پژوهش هاي حبوبات ايران

تاريخ کاشت، مهم ترين عاملي است که بر خصوصيات فيزيولوژيک و مورفولوژيک گياه تاثير مثبت دارد. به منظور بررسي اثر تاريخ کاشت و تداخل علف هرز بر عملکرد و اجزاي عملکرد ارقام با تيپ رشدي مختلف لوبيا قرمز، آزمايشي به صورت فاکتوريل اسپليت پلات در قالب طرح بلوک هاي کامل تصادفي با سه تکرار در مزرعه تحقيقاتي دانشکده کشاورزي دانشگاه زنجان اجرا شد. عامل اصلي شامل رقم لوبيا در سه سطح، رقم ايستاده (درخشان)، نيمه ايستاده (صياد) و رونده (گلي) و تاريخ کاشت در دو سطح (30 ارديبهشت و 13 خرداد ماه) به صورت فاکتوريل و عامل فرعي تداخل علف هرز در دو سطح (کنترل کامل و عدم کنترل علف هرز) بود. نتايج حاصل از تجزيه واريانس صفات اندازه گيري شده نشان داد که ارقام در اکثر صفات مورد بررسي با هم تفاوت معني داري داشتند. اثر تداخل علف هرز نيز به جز وزن 100 دانه و شاخص برداشت در تمامي صفات، معني دار بود. تاريخ کاشت در هيچ يک از صفات مورد بررسي اثر معني داري ايجاد نکرد. بيشترين عملکرد دانه و عملکرد ماده خشک کل به ترتيب با مقادير 1188 و 3462 کيلوگرم در هکتار به ترتيب در رقم گلي و رقم درخشان مشاهده شد. علف هرز، عملکرد دانه و عملکرد ماده خشک را به نصف کاهش داد. رقم گلي در تاريخ کاشت اول، بيشترين تراکم و وزن خشک علف هرز را داشت که از بين علف هرزهاي موجود در آخر فصل، بيشترين تراکم و وزن خشک علف هرز مربوط به علف هرزهاي پهن برگ بود. بر اساس نتايج حاصل از اين بررسي، رقم گلي به علت داشتن عملکرد بالاتر در هر دو تاريخ کاشت و در شرايط تداخل با علف هرز، بهترين کانديد براي کشت در زنجان مي باشد.

 نسخه قابل چاپ

ريزش دانه در هنگام برداشت يکي از عوامل کاهش دهنده مقدار محصول به دست آمده از مزرعه مي باشد. جهت انتخاب لاين مناسب براي برداشت مکانيزه و تعيين مناسب ترين درصد رطوبت دانه در حين برداشت، در رابطه با کاهش افت و افزايش محصول سه لاين لوبياي چيتي، آزمايشي به صورت کرت هاي خردشده در قالب طرح بلوک هاي کامل تصادفي با سه تکرار در مزرعه تحقيقاتي واقع در کرج اجرا شد. سه لاين لوبياي چيتي ايستاده شامل لاين KID-31، 11816 و Cos16 به عنوان کرت اصلي و درصد رطوبت دانه در حين برداشت بعنوان کرت فرعي در دو سطح رطوبت %17±2 و %12±2 ارزيابي گرديدند. در اين آزمايش، ميزان تلفات محصول در حين برداشت با همديگر مقايسه شد. تجزيه و تحليل داده ها نشان داد که لاين هاي مورد بررسي از نظر ميزان محصول با هم اختلاف معني دار داشته و بيشترين محصول به ميزان 1612.9 کيلوگرم در هکتار مربوط به لاين Cos16 در سطح رطوبتي %12±2 بوده و همچنين از نظر حداقل تلفات محصول در حين برداشت بين دو سطح رطوبتي، اختلاف معني داري مشاهده شد و هر سه لاين در رطوبت %12±2 کمترين ريزش را داشتند ولي بين اين لاين ها از نظر درصد ريزش اختلاف معني داري مشاهده نشد.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي و گزينش ژنوتيپ هاي متحمل به خشکي نخود و تعيين مناسب ترين شاخص هاي مقاومت به خشکي، آزمايشي در سال زراعي ??-???? در مزرعه ايستگاه تحقيقات کشاورزي نيشابور انجام شد و طي آن 150 ژنوتيپ نخود تيپ کابلي از بانک بذر حبوبات دانشگاه فردوسي مشهد در قالب طرح ارزيابي مقدماتي عملکرد اگمنت به همراه شش شاهد (شامل نمونه حساس به خشکي، ارقام نخود رايج در کشور و شاهد رقم محلي) مورد ارزيابي قرار گرفتند. در اين آزمايش، شاخص هاي کمي مقاومت به خشکي مانند شاخص تحمل تنش (STI)، شاخص حساسيت به تنش (SSI)، ميانگين بهره وري (MP)، ميانگين هندسي بهره وري (GMP)، شاخص تحمل (TOL) و ميانگين هارمونيک (HM)، بر اساس عملکرد دانه نمونه ها در شرايط تنش خشکي (کشت ديم) و شرايط بدون تنش خشکي (کشت فارياب) محاسبه شدند. بر اساس نتايج، ژنوتيپ هاي مورد بررسي از نظر همه شاخص هاي کمي مقاومت به خشکي (به جز شاخص هايTOL  و SSI)، تفاوت هاي آماري معني داري با يکديگر داشتند(P?0.05) . بيشترين ميزان عملکرد دانه در شرايط تنش، در ژنوتيپ هاي MCC302، MCC427، MCC352، MCC1، MCC50، MCC62،MCC118  و MCC423 به ترتيب با عملکرد 960، 905، 638، 625، 609، 602، 592 و 581 کيلوگرم در هکتار و در شرايط بدون تنش، در ژنوتيپ هاي MCC312، MCC380، MCC304، MCC50، MCC117، MCC427،MCC301  و MCC311 به ترتيب با عملکرد 2185، 1856، 1820، 1636، 1622، 1567، 1520 و 1514 کيلوگرم در هکتار به دست آمد. بر اساس نتايج حاصل از مطالعه همبستگي صفات در اين آزمايش، شاخص هاي GMP، STI، MP و HM به عنوان بهترين شاخص ها براي گزينش ژنوتيپ هاي متحمل به خشکي، مشخص شدند. بر اين اساس، ژنوتيپ هاي MCC50،MCC352  و MCC427 به عنوان ژنوتيپ هاي نخود متحمل به خشکي پيشنهاد مي شوند.

 نسخه قابل چاپ

خشکي، از اصلي ترين عوامل محدودکننده در توليد نخود زراعي است که اختلاف قابل توجهي ميان پتانسيل توليد و مقدار واقعي آن ايجاد مي کند. براي ارزيابي اثرات خشکي بر روي ويژگي هاي فيزيولوژيک گياه خصوصا در ريشه و اندام هاي هوايي، چهار ژنوتيپ شامل دو ژنوتيپ متحمل ICC4958) و(MCC696 ، يک ژنوتيپ حساس (MCC759) و يک رقم محلي با نام جم (MCC361)، در سه زمان نمونه گيري (پيش از تنش، پس از اعمال تنش در زمان آغاز گل دهي و دوره بازيابي گياه در اولين آبياري پس از 10 روز اعمال تنش) در قالب سه تکرار، مورد آزمايش و مقايسه قرار گرفتند. نتايج کلي حاکي از آن بود که مقاومت يا حساسيت به خشکي با تخصيص و تسهيم محصولات فتوسنتزي به اندام هاي مختلف در طول دوره رشد و دوره تنش تعيين گرديده و تخصيص نابه جا و بيشتر اين محصولات به اندام هاي هوايي آن چنان که در رقم حساس به طور معني داري مشاهده شد، عامل تعيين کننده اي در حساسيت آن به خشکي در مقايسه با لاين هاي متحمل بود. به نظر مي رسد که افزايش نسبت وزن خشک ريشه به وزن خشک کل گياه، تحت شرايط تنش خشکي به دليل کاهش در هدررفت آب از طريق سطح تعرق کننده کمتر، منجر به افزايش تحمل در لاين هاي ICC4958 و MCC696 گرديد.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي تاثير پرايمينگ ساليسليک اسيد بر عملکرد و اجزاي عملکرد دانه لوبيا چشم بلبلي (Vigna unguiculata L.) رقم پرستو تحت تنش کم آبي، آزمايشي در قالب طرح بلوک هاي خردشده با سه تکرار در سال زراعي 1388-1387 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه زنجان انجام شد. تيمارهاي آزمايشي شامل پرايمينگ بوسيله ساليسليک اسيد به عنوان عامل فرعي در پنج سطح (صفر، 900، 1800، 2700 و 3600 ميکرومولار) و آبياري به عنوان عامل اصلي در سه سطح (آبياري منظم، اعمال تنش کم آبي در زمان گل دهي و غلاف بندي) بود. نتايج حاصل از تجزيه واريانس نشان داد که اثر آبياري و ساليسليک اسيد بر عملکرد و اجزاي عملکرد، معني دار بود. اثر متقابل آبياري×ساليسليک اسيد تنها براي تعداد غلاف در شاخه اصلي و فرعي، وزن 100 دانه در غلاف شاخه اصلي، بيوماس و عملکرد دانه معني دار بود. مقايسات ميانگين صفات مورد مطالعه نشان داد که عملکرد و اجزاي عملکرد در شرايط تنش کم آبي در مقايسه با شرايط آبي، کاهش يافت. پرايمينگ بذور با ساليسليک اسيد، باعث افزايش طول غلاف، تعداد غلاف، تعداد دانه، وزن 100 دانه در غلاف هاي شاخه اصلي و فرعي، بيوماس، عملکرد دانه و شاخص برداشت در هر دو شرايط آبياري و تنش شد. بذور پيش تيمارشده با غلظت 2700 ميکرومولار ساليسليک اسيد وضعيت مطلوبي را از نظر کليه صفات فوق در مقايسه با ساير تيمارها در شرايط آبياري و تنش کم آبي به خود اختصاص دادند. از بين مقادير مختلف ساليسليک اسيد به کار رفته براي عمل پرايمينگ، بذور پيش تيمارشده با غلظت 2700 ميکرومولار ساليسليک اسيد در شرايط آبياري منظم، تنش کم آبي در مرحله گل دهي و تنش کم آبي در مرحله غلاف بندي با عملکرد 4424، 3437 و 2475 کيلوگرم در هکتار، داراي بيشترين عملکرد بودند.

خشکي، از اصلي ترين عوامل محدودکننده در توليد نخود زراعي است که اختلاف قابل توجهي ميان پتانسيل توليد و مقدار واقعي آن ايجاد مي کند. براي ارزيابي اثرات خشکي بر روي ويژگي هاي فيزيولوژيک گياه خصوصا در ريشه و اندام هاي هوايي، چهار ژنوتيپ شامل دو ژنوتيپ متحمل ICC4958) و(MCC696 ، يک ژنوتيپ حساس (MCC759) و يک رقم محلي با نام جم (MCC361)، در سه زمان نمونه گيري (پيش از تنش، پس از اعمال تنش در زمان آغاز گل دهي و دوره بازيابي گياه در اولين آبياري پس از 10 روز اعمال تنش) در قالب سه تکرار، مورد آزمايش و مقايسه قرار گرفتند. نتايج کلي حاکي از آن بود که مقاومت يا حساسيت به خشکي با تخصيص و تسهيم محصولات فتوسنتزي به اندام هاي مختلف در طول دوره رشد و دوره تنش تعيين گرديده و تخصيص نابه جا و بيشتر اين محصولات به اندام هاي هوايي آن چنان که در رقم حساس به طور معني داري مشاهده شد، عامل تعيين کننده اي در حساسيت آن به خشکي در مقايسه با لاين هاي متحمل بود. به نظر مي رسد که افزايش نسبت وزن خشک ريشه به وزن خشک کل گياه، تحت شرايط تنش خشکي به دليل کاهش در هدررفت آب از طريق سطح تعرق کننده کمتر، منجر به افزايش تحمل در لاين هاي ICC4958 و MCC696 گرديد.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي تاثير پرايمينگ ساليسليک اسيد بر عملکرد و اجزاي عملکرد دانه لوبيا چشم بلبلي (Vigna unguiculata L.) رقم پرستو تحت تنش کم آبي، آزمايشي در قالب طرح بلوک هاي خردشده با سه تکرار در سال زراعي 1388-1387 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه زنجان انجام شد. تيمارهاي آزمايشي شامل پرايمينگ بوسيله ساليسليک اسيد به عنوان عامل فرعي در پنج سطح (صفر، 900، 1800، 2700 و 3600 ميکرومولار) و آبياري به عنوان عامل اصلي در سه سطح (آبياري منظم، اعمال تنش کم آبي در زمان گل دهي و غلاف بندي) بود. نتايج حاصل از تجزيه واريانس نشان داد که اثر آبياري و ساليسليک اسيد بر عملکرد و اجزاي عملکرد، معني دار بود. اثر متقابل آبياري×ساليسليک اسيد تنها براي تعداد غلاف در شاخه اصلي و فرعي، وزن 100 دانه در غلاف شاخه اصلي، بيوماس و عملکرد دانه معني دار بود. مقايسات ميانگين صفات مورد مطالعه نشان داد که عملکرد و اجزاي عملکرد در شرايط تنش کم آبي در مقايسه با شرايط آبي، کاهش يافت. پرايمينگ بذور با ساليسليک اسيد، باعث افزايش طول غلاف، تعداد غلاف، تعداد دانه، وزن 100 دانه در غلاف هاي شاخه اصلي و فرعي، بيوماس، عملکرد دانه و شاخص برداشت در هر دو شرايط آبياري و تنش شد. بذور پيش تيمارشده با غلظت 2700 ميکرومولار ساليسليک اسيد وضعيت مطلوبي را از نظر کليه صفات فوق در مقايسه با ساير تيمارها در شرايط آبياري و تنش کم آبي به خود اختصاص دادند. از بين مقادير مختلف ساليسليک اسيد به کار رفته براي عمل پرايمينگ، بذور پيش تيمارشده با غلظت 2700 ميکرومولار ساليسليک اسيد در شرايط آبياري منظم، تنش کم آبي در مرحله گل دهي و تنش کم آبي در مرحله غلاف بندي با عملکرد 4424، 3437 و 2475 کيلوگرم در هکتار، داراي بيشترين عملکرد بودند.

زودرسي يا فرار از خشکي به عنوان راهبرد اوليه گياه، در سازگاري به مناطق داراي تنش خشکي انتهايي فصل، مطرح است. گياهان از طريق ايجاد تغييرات مورفولوژيک و فيزيولوژيک، به تنش خشکي پاسخ مي دهند. بر اين اساس، دو آزمايش جداگانه با هدف بررسي واکنش عملکرد و صفات مورفوفيزيولوژيک ژنوتيپ هاي زودرس نخود نسبت به تنش خشکي، انجام شد. روز تا گل دهي و عملکرد 30 ژنوتيپ زودرس به همراه ژنوتيپ هاي مقاوم به خشکي، در دو شرايط تنش خشکي (ديم) و بدون تنش (فارياب)، در قالب طرح کرت هاي خردشده با سه تکرار، طي سال زراعي 87-1386 در مزرعه تحقيقاتي دانشکده کشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد مورد بررسي قرار گرفتند. در آزمايش دوم، صفات مورفوفيزيولوژيک موثر در بهبود تحمل به خشکي پنج ژنوتيپ زودرس نامزد براي تحمل به خشکي به همراه رقم تجاري جم، در دو شرايط تنش خشکي (25 درصد ظرفيت زراعي) و شاهد (ظرفيت زراعي) مورد مطالعه قرار گرفتند. آزمايش به صورت فاکتوريل در قالب طرح بلوک هاي کامل تصادفي با سه تکرار در اتاقک رشد انجام شد. نتايج نشان داد که صفت روز تا گل دهي عمدتا ژنتيکي بوده و تاثير عوامل محيطي، به ويژه شرايط رطوبتي خاک بر اين صفت، ناچيز است. دامنه وسيع کاهش عملکرد ناشي از تنش خشکي (23 تا 86 درصد) نشان دهنده تنوع بالاي موجود ميان ژنوتيپ ها در پاسخ به تنش خشکي بود. در محيط تنش، همبستگي منفي و معني دار ميان روز تا گل دهي و عملکرد دانه، مويد اتخاذ راهبرد فرار از خشکي در ژنوتيپ هاي زود گل ده است. ژنوتيپ هاي MCC80، MCC392، MCC78،MCC552  و MCC537 از عملکرد بالايي در هر دو محيط تنش و بدون تنش برخوردار بودند. از آنجا که شاخص تحمل به خشکي نيز در اين ژنوتيپ ها از ميانگين ژنوتيپ هاي مورد بررسي بالاتر بود، لذا اين ژنوتيپ ها به عنوان ژنوتيپ هاي متحمل به خشکي پيشنهاد مي شوند. با توجه به ماهيت زودرسي و اتخاذ راهبرد فرار از خشکي انتهاي فصل در ژنوتيپ هاي منتخب در اين آزمايش، به نظر مي رسد مکانيسم هاي تحمل به پسابيدگي در اين ژنوتيپ ها احتمالا ايجاد نگرديده و يا به طور کامل تکامل نيافته است. بنابراين ميان ژنوتيپ هاي زودرس منتخب و ژنوتيپ شاهد، تفاوت هاي معني داري از حيث اغلب صفات موثر در بهبود تحمل به خشکي، قابل مشاهده نبود.

 نسخه قابل چاپ

اين آزمايش در سال زراعي 85-1384 در قالب طرح بلوک هاي کامل تصادفي با چهار تکرار و چهار لاين ماشک از گونه Vicia panonica در استان خراسان شمالي در دو منطقه برگرد در شهرستان فاروج و نوده در شهرستان بجنورد اجرا شد. با توجه به نتايج تجزيه واريانس، لاين ها در دو مکان، به جز صفت وزن 100 دانه از لحاظ ساير صفات داراي اختلاف معني داري بودند. اثر متقابل مکان×ژنوتيپ نيز براي تمامي صفات به جز تعداد روز تا گلدهي، معني دار بود. به طور کلي لاين شماره 4 با 1154 کيلوگرم عملکرد دانه و 2465 کيلوگرم عملکرد بيولوژيک در هکتار در منطقه بجنورد از ساير لاين ها برتر بود. با توجه به اين که لاين شماره 4 مقاومت خوبي به سرما از خود نشان داد مي توان آن را براي مناطق ديم سردسير به صورت پاييزه توصيه نمود.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي رابطه صفات مورفوفنولوژيک و کمي و تعيين مهم ترين صفات موثر بر عملکرد تحت دو شرايط آبياري مرسوم و محدود، 600 اکوتيپ ماش در دو طرح مقدماتي آگمنت به صورت جداگانه مورد ارزيابي قرار گرفتند. محاسبه ضرايب همبستگي نشان داد که در هر دو شرايط، بيشترين ضريب همبستگي مثبت و معني دار با عملکرد اقتصادي را تعداد غلاف در بوته، عملکرد بيولوژيک و شاخص برداشت داشتند. تجزيه رگرسيون گام به گام نشان داد که در محيط بدون تنش، صفات تعداد غلاف در بوته، شاخص برداشت، طول غلاف، ارتفاع گياه، وزن 100 دانه و در محيط تنش، صفات تعداد غلاف در بوته، شاخص برداشت، طول غلاف، ارتفاع گياه، وزن 100 دانه، تعداد گره در ساقه اصلي، تعداد روز تا 90 درصد رسيدگي، مهم تر از بقيه صفات مي باشند. تجزيه عليت نشان داد که در هر دو شرايط، صفات تعداد غلاف در بوته و شاخص برداشت، بيشترين تاثير را بر عملکرد داشتند. تجزيه به عامل ها نشان داد که در هر دو شرايط، چهار عامل بيشترين تغييرات موجود را توجيه مي کنند. هم چنين عامل دوم که شامل صفات تعداد غلاف در بوته، شاخص برداشت و عملکرد اقتصادي بود، مهم تر از ساير عوامل تشخيص داده شد.

 نسخه قابل چاپ

هشت ژنوتيپ باقلا به همراه رقم شاهد برکت در قالب طرح بلوک هاي کامل تصادفي در چهار تکرار در ايستگاه تحقيقات کشاورزي گرگان به مدت سه سال مورد ارزيابي قرار گرفتند. اين آزمايش به منظور تعيين صفات زراعي، اجزاي عملکرد و پايداري عملکرد دانه براي انتخاب بهترين ژنوتيپ ها اجرا شد. نتايج تجزيه واريانس بلوک هاي کامل تصادفي در هر سال و تجزيه واريانس مرکب، حاکي از اختلاف ژنوتيپ ها از نظر کليه صفات مورد بررسي در سطح %1 بود. به منظور مشخص نمودن ارقام پايدار و بررسي واکنش ارقام در سال هاي مختلف، تجزيه پايداري با استفاده از روش هاي واريانس محيطي و ضريب تغييرات محيطي و روش هاي ناپارامتري واريانس و انحراف معيار رتبه انجام گرديد. نتايج تجزيه مرکب در سه سال، حاکي از اثرات متقابل بسيار معني دار ژنوتيپ و محيط بود. نتايج حاصل از تجزيه پايداري به روش واريانس محيطي نشان داد که ژنوتيپ شماره 8 داراي کمترين واريانس محيطي و بيشترين پايداري بود. همچنين بر اساس روش ضريب تغييرات محيطي، ژنوتيپ هاي شماره 8 و 5 به ترتيب داراي بيشترين پايداري بودند. بر اساس تجزيه پايداري به روش ناپارامتري، ژنوتيپ هاي شماره 5 و 8 به ترتيب با ميانگين رتبه 1.33 و 2، داراي کمترين رتبه و کمترين انحراف معيار رتبه و بيشترين پايداري بودند. با توجه به نتايج حاصل از تجزيه واريانس و روش هاي مختلف تجزيه پايداري و تجزيه کلاستر، ژنوتيپ هاي شماره 5 و 8 در سال هاي مختلف، پايداري بسيار خوبي داشته و از نظر عملکرد دانه نيز نسبت به شاهد منطقه (برکت) برتري داشتند و براي منطقه گرگان مناسب شناخته شدند.

 نسخه قابل چاپ

به منظور انتخاب لاين يا لاين هاي مناسب لوبيا قرمز جهت کشت در استان چهارمحال وبختياري، اين طرح از سال 1380 لغايت 1384 در مناطق لردگان و بلداجي اجرا گرديد. سال اول (1380)، شامل انتخاب بوته هاي برتر بود که از بين توده هاي محلي نقاط مختلف استان (توده هاي محلي مورد کشت در مناطق لردگان، بلداجي، دستگرد امامزاده، گندمان و اردل) با کشت در مزرعه تحقيقاتي در منطقه لردگان و با توجه به ويژگي هاي فنوتيپي و عملکرد دانه و اجزاي آن صورت گرفت. سال دوم آزمايش (1381)، نتاج تک بوته هاي انتخابي بر روي خطوط کاشته شده و پس از هر پنج خط، شاهدهاي لوبيا قرمز ناز، صياد و محلي لردگان کشت گرديد و در قالب آزمايش بدون تکرار از طريق رسم نمودار، تجزيه و تحليل شدند. سال هاي سوم و چهارم آزمايش، مقايسه عملکرد دانه در قالب طرح لاتيس مستطيل ساده انجام شد. سال پنجم مقايسه عملکرد ناحيه اي، با استفاده از لاين هاي منتخب سال هاي قبل در مناطق لردگان و بلداجي انجام شد. نتايج سال سوم نشان داد که عملکرد لاين هاي انتخابي L1،G17  و A15 برتر از شاهد ناز بوده و تفاوت معني دار (p<0.05) با آن داشتند. نتايج سال چهارم نشان داد که عملکرد لاين هاي انتخابي D12، G11، D23،L22  و D32 بيشتر از شاهد صياد بوده و تفاوت معني دار (p<0.05) با آن داشتند. نتايج سال هاي 1382 و 1383 به صورت تجزيه مرکب، تجزيه و تحليل شدند و لاين هاي برتر در سال 1384 جهت آزمايش ناحيه اي در دو منطقه بلداجي و لردگان مورد استفاده قرار گرفتند. نتايج نشان دادکه لاين هاي D12، D3 و D10 به ترتيب عملکرد دانه اي برابر 4370.4، 4370.4 و 4351.9 کيلوگرم در هکتار در منطقه لردگان و 1381، 1261.9 و 1238.1 کيلوگرم در هکتار در منطقه بلداجي و بازارپسندي بهتري از ساير لاين ها داشتند و عملکرد آنها برتر از شاهدهاي مناطق فوق بود. اين لاين ها، منتخب از توده محلي دستگرد امامزاده در استان چهارمحال و بختياري بوده و به شرايط آب و هوايي استان، سازگاري دارند و بنابراين مي توانند با انجام آزمايشات تکميلي به عنوان لاين اميدبخش در اين مناطق معرفي گردند.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي تاثير سوش هاي مختلف باکتري هاي تثبيت کننده نيتروژن بر عملکرد و ميزان جذب عناصر در ارقام مختلف لوبيا، آزمايشي به صورت فاکتوريل در قالب طرح پايه بلوک هاي کامل تصادفي با سه تکرار طي سال هاي 1385 و 1386 در منطقه خرمدره استان زنجان انجام شد. در اين تحقيق، سطوح تلقيح و عدم تلقيح با سويه هاي مختلف در 6 سطح شامل بدون تلقيح و بدون کود (شاهد)، تلقيح با سويه Rb117، تلقيح با سويه Rb123، تلقيح با سويه Rb136، تلقيح با مايه تلقيح صنعتي ويژه لوبيا با نام ريزوبين سوپرپلاس و نيز بدون تلقيح همراه با کود (100 کيلوگرم نيتروژن خالص از منبع کود اوره) بر روي سه رقم لوبيا با تيپ رشدي ايستاده شامل چيتي COS16 و دو رقم قرمز اختر و درخشان، مورد بررسي قرار گرفت. بر اساس نتايج، به طور کلي تلقيح ارقام مختلف لوبيا با سويه هاي باکتري موجب برتري صفات کمي و کيفي آن نسبت به حالت بدون تلقيح و در بعضي موارد نسبت به مصرف 100 کيلوگرم کود خالص نيتروژن گرديد. در بين سويه هاي مورد استفاده، سوش باکتري Rb117 و در بين ارقام مورد استفاده، رقم لوبياچيتي COS16 نسبت به سايرين برتري نشان دادند. کاشت بذور پرايمينگ شده توانست محصول را نسبت به شاهد، حدود 43 درصد افزايش دهد و در بين انواع مايه تلقيح، Rb117 با 58 درصد و Rb123 با 32 درصد تاثير بر عملکرد دانه نسبت به شاهد، به ترتيب بيشترين و کمترين تاثير را بر عملکرد دانه داشتند. بالاترين و پايين ترين فعاليت آنزيم نيترات ريداکتاز به ميزان 1099.18 و 720.3 نانومول برگرم وزن تر گياه در ساعت، به ترتيب به تيمار مصرف کود اوره و نيز تيمار شاهد اختصاص داشت. بالاترين ميانگين پتاسيم و فسفر جذب شده در هر کيلوگرم ماده خشک اندام هاي هوايي، از تيمارهاي تلقيح و کودي به دست آمد و کمترين آن مربوط به تيمار شاهد بود. باکتري هاي ريزوبيومي علاوه بر نقش بسيار با اهميت خود در تثبيت نيتروژن، مي توانند با تاثير بر جذب بهتر ساير عناصر ضروري نيز افزايش رشد و عملکرد گياهان را موجب شوند.

 نسخه قابل چاپ

تراکم جمعيت گياهي و مقدار نيتروژن، تاثير زيادي روي رشد و عملکرد محصول نخود دارد. بنابراين، به منظور بررسي اثرات سطوح مختلف تراکم بوته و کود نيتروژن (آغازگر) بر عملکرد و اجزاي عملکرد نخود رقم کوروش يک آزمايش فاکتوريل 3×4 در قالب طرح پايه بلوک کامل تصادفي در مزرعه پرديس کشاورزي و منابع طبيعي کرج در سال 1385 انجام شد. تراکم بوته شامل چهار سطح 16، 32، 48 و 64 بوته در مترمربع و سطوح کود آغازگر شامل صفر، 25 و 50 کيلوگرم نيتروژن در هکتار بود. صفات مورفولوژيکي و زراعي مانند ارتفاع بوته، تعداد شاخه اوليه و ثانويه، ارتفاع اولين گره زايشي از سطح زمين، عملکرد تک بوته، عملکرد دانه در واحد سطح، عملکرد بيولوژيک، شاخص برداشت، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن 1000 دانه مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج حاصل نشان داد که تراکم 48 بوته در مترمربع (با فاصله رديف 50 سانتي متر و فاصله روي رديف 4.2 سانتي متر) با متوسط عملکرد 1727 کيلوگرم دانه در هکتار و تيمار 50 کيلوگرم کود آغازگر نيتروژن با متوسط عملکرد 1588 کيلوگرم دانه در هکتار، مناسب ترين تيمارهاي آزمايشي در اين تحقيق بودند. افزايش تراکم بوته نخود در واحد سطح موجب افزايش ارتفاع بوته، فاصله اولين گره زايشي از سطح زمين و عملکرد بيولوژيکي به طور معني داري شد. اما، برخي صفات مانند تعداد شاخه هاي اوليه و ثانويه، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، عملکرد تک بوته و شاخص برداشت کاهش معني داري نشآن دادند. همچنين با افزايش مقدار کود اغازگر نيتروژن برخي صفات نخود مانند عملکرد دانه، عملکرد بيولوژيکي، شاخص برداشت، تعداد دانه در غلاف و تعداد غلاف در بوته افزايش معني داري نشان دادند. به طور کلي در شرايط آب و هوايي کرج تيمار هاي توام 48 بوته در مترمربع و مقدار 25 تا 50 کيلوگرم کود آغازگر نيتروژن در هکتار مناسب ترين عامل هاي مورد بررسي از نظر دستيابي به حداکثر عملکرد محصول نخود (رقم کوروش) بودند.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي خصوصيات فنولوژيک، مورفولوژيک و عملکردي ژنوتيپ هاي نخود تيپ دسي، تحقيقي در سال زراعي 86-1385 در مزرعه تحقيقاتي دانشکده کشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد، به اجرا درآمد. در اين تحقيق، 70 ژنوتيپ نخود تيپ دسي از بانک بذر حبوبات دانشگاه فردوسي مشهد در کرت هايي به طول 2.5 متر و فاصله رديف 50 سانتي متر، در يک تا چهار خط کاشت، بدون تکرار در پنجم ارديبهشت ماه، کشت و مورد ارزيابي قرار گرفتند. صفات مختلف اندازه گيري شده در مورد هر يک از نمونه هاي کشت شده بر اساس ديسکريپتور نخود عبارت بودند از طول دوره سبز شدن تا گلدهي، طول دوره گلدهي تا غلاف دهي، طول دوره گلدهي تا رسيدگي، رنگ گل، رنگ دمگل، طول گل، تعداد گل در خوشه، رنگ غلاف، طول غلاف، شروع پرشدن دانه، تيپ برگ ها، تيپ رشدي گياه، ارتفاع بوته، ارتفاع اولين غلاف از سطح خاک، تعداد شاخه هاي فرعي (اوليه، ثانويه و ثالثيه)، تعداد گره در ساقه، طول برگ، طول و عرض برگچه، تعداد برگچه در برگ، سطح برگ، تعداد غلاف در دمگل، تعداد غلاف در بوته، شکوفايي غلاف، تعداد دانه در غلاف، بافت پوسته بذر، وجود يا عدم وجود خال هاي کوچک روي بذر، شکل دانه و ميزان عملکرد دانه. نتايج نشان داد که در بين ژنوتيپ هاي مورد بررسي از نظر تعداد روز از گلدهي تا رسيدگي، اختلاف معني داري وجود نداشت و دامنه آن از 32 تا 44 روز بود. بيشترين (47%) و کمترين (20%) تعداد ژنوتيپ ها از نظر طول دوره گل دهي تا رسيدگي به ترتيب در دامنه 37 تا 39 روز و کمتر از 37 روز قرار داشتند. در ميان ژنوتيپ هاي مورد بررسي، تنوع قابل توجهي از نظر گستره ارتفاع بوته وجود داشت به طوري که تفاوت حداقل و حداکثر ارتفاع بوته مشاهده شده حدود 53 سانتي متر بود. ژنوتيپ MCC708 با 63 سانتي متر، بيشترين ميزان ارتفاع بوته را دارا بود. ارتفاع اولين غلاف از سطح خاک در 13 درصد از ژنوتيپ ها، بيشتر از 15 سانتي متر بود. عملکرد دانه در 64 درصد از ژنوتيپ ها که بيشترين ميزان عملکرد دانه را دارا بودند، بيش از 400 گرم در مترمربع بود به طوري که نمونه MCC608 با 745 گرم در مترمربع، بيشترين ميزان عملکرد دانه را توليد نمود. نتايج در مجموع نشان داد که تنوع قابل ملاحظه اي در ميان ژنوتيپ هاي مورد بررسي از نظر صفات ارزيابي شده، وجود دارد و از اين رو مي توان از اين تنوع در برنامه هاي اصلاحي جهت بهبود عملکرد اين گياه استفاده کرد.

 نسخه قابل چاپ