«ایاصوفیا» یکی از بارزترین و زیباترین نمونه‌های باقی مانده معماری دوره بیزانس است. یکی از با ارزشترین هنرهای موجـود در این بنا دکوراسیون داخلی با موزائیک و ستون‌های مرمر آن است.
● گزارش تصويري مرتبط
-------------------------------
ایاصوفیه کلیسای مسیحیت شرق بود که در دوره امپراتوری بیزانس به سال 532 میلادی بنا به دستور امپراتور کنستانتین اول ساخته شد و بعد در قرن 6 میلادی مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت. بنا با کار 10 هزار کارگر در طول پنج سال و تحت نظر 100 استاد باشی تکمیل شد.
پس از فتح استانبول، سلطان محمد دوم دستور داد کلیسای ایاصوفیه را به مسجد تبدیل کنند. سلیمان اول دستور داد نقاشی‌ها و نگارگری‌های داخل ایاصوفیه را بپوشانند تا نماز جمعه در آنجا خوانده شود. سلیم دوم به سنان بزرگترین معمار امپراطوری عثمانی دستور داد که ایاصوفیه را مرمت کند.
در زمان مراد سوم، مناره و منبر و محراب به ساختمان ایاصوفیه افزوده شد. در زمان مراد چهارم، آیاتی از قرآن به خط مصطفی چلبی در دیوارها و سقف ایاصوفیه نگاشته شد؛ علاوه بر این لوحه‌هایی دور تا دور سقف ایاصوفیه نصب شد که در آن نام الله، محمد، ابوبکر، عمر، عثمان، علی، حسن و حسین نوشته شده بود. این لوحه‌ها در زمان سلطنت عبدالمجید با الواح مدوری که به خط ابراهیم افندی نوشته شده بود، جایگزین شد.
پس از اعلام حکومت جمهوری در ترکیه و به قدرت رسیدن آتاتورک، ایاصوفیه به موزه تبدیل شد و تا امروز به همین شکل باقی مانده است. ارتفاع گنبد بزرگ این مسجد از سطح زمین 55 متر و قطر آن 31 متر می‌باشد که بوسیله 40 پشت‌بند بزرگ و روی چهار ستون اصلی سوار شده است.
ایاصوفیا یکی از بارزترین و زیباترین نمونه‌های باقی مانده معماری دوره بیزانس است. یکی از با ارزشترین هنرهای موجـود در این بنا دکوراسیون داخلی با موزائیک و ستون‌های مرمر آن است. این بنا بزرگترین کلیسای زمان خود بوده و بلندترین ستون‌هـا بین 19 تا 20 متر ارتفاع و حداقل 5/1 متر قطر دارند، از سنگ گرانیت ساخته شـده و بزرگترین آنها وزنی در حدود 70 تن دارد. فضای وسیع داخلی دارای سازه‌ای بسیار پیچیده است.
سالن اصلی کلیسا با گنبدی مرکزی با شعاعی 24/31 متری و ارتفاع 6/55 متری پوشیده شده است. این گنبد به نظر می‌رسد با یکسری سقف‌های متوالی حاوی 40 پنجره کمانی در زیر آن بدون وزن در فضا قرار گرفته‌است. وجـود این پنجره‌ها باعث ورود سیل‌وار نور از همه طرف به داخل سالن می‌گردد.
عظمت و زیبائی گنبد ایاصوفیا و ظرافتی که معماران اولیه در ساخت آن به خرج داده‌اند در طول قرنها همواره موضوع بحث و تحسین تاریخدانان، معماران و مهندسین بوده است.
