در منطقه مورد مطالعه با استفاده از مدل اريفر 1 شدت خطر فرسايش بادي مورد ارزيابي قرار گرفته است. اجراي سناريوهاي مديريت پوشش گياهي سبب ايجاد تغيير در تيپ و تراکم پوشش گياهي در منطقه مي گردد. به اين ترتيب تغيير در دو لايه اطلاعاتي از عوامل موثر در تعيين شدت خطر فرسايش بادي با استفاده از مدل اريفر 1 در محيط ArcGIS شبيه سازي شده و سپس براي هر يک از سناريوهاي مديريت پوشش گياهي خطر فرسايش بادي پيش بيني شده است. جهت ارزيابي نتايج اجراي سناريوهاي مديريت پوشش گياهي و معرفي سناريوهاي برتر مديريتي، ملاک هاي اقتصادي و فيزيکي انتخاب گرديده و براي بررسي ملاک اقتصادي، نشانگرهاي درآمد ناخالص و هزينه استقرار و همچنين براي بررسي ملاك فيزيکي، نشانگر جمع حاصل ضرب هاي مساحت كلاس هاي خطر فرسايش بادي در امتياز كلاس خطر نظير آن در نظر گرفته شدند. با استفاده از روش دلفي براي استخراج نظرهاي كارشناسي، وزن هر يك از نشانگرهاي مورد بررسي تعيين شده سپس با استاندارد نمودن نتايج و روش تصميم گيري چند معياره سناريوهاي برتر معرفي شده اند. در نهايت تاثير تغيير وزن نشانگرها روي نتايج حاصله نيز بررسي گرديده است. به منظور تعيين ميزان ثبات نتايج در برابر تغييرات وزن نشانگرها از آناليز حساسيت استفاده شده است. نتايج بيانگر آن است که براي کنترل شدت فرسايش بادي در جنوب دشت ورامين، سناريوهاي 16، 13، 7 و 8 به ترتيب از اولويت زيادتري برخوردار هستند.

 نسخه قابل چاپ

با توجه به روند سريع توسعه سيستم هاي آبياري قطره اي و با آگاهي از اين که در اين روش قابليت مطلوبي در خصوص مديريت صحيح و انجام عمل کوددهي وجود دارد، پژوهش در زمينه کاربرد آب، کود و مواد شيميايي محلول در سيستم هاي آبياري قطره اي از اهميت خاصي برخوردار مي باشد. يکنواختي توزيع آب و کود از موضوع هاي مهم براي طراحان و کاربران سيستم هاي آبياري قطره اي مي باشد. در اين پژوهش يکنواختي پخش آب و کود در سطح و پروفيل خاک با استفاده از قطره چکان روي خط و نوار آبياري قطره اي جهت پخش آب و تانک کود، ونتوري و پمپ تزريق براي تزريق کود در سيستم آبياري ميکرو مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج به دست آمده نشان داد که ضريب تغييرات ساخت نوار آبياري قطره اي مورد استفاده کمتر از قطره چکان بوده که در نتيجه باعث عملکرد بهتر در يکنواختي پخش آب و کود در سطح و پروفيل خاک شده است. بررسي نحوه تغييرات حجم آب نمونه ها و مقدار نيتروژن نيتراتي موجود در آنها و ضرايب يکنواختي به دست آمده در سطح و پروفيل خاک بيانگر عملکرد بهتر ونتوري و پمپ تزريق در يکنواختي پخش کود نسبت به تانک کود بوده است.

بررسي تغييرات زماني رسوبات معلق در قالب رسوب نگارها يك ابزار مهم در مديريت منابع آب و خاك حوزه هاي آبخيز محسوب مي شود. در حال حاضر اغلب برآوردها و مطالعات مربوط به توليد رسوب از طريق منحني هاي سنجه رسوب انجام مي شود، حال آن كه دقت آنها همواره سوال انگيز بوده است. از همين رو تهيه رسوب نگارها و تحليل آنها در مطالعات رسوب در حوزه هاي آبخيز از اهميت ويژه اي برخوردار مي باشد. بنابراين پژوهش حاضر با هدف تحليل رسوب نگار و حلقه هاي سنجه 7 رگبار مشاهداتي در حوزه آبخيز آموزشي دانشگاه تربيت مدرس واقع در استان مازندران با مساحت حدود 50000 هكتار انجام پذيرفت. بررسي و تحليل جداگانه رسوب نگارها و آب نگارهاي مربوط به رگبارهاي به وقوع پيوسته دلالت بر شرايط پيچيده حاكم بر سامانه آبخيز جنگلي يادشده داشت. نتايج به دست آمده از بررسي رسوب نگارها طي آبان ماه 1386 تا تيرماه 1387 با دوام 6 تا 13 ساعت و توليد متوسط رسوب 15.830±3.756 تن بيانگر وقوع زود هنگام اغلب آنها به طور متوسط +2.600±2.881 ساعت در مقايسه با آب نگارها و در واقع ايجاد حلقه هاي سنجه ساعت گرد بود. ولي رفتار آن در شرايط برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه و نيز مناطق تحت پوشش رگبارها متفاوت بوده است. نتايج به دست آمده به واسطه تهيه مباني اطلاعاتي مناسب براي مديريت حوزه هاي آبخيز، بر ضرورت مطالعات تفصيلي در مقياس رگبار و پايه هاي زماني متفاوت با توجه به هدف بررسي تاكيد داشته است.

 نسخه قابل چاپ

اگرچه ظرفيت تبادل کاتيوني را مي توان به روش مستقيم اندازه گيري نمود ولي اين اندازه گيري، به ويژه در اريدي سول هاي ايران به دليل مقادير بالاي کلسيم و گچ موجود در خاک، سخت و پرهزينه است. يکي از روش هاي جايگزين اندازه گيري مستقيم ظرفيت تبادل کاتيوني استفاده از توابع انتقالي مي باشد. تخمين پارامترهاي ديريافت خاک با استفاده از اطلاعات موجود خاک، که به وسيله معادله هاي رگرسيوني صورت مي گيرد، توابع انتقالي خاک ناميده مي شود. جهت توسعه توابع انتقالي مي توان از رگرسيون چندمتغيره و شبکه عصبي مصنوعي استفاده کرد. در اين پژوهش به منظور تخمين ظرفيت تبادل کاتيوني اقدام به نمونه برداري به تعداد 60 نمونه سطحي (30-0 سانتي متر) به صورت شبکه منظم و با فاصله 250 متر از خاک هاي آهکي و گچي دشت يزد - اردکان گرديد. پارامترهاي ورودي جهت تخمين ظرفيت تبادل کاتيوني در هر دو مدل يادشده، اجزاء بافت خاک و کربن آلي بودند. سپس نتايج پيش بيني ظرفيت تبادل کاتيوني مدل هاي رگرسيون چند متغيره و شبکه عصبي مصنوعي با سه تابع انتقالي تجربي نيز مورد ارزيابي قرار گرفته شد. نتايج اين پژوهش نشان داد که شبکه عصبي مصنوعي با RMSE 1.04 و ضريب تبيين 0.97 داراي کارايي بالاتري نسبت به رگرسيون پايه دارد، که احتمالا به علت وجود روابط غيرخطي ميان متغيرهاي وابسته و پيش بيني شونده مي باشد.

 نسخه قابل چاپ

کاربرد آب با شدت متغير در امتداد بال آبياري دستگاه آبياري سنترپيوت مي تواند از طريق سيستم هاي کنترل شدت آبياري حاصل گردد، اما حصول راندمان آبياري رضايت بخش نيازمند توزيع يکنواخت آب در مناطقي با شدت آبياري مشابه است. در اين پژوهش يکنواختي توزيع آب حاصله از دستگاه آبياري سنترپيوت اصلاح شده كه قادر به ايجاد مقادير مختلف عمق آب آبياري در جهت هاي موازي (در امتداد بال آبياري) و عمود بر سنترپيوت بود، مورد ارزيابي قرارگرفت. يکنواختي توزيع آب در سه سرعت حرکت مختلف سنترپيوت و هفت سطح متفاوت ضربان شير مغناطيسي در جهت هاي موازي و عمود بر سنترپيوت محاسبه گرديد. نتايج نشان داد که سنترپيوت اصلاح شده قادر است آب را در محدوده قابل قبولي از يکنواختي (82 تا 96 درصد) توزيع نمايد. همچنين يکنواختي توزيع آب با افزايش سطح ضربان شيرهاي مغناطيسي و کاهش سرعت حرکت سنترپيوت افزايش يافت.

 نسخه قابل چاپ

به منظور تعيين تغييراتي که در عناصر اقليمي در طي زمان به وجود مي آيند و باعث ايجاد دوره هاي ترسالي و خشکسالي مي شوند استفاده از مدل يکي از بهترين راهکارها مي باشد. در اين مقاله با استفاده از مدل اسکالوگرام بر اساس سه عنصر جوي (مجموع بارش ساليانه، تعداد روزهاي باراني و متوسط تبخير و تعرق پتانسيل ساليانه) در طي يک دوره آماري 16 ساله (سال هاي 85-1370)، ميزان شدت خشکسالي براي منطقه زابل که در طي چند سال گذشته متحمل خشکسالي شديدي بوده است، تعيين گرديد. در طول دوره مورد بررسي، شديدترين خشکسالي در سال 1380 و مرطوب ترين در سال 1371 به وقوع پيوسته اند. نتايج نشان مي دهند که در اين منطقه، هميشه کم بارش ترين سال مصادف با شديدترين خشکسالي نمي تواند باشد و نقش عوامل ديگر نيز در اين ميان موثر خواهد بود. همچنين تبخير و تعرق پتانسيل از مهم ترين عوامل موثر بر وقوع خشکسالي در منطقه مورد مطالعه مي باشد.

 نسخه قابل چاپ

وجود پارامترهاي موثر زياد و همچنين دامنه وسيع تغييرات غلظت بار معلق، استفاده از روش هاي موجود مانند منحني هاي سنجه رسوب را محدود، و لزوم استفاده از روش هاي نوين مانند شبكه هاي عصبي مصنوعي را ايجاب مي كند. بنابراين در اين پژوهش از سه تركيب مختلف ورودي براي تخمين دبي بار معلق رسوب استفاده گرديد. در حالت اول همانند روش منحني سنجه رسوب، دبي بار معلق رسوب تنها تابعي از دبي جريان همان روز در نظر گرفته شد. در حالت دوم دبي بار معلق رسوب علاوه بر دبي جريان همان روز، تابعي از دبي جريان روز قبل نيز در نظر گرفته شد. در نهايت در حالت سوم دبي بار معلق رسوب علاوه بر دبي جريان همان روز، تابعي از دبي جريان روز قبل و دو روز قبل نيز در نظر گرفته شد و تخمين آنها با نتايج منحني سنجه مقايسه گرديد. نتايج نشان داد که روش شبکه عصبي مصنوعي با ضريب تبيين 0.98، مربع خطاي متوسط 0.001 از دقت بالاتري نسبت به روش منحني سنجه با ضريب تبيين 0.778 و مربع خطاي متوسط 0.043 براي تخمين بار معلق رسوب رودخانه بهشت آباد از سرشاخه هاي رودخانه كارون برخوردار بود.

 نسخه قابل چاپ

اولين گام در بيشتر روش هاي معمول در برآورد سيلاب طراحي انتخاب بارندگي طراحي است. باران طراحي داراي ويژگي هايي نظير چگونگي توزيع زماني مقدار باران در طول بارندگي مي باشد. در اين پژوهش به منظور تعيين الگوي احتمالاتي توزيع رماني بارش از داده هاي 9 ايستگاه باران نگار در استان سيستان و بلوچستان استفاده شده است. در اين روش در هر تداوم بر مبناي اين که بيشترين مقدار بارش در کدام چارک اتفاق افتاده، رگبارهاي چارک اولي، دومي، سومي و چهارمي مشخص و منحني هاي مربوطه با احتمالات 10 تا 90 درصد ترسيم مي گردد. نتايج نشان مي دهد که حداکثر فراواني وقوع رگبارها در تداوم هاي کوتاه مدت مربوط به رگبارهاي چارک اولي بوده و در کليه ايستگاه ها به جز خاش، کهير و سرباز رگبارهاي تداوم 1، 2، 3 و 6 ساعته جزو رگبارهاي چارک اولي مي باشند. در تداوم 9، 12 و 18 ساعته رگبارها در هر چهار چارک پخش و در تداوم 24 ساعته به جز ايستگاه کهير بقيه در گروه رگبارهاي چارک دومي قرار دارند. حدود 80 درصد بارندگي در پريودهاي کوتاه مدت و در چارک هاي اول و دوم و بارندگي هاي طولاني مدت در چارک سوم اتفاق مي افتد.

 نسخه قابل چاپ

لزوم آمادگي براي تعديل پديده خشکسالي جز با تدوين طرح هاي پايش خشکسالي محقق نخواهد شد. در اين مطالعه استان خراسان شمالي به عنوان منطقه مطالعاتي انتخاب، و براي بررسي شدت، مدت و وسعت خشکسالي از داده هاي ماهانه بارندگي کليه ايستگاه هاي متعلق به سازمان هواشناسي کشور واقع در اين استان از سال 1986 تا 2005 استفاده شد. همچنين به منظور بررسي و مقايسه قابليت هاي شاخص هاي خشکسالي هواشناسي بارش استاندارد شده (SPI)، دهک ها (DI) و درصد از نرمال (PNI) بسته به قابليت شاخص، شدت و مدت خشکسالي براي هر يک از ايستگاه ها در مقياس سالانه محاسبه گرديد. در نهايت به منظور بررسي وسعت خشکسالي، نقشه هاي پهنه بندي با روش IDW تهيه شد. نتايج حاصل از پهنه بندي شدت خشکسالي طي دوره مورد مطالعه نشان داد که در سراسر استان خراسان شمالي وسيع ترين و شديدترين خشکسالي ها به ترتيب در سال هاي 1990 و 2001 اتفاق افتاده است. همچنين طولاني ترين خشکسالي ها مربوط به سال هاي 1997-1994 مي باشد که با توجه به قابليت SPI محاسبه گرديد.

کمبود منابع آب و نيز تغييرات کمي و کيفي آنها، تجديد نظر درباره ارايه برنامه ها و تصميم گيري هاي تخصيص اين منابع در مديريت يک پارچه آبخيز را ضروري نموده به اين منظور نتايج مختلف تخصيص هاي متفاوت منابع آب سد بوستان استان گلستان مورد پژوهش قرار گرفته است. توجه به امنيت آبي ساكنين پايين دست سد و در عين حال كاهش خطر وقوع سيل در اراضي پايين دست از جمله اركان مديريت بهره برداري از سد محسوب مي شود. کنترل و تنظيم سطح آب در مخزن سد، به طوري که بتوان آب کافي براي تامين نياز آبي به خصوص در ماه هاي کم آب ذخيره نمود و در عين حال حجم خالي لازم به منظور کنترل سيلاب ها را فراهم آورد و همچنين نيازهاي اکولوژيکي پايين دست را تامين کرد، از اهداف اين پژوهش بوده است. در اين پژوهش با بررسي داده هاي دبي جريان ثبت شده، مشاهده گرديد که 4 ماه سيلابي در منطقه مورد مطالعه وجود دارد. اين 4 ماه شامل ارديبهشت، خرداد، مرداد و شهريور مي باشند. براي كاهش معضلات تخصيص منابع آب بين کاربران در اثر ديدگاه ها و اهداف مديريتي مختلف بهره برداران منابع آب، 16 سناريوي مديريتي خاص تدوين شد. مقادير دبي ماهانه ايستگاه هيدرومتري تمر در سال آبي 78-1387 به کمک مدل سري زماني SARIMA پيش يابي گرديد. سپس، نحوه تخصيص و بهره برداري بهينه منابع آب سطحي با توجه به مقادير پيش يابي شده به صورت ماهانه مورد ارزيابي قرار گرفت. 5 معيار جهت ارزيابي اثرات اجراي سناريوها تعيين شد. اين 5 معيار عبارتند از (1) ميزان حجم خالي مخزن در ماه هاي سيلابي، (2) ميزان آب ذخيره شده در پايان يک سال آبي، (3) خطر احتمال طغيان در پاياب سد، (4) ميزان دبي سيل خروجي از مخزن و (5) خطر شکست سد در هنگام وقوع سيل به منظور موازنه نتايج به دست آمده از اجراي سناريوهاي تدوين شده، و نيز تعيين سناريو يا سناريوهاي برتر فن تصميم گيري چند معياره فازي به کار گرفته شد. به اين منظور، پس از محاسبه مقدار معيارها در کليه سناريوها و فازي سازي آنها، معيارهاي ياد شده به کمک فرآيند FAHP وزن دهي گرديدند. سپس، 16 سناريوي تدوين شده با استفاده از روش TOPSIS جهت تعيين برترين سناريوها اولويت بندي شدند. با توجه به نتايج به دست آمده مشاهده گرديد كه سناريوهاي تدوين شده در 9 اولويت قرار گرفتند و سناريوي 7 اولويت اول را به خود اختصاص داده است. اين سناريو شامل انجام اقدامات کنترل سيل فقط در ماه هاي ارديبهشت و مرداد مي باشد و در ساير ماه ها هيچ گونه اقدام کنترل سيل صورت نمي گيرد. اين پژوهش مي تواند در آينده در قالب يک سيستم پشتيبان تصميم گيري براي نيل به مديريت بهره برداري بهينه از مخازن، توسعه پيدا کند.

 نسخه قابل چاپ

رودخانه کارون در استان خوزستان داراي مسايل پيچيده اي در ارتباط با رسوبات شامل تشکيل و توسعه جزاير رسوبي، فرسايش سواحل، رسوب گذاري شديد و نيز کاهش سرعت و ظرفيت آب گذري رودخانه است. براي سامان دهي اين رودخانه، طرح ها و اقدامات مهندسي شامل احداث دايک کنترل سيل و لايروبي رودخانه پيشنهاد شده است. براي بررسي کارايي و تاثير متقابل اين اقدامات، بايد وضعيت رسوب گذاري رودخانه در هر يک از اين گزينه ها به طور مناسبي شبيه سازي شود. در اين مقاله، فرآيند رسوب گذاري و فرسايش رودخانه کارون در محدوده ايستگاه هيدرومتري اهواز تا فارسيات به طول حدود 50 کيلومتر با استفاده از مدل رياضي GSTARS2.0 شبيه سازي شده است. اين مدل با استفاده از مفهوم تيوب ها يا لوله هاي جريان، قابليت شبيه سازي توزيع رسوب گذاري را به صورت شبه دوبعدي (طولي و عرضي) در رودخانه ها دارد. براي واسنجي هيدروليکي و رسوبي اين مدل به ترتيب از تغييرات رقوم سطح آب در سيلاب 1384 و تغييرات هندسي مقاطع عرضي رودخانه دز به مدت 7 سال (از 1377 تا 1384) استفاده شده است. نتايج اين واسنجي نشان مي دهد که روابط رسوبي اکرز - وايت (1974) و توفالتي (1969) مطابقت بهتري با شرايط موجود رودخانه دارند. همچنين نتايج اين مدل رياضي بيانگر رسوب گذاري شديد مواد معلق (حدود 2.5 ميليون تن در سال) در اين بازه مطالعاتي است.

 نسخه قابل چاپ