پژوهش هاي آبخيزداري (پژوهش و سازندگي)

واکنش خاک به فشارهاي وارده به وسيله لاستيک و ابزار درگير با خاک يکي عواملي است که در ايجاد فشردگي خاک موثر مي باشد. در اين تحقيق با استفاده از يک حسگر پروفيل فشردگي خاک ¹ تاثير فشار باد لاستيک نرمبر برخي از عوامل مرتبط با فشردگي شامل: عرض اثر لاستيک، عمق اثر لاستيک، شاخص مخروط و نيروي افقي خاک در لايه هاي مختلف (اعماق 10-0، 20-10، 30-20 و 40-30 سانتيمتر)، بررسي گرديد. آزمايشات اين تحقيق در قالب طرح بلوک هاي کامل تصادفي با دو تيمار فشار باد (90 کيلو پاسکال و 227 کيلو پاسکال) و در 3 تکرار در شرايط آزمايشگاهي (کانال خاک)، انجام گرفت. تجزيه واريانس داده هاي آزمايش نشان داد که اختلاف بين ميانگين مقادير شاخص مخروط و نيروي افقي خاک در لايه هاي پايين خاک (اعماق 40-10 سانتيمتر) معني دار بود. همچنين با وجود بيشتر بودن ميانگين مقادير شاخص مخروط و نيروي افقي خاک در اعماق پايين تر، اختلاف معني داري در ميانگين مقادير اين صفات در عمق سطحي (0 تا 10 سانتي متر)، مشاهده نشد و هر دو تيمار در يک گروه قرار گرفتند. ميانگين مقادير عرض اثر لاستيک و عمق اثر لاستيک در فشار بادهاي مختلف لاستيک تفاوت معني داري نشان داد به گونه اي که با افزايش مقدار فشار باد، مقدار عرض اثرلاستيک از 75 ميلي متر به 70 ميلي متر کاهش و عمق اثر لاستيک از 41 ميلي متر به 56 ميلي متر و شاخص مخروط به ميزان 4 تا 21 درصد و نيروي افقي به ميزان 9 تا 37 درصد در لايه ها مختلف خاک افزايش يافتند. نتايج آزمايش نشان داد که مي توان از حسگر پروفيل فشردگي خاک هم به عنوان يک ابزار تحقيقاتي و هم در شرايط عملي مزرعه براي تعيين ناحيه اثر فشار باد لاستيک بر فشردگي خاک استفاده نمود.

 نسخه قابل چاپ

اين تحقيق به منظور مقايسه ميزان عناصر N، P، K، C و نسبت C/ N در لاشبرگ سه گونه مرتعي Bromus tomentellus، Agropyron tauri و Psatyrostachys fragilis از نظر تاثير گذاري بر شاخص هاي کيفيت خاک صورت گرفت. بعد از شناسايي رويشگاه هاي اين سه گونه در منطقه طالقان، در انتهاي فصل رويش (تابستان 87) نمونه برداري در مناطق معرف هر رويشگاه به روش تصادفي- سيستماتيک از لاشبرگ و خاک پاي بوته و بدون پوشش گياهي انجام شد. پس از نمونه برداري از لاشبرگ، ميزان عناصر N، P، K، C و نسبت C/ N و از خاک مقادير N، P، K، C، C/ N، قابليت هدايت الکتريکي، اسيديته، درصد کربنات کلسيم معادل و بافت تعيين شدند. پس از بررسي داده ها، تجزيه و تحليل آنها با استفاده از آزمون هاي تجزيه واريانس و آزمون t مستقل انجام شد. نتايج حاصل از تجزيه واريانس عناصر مختلف در لاشبرگ سه گونه نشان مي دهد که ميزان نيتروژن، کربن و نسبت C/ N در لاشبرگ اين گونه ها با هم اختلاف معني داري دارد. به طوري که بيشترين ميزان نيتروژن را گونه A. tauri و بيشترين مقدار کربن و نسبت C/ N را گونه B. tomentellus به خود اختصاص مي دهد. مقايسه خاک زير بوته و منطقه شاهد نشان دهنده اختلاف معني داري بين خاک زيربوته و منطقه شاهد است. به طوريکه گونه هاي فوق موجب افزايش حاصلخيزي خاک گرديدند. با توجه به نتايج اين تحقيق در بين سه گونه گياهي نسبت کربن به نيتروژن در لاشبرگ گونه A. tauri از دو گونه ديگر کمتر است. همچنين ميزان نيتروژن، که يکي از عناصر مهم مورد نياز براي ساختن پروتئين است در لاشبرگ اين گونه بالاترين مقدار مي باشد.در نتيجه، گونه A. tauri از لحاظ کيفيت لاشبرگ، سرعت تجزيه پذيري و اثرات آن بر خاک از شرايط بهتري نسبت به دو گونه ديگر برخوردار است.

 نسخه قابل چاپ

بررسي احتمال وقوع شدت خشکسالي ها و مدت آن به عنوان يک تحليل استوکاستيک از وقوع دوره هاي خشکسالي به شمار مي آيد. در اين مطالعه اين دو ويژگي خشکسالي به صورت توامان بر روي 34 ايستگاه سينوپتيک واقع در ايران مرکزي به منظور پهنه بندي خشکسالي مورد بررسي واقع گرديد. در ابتدا به منظور تحليل فراواني منطقه اي شدت خشکسالي و دوره تداوم آن، از روش گشتاورهاي خطي استفاده گرديد. به طوري که نتايج نشان داد که هر چند منطقه ايران مرکزي به لحاظ توزيع جغرافيائي شدت خشکسالي ناهمگن مي باشد اما دوره تداوم خشکسالي در اين منطقه از همگني مناسبي برخوردار مي باشد. به منظور تحليل فراواني 15 تابع توزيع فراواني مورد استفاده قرار گرفت و بهترين تابع توزيع براي هر ايستگاه بر اساس حداقل مربعات خطا مشخص شد. تابع توزيع پيرسون III نيز بر اساس آماره ZDIST به عنوان بهترين تابع منطقه اي براي هر دو پارامتر انتخاب گرديد. نتايج همچنين بيانگر اين مطلب مي باشد که پراکنش شدت خشکسالي در دوره بازگشت هاي پايئن در ايران مرکزي تقريبا يکنواخت مي باشد، اما در دوره برگشت هاي بالا، شدت خشکسالي در مناطق شرقي و جنوب غربي منطقه از شدت بالاتري برخوردار مي باشد. و مناطق جنوب غربي منطقه بخصوص استان اصفهان به علت بالا بودن تداوم خشکسالي هاي شديد نيازمند مديريت بحران و مديريت منابع آب به منظور کاهش اثرات مخرب خشکسالي مي باشد.

 نسخه قابل چاپ

جهت ارزيابي و تهيه نقشه بيابان زايي تاکنون تحقيقات بسيار زيادي در داخل و خارج کشور صورت گرفته که منجر به ارائه مدل هاي منطقه اي فراواني شده است. به منظور ارائه يک مدل منطقه اي و ارزيابي کمي وضعيت فعلي بيابان زايي محدوده اي با وسعت 88350 هکتار در منطقه زهک سيستان در نظر گرفته شد. در اين تحقيق ابتدا بر اساس تلفيق اطلاعات مربوط به نقشه هاي توپوگرافي، زمين شناسي، عکس هوايي و بازديد هاي صحرايي، منطقه مورد مطالعه به 11 رخساره تفکيک گرديد که هر رخساره ژئومورفولوژي به عنوان واحد اصلي ارزيابي وضعيت فعلي بيابان زايي مدنظر قرارگرفت. با توجه به تجزيه، تحليل و تلفيق دو روش FAO - UNEP و MICD که از مطرح ترين مدل هاي بيابان زايي در خارج و داخل کشور محسوب مي گردند، تلاش گرديد تا شاخص هاي موثر مبتني بر فرسايش آبي بر اساس نوع کاربري اراضي شناسايي و مناسب ترين آنها انتخاب شوند و در قالب يک مدل منطقه اي بيابانزايي و با توجه به ارزش عددي هر يک از شاخص ها در هر واحد کاري و سپس در کل منطقه مورد بررسي و ارزيابي قرار گيرند.در نهايت وضعيت فعلي شدت بيابان زايي منطقه با تاکيد بر معيار فرسايش آبي در چهار کلاس ناچيز و کم، متوسط، شديد و بسيار شديد برآورد گرديد. نتايج بدست آمده نشان مي دهد که در مدل پيشنهادي منطقه اي، عرصه مورد مطالعه از نظر شدت بيابان زايي در حدود 4915 هکتار (5.9 درصد) در کلاس کم (I)، حدود 78599 هکتار (94.1 درصد) در کلاس متوسط (II) قرار دارند.همچنين متوسط وزني ارزش کمي در کل منطقه DS=15.19 برآورد گرديد که بيانگر وجود کلاس شدت بيابان زايي متوسط در کل منطقه مي باشد.

 نسخه قابل چاپ

شوري يکي ازمهمترين عوامل محيطي است که بر جوانه زني، استقرار و رشد گياهان تاثير منفي دارد و سبب کاهش توليد گياهان مي شود. به منظور ارزيابي تاثير تنش شوري بر جوانه زني و رشد گياهچه گياه دارويي گل گاوزبان، دو آزمايش جداگانه انجام شد و اثر سطوح مختلف شوري ايجاد شده با آب شور طبيعي و آب شور مصنوعي (محلول NaCl + CaCl₂) بر روي جوانه زني اين گياه مورد بررسي قرار گرفت. اين آزمايش بر پايه طرح کاملا تصادفي با چهار تکرار اجرا گرديد. تيمارهاي اين آزمايش ها عبارت از سطوح مختلف شوري شامل 0، 3-، 6-، 9- و 12- بار بود. نتايج نشان داد که سطوح مختلف شوري از دو نوع آب شور بر مولفه هاي جوانه زني تاثير معني داري (p?0.01) داشته است و همگام با افزايش سطح شوري، ميزان وسرعت جوانه زني و رشد گياهچه (طول و وزن خشک ريشه چه و ساقه چه) کاهش يافت. البته، ميزان کاهش اين صفات در تيمارهاي آب شور طبيعي به مراتب بيشتر از آب شور مصنوعي بود. اگرچه بذور گل گاوزبان تا شوري سطح 12- بار از محلول NaCl + CaCl₂ به ميزان 20 درصد جوانه زني داشتند ولي در تيمارهاي آب شور طبيعي، جوانه زني در سطح شوري 9- بار ناچيز بود و در شوري سطح 12- بار کاملا متوقف شد. به طور کلي، اين تحقيق نشان داد که (1) بذور گياه گل گاوزبان توانايي جوانه زني در محيط هاي شور را دارا مي باشند، (2) ميزان جوانه زني بستگي به نوع ترکيب نمک موجود در محيط رشد دارد، و (3) اثر بازدارندگي آب شور طبيعي به مراتب بيشتر از محلول NaCl + CaCl₂ بود ه است.

 نسخه قابل چاپ

در اين پژوهش با استفاده از روش ايراني IMDPA که جديد ترين روش ارزيابي پتانسيل بيابان زايي در مناطق خشک و نيمه خشک مي باشد، حساسيت اراضي دشت سيستان به بيابان زايي مورد ارزيابي و بررسي قرار گرفته است. براي اين منظور پس از بررسي و ارزيابي هاي اوليه چهار معيار اقليم، پوشش گياهي، خاک و فرسايش بادي به عنوان مهم ترين معيارهاي موثر در بيابان زايي منطقه با شاخص هاي متفاوت در نظر گرفته شد. با استفاده از روش فوق امتيازات هر شاخص در معيار مربوطه مشخص و ارزش هر معيار با محاسبه ميانگين هندسي امتياز شاخص هاي آن مشخص گرديد و پس از آن هريک از معيارها به صورت لايه هاي اطلاعاتي وارد محيط GIS شدند. با روي هم گذاري و تلفيق لايه هاي رستري معيارهاي مذکور و محاسبه ميانگين هندسي معيارها به کمک فرمول DM= (SI×WEI× VI×CLI)^1.4 و تجزيه و تحليل آن با استفاده از مدل IMDPA نقشه شدت بيابان زايي منطقه بدست آمد. نتايج حاصل از اين ارزيابي نشان مي دهد 51.09 درصد منطقه از نظر درجه بيابان زايي در کلاس متوسط و 45.09 درصد آن در کلاس شديد قرار دارد و 3.82 درصد منطقه که شامل مناطق مسکوني و مخازن آب چاه نيمه ها بود در هيچ کلاسي قرار نگرفت. معيار فرسايش بادي با ارزش عددي 1.67 بيشترين تاثير و معيار خاک با ارزش عددي 1.34 کمترين تاثير را در بيابان زايي منطقه دارد.همچنين معيارهاي پوشش گياهي و اقليم به ترتيب با ارزش هاي عددي 1.51 و 1.57 شدت بيابان زايي متوسط را نشان مي دهد.

 نسخه قابل چاپ

شور و سديمي شدن خاک از جنبه هاي مهم تخريب اراضي به ويژه در مناطق خشک و نيمه خشک محسوب مي شود. تحقيق حاضر به بررسي نقش مواد اصلاح کننده معدني و آلي مختلف، بر روند اصلاح خاک شور و سديمي با تاکيد بر توزيع کاتيون هاي محلول مي پردازد. تيمارهاي مواد اصلاحي شامل، شاهد، کود گاوي، تفاله پسته، گچ، ترکيب کود گاوي با گچ و ترکيب تفاله پسته با گچ، دو تيمار آب آبياري با و بدون اسيد سولفوريک بود که در سه تکرار مورد استفاده قرار گرفت. پس از اتمام آزمايش هاي آبشويي، غلظت کاتيون هاي محلول در عمق هاي مختلف اندازه گيري شد. نتايج حاکي از آن بود که پس از اتمام آزمايش هاي اصلاح، غلظت کاتيون هاي تک ظرفيتي و نيز ميزان EC و SAR نزديک به سطح خاک کمتر از عمق بود در حالي که کاتيون هاي دوظرفيتي، تغيير چنداني با عمق پيدا نکردند. اين يافته مشخص مي کند که کاتيون هاي تک ظرفيتي انتقال پذيري بيشتري نسبت به کاتيون هاي دو ظرفيتي دارند. نتايج نشان داد که در خاک هاي آهکي، بدون کاربرد مواد آلي و تنها از طريق آبياري همراه با اسيد سولفوريک مي توان SAR را تا حد قابل قبولي کاهش داد. در مقايسه با گچ، اسيد سولفوريک کارايي بيشتري در کاهش اثر سديم داشت. در بين تيمارهاي مورد مطالعه، تفاله پسته و کود گاوي به ترتيب بيشترين و کمترين کارايي را در کاهش EC و SAR داشتند. يافته هاي اين تحقيق اهميت و کارايي مطلوب تفاله پسته را در اصلاح خاک هاي شور و سديمي روشن ساخت.

 نسخه قابل چاپ

مديريت و برنامه ريزي حوزه هاي آبخيز به دليل تعدد عوامل، نيازمند استفاده از رايانه، سامانه اطلاعات جغرافيايي و تحليل چندمعياره است. حوزه آبخيز حبله رود واقع در شمال گرمسار و غرب فيروزكوه به عنوان منطقه تحقيق انتخاب شد. براي تلفيق از مدل درختي ترکيب عوامل مکاني طبيعي، اقتصادي و محدوديت هاي مکاني استفاده شد. همه عوامل استانداردسازي و سپس وزن عوامل نيز با مقايسه زوجي در روش تحليل سلسله مراتبي (AHP) يا به طور مستقيم و با دخالت دادن نظر ساکنين و کارشناسان مربوطه، در حوزه آبخيز مشخص گرديد. در مرحله بعد تلفيق لايه هاي عوامل با ارزيابي چند معياره مکاني (SMCE) انجام شد. خروجي، نقشه هاي شاخص مرکب، با پيوستار ارزشي صفر تا يک بودند كه طبقه بندي گرديدند و نتيجه، به صورت اولويت بندي مکاني احداث سدهاي توري سنگي در حوزه آبخيز مشخص شد. با تحليل حساسيت وزن، اثر تغيير وزن عوامل بر ارزش هاي نقشه خروجي شاخص مرکب، بررسي و موثرترين عوامل مشخص شدند. نتايج نشان داد عواملي مانند مناطق فرسايشي يا جاده موثرتر بودند زيرا به طور گسترده تري حوضه را پوشش داده اند. حساسيت نسبتا يكساني در دو گروه عوامل طبيعي و اقتصادي وجود داشت كه نشان دهنده انتخاب متعادلي از آن ها بود. اين راهبرد و مدل ارائه شده براي برنامه ريزي مكانيابي سريع و دقيق در حوزه هاي آبخيز پيشنهاد مي گردد.

 نسخه قابل چاپ

گياه Dracocephalum kotschyi يكي از گياهان دارويي و معطر است که در رويشگاه هاي طبيعي در نواحي کوهستاني و مرتفع کشور يافت مي شود. اين گياه به علت اسانس زياد آن مورد توجه مي باشد. در طب سنتي از اين گياه در کاهش تب، درد مفاصل و روماتيسم و بعنوان ضد التهاب و التيام دهنده زخم استفاده مي شود. مطالعه حاضر به منظور شناخت خصوصيات بوم شناختي اين گونه جهت معرفي براي کشت انبوه آن در اراضي زراعي و استفاده در صنايع دارويي و همچنين جلوگيري از تخريب رويشگاه هاي طبيعي گونه در سال 1387 در مراتع شهرستان بجنورد انجام شد. بررسي هاي مربوط به مشخصات اقليمي، زمين شناسي، تيپ رويشگاه، گياهان همراه، اندازه گيري متغيرهاي رويشي و تجزيه فيزيكي و شيميايي خاک براي گياه در رويشگاه آن انجام گرفت. نتايج نشان داد که اين گونه در منطقه مورد مطالعه با بارندگي متوسط سالانه 320 ميليمتر، دماي متوسط سالانه 10.22 درجه سانتيگراد و اقليم نيمه خشک سرد رويش مناسبي دارد. اين گونه در دامنه هاي شمالي و شمال غربي در ارتفاع 1600 تا 1800 متري از سطح دريا در مناطق سنگلاخي پراكنش يافته است. در منطقه مورد مطالعه خاک بسيار کم عمق و داراي بافت لومي، 7.6-pH=7.57،  EC=0.555دسي زيمنس بر متر و 11.9- CEC=11.475سانتي مول بر کيلوگرم مي باشد. تيپ رويشگاه Stachys inflata-Festuca ovina (چاي چوپان-علف بره) است و بيش از 58 گونه گياهي همراه اين گونه ديده مي شود. ميانگين پوشش تاجي و تراکم زرين گياه در منطقه به ترتيب 0.122 درصد و 361 بوته در هکتار بود.

 نسخه قابل چاپ

به منظور اجراي برنامه هاي حفاظت خاک و کنترل رسوب در حوزه هاي آبخيز، شناسايي منابع اصلي توليد رسوب و مناطق فرسايش پذير امري ضروري است. در اين تحقيق ارتباط بين رسوبات نهشته شده در پشت سازه هاي احداث شده بر روي آبراهه هاي دو حوزه آبخيز ابراهيم آباد و رويان واقع در استان سمنان، با منابع توليد رسوب بالادست با استفاده از روش منشايابي مرکب و کمي مورد بررسي قرار گرفت. هدف از اين تحقيق تفکيک منابع رسوب و تعيين سهم و اهميت نسبي هر منبع در توليد رسوب مي باشد. با بررسي هاي صحرايي منابع رسوب را ترکيبي از سطح مناطق با سنگ شناسي مختلف و نيز منابع زير سطحي (ديواره خندق ها) در نظر گرفته شد و ميزان تفکيک اين منابع با استفاده از 15 خصوصيات منشاياب و بر اساس روش هاي آماري کروسکال واليس و تابع تشخيص مورد ارزيابي قرار گرفت. در نهايت سهم هر يک از منابع با محاسبه مدل هاي چند متغيره ترکيبي تعيين گرديد. نتايج بدست آمده بيانگر تفكيك مناسب منابع رسوب بوده به طوري كه در حوضه ابراهيم آباد تركيب بهينه کاني رسي ايليت و ميزان منيزيم و کربن آلي 95.8 درصد و در حوضه رويان تركيب کاني رسي کلريت، خصوصيت مغناطيسي X_FD و مقادير نيتروژن و کربن آلي 92.9 درصد منابع رسوب را تفكيك کرده است. نتايج حاصل از محاسبه مدل هاي چند متغيره تركيبي نشان داد که در حوزه آبخيز ابراهيم آباد رسوبات كواترنر و سازندهاي شمشك، دليچاي، هزاردره، كرج و لار و در حوزه آبخيز رويان رسوبات كواترنر، فرسايش خندقي و سازندهاي كرج، شمشك، قرمز بالايي (M1) و لار به ترتيب داراي بيشترين اهميت نسبي در توليد رسوب مي باشند.

 نسخه قابل چاپ

يکي از عوامل مهم تاثيرگذار بر بازتاب طيفي خاک، درجه همگوني ذرات خاک مي باشد که با انحراف معيار هندسي ذرات خاک (sg) سنجيده مي شود. تحقيق حاضر، با استفاده از داده هاي چهار طيفي ماهواره سنجش از دوري هند (پي-6)، اثر انحراف معيار هندسي ذرات در بررسي هاي طيفي بافت خاک را مورد مطالعه قرار داده است. براي اين منظور، پس از دريافت داده هاي خام ماهواره اي، تصحيحات لازم بر روي آن انجام گرفته و پردازش هايي شامل: شاخص پوشش گياهي با اختلاف نرمال شده، تجزيه مولفه اصلي، فاصله اقليدسي از خط خاک و طبقه بندي نظارت نشده انجام شد. در نهايت با استفاده از روش نمونه برداري طبقه بندي شده تصادفي و بر اساس تصوير رنگي کاذب منطقه و واحدهاي همگن رنگي در تصوير اصلي منطقه و لايه هاي کمکي اطلاعاتي، 95 نقطه تعيين و از عمق 5-0 سانتيمتري سطح خاک، نمونه برداري انجام گرفت. سپس مقادير اجزاي بافت و انحراف معيار هندسي ذرات خاک براي هر نمونه محاسبه گرديد. با استفاده از sg محاسبه شده، کل نمونه ها به دو گروه: با 10>انحراف معيار (خاک همگون) و با 10?انحراف معيار (خاک غيرهمگون) تقسيم شدند. روابط هم بستگي داده هاي خاک و بازتاب هاي طيفي در اين دو گروه مورد بررسي قرار گرفتند و در ادامه نشان داده شد که در گروه اول (خاک هاي همگون)، مقادير رس و شن داراي محدوده هم بستگي 0.8-0.7 با اطلاعات ماهواره اي بوده، در حالي که در گروه دوم (خاک هاي نا همگون)، اين مقادير به 0.4-0.3 تنزل پيدا کرد. بنابراين مشخص گرديد که انحراف معيار هندسي ذرات خاک (sg)، داراي اثر بارزي بر اطلاعات دور سنجي شده از سطح خاک مي باشد.

 نسخه قابل چاپ

بيابان زايي نتيجه يک سري فرايندهاي مهمي است که دو عامل تغييرات اقليمي و فعاليت هاي بشري جزء مهمترين اين فرايندها مي باشند. مناطق خشک و نيمه خشک سطح وسيعي از کشور را اشغال مي کنند. منطقه سيستان به عنوان نمونه اي بارز از مناطق بياباني کشور مي باشد و فرسايش بادي از مهمترين عوامل تخريب و هدررفت خاک در اين منطقه به حساب مي آيد، از اين رو، پهنه بندي خطر بيابان زايي با استفاده از دو مدل ICD و مدل ESAs مورد ارزيابي قرار گيرد. براي اين کار ابتدا عوامل موثر بر فرايند بيابان زايي با توجه به شرايط منطقه شناسايي شده و با استفاده از جداول مربوطه مورد ارزيابي قرار گرفته است. با توجه به شرايط منطقه، مشخص شده که چهار عامل پوشش گياهي، خاک، اقليم و مديريت کاربري اراضي از جمله عوامل اصلي موثر بر اين فرايند مي باشند. نتايج بدست آمده از دو روش ارزيابي انجام شده نشان مي دهد که روش ICD شدت بيابان زايي منطقه را در چهار طبقه آرام (625.6 هکتار معادل 13 درصد کل منطقه)، متوسط (1502.7 هکتار معادل 32 درصد از کل منطقه)، زياد (1962.3 هکتار معادل 40.7 درصد کل منطقه) و طبقه شديد (/730 هکتار معادل 15.2 درصد کل منطقه) طبقه بندي کرده و روش ESAs منطقه مورد مطالعه را فقط در طبقه بحراني قرار داده است. بطوري كه 68 درصد از منطقه در زير طبقه بحراني شديد C3، کمتر از 1 درصد از منطقه در طبقه بحراني متوسط C2 و 31 درصد از منطقه در زير طبقه بحراني کم C1 قرار دارد. با توجه به شرايط منطقه نتايج ارائه شده در روش ICD که در بالا ذکر شده اند چندان با واقعيت مطابقت نداشته زيرا در اين روش محدوده هايي از منطقه در طبقه هاي غير حساس يا آرام طبقه بندي شده اند. اما همانطور که مشخص است و در منطقه مورد مطالعه قابل مشاهده مي باشد، در نقشه تهيه شده از روش ESAs، منطقه کاملا در زيرطبقه هاي بحراني طبقه بندي شده و با شرايط طبيعي منطقه کاملا مطابقت دارد.

 نسخه قابل چاپ

اين مطالعه به منظور ارزيابي اثرات اجراي طرح (نهال كاري-قرق) بر ويژگي هاي پوشش گياهي مراتع کوه نمک استان قم انجام شد. نمونه برداري در هر يك از اراضي تحت اجراي طرح و شاهد به صورت تصادفي-سيستماتيك صورت گرفت و در هر منطقه (اجراي طرح و شاهد) 3 ترانسكت 300 متري و در طول هر ترانسكت از 15 پلات 4 متر مربعي استفاده شد و درصد تاج پوشش و تراكم گونه هاي Cratocarpus arenarius، Salsola nitraria و Stipagrostis plumosa در منطقه تعيين شد. داده هاي پوشش گياهي با استفاده از آزمون t مستقل تجزيه تحليل شدند. نتايج بدست آمده نشان مي دهد كه اجراي طرح نهالكاري-قرق تاثير معني داري در افزايش درصد تاج پوشش گياهي، پوشش لاشبرگ در منطقه اجراي طرح داشته است. همچنين در بررسي تراكم و درصد تاج پوشش گونه هايC. arenarius ، Sa. nitraria، و St. plumosa نشان مي دهد که اجراي طرح سبب افزايش تراكم گونه اي در منطقه اجراي طرح گرديده است. بررسي وضعيت و گرايش وضعيت مرتع نشان مي دهد كه سايت هاي تحت اجراي طرح داراي وضعيت خوب با گرايش مثبت و سايت هاي منطقه شاهد داراي وضعيت ضعيف با گرايش منفي هستند.

 نسخه قابل چاپ

در اين پژوهش حساسيت بذر گونه هاي گياهي چمن (Poa annua L.)، شبدر ترشک (Oxalis curniculatum)، يونجه (Medicago sativa) و تمشک (Rubus caesius L.) نسبت به شستشو يا هدررفت از سطح شيبدار مورد مطالعه قرار گرفت. بدين منظور ابتدا جرم، سطح، حجم، چگالي، نسبت سطح به جرم، شاخص صافي و شاخص بي قاعدگي بذور اندازه گيري و محاسبه شد. 100 عدد بذر از هر گونه به طور يکسان بر روي قطعه نمونه با زاويه شيب 25، 45 و 65 درجه توزيع شده و سپس آزمايش شبيه سازي باران به مدت 40 دقيقه بر روي آن به اجرا در آمد. نتايج نشان داد که بيشترين ميزان آبشويي بذر مربوط به 10 دقيقه اول شبيه سازي باران بود که در آن بذر شبدر و تمشک به طور معني داري بيشتر از ساير گونه ها از سطوح با زاويه شيب 25، 45 و 65 درجه شستشو يافتند. در تمام طول مدت شبيه سازي، بذر شبدر ناپايداري بيشتري نسبت به بذر ساير گونه ها از خود نشان داد، به جز 10 دقيقه پاياني شبيه سازي روي سطوح شيبدار 25 و 65 درجه که در آنها درصد آبشويي بذر تمشک به طور معني داري بيشتر از ساير گونه ها بود. به نظر مي رسد که علت اين موضوع، بالاتر بودن شاخص صافي بذر تمشک باشد. پايدارترين بذر متعلق به گونه چمن بود که در هر سه زاويه شيب 25، 45 و 65 درجه کمترين ميزان هدررفت را در تمام طول مدت زمان شبيه سازي باران داشت. با افزايش زاويه شيب، ميزان آبشويي بذر گونه هاي مذکور به طور معني داري افزايش يافت، به طوري که در زاويه شيب 65 درجه بيشترين ميزان آبشويي و در زاويه شيب 25 درجه کمترين ميزان آبشويي يا هدررفت مشاهده شد.

 نسخه قابل چاپ

بررسي تغييرات پوشش گياهي و شناخت نحوه تبعيت اين تغييرات از شرايط رطوبتي و بارندگي حاكم بر مرتع از مهمترين عواملي است كه در تعيين سيستم برنامه ريزي صحيح جهت بهره برداري و مديريت آن موثر است. در اين راستا در پايگاه مطالعاتي ابراهيم آباد واقع در حواشي شهرستان مهريز، اثر نوسانات بارندگي بر تيپ گياهي طارون(Cornulaca monocanta)  در طول 9 سال مورد بررسي قرار گرفت. به اين منظور سه گونه اصلي منطقه انتخاب شد و تاج پوشش و توليد آنها، هر ساله به ترتيب در پلات هاي ثابت و تصادفي اندازه گيري شدند. آمار بارندگي نيز از نزديک ترين ايستگاه باران سنجي موجود در منطقه تهيه گرديد. بر اساس داده هاي بارندگي ماهانه، مقادير تجمعي باران در دوره هاي مختلف محاسبه گرديد. رابطه بين شاخص هاي گياهي و مقادير بارش بوسيله تجزيه رگرسيون پسرو و گام به گام مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج نشان داد كه گونه هاي گياهي اغلب به نوسانات بارندگي واکنش نشان مي دهند. کل تاج پوشش و پوشش گونه Cornolaca monocanta همبستگي مثبت و معني داري با ميزان بارش سال قبل داشت. در حالي که بارش دي تا فروردين ماه و فصل زمستان بيشترين تاثير را بر تاج پوشش گونه هاي Launaea acantodes و Artemisia sieberi داشتند. توليد علوفه نيز تحت تاثير نوسانات فصلي بارش قرار داشت. بر طبق اين نتايج، توليد کل به همراه توليد گونه هاي غالب منطقه بر اساس داده هاي بارش زمستان و دي تا فروردين به خوبي قابل برآورد مي باشند. در نهايت برازش مدل هاي مختلف رگرسيوني نشان داد نوع پاسخ توليد گونه شاخص طارون به نوسانات بارش زمستان از نوع غير خطي تواني است.

 نسخه قابل چاپ