پژوهش هاي حفاظت آب و خاك (علوم كشاورزي و منابع طبيعي)

پتاسيم يکي از عناصر ضروري و پر مصرف براي گياهان است. چهار شکل مختلف پتاسيم به ترتيب سهل الوصول بودن براي گياهان عبارتند از: پتاسيم محلول، پتاسيم تبادلي، پتاسيم غير تبادلي و پتاسيم ساختاري. در اين پژوهش شکل هاي پتاسيم در خاك هاي لسي و شبه لسي استان گلستان و اجزا سيلت و رس آن ها اندازه گيري شد. هدف از انجام اين پژوهش تعيين سهم هر يک از اجزا خاك در آزادسازي پتاسيم و مديريت کود در اين خاك ها بود. متوسط مقدار پتاسيم عصاره گيري شده از جزء رس همه خاك ها بيشتر از مقدار آن در خاك و جزء سيلت بود. مقدار پتاسيم عصاره گيري شده توسط HNO₃، NH₄OAc و HF در خاك به ترتيب از 632 تا 1200،103  تا 476 و 12000 تا 17800 ميلي گرم در کيلو گرم خاك متغير بوده است. در جزء رس متوسط مقدار پتاسيم تبادلي، غير تبادلي و کل به ترتيب 160.6، 1155.1 و 19100 ميلي گرم بر کيلوگرم بود. ميزان پتاسيم غيرتبادلي استخراج شده از جزء سيلت نصف مقدار استخراج شده از جزء رس بوده است.

خشک سالي در بين بلاياي طبيعي از نظر شدت، مدت و خسارت در رتبه اول قرار دارد. بخش کشاورزي در سال هاي خشک سالي بسيار آسيب پذير مي باشد. گاهي اوقات مصرف کننده ها براي جبران اين نقصان به سمت آب هاي زيرزميني هجوم مي آورند و در صورت تداوم اين وضع، منابع زيرزميني به شدت کاهش پيدا مي کند، بنابراين به منظور ارزيابي اثرات خشک سالي در حوضه بهشت آباد (يکي از زير حوضه هاي، حوضه کارون شمالي)، واحدهاي هيدرولوژيک فارسان- جونقان و شلمزار انتخاب گرديد. در اين پژوهش براي ارزيابي و بررسي خشک سالي، از مدل ويپ استفاده شد. مدل براي يک دوره 10 ساله (داده هاي آب و هوايي سال هاي 1995 تا 2004) واسنجي، سپس براي يک دوره 30 ساله (2005 تا 2034) اجرا گرديد. پس از اجراي مدل سناريوهايي به منظور تحليل شرايط طرح شد، به اين شرح که طي يک سناريو وضعيت کشاورزي (راندمان 40 درصد) و نوسانات سطح ايستابي در شرايطي که هيچ گونه محدوديتي در برداشت از آبخوان وجود نداشته باشد، بررسي گرديد. نتايج نشان داد، بيشترين تاثير خشک سالي بر روي سطح ايستابي آبخوان مي باشد، به گونه اي که در برخي از سال هايي خشک، حجم آبخوان حدود 30 درصد کاهش پيدا مي کند. در سناريوي ديگر نوسانات سطح آب زير زميني، با در نظر گرفتن حداکثر 20 درصد کاهش، کنترل گرديد. در اين حالت تفاوت درصد تامين تقاضا در سال هاي تر و خشک چشم گير (حدود 17 درصد) بود. با در نظر گرفتن درصد تامين تقاضاي مطلوب (ميانگين 85 درصد) يعني فرض راندمان 60 درصد براي آبياري سطحي و راندمان 80 درصد براي آبياري تحت فشار، براي کل سال هاي تر و خشک، سطوح کشت مطلوب و متناسب با نوع آب و هوا مدل سازي شد. در نهايت با استفاده از نتايج مدل مي توان به ميزان تغيير سطح زير کشت به ازاي هر درجه خشک سالي (درصد نرمال) دست يافت.

ارزيابي تناسب اراضي جهت تعيين سازگاري اراضي براي يک نوع خاص از انواع استفاده به کار بکار برده مي شود. هدف از اين مطالعه، بررسي تناسب کيفي، کمي و اقتصادي منطقه زرين شهر و مبارکه واقع در غرب اصفهان و بررسي عواقب محيطي در کاربري مورد مطالعه بوده است. ارزيابي تناسب اقتصادي شامل جمع آوري اطلاعات اقتصادي، مقايسه نهاده ها و ستاده ها و آناليز سود ناخالص مي باشد. پتانسيل توليد گياهان از روش پيشنهادي فائو محاسبه گرديد، که براي گندم و برنج به ترتيب 9.01 و 11.01 تن در هکتار به دست آمد. از تلفيق توليد پتانسيل، توليد مشاهده شده و توليد بحراني با نتايج ارزيابي کيفي، ارزيابي کمي اراضي صورت گرفت و کلاس هاي کمي اراضي تعيين گرديد. توليد پيش بيني شده براي گندم در واحدهاي مختلف اراضي بين 1.3 تا 6.7 و براي برنج بين 0.7 تا 4.6 تن در هکتار متغير بود. هم بستگي بالا بين توليد مشاهده شده و پيش بيني شده نشان از انتخاب صحيح فاکتورها و روش ارزيابي است. نتايج ارزيابي کمي نشان داده است که در بيشتر واحدهاي اراضي، گندم نسبت به برنج از تناسب بالاتري برخوردار است. کشت برنج در منطقه مورد مطالعه به دليل تخريب فيزيکي خاك، کارايي پايين مصرف آب، تاثير آن در بالا بردن سطح سفره آب زيرزميني و افزايش شوري خاك در منطقه، توصيه نمي گردد.

در طرح هاي مطالعاتي بررسي امکانات اصلاح فيزيکو شيميايي خاك هاي شور و سديمي، تعيين ميزان آب لازم براي آبشويي نمک هاي محلول از نيم رخ خاك هاي مبتلابه، از طريق آزمون هاي مزرعه اي توصيه شده است. با استفاده از نتايج به دست آمده از اجراي اين آزمون ها، مي توان نسبت به تهيه و ارائه منحني هاي آبشويي و تعيين ميزان آب لازم براي تعديل ميزان شوري و سديمي بودن خاك ها تا حد مطلوب اقدام نمود. هدف از اين پژوهش، اجراي آزمون هاي مزرعه اي در زمين هاي بخش مياني استان خوزستان، براي اهداف شوري زدايي و سديم زدايي، تعيين يک مدل مناسب براي خاك هاي منطقه مورد مطالعه و مقايسه نتايج يافته ها با تعدادي از مدل هاي تجربي موجود بوده است. در اين پژوهش، نتايج آزمون هاي مزرعه اي در مورد شوري زدايي، سديم زدايي و ارقام آبشويي نوعي خاك بسيار شور و سديمي که از طريق استوانه هاي مضاعف در سه منطقه در محدوده مطالعاتي و با کاربرد 1.0 متر آب آب شويي با روش غرقاب متناوب به مرحله اجرا در آمده بود، ارائه شده است. ارقام آبشويي مشاهده اي و محاسبه شده با چند مدل معروف تجربي، مورد مقايسه قرار گرفت و رابطه نويني به صورت تابع نمايي به نتايج به دست آمده، برازش داده شد. در نتيجه معلوم گرديد که کاربرد روابط تجربي ارائه شده به وسيله ريو، ديلمان و ورما و گوپتا به نتايج به دست آمده از اجراي آزمون هاي انجام يافته در محدوده مورد مطالعه تطابق مناسبي ندارند و روابط ارائه شده به وسيله لافلر و شارما، هافمن، پذيرا واکاواچي و پذيرا و کشاورز نيز ميزان آب مورد نياز آبشويي نمک هاي محلول از نيم رخ خاك ها را به طور متوسط 1.5 برابر بيشتر در مقايسه با رابطه تابع نمايي نوين برآورد مي نمايد. علاوه بر آن، با استفاده از رابطه نوين، مقايسه اي بين ارقام نظري و اعداد تجربي به انجام رسيد که نتايج آن مناسب و رضايت بخش بوده است.

در سال هاي اخير انعکاس سنج زماني (TDR) به طور قابل توجهي براي اندازه گيري مقدار رطوبت مورد استفاده قرار گرفته است. ميزان و نوع رس در خاك هاي سنگين بافت باعث تغيير در ميزان ضريب دي الکتريک در خاك مي شود که اين تغيير باعث خطا در برآورد مقدار رطوبت خاك مي گردد. اگرچه مطالعات زيادي تاثير مقدار رس را بر ضريب دي الکتريک بررسي کرده اند اما تاثير نوع رس بر ضريب دي-الکتريک خاك کمتر مورد توجه قرار گرفته است. هدف از اين مطالعه تاثير مقدار رس و نوع رس (مينرالوژي) بر ميزان ضريب دي الکتريک خاك هاي سنگين بافت بود. در اين راستا خاك هايي با بافت هاي مختلف چون رسي، لوم رسي، لوم، رس سيلتي، رس شني نمونه برداري گرديد. نتايج به دست آمده نشان داد که، افزايش مقدار رس به دليل تاثير آب پيوندي و کاهش زمان تاخير باعث کمتر برآورد کردن مقدار ضريب دي الکتريک خاك و مقدار رطوبت حجمي آن مي شود. خاك هاي با رس اسمکتايت بيش از ديگر کاني ها بر ميزان ضريب دي الکتريک موثر بوده و باعث افزايش زيادي در ضريب دي الکتريک گشتند. همچنين نتايج نشان داد مدلي که چهار فاز (جامد، هوا، آب آزاد و آب پيوندي) را در بر مي گيرد، در خاك هاي غير شور نتايج قابل قبولي براي اندازه گيري مقدار رطوبت حجمي نشان مي دهد. در خاك هاي شور اين مدل نميتواند مقدار دقيق رطوبت خاك را تعيين کند. به عبارت ديگر نوع رس و شوري مي تواند تاثير زيادي بر ميزان ضريب دي الکتريک و در نهايت مقدار رطوبت خاك داشته باشد.

شناخت مراحل حساس نخل خرما به کمبود آب به منظور برنامه ريزي و مديريت آبياري و جلوگيري از وارد آمدن خسارت به عملکرد محصول از اهميت به سزايي برخوردار است. به منظور تعيين دور و ميزان مناسب آب آبياري در مراحل گل دهي و تشکيل ميوه نخل خرما، اين پژوهش در قالب طرح بلوك هاي کامل تصادفي با پنج تيمار آبياري و چهار تکرار انجام شد. تيمارهاي مورد آزمايش شامل آبياري پس از 50، 100، 150 و 200 ميلي متر تبخير تجمعي از تشت کلاس A با ميزان معادل 100 درصد نياز آبي نخل و آبياري پس از 200 ميلي متر تبخير تجمعي از تشت کلاس A ميزان معادل 50 درصد نياز آبي نخل بودند. در زمان برداشت محصول، عملکرد هر نخل تعيين گرديد. سپس خصوصيات کمي و کيفي ميوه ها مانند وزن، طول، قطر، حجم، pH، رطوبت، اسيديته قابل تيتراسيون، مواد جامد محلول، قند کل و ميزان عناصر معدني ازت، فسفر و پتاسيم در ميوه اندازه گيري شدند. نتايج نشان داد تاثير تيمارهاي آبياري بر وزن ميوه، قطر ميوه، عملکرد نخل و بهره وري آب معني دار بوده است. تيمارهاي مورد آزمايش بر طول، حجم و خصوصيات کيفي ميوه اثر معني داري نداشتند. آبياري پس از 50 ميلي متر تبخير تجمعي از تشت کلاس A بيشترين وزن ميوه، قطر ميوه، عملکرد و بهره وري آب را توليد نمود.

تغيير اقليم جهاني به دليل انباشت گازهاي گلخانه اي در لايه هاي پاييني در حال وقوع مي باشد. اين گازها در سطح جهان در حال افزايش است که علت آن فعاليت هاي بشر شامل سوزاندن سوخت هاي فسيلي (آزادسازي دي اکسيدکربن) و قطع درختان جنگل (جذب دي اکسيدکربن) مي باشد. براي پيش بيني تغيرات اقليم در آينده از مدل هاي اقليم جهاني يا مدل هاي چرخش عمومي استفاده مي گردد. پيش بيني مدل هاي اقليمي افزايش متوسط دماي کره زمين را از 1 تا 3.5 درجه سانتي گراد تا سال 2100 نشان مي دهد. يکي از مهمترين مسائل در مديريت و برنامه ريزي در مديريت منابع آب پيش بيني بارش مي باشد. در اين پژوهش روشي براي کوچک مقياس کردن داده هاي خروجي مدل هاي تغير اقليم با استفاده از روش شبکه عصبي مصنوعي ارائه گرديد. سپس اين داده ها براي پيش بيني ميزان بارش روزانه استفاده شد. در اين پژوهش تاثيرات تغيير اقليم بر بارش در ايستگاه کريم ايشان (با اقليم مرطوب) و رباط قربيل (با اقليم نيمه خشک) واقع در حوضه سد گلستان در استان گلستان مورد بررسي قرار گرفت. مدل چرخش عمومي مورد استفاده در اين پژوهش مدل CGCM3 مي باشد که براي 2 سناريوي A2 و B1 براي دو بازه زماني 2021-2050 و 2071-2100 اجرا گرديد. دوره زماني 1971 تا 2000 به عنوان دوره پايه انتخاب شد. نتايج به دست آمده نشان مي دهد ميانگين بارش ماهيانه در ايستگاه کريم ايشان در فصل پاييز و زمستان تا 43 ميلي متر افزايش و در بهار و تابستان تا 23 ميلي متر کاهش و در ايستگاه رباط قربيل در پاييز و زمستان تا 32 ميلي متر افزايش و در بهار و تابستان تا 11 ميلي متر کاهش خواهد يافت.

 نسخه قابل چاپ

در اين پژوهش به منظور بررسي نقش لجن فاضلاب بر برخي خواص شيميايي خاك و غلظت عناصر سرب و کادميوم در خاك و گياه کاهو و تربچه، تحقيقي در قالب طرح فاکتوريل با پايه بلوك هاي کامل تصادفي با سه تکرار در سال 1387، اجرا شد. لجن فاضلاب در سه سطح (0، 20 و 40 تن در هکتار) در يک دوره سه ساله مصرف گرديد نتايج نشان داد که کاربرد لجن فاضلاب در تيمارهاي مختلف بر ميزان pH، C.O، EC، سرب و کادميوم کل و قابل جذب خاك، سرب و کادميوم ريشه و اندام هوايي کاهو و تربچه معني دار شد. مصرف سه سال مستمر 40 تن لجن فاضلاب در هکتار موجب کاهش pH و افزايش OC و EC گرديد. همچنين بيشترين ميزان سرب و کادميوم کل و قابل جذب خاك در تيمار 40 تن لجن فاضلاب در هکتار تجمع يافت اما در تيمارهاي يک سال و دو سال کاربرد کود نيز تفاوت نسبت به شاهد معني دار بود. ميزان سرب و کادميوم تجمع يافته در ريشه و اندام هوايي کاهو و تربچه با مصرف 40 تن لجن فاضلاب در هکتار براي مدت 3 سال افزايش قابل توجهي يافت و اين افزايش نيز در تيمارهايي که يک و يا دو سال لجن فاضلاب دريافت کرده بودند مشاهده گرديد. در ضمن ميزان تجمع کادميوم و سرب در ريشه تربچه بيشتر از کاهو بوده است. بنابراين کاربرد بلند مدت لجن فاضلاب به دليل تجمع عناصر سنگين در خاك و جذب از طريق گياهان بايد با دقت بيشتري صورت پذيرد.

 نسخه قابل چاپ

تخمين دقيق بار بستر رودخانه ها از جمله مسائلي است که مورد توجه محققان قرار دارد. در اين پژوهش ميزان بار بستر در رودخانه چهل چاي با بستر شني مسلح و شيب تند اندازه گيري و دقت برآورد 13 معادله تجربي موجود برآورد بار کف مورد ارزيابي قرار گرفته است. همه معادلات به شيوه اي که نويسندگان آن ها شرح داده اند به کار رفته است. ارزيابي بر اساس نسبت ناجوري که نسبت نرخ حمل پيش بيني شده به اندازه گيري شده است انجام شده است. نتايج نشان مي دهد که معادله ايکرز و وايت بهترين نتايج را با 64.3 درصد نرخ حمل پيش بيني شده در رنج نسبت ناجوري بين 0.5 تا 2 ارائه مي دهد. معادلات ميير-پيتر و مولر و ون راين نيز نتايج خوبي را به ترتيب با 43 درصد و 36 درصد نرخ حمل پيش بيني شده ارايه مي دهد.

 نسخه قابل چاپ

مطالعه شاخص هاي کيفيت خاك، ابزاري مناسب در مديريت نوع کاربري اراضي به شمار مي رود. اين پژوهش با هدف بررسي اثرات تغيير کاربري و ويلاسازي بر روي برخي از شاخص هاي کيفيت خاك در چهار کاربري جنگل، مرتع، کشاورزي و شهري و در دو جهت شمالي و غربي انجام شد. نمونه هاي خاك از عمق 0 تا 30 سانتي متر برداشت و تجزيه و تحليل داده ها با روش اسپليت پلات در قالب طرح کاملا تصادفي در شش تکرار انجام شد. شاخص هاي ارزيابي کيفيت خاك در سه بخش فيزيکي، شيميايي و زيستي به منظور سنجش پارامترهاي مهم خاك طراحي و منظور شد. تجزيه و تحليل داده ها نشان داد که مقدار مواد آلي در دو کاربري شهر و کشاورزي به ترتيب 70 و 52 درصد، جرم مخصوص ظاهري به ترتيب 35 و 13 درصد، ميانگين وزني قطر خاکدانه به ترتيب 87 و 57 درصد و نيتروژن کل 60 و 39 درصد و تنفس ميکروبي در شهر و مرتع به ترتيب 26 و 22 درصد کمتر از مقادير آن در جنگل مي باشد. همچنين مقدار کربنات ها در دو کاربري شهر و کشاورزي به ترتيب 88 و 80 درصد، هدايت الکتريکي 84 و 42 درصد و واکنش خاك در کشاورزي و مرتع به ترتيب 17 و 13 درصد نسبت به اراضي جنگلي بيشتر بود. بيشترين سرعت نفوذپذيري آب در خاك در کاربري جنگل و کمترين به ترتيب در کاربري شهر و مرتع مشاهده شد. نتايج فوق بيان مي کند مديريت کنوني زمين هاي مورد مطالعه، کيفيت منابع آب و خاك به خصوص آلودگي منابع آبي شهر گرگان را متاثر ساخته و در صورت ادامه باعث مسائل مهم زيست محيطي نظير سيلاب هاي شهري و آلودگي آب شرب مي گردد.

 نسخه قابل چاپ

در اين مقاله کاربرد مدل هيدرولوژيکي توزيعي مکاني WetSpa در پايه زماني روزانه ارائه مي شود. مدل داده هاي ارتفاع، کاربري اراضي، و خاك را با استفاده از GIS ترکيب و هيدروگراف جريان روزانه رودخانه و توزيع مکاني ويژگي هاي هيدرولوژيکي حوزه را پيش بيني مي کند. مدل WetSpa براي محاسبه رواناب از روش استدلالي اصلاح شده (روش ضريب رواناب مبتني بر رطوبت خاك) استفاده مي کند. رواناب حوزه با استفاده از مدل انتقال موج پخشي مبتني بر شيب، سرعت جريان و ويژگي هاي توزيعي در طول مسيرهاي جريان رونديابي مي شود. آبخيز چهل چاي با مساحتي حدود 254.9 کيلومترمربع در شرق استان گلستان واقع شده است. دامنه تغييرات ارتفاعي حوزه بين 194 تا 2547 متر، شيب متوسط 34 درصد و بارش ميانگن سالانه حوزه تقريبا 766.5 ميلي متر مي باشد. داده هاي آب و هواشناسي سال هاي 1381 تا 1385 شامل داده بارش از سه ايستگاه (لزوره، دوزين و نراب)، دما و تبخير اندازه گيري شده از 2 ايستگاه (لزوره و دوزين)، به عنوان داده هاي ورودي مدل استفاده شد. سه نقشه پايه شامل توپوگرافي، کاربري اراضي و تيپ خاك با اندازه سلول هاي 90 متر در 90 متر در GIS تهيه شدند. آنگاه هيدروگراف هاي شبيه سازي شده با هيدروگراف هاي اندازه گيري شده براي همان دوره هاي 3 و 2 ساله موجود مقايسه شدند. نتايج شبيه سازي تطابق به نسبت خوبي بين هيدروگراف هاي محاسبه شده و اندازه گيري شده در خروجي حوزه نشان داد. مدل بر اساس معيار ناش-ساتکليف، هيدروگراف هاي روزانه را با دقت نسبتا خوبي بيش از 50 و 57 درصد به ترتيب براي دوره هاي واسنجي و ارزيابي برآورد کرد.

 نسخه قابل چاپ

فرآيند فرسايش خاك نقش کليدي در هدررفت ماده آلي از سطح حوزه هاي آبخيز دارد. از اين رو مطالعه مواد آلي همراه رسوبات براي برنامه ريزي هاي حفاظت آب و خاك و آبخيزداري از اهميت بالايي برخوردار است. اين پژوهش به منظور بررسي هدررفت ماده آلي در حوزه آبخيز کجور انجام شده است. به اين منظور نمونه برداري از رسوبات معلق و مواد آلي همراه آن در رودخانه به روش انتگراسيون عمقي طي وقايع بارش صورت پذيرفت. نتايج اين پژوهش نشان داد طي 8 واقعه ثبت شده حدود 57 تن ماده آلي همراه رسوبات حمل شده است که در هر رگبار 48 گرم در يک کيلوگرم رسوب را شامل مي شدند.

 نسخه قابل چاپ

براي ارزيابي و تهيه نقشه بيابان زايي، تحقيقات مختلفي در داخل و خارج صورت گرفته که به ارائه مدل هاي منطقه اي منجر شده است. در اين پژوهش براي بررسي وضعيت فعلي بيابان زايي دشت صوفيکم منگالي در شمال غربي استان گلستان از روش مدالوس استفاده شد. قبل از به کارگيري مدل در منطقه، معيارها و شاخص هاي مدل بازنگري و با توجه به شرايط منطقه، از 5 معيار و 20 شاخص بيابان زايي براي تهيه نقشه بيابان زايي منطقه استفاده شد. معيارهاي بيابان زايي شامل: وضعيت خاك، اقليم، وضعيت فرسايش بادي، وضعيت مديريت و پوشش گياهي مي باشد. سپس براي هر معيار اصلي مهم ترين شاخص هاي موثر در کيفيت آن معيار بررسي و با شيوه مدالوس وزن دهي انجام شد و با محاسبه ميانگين هندسي شاخص ها و بهره گيري از نرم افزار ArcGIS نسخه 9، نقشه هاي مربوط به وضعيت هر معيار يا لايه اصلي تهيه شد. در انتها از ميانگين هندسي معيارها، نقشه مناطق حساس به بيابان زايي توليد گرديد. نتايج نشان داد که 54.12 درصد از منطقه مورد مطالعه در کلاس شديد بيابان زايي، 43.71 درصد در کلاس متوسط بيابان زايي و 2.17 درصد در کلاس کم بيابان زايي قرار گرفتند. هچنين نتايج گوياي اين واقعيت بود که معيار خاك و پوشش گياهي از آن جا که پايين ترين کلاس کيفي را به خود اختصاص دادند، از مهم ترين معيارهاي موثر در بيابان زايي اراضي دشت صوفيکم منگالي مي باشند.

 نسخه قابل چاپ

شناسايي وجود و يا نبود روند در جريان رودخانه ها و سيلاب ها به منظور دخالت دادن در تجزيه و تحليل هاي آماري براي برنامه ريزي و مديريت منابع آب و طراحي تاسيسات زيربنايي امري اجتناب ناپذير است. بنابراين در اين پژوهش روند سه متغير آماري دبي متوسط روزانه، حداکثر دبي روزانه و دبي حداکثر لحظه اي در 10 ايستگاه هيدرومتري واقع در حوزه آبخيز اترک در دوره آماري 1382-1351 با استفاده از آزمون هاي ناپارامتري من-کندال، رو اسپيرمن و تيل-سن مورد مطالعه قرار گرفته است. نتايج پژوهش نشان داد که آزمون هاي مختلف نتايج مشابهي ارايه مي دهند. به جز يک ايستگاه، در بقيه ايستگاه هاي مورد مطالعه، دبي حداکثر لحظه اي داراي سير صعودي بوده ولي دبي متوسط روزانه در همه ايستگاه ها داراي روند نزولي بوده است. دبي حداکثر روزانه در نيمي از ايستگاه ها صعودي و در نيمي ديگر نزولي بوده است. در 70 درصد ايستگاه ها، روند مشاهده شده دبي متوسط روزانه و در 30 درصد ايستگاه ها روند مشاهده شده دبي حداکثر لحظه اي در سطح اطمينان 95 درصد معني دار بوده است. در حالي که روندهاي مشاهده شده دبي حداکثر روزانه در هيچ کدام از ايستگاه ها در سطح اعتماد 95 درصد معني دار نبوده است. با توجه به نتايج به دست آمده مي توان بيان نمود که رژيم آب دهي حوزه آبخيز اترک دست خوش تغيير گشته و اين تغييرات باعث کاهش آب دهي حوزه و افزايش شدت طغيان هاي سيلابي شده است. بنابراين مديران و برنامه ريزان منابع آب منطقه بايد در تحليل ها، طراحي ها و برنامه ريزي هاي خود به اين مساله توجه کافي داشته باشند. دلايل اين تغيير رژيم هيدرولوژيکي حوزه آبخيز اترک ممکن است مرتبط با تغيير اقليم و يا تغيير کاربري اراضي باشد که نياز به پژوهش هاي بيش تر دارد.

 نسخه قابل چاپ

پتاسيم از عناصر ضروري براي رشد و نمو گياهان است. گياهان پتاسيم مورد نياز خود را از فاز محلول جذب مي کنند که در حال تعادل با فاز تبادلي و کاني هاي معدني خاک است. اين پژوهش به منظور بررسي همبستگي بين کاني هاي غالب خاک و پارامترهاي کميت-شدت (Q/I) پتاسيم و بررسي ارتباط بين اين پارامترها با مقدار پتاسيم قابل جذب اندازه گيري شده با روش استات آمونيوم انجام گرديد. به اين منظور 18 نمونه خاک زراعي از استان هاي مختلف کشور تهيه شد. اين نمونه ها علاوه بر تنوع در خصوصيات فيزيكوشيميايي، داراي مقدار پتاسيم قابل جذب كم، متوسط و يا زياد بودند. کاني هاي غالب بخش رس نمونه هاي خاک به روش پراش اشعه ايکس به صورت کيفي شناسايي شدند. بر اساس نتايج آزمايش ها منحني Q/I نمونه ها ترسيم و پارامترهاي آن محاسبه گرديد. بر طبق نتايج همبستگي معني داري بين نوع کاني هاي غالب و ميزان پتاسيم قابل جذب مشاهده نشد، اما پتاسيم کل قابل جذب (K_L)، پتاسيم نگهداري شده در مکان هاي اختصاصي (K_X) و انرژي آزاد تبادل پتاسيم (?G^o) با پتاسيم قابل جذب همبستگي معني داري را نشان دادند. با توجه به تاثير نوع كاني و خصوصيات فيزيكوشيميايي خاک در پارامترهاي منحني Q/I پتاسيم، به نظر مي رسد استفاده از پارامترهاي اين منحني مي تواند واکنش يا نبود واکنش گياهان به کودهاي پتاسيمي را با دقت بيش تري نسبت به روش استخراج پتاسيم با استات آمونيم برآورد نمايد.

 نسخه قابل چاپ