دستورات لینوکس

دستور yes

این دستور برای چاپ کردن متوالی متن مورد نظر شما استفاده میشود.
روش استفاده:

yes متن یا نوشته یا کلمه

شاید بگید خوب به چه درد میخوره؟:
این دستور برای تست فن cpu و یا خود cpu کاربرد داره. وقتی میخاید cpu ۱۰۰٪ کار کنه از این دستور استفاده کنید.

برای مثال میخایم متن Linux in best OS را با yes نمایش دهیم:

vahid@vahid-pc:~$ yes Linux in best OS

برای به پایان رساندن دستور از کلید Ctrl+C استفاده کنید.

دستور wc

این دستور تعداد خطها و کلمه های یک فایل متنی را به شما نمایش میدهد.
روش استفاده:

wc نام فایل

توسط سویچ های این دستور میتوان اطلاعات زیادی در مورد یک فایل متنی بدست آورد:

c- :تعداد بایت را نمایش میدهد
m- : تعداد کاراکتر
l- : تعداد خط
w- : تعداد کلمه
L- : طول طولانی ترین خط را نمایش می دهد.

مثال اطلاعات فایل document.txt:

vahid@vahid-pc:~$ wc document.txt -w

خروجی:

2218 document.txt

تعداد کلمه های این فایل 2218

دستور logout

این دستور برای خارج شدن کاربر از محیط کاری است مانند logout در ویندوز عمل میکند.
روش کار:

logout

دستور ساده ای است و تنظیمات دیگری نمیخواهد!

دستور du

این دستور تمام فایلها و پوشه های موجود در مسیر / را نمایش میدهد.
روش کار:

du

این دستور سویچ های هم دارد که برخی آن ها می پردازیم:

a- :برا نمایش تمام چیزهای موجود استفاده میشود
h- :حجم فایلها را هم همراه با واحد آن نمایش میدهد و در پایان حجم کل را هم مینویسد.
s- :نمایش تعداد ها به تنهایی
L- : تمام روابط بین فایلها را نمایش میدهد. این سویچ خروجی بسیار زیادی دارد.

اگر بخواهیم فایلهای یک مسیر خاص را نمایش دهد روبروی du مسیر را مینویسیم:
مثال:
نمایش محتویات مسیر Desktop 

vahid@vahid-pc:~$ du /home/vahid/Desktop

دستور df

این دستور برای نمایش اطلاعات هارد دیسک ها استفاده میشود.
روش کار :

df

اگر به تنهایی بکار برود تمام دیسک ها را نمایش میدهد. همچنین اگر نام درایو هارد موردنظرتون را وارد کنید فقط اطلاعات آن را نمایش می دهد.

سویچ ها:
h- : این سویچ برای نمایش بهتر اندازه درایو ها استفاده می شود که به MB و GB نمایش میدهد.
T- : این سویچ برای نمایش نوع فایل سیستم هر پارتیشن استفاده می شود.
نوع پارتیشن مورد نظر t- : فقط این نوع پارتیشن را نمایش می دهد.

دستور reboot

این دستور به منظور راه اندازی مجدد سیستم استفاده می شود.(همان Restart)
برای این دستور به sudo و یا وارد شدن به root با استفاده از su نیازمندید.
مثال:

root@vahid-pc:# reboot

میبینید که مسیر در root قرار دارد.

دستور halt

این دستور موجب خاموش شدن کامپیوتر می شود.
برای این دستور هم مانند reboot به کاربر root نیازمندید:

root@vahid-pc:# halt

*نکته: البته اگر در تنظیمات کاربری , کاربر مورد نظر را در گروه root قرار دهید همیشه با دستور sudo قبل از فرمان مورد نظر و وارد کردن پسورد کاربر ,نیازی به کاربر root نخواهید داشت.

دستور w3m

این دستور یک Web Browser مانند Firefox و یا Internet Explorer است که در خط فرمان برای شما کار میکند.
یعنی اگر به اینترنت وصل باشید و در ترمینال این دستور را وارد کنید , بدون واسط گرافیکی میتونید صفحه مورد نظر را ببینید:
روش استفاده:

w3m نام سایت مورد نظر

برای مثال سایتpatoghu.com را باز میکنیم:

vahid@vahid-pc:~$ w3m www.patoghu.com

پس از این دستور وارد محیط غیر گرافیکی w3m می شویم که با کلید های جهتی و Tab می توانیم بین لینکها مانور دهیم.

برای خروج از برنامه کلید q را فشار دهید. شاید بگید بخواهید حرف q را برای سرچ در گوگل استفاده کنید.
خوب ابتدا به نواری که داده از ورودی میگیرد بروید سپس اینتر کرده و متن خود را وارد کنید.

دستور eject

این دستور برای باز کردن writerـCD-Rom و DVD-Rom_writer و ... استفاده می شود.
اگر فقط یک CD-Rom داشته باشید با دستور eject این cd-rom برای شما باز می شود, ولی اگر از چندین Cd-Rom استفاده کنید باید جلوی eject مسیر درایو موردنظر تون را وارد کنید.
روش استفاده:

eject مسیر و نام درایو

برای مثال اگر یک CD-ROM و یک DVR-Writer داشته باشید و Cd-Rom شما را در با نام dev/cdrom0/ و DVR-Write را با نام dev/dvd0/ بشناسد برای eject کردن به صورت زیر عمل میکنیم:

eject /dev/cdrom0

و یا برای DVD-Writer:

eject /dev/dvd0

عمل می کنیم. همچنین اگر درایو خود را در مسیر موردنظر mount کرده باشید از آن مسیر هم میتوانید استفاده کنید.

دستور wget

توسط این دستور میتوانید یک فایل را دانلود کنید. فایل شما مبتواند از منابع http , https , FTP باشد.
روش کار:

wget آدرس فایل

به عنوان مثال برای Download فایل http://oss.sgi.com/letter_100103.txt به صورت زیر عمل میکنیم:

vahid@vahid-pc:~/Desktop$ wget http://oss.sgi.com/letter_100103.txt

فایل letter_100103.txt در مسیر Desktop ذخیره خواهد شد:
این هم روند کار:

--14:31:34--  http://oss.sgi.com/letter_100103.txt
           => `letter_100103.txt.1'
Resolving oss.sgi.com... 192.48.170.157
Connecting to oss.sgi.com|192.48.170.157|:80... connected.
HTTP request sent, awaiting response... 200 OK
Length: 3,715 (3.6K) [text/plain]

100%[====================================>] 3,715         --.--K/s             

14:31:36 (69.14 KB/s) - `letter_100103.txt.1' saved [3715/3715]

یک سری سویچ کاربردی:

اگر یک سرور برای دانلود به username و Password نیاز داشت به صورت زیر عمل کنید:

$ wget http://anyting.com/index.zip --user=USER --password=PASS

به جای USER نام کاربری موردنظر و به جای PASS هم کد کاربر را وارد کنید.
هم چنین اگر هم خواستید از ***** استفاده کنید به صورت زیر عمل کنید:

$ wget http://anyting.com/index.zip --*****-user=USER --*****-password=PASS

مانند قبلی باید به جای USER و PASS نام کاربری و رمزعبور را وارد کنید.
برای FTP هم اگر User , Pass لازم داشت به صورت زیر عمل کنید:

$wget ftp://anything.com/index.zip --ftp-user=USER --ftp-password=PASS

باز هم مانند قبلی به جای USER , PASS باید نام کاربری و رمزعبور را وارد کنیم.

--tries=تعداد تلاش دوباره

اگر ارتباط به دلیل هر مسئله ای قطع شود به تعداد مقداری که روبروی این سویچ می نویسیم دوباره تلاش خواهد کرد تا وصل شود.
مثال ۴۰ بار تلاش کن:

$wget --tries=40 http://anything.com/index.zip

به این صورت هم میتونیم بنویسیم:

$wget -t 40 http://anything.com/index.zip

دستور ln

این دستور برای ساختن میانبر (shortcut) استفاده می شود و مخفف Link می باشد.
روش کار به این صورت است:

$ln [نام جدید برای فایل میانبر] [فایل اصلی]

این دستور تنظیمات خاصی ندارد و به همین سادگی می باشد. همچنین در دو قسمت می توان مسیر های متفاوت را وارد کرد.
مثال:
ساختن لینک از دستور cp در پوشه Desktop به نام COPY

vahid@vahid-pc:~$ ln /bin/cp /home/vahid/Desktop/COPY

اگر برای لینک نام انتخاب نکنیم همان نام اصلی را قرار می دهد.

دستور chmod
تعیین سطوح دسترسی کاربران در لینوکس

در جدیدترین و امن ترین فایل سیستم مایکروسافت یعنی NTFS 5.0 امکان تعیین سطوح مختلف دسترسی به دایرکتوری ها و فایل‌ها برای کاربران مختلف به صورت زیر وجود دارد:

1-No Access

2-Read

3-Read & Execute

4-Write

5-Full Control

در حالت اول کاربر مورد نظر هیچگونه دسترسی به دایرکتوری مورد نظر ندارد. حالت دوم تنها می تواند فایل‌ها را ببیند ولی امکان اجرای فایل‌ها (ی اجرایی) را ندارد ( بیچاره !!!). در گزینه سوم این اختیار به کاربر داده شده است تا فایل‌ها را اجرا کند. در حالت چهارم یا Write کاربر قادر به انجام هر کاری جز تغییر سطوح دسترسی به دایرکتوری مورد نظر را دارد. به این حالت Modify هم گفته می‌شود و بالاخره در آخرین حالت کاربر می‌تواند هر آنچه را اراده می‌کند اعمال کند!!! این سطح دسترسی معمولا مخصوص Administrator بوده و به نااهلان داده نمی‌شود.
همانگونه که اشاره شد در این فایل سیستم امکان ********** کردن دسترسی کاربران به فایل‌ها وجود ندارد و تمام فایل‌های موجود در یک دایرکتوری به لحاظ سطح دسترسی تابع دایرکتوری خود هستند. اما در لینوکس استراتژی کاملا متفاوت است. دسترسی به هر فایل یا دایرکتوری توسط ۹بیت اطلاعات اضافه‌ای که به فایل یا دایرکتوری چسبانده می‌شود برای ۳ کلاس ۳ بیتی کاربر, گروه کاربر و سایر کاربران , تعیین می‌شود که به ترتیب با کدهای u(کاربر) , g(گروه) و o(سایرین) مشخص می‌شوند. 0 یا 1 بودن بیت اول تعیین کننده دسترسی خواندن (Read)برای صاحب فایل ( کاربر), بیت دوم امکان نوشتن (Write) و ایجاد تغییر در فایل یا دایرکتوری مورد نظر و بالاخره بیت سوم امکان اجرای(eXecute) فایل‌های اجرایی را مشخص می‌کند. سه بیت دوم این دسترسی‌ها را برای کلاس گروه کاربر و سه بیت آخر دسترسی‌ها را برای سایر کاربران مشخص می‌کند. در صورتی که یک مجوز به کاربری داده نشده باشد به جای مجوز مورد نظر(یکی از حروف R,W یاX ) هنگام نمایش مجوزها، علامت دش (-) دیده می‌شود. آنچه در زیر دیده می‌شود مجوز دسترسی کامل به یک فایل است. یعنی همه کاربران امکان خواندن، نوشتن و اجرای فایل را دارند :

rwxrwxrwx

یا در حالتی که صاحب فایل دسترسی کامل، گروهش امکان خواندن و اجرا و سایرین هیچگونه دسترسی به فایل مورد نظر نداشته باشند این مجوزها به صورت زیر خواهد بود:

rwxr-x---

نمونه‌ای از این مجوزها را می‌توانید با اجرای فرمان ls -l مشاهده نمایید. توجه کنید که علاوه بر ۹بیت ذکر شده، یک کاراکتر اضافه نیز در ابتدای این رشته وجود دارد که تعیین کننده نوع فایل است که برای فایل‌های عادی بصورت دش (-) و برای دایرکتوری ها بصورت d دیده می‌شود:

 drwxr-xr-x

 -rwxr-xr-x

نکته:

مجوز پیش فرض برای فایل‌های جدید بصورت زیر است:

rw-r- - r--

و در صورتی که فایلی توسط یکی از کامپایلرهای موجود اجرایی شده باشد x (یا امکان اجرا کردن) به دسترسی‌ها اضافه می‌گردد. مجوز پیش فرض دسترسی به یک دایرکتوری جدید نیز مشابه همین حالت است:

rwxr-xr-x

در صورتی که بخواهید مجوزهای پیش فرض را برای نشست جاری خود تغییر دهید می‌توانید از دستور umask استفاده کنید.

برای تغییر مجوزهای یک فایل یا دایرکتوری کاربری که این اختیار را دارد (کاربر ریشه یا صاحب فایل یا دایرکتوری) می‌تواند با دستور chmod این کار رابوسیله یکی از دو روش زیر انجام دهد.

-در روش نخست پس از دستور chmod می‌توان با علامت های "+" یا "–" یک یا چند مجوز را به کلاس ها افزود و یا از آنها گرفت. در این حالت کلاس ها با کدهایی که در بالا ذکر شد تعیین می شوند.مثلا:

#chmod go-rx anything

این دستور تعیین می کند که مجوز خواندن و اجرای فایلی به نام anything از کلاس گروه کاربر(u) و سایرین(o) گرفته شود و برعکس آن به صورت زیر است:

#chmod go+rx anything

-در روش دوم مجموع سه سطح دسترسی(خواندن,نوشتن و اجرا) به صورت یک عدد بین صفر تا هفت برای 3 کلاس کاربر, گروهش و سایرین به صورت زیر تعیین می شود و پس از دستور chmod می آید. برای خواندن عدد چهار, برای نوشتن عدد دو و برای اجرا عدد یک منظور می شود. یعنی هفت(1+2+4) نشان دهنده دسترسی کامل است در نتیجه مثلا 777 نشان دهنده اعطای دسترسی کامل به همه کاربران است.مثلا:

#chmod 750 anything

این دستور نیز تعیین می کند که مجوزها بصورت زیر تغییر کنند:

rwxr-x---

به طور پیش فرض، هر کاربری که فایلی را ایجاد نماید، مالک آن فایل شناخته می‌شود. در صورتی که بخواهید مالکیت یک فایل را تغییر دهید، باید از دستور chown استفاده نمایید. هنگامی که مالکیت یک فایل یا دایرکتوری را به کاربری اعطا کنید، آن کاربر دارای تمام مجوزها برای انجام تغییرات و تغییر مجوزها روی آن فایل یا دایرکتوری است. به مثال‌های زیر توجه کنید:

 #chown patoghu anything
#chown -R satsat /home/patoghu

در مثال نخست، مالکیت فایلی به نام anything به کاربر patoghu اعطا می‌شود. در مثال دوم، مالکیت دایرکتوری home/patoghu و تمام فایل‌ها و دایرکتوری‌های زیر آن به کارب patoghu اعطا می‌شود. توجه داشته باشید که در چنین مواردی از گزینه R در دستور استفاده می‌شود.
technotux
خیلی طولانی بود مجبور شدم از گوگل کمک بگیرم

دستور xrandr

این دستور برای نمایش و تغییر Screen Resolution بکار میرود.
برای نمایش رسولیشن های قابل تنظیم در کامپیوتر شما کافی است دستور را به تنهایی وارد کنید. به صوورت زیر:

xrandr

برای انتخاب [تغییر] رسولیشن از سوییچ s- کمک میگیریم:

xrandr -s مقدار

به عنوان مثال برای تنظیم صفحه با Resolution 1024*768 به صورت زیر عمل میکنیم:

vahid@vahid-desktop:$ xrandr -s 1024x768

دستور top

این دستور برای نمایش برنامه های در حال اجرا و میزان استفاده از منابع استفاده میشود. 
شبیه System Monitor هست با این تفاوت که در خط فرمان اجرا می شود. وقتی دستور را وارد کنید با کلبد های زیر می تواندید کنترل لازم رو داشته باشید:

برای اجرای این دستور به این صورت عمل کنید:

vahid@home-pc:~$ top

q: برای خارج شدن از برنامه

h: برای دیدن لیست راهنمایی کلید ها

z: تغییر رنگ در محیط

B: دادن حالت Bold به نوشته ها

t: نمایش اطلاعات CPU و Task ها

m: نمایش خصوصیات حافظه

F: مرتب سازی بر اساس مورد انتخابی شما

>< : از این دو برای تغییر مرتب سازی هاست. (سویچ بین موارد مرتب سازی)

u: برای نمایش Task های یک User خاص

k: برای کشتن یک task از این کلید استفاده کنید. به این صورت که پس از فشار دادن کلیک k باید PID موردنظر را وارد کنید. PID عددی است که این ستون رو در جدول میتونید پیدا کنید.

d: هر چند ثانیه یک بار وظایف (TASK) ها را چک کند؟ مقدار را وارد کنید. مثلآ اگر ۲ وارد کنیم. هر ۲ ثانیه یک بار جدول Refresh می شود.

W: برای ذخیره تغییرات از این کلید استفاده کنید.

دقت کنید حروف کوچک و بزرگ با هم فرق میکنند.

دستور uptime

این دستور برای نمایش مدت زمانی است که سیستم شما روشن بوده است.

به این صورت عمل کنید:

vahid@home-pc:~$ uptime

نمونه خروجی این دستور که نشان میدهد سیستم من ۱ روز و ۵ ساعت است که روشن است. یعنی حدود 28 ساعت.

  00:49:02 up 1 day,  5:06,  3 users,  load average: 0.30, 0.62, 0.43

در مقابل دستور میبینید که موردی به نام Average هم وجود داره که این سه عدد به ترتیب ۱ و ۵ و ۱۵ دقیقه اخیر متوسط Load سیستم شما چند ثانیه بوده است.
همچنین اطلاعات این دستور در فایل زیر ذخیره می شود:

/var/run/utmp