نگاهي كوتاه به شهرستان زرند

شهرستان زرند، از جنوب به كرمان و رفسنجان و از جنوب باختري به رفسنجان محدود مي‌شود. واژه زرند در اصل «زراوند» به معني درياچه يا رودخانه بوده كه در اثر استفاده‌ زياد به «زرند» تبديل شده‌است. از نظر قدمت نيز، اگرچه آثار تاريخي قابل ارزشي در آن باقي نمانده اما شواهد موجود و هم چنين واقع بودن بر سر راه تجاري كرمان ـ خراسان در زمان هخامنشيان نشان مي‌دهد که زرند دراين دوران داراي اهميت و اعتبار زيادي بوده است. مركز شهرستان زرند از نظر جغرافيايي در 56 درجه و 34 دقيقه درازاي خاوري و 30 درجه و 49 دقيقه‌ پهناي جغرافيايي و ارتفاع 1650 متري از سطح دريا واقع شده است. زرند درحدود 82 كيلومتري شمال باختري كرمان و در مسير راه كرمان ـ باب آبدان قرار دارد. آب و هواي زرند معتدل و خشك بوده، بيش ترين درجه گرما در تابستان به 38 درجه بالاي صفر و كم‌ترين درجه گرما در زمستان ها 25 درجه زير صفر و ميزان بارندگي سالانه 115 ميلي متر است. كشاورزي زرند رونق چنداني ندارد و محدود به باغ‌هاي پسته است كه زمين هاي كمي به آن اختصاص يافته است. نوع كشت به صورت آبي بوده و آبياري زمين ها به وسيله چاه هاي ژرف و نيمه ژرف و كاريز صورت مي‌گيرد. از مهم ترين محصولات كشاورزي زرند مي توان پسته، گندم، جو و تره بار را نام برد. دام‌داري بيش تر به روش سنتي و درحد محدود انجام مي شود كه آن هم شامل گاو، گوسفند و شتر مي‌شود. منابع زيرزميني منطقه زرند بسيار متنوع بوده و معادن مختلفي از قبيل ذغال سنگ، سنگ آهك، سرب، ‌روي و گچ دارد كه برخي راكد و بعضي در حال بهره برداري هستند. 

آسياب هشتم کوهبنان
به فاصلة حدود 2 کيلومتري شمالِ بخشِ کوهبنان از توابع شهرستان زرند و در مسيرِ جادة ده علي از قديم الايام هشت آسياب آبي وجود داشت که اکنون تنها آسياب هشتم به فعاليت خود ادامه مي دهد. بنا به گفته هاي آسيابانِ سالخورده ، اين اثر را مي توان ازجمله آثار دورة قاجار اين بخش دانست. آسياب مذکور داراي تنورة استوانه اي ، ورودي شيب دار ، فضاهاي بارريزي و بارگيري و صفه هاي بزرگ سنگي آسياب است. مالکيت اين اثر نامشخص است و مدارک آن پس از طرح در جلسة شوراي ثبت منطقه اي حوزه جنوب شرق جهت ثبت نهايي و طي مراحل قانوني به سازمان ميراث فرهنگي کشور ارسال شده است. 

برج زرندوئیه
يکي از شاهکارهاي هنر معماري يک قرن اخير را مي توان در برج زرندوئيه ملاحظه نمود. برج مذکور که دارای قدمت تاریخی زیادی است در وسط قلعه اي کوچک احداث گرديده و در 6 کيلومتري شمال زرند قرار دارد. خوشبختانه تا به امروز به لحاظ استحکام و مقاوم بودن مصالح و نيز تجربه مرحوم استاد شيخ رضا که يکي از معماران با سابقه بوده تا کنون برج مذکور از حوادث طبيعي بخصوص زلزله هاي 56 و 83 و همچنين عوامل فرسايش، سربلند و بدون هيچگونه خسارتي قد برافراشته است.

بازار وکیل
بازار سرپوشيده ي وکيل که در مقابل ميدان مرکزي شهر قرار دارد و درب هاي اصلي مسجد جامع در آن مي باشد به وکيل الملک اول (محمد اسماعل خان) حاکم روزگار قاجار انتساب دارد. روايت است که زني به نام حاجيه خانم بازار مذکور را به مبلغ 15 تومان مي خرد و چون خبر فسخ آنرا از طرف فروشنده (حاکم) مي شنود آنرا وقف مي کند.

مسجد حسینیه قلعه زرند
مسجد حسينيه قلعه که در قسمت جنوب حسينيه قرار دارد، به روايتي مربوط به اواخر دوران زنديه مي باشد. سبک معماري مسجد مذکور، بسيار جالب و متشکل از سالن، ايوان و چند باب اتاق در قسمت جنوب است. معمريني که در حوالي مسجد زندگي مي کنند به نقل از اجدادشان قدمت احداث مسجد را 800 سال قبل مي دانند. صِفه مسجد بيشتر جهت عزاداري و احياي شب هاي قدر مورد استفاده قرار مي گيرد.

امامزاده حمزه

بناي امام زاده حمزه در قبرستان متروکه زرندوئيه که گويا نام قديم آن صَبران بوده مي باشد. اين امام زاده که به «پيرسبز» معروف است با چهار واسطه به امام زين العابدين مي رسداین امامزاده مورد توجه تمام اهالی از تشیع تا تسنن می باشد وتعداد زیادی از گردشگران برای زیارت این امام می آیند اخيراً توسط افراد خيّر بخصوص حاج سيد حسين عمراني مرمت هايي در امام زاده انجام گرديده است

مسجد حسینیه سقاخانه
حاج سيد هدايت تهامي که بيش از 75 سال از عمر خود را در نزديکي حسينيه مذکور گذرانده و سالها به عنوان متولي به مسجد مذکور خدمت نموده، به نقل از اجداد خود مي گويد: «يکي از قديمي ترين مساجد زرند مسجد حسينيه سقاخانه بوده که توسط مرحوم حسين غني زاده (حسين حسني) معروف به حسين (سفيد گر) که يکي از استادهاي مجرب بوده ساخته شده و گچ کاري درون مسجد توسط مرحوم حسين عالم نساء که از کسبه درون حسينيه بشمار مي رفته بر اساس نذري که کرده بود انجام گرفته است. مسجد مذکور داراي دو درب زنانه و مردانه جداگانه در داخل کوچه بوده و مرحوم آيت اله شاهرخي امام جماعت مسجد جامع در برخي روزها نماز جماعت را در مسجد مذکور برپا مي نمود حسينيه سقاخانه که در قديم به آن حسينيه (کوچکو) مي گفتند، بنا به اظهارات معمرين به چند قرن پيش بر مي گردد به لحاظ ايجاد مکاني به عنوان (سقاخانه) و ارائه آب خنک به عابرين و رفع عطش ايشان با نام سالار شهيدان و حضرت ابوالفضل العباس (ع) به همين سبب مکان مذکور در نزد اهالي از مکانهاي قابل احترام بشمار مي رود. بطوريکه اموات خود را در قديم در آن محل به خصوص در قسمت شرق حسينيه که داراي سالن کوچکي بود دفن مي کردند. دو گلدسته کاشيکاري زيبا در بالاي سقاخانه قرار داشت که مؤذن اوقات شرعي را اعلام مي نمود و گاه صدايش تا روستاي محمد آباد شنيده مي شد. سنگاب بسيار قديمي که گويا هنوز سالم باقي مانده موجود است. درخت (پتگ) بزرگي در ميان حسينيه قرار داشت که سايه سنگين آن تمام محوطه حسينيه را فرا مي گرفت. درخت مذکور که قبل از پيدايش آب قنات زرندوئيه که در حسينيه جريان داشت، از آب چاه آبياري مي شد و با خشک شدن قنات، آن هم خشک مي شود.

مقبره عبدالسلام زرندی
مقبره عارف بزرگ که در مرکز ريحان زرند قرار دارد به قرن هفتم هجري قمري بر مي گردد. شاه نعمت الله ولي چندين نوبت به ديدار شيخ عبد السلام زرندي در خانقاه ايشان ديدار و گفتگو کرده است. اهالي ريحان بخصوص مرحوم کربلايي قاسم اقبالي و همسرش مرحومه حاجيه بي بي سلطان اقبالي که از ارادتمندان مرحوم شيخ بودند، مقبره عبد السلام زرندي را بازسازي و تجديد بنا کردند.

مقبره خواجه فقیر
مقبره کريم الدين ابو المعالي معروف به خواجه فقيه از عرفاي قرن هفتم داراي قدمت مي باشد. مقبره مذکور که در محله حسين آباد زرند واقع گرديده داراي احترام اهالي زرند مي باشد اطراف این مقبره دارای فضای سبز است و گردشگران زیادی هم برای زیارت وهم برای گذراندن اوقات فراغت به این مکان می آیند روايت است آن مرحوم مرگ خود را به دست يکي از لشکريان غُز پيش بيني کرده عيناً به وقوع پيوسته است .