اسلام اهمیت زیادی به تشکیل خانواده داده و آیات فراوانی در قرآن درباره ازدواج، تکالیف پدر ومادر، احترام به والدین و آثار ازدواج وجود دارد.
ازدواج موجب آسایش وآرامش انسان می شود وافراد به زندگی بهتر و بیشتر دلبستگی پیدا می نمایند و به امید اینکه زن و فرزندان در کنار او هستند خود را تنها نمی داند وهمین امر موجب تقویت روحیه امید و تلاش و خلاقیت وسازندگی و سیر به سوی پیشرفت وکمال انسان می شود، همچنان که در آیه ۲۱ سوره روم چنین تسریع دارد: "و من آیاته ان خلق من انفسکم ازواجا لتسکنو الیها و جعل موده ورحمه. ان فی ذالک لایات لقوم یتفکرون". "از آیات خدا این است که از خود شما همسرانی آفرید تا بدان آرام گیرید و بین شما دوستی ومهربانی نهاد. اینها نشانه هایی است برای کسانی که اندیشه کنند".
ازدواج مانع فساد و تباهی می گردد و مایه امید و دلگرمی انسان می شود زیرا روابط جنسی بر اساس ضوابط و معیار های صحیح واخلاقی از بی بند و باری جلوگیری می نماید. فرزندانی که درکانون گرم خانواده متولد می شوند با فرزندان ناشی از روابط جنسی آزاد فرق می کنند چراکه آینده آنها روشن است واحساس امنیت و آرامش می کنند.
ازدواج و تشکیل خانواده دراقتصاد خانواده تاثیر فراوان دارد در نتیجه با ازدواج حقوق هر یک از افراد خانواده تثبیت می گردد. از آثار مهم ازدواج مهریه و نفقه وارثیه می باشد. از جمله آثار مهم خانواده قرابت وخویشاوندی است که از این طریق بین افراد پیوند نسبی و سببی حاصل می شود و بالاخره ازدواج بنایی است که کانون گرم خانواده و محل مهر ومحبت والدین به فرزندان می باشد ودراین بنا شخصیت اطفال شکل می گیرد ومستحکم می شود واز بهترین بناها است. بنایی که پدر و مادر و فرزندان بدون تنش و اضطراب ودلهره به طورگروهی یار و مددکار یکدیگر می باشند.
از امام محمد باقر(ع) روایت شده است ک حضرت پیغمبر فرموده است: "ما بین فی الاسلام بناء احب الی الله من التزویج "، در اسلام بنایی بهتر از ازدواج درنظر خداوند بنا نشده است.
آنچه بیان گردید نمونه هایی از اهمیت ازدواج بود. یکی دیگر از هدفهای ازدواج اصل تکثیر یعنی زیاد شدن افراد جامعه می باشد که در قرآن مجید با این مطلب هم عنایت گردیده و خداوند سبحان درسوره نساء آیه ۳۴ می فرماید: "یا ایها الناس التقوا ربکم الذی خلقکم من نفس واحده وخلق منها زوجها و بث منهما رجالا کثیرا و نساء"، ای مردم پرهیزگاری کنید برای پروردگاری که شما را از یک تن آفرید و جفت او را از او آفرید و از آنان مردان و زنان زیادی بوجود آورد".
ازدواج قراردادی است که برای تشکیل خانواده و ادامه زندگی مشترک بین زن و مرد برابر موازین قانونی و شرعی بسته می شود و پس از انعقاد آن برای آنها حقوق و تکالیفی ایجاد می نماید. در اسلام پس از طی شدن مراسمی شرعی و عرفی،زن و مرد می توانند از یکدیگر تمتع جنسی ببرند و نفقه زن بوسیله شوهر تامین می شود و بالاخره هدف اصلی این قرارداد حفظ و بقای نسل می باشد که به همین جهت در قرآن مجید به مردان توصیه گردیده که با زنان پاک و عفیف ازدواج نمایند: "فانکحوا ما طاب لکم من النساء " آیه ۳ سوره نساء.
اصل تناسل یعنی داشتن فرزند به منظور حفظ و بقاء نسل یکی از هدفهای مهم دیگر ازدواج می باشد که در همین راستا خداوند بزرگ در قرآن کریم می فرماید: "و الله جعل لکم من انفسکم ازواجا و لکم من ازواجکم بنین و حفده"، خداوند قرار داد برای شما همسرانی و از همسران شما آفرید فرزندان و نتیجه هایی".
اسلام توجه وارزش بسیاری برای جایگاه زن و خانواده قائل شده است تاحدی که مرد را سرپرست خانواده می داند و مرد را رئیس خانواده برای نظم و اداره امور تعیین کرده است، اما وظیفه رئیس خانواده که عنوان پدر برای فرزندان و عنوان شوهر یا همسر برای زن دارد با وظایف رئیس موسسه تفاوت فراوانی دارد. بنابراین می توان گفت که منظور از ریاست شوهر در خانواده، مدیریت او به عنوان موجودی فداکار برای اداره امور محیط با صفای خانواده می باشد که در سایه تلاش های بی وقفه وکارهای مستمر وی، گرمی و رونق خانواده دو چندان می شود.
به همین جهت خداوند بزرگ در کتاب آسمانی ما مسلمانان یعنی قرآن مجید می فرماید: " الرجال قوامون علی النساء"، "مردان بر زنان سرپرستی دارند" ویا به تعبیری ایستادگانند در مقابل آنها یعنی آماده خدمت برای رفع مشکلات مختلف خانواده می باشند و چون تهیه جا و مکان و وسائل و سایر لوازم زندگانی افراد خانواده برعهده آنها می باشد، به این جهت سرپرست خانواده خود می باشند.
