پژوهش هاي آبخيزداري (پژوهش و سازندگي)

نوع و شدت فرسايش خاك در يك منطقه عموما تابع شرايط اقليمي، پستي و بلندي، خاك و كاربري اراضي مي باشد كه در اين ميان كاربري اراضي نسبت به ديگر فاكتورها بيشتر مورد توجه است. در اين تحقيق به منظور تعيين موثرترين كاربري ها در فرسايش و رسوب زايي نهشته هاي مختلف سازند گچساران، بخشي از حوزه آبخيز كوه گچ شهرستان ايذه به مساحت 1202 هكتار انتخاب گرديد. اين تحقيق به منظور تعيين رابطه بين رسوب توليدي بوسيله باران ساز با برخي خصوصيات فيزيكوشيميايي خاك مانند درصد ماسه خيلي ريز، شن، رس، سيلت، اسيديته، هدايت الكتريكي، رطوبت، كربنات كلسيم و شوري خاك در كاربري هاي مختلف سازندهاي گچساران انجام گرفت. سپس نمونه برداري رسوب در 6 نقطه و با 3 بار تكرار در شدت هاي مختلف 0.75، 1 و 1.25 ميليمتر در دقيقه در سه كاربري مرتع، منطقه مسكوني و اراضي كشاورزي به كمك دستگاه باران ساز انجام شد. به منظور انجام تحليل هاي آماري از نرم افزار SPSS و EXCEL استفاده گرديد. سپس مهم ترين عوامل موثر در توليد رسوب به كمك رگرسيون چند متغيره شناسايي شدند. مدل هاي رگرسيوني به دست آمده نشان دادند كه در توليد رسوب كاربري هاي مختلف از بين عامل هاي اندازه گيري شده شاخص هاي مقادير سيلت، ماسه خيلي ريز، آهك، شوري، اسيديته خاك و ماده آلي بيشترين نقش را در توليد رسوب داشته اند. سپس ساير پارامترهاي ديگر مانند شروع رواناب، ميزان نفوذ و غلظت رسوب نيز در سه كاربري محاسبه و با هم مقايسه شدند. بيشترين ميزان رسوب مربوط به كاربري زراعي و كمترين مربوط به كاربري مسكوني مي باشد. ولي بيشترين ميزان رواناب مربوط به كاربري مسکوني و كمترين مربوط به كاربري زراعي مي باشد. بيشترين زمان شروع رواناب و ميزان نفوذ و غلظت رسوب مربوط به كاربري زراعي مي باشد.

 نسخه قابل چاپ

تعيين فاصله كاشت، نحوه مناسب برداشت و چگونگي كاربري گونه A.canescens از جمله اولويت هاي تحقيقاتي در عرصه هاي واجد شرايط بوته كاري در اراضي بياباني به حساب مي آيد. به همين منظور مصادف با پاييز 1372 عرصه اي به وسعت 4.5 هكتار در اراضي بياباني حاشيه كوير سياهكوه استان يزد انتخاب و در آن بوته كاري شد. اين پژوهش در قالب طرح آماري كرت هاي دوبار خردشده با تيمارهاي اصلي فواصل كاشت 2، 4 و 6 متري اجرا شد. تيمارهاي فرعي 1، دوره هاي هرس هر ساله، دو ساله و سه ساله و تيمارهاي فرعي 2، سطوح برش هرس كامل (كف بر)، هرس از ارتفاع 20، 40 و 60 سانتي متري با تيمار بدون هرس (شاهد) بوده اند. برداشت و توزين علوفه توليدي پس از مرحله استقرار در پاييز 1374 آغاز و مطابق با برنامه پيش بيني شده تا پايان سال 1382 استمرار يافته است. نتايج نشان داد كه بين توليد تجمعي علوفه خشك تيمارهاي آزمايشي فواصل كاشت اختلاف معني دار وجود ندارد. بين تيمارهاي دوره هاي هرس نيز اختلاف معني داري ديده نمي شود. اثرات تيمارهاي ارتفاع برش در اواخر دوره آزمايش مشخص تر گرديده و بين آنها اختلاف معني دار بروز نموده است (0.01>P). اختلافات ميزان توليد گياهان در محدوده تيمارهاي ارتفاع برش مربوط به تفاوت توليد در بين گياهان شاهد و هرس شده بوده است. در حالي كه ميزان توليد بوته هاي هرس شده در ارتفاعات مختلف تفاوت معني داري ندارند. در بررسي اثرات متقابل فواصل كاشت، دوره هاي هرس و ارتفاعات برش، تيمار هر ساله از ارتفاع 60 سانتي متري در فاصله كاشت 2 متري بالاترين ميزان توليد تجمعي را طي دوره آزمايش كسب نموده و به عنوان تيمار آزمايشي برتر در اين پژوهش معرفي گرديده است.

 نسخه قابل چاپ

حلقه هاي ساليانه يکي از منابع داده هاي شاخص براي بازسازي تغييرات اقليمي گذشته است. به عبارتي براي درک تغييرات اقليمي، داشتن اطلاعات اقليمي گذشته ضرورت دارد. در اين مقاله حلقه هاي ساليانه از جنبه اقليم شناسي درختي مورد ارزيابي قرار گرفته است. بنابراين با اين هدف سه ارتفاع رويشي 400، 500 و 700 متر از سطح دريا در جنگل دارابکلا انتخاب شد. نمونه هاي رويشي از ارتفاع برابر سينه درختاني که در آشکوب غالب قرار داشتند، استخراج شد. پهناي حلقه هاي ساليانه با استفاده از بيني کولر اندازه گيري شد. مقايسه و استاندارد کردن سري حلقه هاي رويشي براي کل ارتفاعات رويشي انجام گرفت. رشد شعاعي کل درختان راش در اين منطقه بطور معني داري (r=6.0) با متغيرهاي اقليمي همبستگي نشان داد. گاه شناسي حلقه هاي ساليانه با حداقل دما در ماه هاي اکتبر (مهر) و دسامبر (آذر) سال قبل از تشکيل حلقه ها، همبستگي معني دار مثبتي را نشان داد. حداکثر دما در ماه آوريل (فروردين) با گاه شناسي حلقه هاي ساليانه راش در منطقه رابطه معکوسي را نشان داد. بارندگي در ماه هاي مارس (اسفند) و سپتامبر (شهريور) سال جاري تاثير مثبتي بر روي رويش شعاعي داشت. بنابراين راش يکي از گونه هاي قابل استفاده در مطالعات درخت اقليم شناسي است که قابليت گسترش گاه شناسي وراي ساليان متمادي و متوالي در اين منطقه نشان مي دهد. بازسازي داده هاي هواشناسي مانند ميانگين دما (حداقل، حداکثر و متوسط) و مجموع بارندگي ماهانه امکان پذير است.

 نسخه قابل چاپ

استفاده از آب شکن در ساماندهي رودخانه ها و کنترل فرسايش کناري رودخانه يکي از روش هاي متداول مي باشد. در اين مقاله پيشنهاد شده است که براي حفظ پايداري اولين آب شکن در يک سري آب شکن (4 عدد) از يک آب شکن فرعي (محافظ) که به صورت عمود بر جريان در بالادست اولين آب شکن قرار مي گيرد استفاده شود. بر اساس انجام آزمايش ها در فلوم آزمايشگاهي، از لحاظ هيدروليکي پارامترهاي بي بعد، L/L’ (نسبت طول آب شکن محافظ به طول اولين آب شکن)؛ X/L (نسبت فاصله آب شکن محافظ به طول اولين آب شکن) و شرايط هيدروليکي جريان با H/L (نسبت عمق جريان بالادست به طول اولين آب شکن) و H/d₅₀ (نسبت عمق جريان به قطر متوسط مصالح بستر) و Fr عدد فرود مورد مطالعه قرار گرفت. تحليل آماري نتايج آزمايشگاهي، مدلي را براي پيش بيني آب شستگي نسبي در دماغه آب شکن اصلي و آب شکن محافظ ارائه مي دهد.

 نسخه قابل چاپ

رابطه بارندگي - رواناب يکي از مهمترين و پيچيده ترين فرايند هاي هيدرولوژيکي است که درک آن اهميت زيادي در هيدرولوژي و منابع آب دارد. مدل هاي فيزيکي و آماري زيادي به منظور بررسي اين فرايند توسعه يافته اند که هر کدام برخي از جنبه هاي اين رابطه را در بر مي گيرند. استفاده از شبکه هاي عصبي به عنوان يک مدل جعبه سياه نيز يکي از روش هاي بررسي اين رابطه است. در اين تحقيق رابطه بارندگي - رواناب حوزه پلاسخان در سر شاخه زايند رود مورد بررسي قرار گرفته و شبکه عصبي پرسپترون چند لايه به اين منظور به کار گفته شد. به دليل واريانس شديد مشاهدات، ابتدا سري هاي بارندگي روزانه 3 ايستگاه واقع در منطقه و سري روزانه دبي ايستگاه پلاسجان به سري نرمال تبديل و با توجه به خود همبستگي و همبستگي عرضي بارندگي و رواناب 6 متغير به عنوان ورودي به شبکه انتخاب شد. در پايان مشخص شد شبکه عصبي پرسپترون با 4 لايه مخفي اعتبار بيشتري نسبت به ساير شبکه ها دارد. اين اعتبار سنجي با مقايسه آماري ميانگين، انحراف معيار و تابع توزيع دبي مشاهداتي و شبيه سازي شده مورد آزمون قرار گرفت.

 نسخه قابل چاپ

در شرايط کنوني کاهش کمي و کيفي منابع آب به يک معضل جهاني تبديل شده است. اين موضوع در کشور ايران، بخش کشاورزي را دچار مشکلات فراوان کرده است. هدف اصلي تحقيق حاضر، تحليل مديريت پايدار منابع آب زراعي در حوزه آبخيز مدرس در استان خوزستان مي باشد. اين تحقيق از نوع تحقيقات كاربردي و به روش توصيفي و همبستگي بوده و از تکنيک تحليل عاملي در تعيين عوامل موثر بر مديريت پايدار منابع آب زراعي استفاده شده است. تعداد نمونه آماري بر اساس فرمول کوکران برآورد گرديد .(n=141 N=1370) روش جمع آوري اطلاعات از طريق مطالعه اسنادي و به شيوه ميداني بوده است. در بخش ميداني با استفاده ار روش نمونه گيري ساده از 18 روستا اطلاعات جمع آوري شد. براي سنجيدن اعتبار پرسشنامه ضريب کرونباخ آلفا برابر با 84 درصد محاسبه گرديد. بر اساس نتايج حاصل بين ميزان بازديد از مزارع نمايشي، مشارکت اجتماعي، متغيرهاي سطح تحصيلات، ميزان استفاده از کانال هاي ارتباطي، ميزان شركت در كلاس هاي آموزشي، درآمد، سطح مکانيزاسيون، مشورت با ساير گندمكاران و ميزان تماس مروجان كشاورزي با گندمكاران با متغير سطح مديريت پايدار منابع آب زراعي در سطح 0.001 رابطه مثبت و معني داري به دست آمد. در ادامه به منظور تعيين عوامل موثر بر سطح مديريت پايدار منابع آب زراعي از تکنيک تحليل عاملي بهره گرفته شد. به منظور بررسي مناسب بودن داده ها براي تحليل عاملي از آزمون هاي بارتلت و کا ام او (sig=0.000, Bartlettest=7254.342 و KMO=0.72) بهره گرفته شد. نتايج حاصل نشان مي دهد که داده ها براي تحليل عاملي مناسب مي باشند. بر اساس نتايج حاصل از تحليل عاملي مشخص شد که پنج عامل: ويژگي هاي اقتصادي، متغيرهاي فعاليت هاي آموزشي و ترويجي، فعاليت هاي اجتماعي، دانش و اطلاعات و حمايت هاي دولت در مجموع 71 درصد تغييرات سطح مديريت پايدار منابع آب زراعي راتبيين مي نمايد. يعني اگر در برنامه ريزي هاي مختلف اين پنج عامل مورد توجه مناسب قرار گيرد، مي توان اعتقاد داشت که بهبود سطح دانش فني گندمکاران شهرستان اهواز در زمينه کشاورزي پايدار در حد بالايي تحت پوشش قرار گرفته شود.

 نسخه قابل چاپ

گراف رسوب واحد لحظه اي (IUSG) يکي از روش هاي موجود براي پيش بيني گراف رسوب وقايع سيلابي بوده که کاربرد آن مستلزم برآورد ميزان تامين رسوب لحظه اي، پارامترهاي ضريب ذخيره (Ks)، ضريب شکل بي بعد (ns) و زمان تا اوج مي باشد. بررسي روابط بين پارامترهاي مذکور و متغيرهاي کمکي مثل ويژگي هاي جريان و بارش امکان کاربرد روش رسوب نمود واحد لحظه اي را درحوزه هاي آبخيز فاقد ايستگاه اندازه گيري ميسر مي سازد. بدين منظور براي بررسي رابطه پارامترهاي رسوب نمود واحد لحظه اي سيلاب ها با ويژگي هاي بارش و جريان، 5 واقعه سيلابي در محل ايستگاه هيدرومتري و رسوب سنجي پل دوآب (رودخانه قره چاي - استان مرکزي) با فواصل زماني يک ساعته از نظر ميزان دبي جريان و غلظت رسوب معلق همزمان مورد پايش قرار گرفت. با توجه به گراف رسوب مشاهده اي و هيتوگراف بارش هاي مربوطه و استفاده از روش گشتاورها پارامترهاي رسوب نمود واحد لحظه اي هر سيلاب استخراج گرديد. سپس رابطه آن با مقدار بارش موثر و دبي اوج سيلاب ها مورد آزمون قرار گرفت. نتايج نشان مي دهد رابطه نمايي بين ضريب ذخيره سيلاب ها و مقدار بارش موثر نسبت به مقادير دبي اوج جريان از ضريب همبستگي بيشتري بر خوردار است (r²=0.79 در مقابل r²=0.42). بررسي روابط رگرسيوني پارامتر ضريب شکل بي بعد با مقدار بارش موثر نشان مي دهد که رابطه آنها از نظر آماري ضعيف بوده (با ضريب تبيين 0.14) و همبستگي کمي با مقدار دبي اوج نشان مي دهد (r²=0.01). اما نسبت ضريب شکل بي بعد به زمان تا اوج (ns/Tp) با مقدار بارش موثر و دبي اوج سيلاب ها همبستگي بيشتري دارد (r²=0.42 و r²=0.67 به ترتيب با مقدار بارش موثر و دبي اوج). نتايج مقايسه کارآيي معادلات بدست آمده اين تحقيق در تخمين پارامترهاي مدل رسوب نمود واحد لحظه اي و برآورد گراف رسوب چند مورد ديگر از وقايع سيلابي با منحني هاي سنجه نشان مي دهد شاخه صعودي گراف رسوب نسبت به شاخه نزولي با ضريب اطمينان بيشتري برآورد مي شود ولي در شاخه نزولي اختلاف زيادي بين برآوردهاي مدل رسوب نمود واحد لحظه اي و منحني هاي سنجه وجود دارد.

 نسخه قابل چاپ

پيش بيني دقيق پارامترهاي موثر در طرح هاي منابع آب، يکي از مهمترين مباحث تحقيقي مهندسان آب مي باشد. از جمله اين پارامترها حجم رسوبات معلق رودخانه ها است که بدليل اثرات منفي آن بر روي شاخص هاي کيفي آب، تقليل گنجايش مخازن و تغيير در مورفولوژي رودخانه ها از اهميت ويژه اي برخوردار است. در حقيقت حصول روش هاي مناسب و دقيق در پيش بيني بار رسوبي رودخانه ها را مي توان به عنوان يکي از مهمترين چالش ها در فرايند فرسايش و رسوبگذاري دانست. اگر چه در دهه اخير تحقيقات متنوعي در خصوص کاربرد مدل هاي هيدرولوژيکي (جعبه سياه) متکي بر شبکه هاي عصبي مصنوعي (ANN) و برتري دقت اين مدل ها بر روابط تجربي همچون منحني سنجه رسوب ارائه شده است ولي به دليل غير صريح بودن اين مدل ها استفاده از آنها در عمل به طور مناسب توسعه نيافته است. لذا هنوز توسعه يک مدل صريح ميان رابطه دبي جريان و بار رسوبي ضروري مي باشد. در تحقيق حاضر روش صريح برنامه ريزي ژنتيک (GP) براي پيش بيني بار معلق رودخانه ها ارائه شده و دقت نتايج حاصله با روش شبکه عصبي مصنوعي مورد مقايسه قرار گرفته است. پيش بيني ها با استفاده از دبي جريان و رسوب معلق روزانه رودخانه ليقوان چاي واقع در حوزه آبگير درياچه اروميه، براي مدل سازي و تاييد برنامه ريزي ژنتيک پيشنهادي بکار گرفته شده است. نتايج حاصل، حاکي از دقت بالاي برنامه ريزي ژنتيک در مقايسه با شبکه عصبي مصنوعي و کارايي آن در پيش بيني بار معلق رودخانه ها مي باشد.

 نسخه قابل چاپ

هدف از اين تحقيق، بررسي پراکنش تيپ هاي گياهي در ارتباط با برخي از عوامل محيطي، تعيين مهم ترين آنها و شناخت روابط حاکم بين پوشش گياهي و عوامل محيطي (خصوصيات خاک، شيب، جهت، ارتفاع، سنگ شناسي، رخساره و بارندگي) است. هفده تيپ گياهي در منطقه شناسايي شد و در منطقه معرف هر تيپ نمونه برداري به روش تصادفي-سيستماتيک در 10 پلات صورت گرفت. اندازه پلات هاي نمونه برداري با توجه به نوع و پراکنش گونه هاي گياهي به روش حداقل سطح تعيين شد. در داخل پلات ها، فهرست گياهان موجود و درصد تاج پوشش هر يک از گونه هاي گياهي مشخص و در نهايت تيپ هاي گياهي موجود بر اساس دو گونه غالب نام گذاري شدند. به منظور بررسي خصوصيات خاک منطقه، در داخل پلات ها به صورت يکي در ميان در پاي گياه پروفيل (در هر تيپ 5 پروفيل) حفر شد. در پروفيل ها از عمق 50-0 سانتي متري خاک به عنوان عمق موثر خاک بر گياه نمونه برداري صورت گرفت و عوامل خاکي بافت، درصد آهک، درصد ماده آلي، اسيديته و هدايت اکتريکي اندازه گيري شد همچنين شيب، جهت، ارتفاع، سنگ شناسي، رخساره ژئومرفولوژي و بارندگي در هر تيپ گياهي مشخص شد. تجزيه و تحليل اطلاعات از روش آناليز مولفه هاي اصلي(PCA)  و با استفاده از نرم افزار 4  PC-ORDانجام شد. نتايج به دست آمده از آناليز مولفه هاي اصلي نشان داد که از ميان عوامل محيطي مورد بررسي به ترتيب شيب، جهت، ماده آلي، درصد سنگ و سنگريزه سطحي، درصد لوم و درصد رس به عنوان مولفه اصلي اول 54.06 درصد و شوري و ارتفاع به عنوان مولفه اصلي دوم 21.17 درصد در مجموع از ميان عوامل مورد بررسي 75.23 درصد از تغييرات پوشش گياهي منطقه سميرم را توجيه مي کنند.

 نسخه قابل چاپ

در يک اکوسيستم مرتعي بين پوشش گياهي و عوامل محيطي مختلف ارتباط تنگاتنگي وجود دارد. هدف تحقيق حاضر، تعيين اين ارتباط با کمک آناليز تشخيص کانونيک مي باشد. اين مطالعه در مراتع رينه با روش نمونه برداري طبقه بندي تصادفي مساوي انجام گرفته و به حضور و عدم حضور گونه هاي غالب منطقه توجه شده است. با طبقه بندي منطقه به کمک عوامل ارتفاع، شيب و جهت 37 واحد همگن حاصل شد. 750 پلات 1 متر مربعي و 75 پلات 25 متر مربعي در کل منطقه مستقر شد. 150 نمونه خاک نيز از عمق 30-0 سانتي متري جمع آوري شد. تعدادي از عوامل محيطي شامل 16 ويژگي خاک، 3 عامل توپوگرافيک و 16 عامل اقليمي انتخاب شدند. تصاوير ماهواره اي IRS شامل باند قرمز و مادون قرمز نزديک و باند PAN به همراه تعدادي از باندهاي ترکيبي حاصل از نسبت گيري طيفي، تجزيه مولفه اصلي و ترکيب باند رنگي با سياه و سفيد نيز به عنوان داده هاي کمکي مورد استفاده قرار گرفت. براي تعيين عوامل محيطي موثر بر گونه هاي غالب منطقه به تفکيک هر گونه آناليز تشخيصي کانونيک مورد استفاده قرار گرفت و به کمک اين آناليز از بين عوامل مورد بررسي تعداد معدودي به عنوان مهم ترين عوامل تاثيرگذار بر گونه هاي موردنظر تعيين شدند. نتايج تحقيق حاضر براي مقاصد مديريتي در توسعه پايدار اکوسيستم هاي مرتعي، حفاظت، احيا، نظارت و ارزيابي اين اکوسيستم ها کاربرد دارد.

 نسخه قابل چاپ

درک بهتر از شرايط استقرار گياهان دارويي اين امکان را فراهم مي سازد تا رويشگاه اين گياهان با کارايي بيشتري اداره شود. متغيرهاي کمي به عنوان شاخصي از سازگاري و کارآمدي اين قبيل گياهان محسوب شده و تابع برخي از عوامل محدودکننده محيطي است که در مناطق خشک، نياز آبي مهمترين آنها به شمار مي رود. بر اين اساس تاثير آبياري سيلابي بر متغيرهاي کمي گونه دارويي Dendrostellera lessertii در دشت گربايگان فارس مورد بررسي قرار گرفت. به اين منظور در هر يک از مناطق پخش سيلاب و شاهد، درصد پوشش تاجي و ميزان تراکم گياه، با روش پلات گذاري و زيتوده هوايي و زيرزميني آن با روش مضاعف و حفر پروفيل در کنار گياه اندازه گيري شد. تحليل نتايج نشان داد که آبياري سيلابي تاثير معني داري بر هيچ يک از متغيرهاي مورد ارزيابي نداشته است (P<0.05). اين دستاورد گوياي آنست که گونه مذکور به خوبي قابليت استقرار و توسعه در مناطق خشک را دارا بوده و سازگاري مناسبي به لحاظ فيزيولوژيک در برابر کمبود آب در آن ايجاد شده است، لذا با توجه به خواص دارويي اين گياه و امکان استقرار آن در مناطق خشک، بررسي بوم شناسي فردي و شيوه هاي کاشت و استقرار آن در زيست بوم هاي خشک توصيه مي شود.

 نسخه قابل چاپ

يكي از ابزارهاي مهم در بررسي تعادل دام و مرتع تعيين ميزان بهره برداري است. آبشخوارها به عنوان يكي از عوامل موثر در توزيع چراي دام هستند. زماني كه ساير عوامل موثر در توزيع چرا از جمله شيب، ارتفاع و معيارهاي خاک محدوديتي ايجاد نكنند، فاصله از آبشخوار ميزان بهره برداري از علوفه مرتع را محدود مي كند. در اين تحقيق با استفاده از روش تخمين نظري، درصد بهره برداري از گونه درمنه دشتي در فواصل مختلف از آبشخوارها تعيين و رابطه رگرسيوني ميزان بهره برداري از درمنه در فواصل مختلف از هر آبشخوار محاسبه شد. پيش از ورود دام، 10 زوج پلات 4 مترمربعي با استفاده از ميخ هاي چوبي مشخص گرديد و به طور تصادفي وزن خشک 10 پلات محاسبه شد. پس از خروج دام نيز ميزان بهره برداري درمنه در 10 پلات مشابه ابتدا تخمين و سپس مقدار واقعي آن از طريق قطع و توزين و تفاضل مقادير اوليه و ثانويه محاسبه شد و معادله رگرسيون مناسب جهت اصلاح مقادير تخميني به دست آمد. در پايان فصل چرا، تعداد 2 ترانسكت به طول 1.7 كيلومتر به صورت تصادفي پيرامون هر يک از آبشخوارهاي مطالعاتي مستقر گرديد؛ آنگاه به صورت سيستماتيک در فواصل 100 متري هر ترانسكت با استفاده از يک پلات 4 مترمربعي، ميزان بهره برداري از درمنه، تخمين و با استفاده از رابطه رگرسيوني به دست آمده در مرحله قبل اصلاح شد. پس از تعيين روابط رگرسيوني ميزان بهره برداري در فواصل مختلف از هر يک از آبشخوارها، با استفاده از روش رگرسيون گروهي، ضرايب رگرسيوني معادلات مذکور با يکديگر مقايسه و در نهايت مدل رگرسيون نهايي ارائه شد. نتايج نشان داد ميزان بهره برداري به ميزان زيادي وابسته به فاصله از آبشخوار است (R²=0.85). همچنين با افزايش فاصله از آبشخوار از شدت بهره برداري گونه درمنه کاسته شد.

 نسخه قابل چاپ

كودهاي شيميايي يکي از منابع مهم تامين عناصر غذايي گياه بوده و استفاده متعادل از آنها در حصول عملکردهاي بهينه، حفظ نظام اكولوژيكي محيط و تضمين سلامت مصرف كنندگان توليدات كشاورزي نقش اساسي دارند. براي اعمال مديريت كودي صحيح، لازم است تا از ميزان عناصر غذايي خاك كه براي عملكرد بهتر مي تواند در اختيار گياه قرار دهد، اطلاع كاملي داشت. عدم آگاهي از تغييرات خاك در نقاط مختلف و كاربرد يكنواخت كودها، ناگزير به برخي خاك ها كود بيشتر و به برخي ديگر كمتر از حد نياز كود خواهد داد. لذا اين تحقيق با هدف بررسي تغييرات مكاني عناصر حاصلخيزي خاك شامل ازت، فسفر و پتاسيم، مقايسه روش هاي مختلف زمين آماري در برآورد آنها و تهيه نقشه هاي پراكنش مكاني اين مواد حاصلخيز كننده به منظور مديريت كودي صحيح در دشت اروميه واقع در استان آذربايجان غربي انجام شده است. براي برآورد مقادير اين عناصر در نقاط نمونه برداري نشده، از روش هاي كريگينك، كوكريگينك و ميانگين متحرك وزندار در محيط GIS استفاده شده است. براي مقايسه اين روش ها، از روش ارزيابي تقاطعي با کمک دو پارامتر آماري MAE و MBE استفاده شده است. نتايج بدست آمده نشان داد كه روش كريگينگ با ضريب همبستگي 0.99 و نيم تغييرنماي مدل گوسي از دقت بالايي براي برآورد مقادير عناصر حاصلخيزي در نقاط فاقد اطلاعات برخوردار است. خطاي برآورد اين روش براي عناصر مورد بررسي بين0.18  تا 0.75 و انحراف آن بين -0.12 -0.002 بدست آمده است.

 نسخه قابل چاپ

مديريت بهينه منابع طبيعي نيازمند اطلاعات به هنگام و صحيح است. در اين راستا، نقشه هاي کاربري اراضي يکي از مهمترين منابع اطلاعاتي در مديريت منابع طبيعي محسوب مي شود. امروزه کاربران با استفاده از تکنيک هاي خاص تفسير رقومي مي توانند انواع مختلفي از نقشه هاي کاربري اراضي را از تصاوير ماهواره اي استخراج نمايند. برخي خصوصيات اين تصاوير نظير: رقومي بودن، ارائه اطلاعات به هنگام، فراهم آوردن ديد همه جانبه، استفاده از قسمت هاي مختلف طيف الکترومغناطيس براي ثبت خصوصيات پديده ها، دارابودن پوشش تکراري و سرعت انتقال و اطلاعات مصور باعث شده تا اين تصاوير به عنوان يک منبع اطلاعاتي ارزشمند در مديريت منابع طبيعي تلقي گردد. در تحقيق حاضر، نقشه کاربري اراضي استان آذربايجان غربي بر اساس پردازش رقومي با روش شي گراي تصاوير ماهواره اي سنجنده HDR ماهواره 5 SPOT تهيه شده است. براي اين منظور، در ابتدا، اقدامات لازم در مرحله پيش پردازش شامل تصحيحات هندسي، ارتفاعي و اتمسفري در محيط نرم افزار Pci Geomatica 9.1 بر روي تصاوير ماهواره اي انجام شد. سپس تصاوير در محيط نرم افزار eCognation با متد پردازش شي گراي با طبقات مشخص شده طبقه بندي گرديد. دقت نقشه طبقه بندي شده با استخراج پارامترهاي معمول ارزيابي دقت نظير ضريب کاپا، ماتريس خطا، پايداري طبقه بندي مورد ارزيابي قرارگرفت. که در نتيجه آن دقت کلي نقشه تهيه شده معادل 94.20 درصد محاسبه گرديد که خود دلالت بر مقبوليت دقت نقشه تهيه شده داشت. مرحله تکميلي تحقيق حاضر تشکيل پايگاه اطلاعات زميني درمحيط نرم افزاري GIS براي نمايش نقشه کاربري تهيه شده در اين تحقيق و مقايسه آن نقشه قبلي تهيه شده با روش پيکسل پايه بوده است. نتايج اين تحقيق نشان داد در روش شي گرا ضمن امکان تشخيص تعداد طبقات بيشتر، دقت نقشه توليد شده نيز در مقايسه با روش پيکسل پايه از دقت بالائي برخوردار است.

 نسخه قابل چاپ

به منظور خارج کردن رسوبات انباشته شده در مخازن سدها و افزايش عمر مفيد آنها، شناخت جريان هاي گل آلود از اهميت ويژه اي برخورداراست. در اين تحقيق، فرآيند جريان گل آلود به صورت اثر عدد فرود چگالي جريان ورودي در محدوده حالت هاي زير تا فوق بحراني (عدد فرود چگالي حدود 0.6 تا 3.5) و از طريق تغيير ميزان بازشدگي دريچه ورودي بر پروفيل هاي سرعت و غلظت جريان گل آلود در حالت دو بعدي و در يك مدل فيزيكي بررسي شده است. مدل فيزيكي شامل فلومي به عرض 20 سانتي متر و بطول 12 متر و ارتفاع 0.5 متر بوده است. سرعت جريان طولي در عمق با استفاده از سرعت سنج ADV اندازه گيري شده و پروفيل هاي غلظت رسوبات جريان گل آلود از روش ABS و بر اساس داده هاي پراكنش محاسبه شده اند. نتايج نشان مي دهد که افزايش ارتفاع بازشدگي دريچه زيرگذر ورودي، منجر به افزايش سرعت جريان و کاهش ضخامت جريان گل آلود مي گردد که اين پديده به نوبه خود افزايش ميزان درون آميختگي ذرات سيال محيطي و كاهش مقادير غلظت جريان را در پي خواهد داشت. همچنين نتايج نشان مي دهد که ارتفاع معادل سرعت متوسط جريان در ارتفاعي برابر با 0.8 ضخامت متوسط جريان و ارتفاع نظير غلظت متوسط جريان در ارتفاعي معادل با 0.35 تا 0.5 برابر ضخامت متوسط جريان اتفاق مي افتد.

 نسخه قابل چاپ