دستورات لینوکس

دستور more|

این دستور که بیشتر میشه بهش یک سویچ کمکی گفت برای زمانی استفاده می شود که شما یک لیست بزرگ داشته باشید و در یک صفحه جا نشه. مثلآ وقتی از یک پوشه که شامل ۲۰۰ فایل است ls بگیرید میبینید که همه را سریع پشت سر هم نمایش میدهد و میرود.
ولی اگر شما بعد از دستور ls از این سویچ استفاده کنید به صورت زیبا و صفحه صفحه به شما نمایش داده میشود.

روش استفاده:

|more

برای مثال نمایش لیست محتویات پوشه patoghu به صورت لیستی:

vahid@vahid-pc:~$ ls /home/vahid/patoghu |more

این سویچ فقط در ls کاربرد ندارد بلکه شما در هر دستوری که به شما لیستی نمایش دهد می توانید از این سویچ استفاده کنید.
* اون علامت قبل از more هم دکمه Shift+دوخط رو هم است که معمولآ دکمه زیر اینتر می باشد.

دستور history

این دستور بیشتر مورد استفاده هکر ها است که توسط آن لیست تمام کار هایی که شما با خط فرمان انجام داده اید را نمایش می دهد.
روش استفاده:

history

اگر رو بروی این دستور عددی را بنویسیم مثلآ اگر ۴ وارد کنیم فقط ۴ دستور آخر را برای شما لیست میکند.
اگر هم چیزی ننویسید تمام دستورات را به شما نمایش می دهد.
به عنوان مثال نمایش ۵۰ عمل آخری که انجام شده:

vahid@vahid-pc:~$ history 50

برای پاک کردن لیست history از سویچ زیر استفاده میشود:

 	-c

دستور پاک کردن لیست دستورات در history:

vahid@vahid-pc:~$ history -c

* دستور more| در اینجا کاربرد دارد.

دستور whatis 

این دستور توضیح مختصر در مورد دستوری که جلوی آن نوشته می شود می دهد.
روش استفاده:

whatis نام دستور موردنظر

به عنوان مثال در مورد دستور mkdir:

vahid@vahid-pc:~$ whatis mkdir

این دستور خروجی زیر را نمایش میدهد که یعنی ایجاد پوشه:

mkdir (1)            - make directories

دستور which

این دستور برای پیدا کردن مسیر یک دستور استفاده میشود. خوب یعنی چی؟:
در لینوکس هر دستور که شما اجرا میکنید در یک فایل است.و این فایل ها در یک مسیر قرار دارند. وظیفه which این است که مسیر ذخیره شده دستور مورد نظر شما را به شما نمایش دهد.
روش استفاده:

which نام دستور

به عنوان مثال می خواهیم بدانیم که دستور cp در کدام مسیر قرار گرفته:

vahid@vahid-pc:~$ which cp

خروجی این دستور این خواهد بود:

/bin/cp

به این معنی که دستور cp در فایلی به نام کپی در مسیر /bin/ قرار دارد.

کلید های میانبر ترمینال:

برای راحتی کار با ترمینال کلیدهایی ایجاد شده تا کاربر راحت تر با ترمینال (خط فرمان) کار کند.

Ctrl+A
,
Home

انتقال نشانگر به ابتدای خط فرمان

End

برای روفتن به آخر خط دستور

Ctrl+D

کاربر را از ترمینال خارج (Logout) می کند.

Ctrl+H

کار کلید Back Space را انجام میدهد. یعنی کاراکتر آخر را پاک میکند.

Ctrl+C

برای متوقف کردن یک دستور استفاده میشود.

Ctrl+L

صفحه نمایش را پاک میکند. مانند دستور clear

Ctrl+R

برای جستجو در history از استفاده میشود.

Tab

وقتی که یک مسیر را تایپ میکنید می توانید چند کلمه اول مسیر را بنویسید و با استفاده از tab به صورت خودکار بقیه مسیر را کامل میکند.
مثلآ برای رفتن به پوشه 3at3at.net وقتی تایپ کنید cd /3a و tab را فشار دهید بقیه نام را کامل میکند: cd /3at3at.net

کلیدهای بالا و پایین

برای نمایش دستوراتی است که قبلآ استفاده کردید.

۲ بار Tab

اگر بخواهید لیست دستوراتی را کا مثلآ با b شروع می شوند را ببینید باید تایپ کنید b و ۲ بار tab را فشار دهید.
همچنین در ۲ حرفی و n حرفی بودن هم جواب میدهد.
به عنوان مثال تایپ کنید mk و دوبار Tab بزنید خواهید دید که لیست دستوراتی که با mk شروع می شوند را نمایش می دهد.

*

در مسیر دهی پوشه ها یا فایل های مه نام طولانی دارند از این علامت استفاده میشود.
(شبیح Tab است)
مثلآ اگر نام یک فایل 3at3at-bakhsh-Linux باشد و بخواهید آن را اجرا کنید برای سادگی کار میتوانید از * استفاده کنید.

vahid@vahid-pc:~$ ./3at3at-li*

دستور /.

این دستور برای اجرای فایل ها استفاده می شود.مثلآ ما در Dos باری اجرای فایلها نام آنها را تایپ می کردیم و اینتر می زدیم ولی در اینجا قبل از نام فایل اگر نقطه اسلش /. بزاریم به این معنا است که می خواهیم فایل را اجرا کنیم.
روش کار:

./نام برنامه

دقت کنید که اگر فایل اجرایی نباشد با پیغام "Permission denied" مواجه می شوید.
پس این دستور مخصوص فایل های لینوکس است. مثلآ اگر با برنامه C که یک زبان برنامه نویسی است آشنا باشید پس از Compile کردن یک فایل به نام a.out می سازد که برای اجرا باید از /. استفاده کنیم: a.out/.

دستور mount

در لینوکس درایوهای هارددیسک شما به طور پیشفرض باز نیستند و نمیتوانید وارد آنها شوید. و ابتدا باید mount کرده و بعد وارد شوید. البته در ubuntu 8.4 به طور پیشفرض از auto mounter استفاده شده که وقتی روی درایو کلیک میکنید mount می شود و وارد می شوید. مانند ویندوز
روش استفاده:

mount [مسیری که میخواهید ماونت کنید] [مسیر سخت افزار]

مسیر سخت افزار:
این مسیر یعنی اینکه هارد دیسک شما نامش چیست و در کجا قرار دارد. تمام دستگاه ها و سخت افزار ها در پوشه ای به نام /dev/ (مخفف device) قرار دارند. اگر یک ls از این مسیر بگیرید میبینید که تمام دستگاه ها در این پوشه است.
هارد دیسک را با نام hd , sd می شناسد. 
hd برای هاردهای IDE است که نام گزاری به این صورت است:

hd<a,b,c,d,...><1,2,3,4,...>

یعنی چی؟:
یعنی اینکه اگر مثلآ ۳ تا هارد IDE داشته باشید. نام اولی را hda و دومی دار hdb و سومی را hdc می گذارد.
و قسمت دوم هم نام درایو های هارد است. 
مثلآ درایو c در هارد اول میشه hda1 
و همچنین مثلآ نام درایو F در هارد سوم میشود: hdc6

sd برای نام گزاری هارد های sata و scsi و ... می شود. مانند قبلی است 

sd<a,b,c,d,...><1,2,3,4,...>

یعنی درایو D در هارد ساتای اول می شود sda2 و الا آخر

همچنین CD-ROM را با نام cdrom میشناسد: dev/cdrom/ 

مسیری که میخواهید mount کنید:
این مسیر را شما انتخاب میکنید معمولآ media/ و یا mnt/ می نامند که به سخت افزار را توسط این مسیر میتوانید وارد شوید.
*در هارد دیسک برای هر درایو باید یک پوشه جدا بسازید.
به عنوان مثال میخواهیم درایو c رادر مسیر media/disk-1/ ماونت کنیم:

vahid@vahid-pc:~$ sudo mount /dev/sda1 /media/disk-1

* برای این دستور استفاده از sudo اجباری است!
* قبل از ماونت کردن از وجود پوشه مطمپن باشید. یعنی ابتدا پوشه disk-1 بسازید بعد در ان ماونت کنید
قسمت سبز رنگ مسیر سخت افزار درایو C است و قسمت آبی محل ماونت شدن درایو c است.

دستور cal

این دستور برای نمایش تاریخ به صورت تقویم استفاده میشود.
روش کار:

cal

سویچ ها:

-3

نمایش ماه جاری و ماه قبلی و ماق بعدی در کنار هم.

-j

نمایش تاریخ با این تفاوت که بجای تاریخ روز ها , چندمین روز از سال را نمایش میدهد. یه نی مثلآ برای ۱ جولای ۱۸۳ را نشان می دهد به معنی اینکه ۱۸۳ روز سال است.

-y

نمایش ۱۲ ماه سال در کنار هم

-m

ترتیب روز های هفته را عوض میکند. یعنی در حالت عادی از یک شنبه شروع می شود ولی در این حالت از دوشنبه

cal سال موردنظر

در این روش تاریخ های یک سال به خصوص را نمایش میدهد. مثلآ برای نمایش ماه های سال ۲۰۰۶ به این صورت عمل میکنیم:

vahid@vahid-pc:~$ cal 2006

* دستور ncal هم کار همین دستور را انجام میدهد با این تفاوت که به صورت ستونی نمایش میدهد.
نمایش با cal :

vahid@vahid-pc:~$ cal
     July 2008      
Su Mo Tu We Th Fr Sa
       1  2  3  4  5
 6  7  8  9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30 31

نمایش با ncal :

vahid@vahid-pc:~$ ncal
    July 2008
Mo     7 14 21 28   
Tu  1  8 15 22 29   
We  2  9 16 23 30   
Th  3 10 17 24 31   
Fr  4 11 18 25      
Sa  5 12 19 26      
Su  6 13 20 27

دستور date

این دستور برای نمایش تاریخ و ساعت جاری سیستم استفاده می شود.
روش کار:

date

سویچ: 

-u

برای نمایش ساعت جهانی GMT از این سویچ استفاده میکنیم.

دستور file

این دستور برای نمایش توضیحاتی مبنی بر پسوند فایلها است. یعنی پسوند فایل موردنظر شما را برای شما تشریح میکند.
روش استفاده:

file نام فایل

به عنوان مثال برای نمایش توضیحات فایل index.html به این صورت عمل میکنیم:

vahid@vahid-pc:~$ file index.html

که خروجی آن به این صورت خواهد بود:

index.html: HTML document text

همچنین اگر به جای نام فایل از * استفاده کنید خصوصیات تمام فایلهای پوشه جاری را به شما نمایش میدهد.

دستور nmap

این دستور برای نمایش پورتهای باز یک آدرس استفاده میشود. مانند برنامه های port scaner عمل میکند و به راحتی پورتهای باز را نمایش میدهد.
روش کار:

nmap آی پی آدرس موردنظر

به عنوان مثال دستور را روی IP 192.168.0.1 که IP مودم در ADSL می باشد اجرا میکنم:

vahid@vahid-pc:~$ nmap 192.168.0.1

این هم خروجی این دستور:

PORT      STATE SERVICE
21/tcp    open  ftp
22/tcp    open  ssh
139/tcp   open  netbios-ssn
445/tcp   open  microsoft-ds
513/tcp   open  login
901/tcp   open  samba-swat
10000/tcp open  snet-sensor-mgmt

که پورت های باز را به من نشان میدهد.

دستور nano

این دستور برای نوشتن فایل های متنی استفاده می شود. اگه بخواهیم برنامه ای مشابه آن در Dos رو پیدا کنیم میتوانیم همان EDIT را نام ببریم.

روش استفاده:

nano نام فایلی متنی که میخواهیم بسازیم یا باز کنیم

به عنوان مثال می خواهیم فایل جدید ایجاد کنیم به نام document.txt و در آن مطالبی را بنویسیم و ذخیره کنیم.
به صورت زیر عمل میکنیم:

vahid@vahid-pc:~$ nano document.txt

در این محیط که باز شد میتوان متن خود را نوشت. همچنین برای خارج شدن هم از Ctrl+X استفاده میکنیم.
در پایین برنامه توضیحات کمکی نوشته شده که منظور از ^ همان کلید Ctrl است.
پس از خروج و ذخیره سازی اگر یک ls از مسیر جاری بگیریم, میبینیم که فایل document.txt ساخته شده.
همچنین برای نگاه کردن درون فایل های متنی هم می توان به همین صورت عمل کرد که ابتدا دستور nano و سپس نام فایل مورد نظر.
به عنوان مثال همان فایل document.txt را که ساخته بودیم را باز میکنیم:

vahid@vahid-pc:~$ nano document.txt

مطالب فایل را خواهیم دید.

دستورات فشرده سازی tar gzip,gunzip bzip2,bunzip2

برای فشرده سازی و استخراج فایل های فشرده از این دستور استفاده می شود. در لینوکس فایلهای فشرده به پسوند های zip , gz , bz2 وجود دارند. این به این معنی نیست که فایلهای فشرده دیگر را نمیشناسد. با ابزارهای دیگر میتوان فایلهای rar , 7z , ... را هم ساخت و استخراج کرد.

● Bzip۲ و Bunzip۲
برای فشرده کردن یک فایل به صورت زیر عمل می شود:

bzip2 نام فایل

پس از اجرای این دستور یک پسوند bz2 به فایل اضافه میشود و فایل شما فشرده می شود.
برای استخراج (Extract) فایلها از ابزار bunzip2 استفاده میشود, به صورت زیر:

bunzip2 نام فایل فشرده شده

نکته: برای فشرده سازی چندین فایل در یک زمان هم نام فایل ها را جلوی دستور bzip2 می نویسیم و بین فایل ۱ و ۲ و ۳ و... یک فاصله (Space) می گذاریم.
به عنوان مثال:
bzip2 3at3at.txt vahids.jpg ubuntu.BestOs
پس از این دستور هر ۳ فایل فشرده شده و پسوند bz2 میگیرند.

● Gzip و Gunzip 
مانند دستور قبل است. از gzip برای فشرده سازی و gunzip برای استخراج استفاده می شود.

● Zip و Unzip 
مانند دو دستور قبل , برای فشرده سازی از zip و برای استخراج فایل فشرده از unzip استفاده می شود.

● tar
این دستور از همه کامل تر و معروفتر و بهتره! و میتوان چندین فایل و پوشه و ... را در یک فایل فشرده کرد.
روش استفاده:
کد:

tar [نام فایلها و پوشه ها] [نام فایل جدید] [سویچ ها]

سویچ ها:
c :یک آرشیو جدید ایجاد می‌کند. 
f :اگر که با –c به کار می‌رود، از نام فایل مورد نظر برای ایجاد tar فایل استفاده می‌نماید؛ ولی اگر ‌که با –x به کار می‌رود، فایل مورد نظر را استخراج می‌سازد.
t :فهرست فایلهای موجود در فایل tar شده را نمایش می‌دهد. 
v :جریان فایلهای در حال آرشیوشدن را نشان می‌دهد. 
x :فایلها را از آرشیو استخراج می‌کند. 
k :فایلهای که فشرده شده اند (اصلی) را هم نگه میدارد.
z :فایل tar را با ابزار gzip فشرده می‌کند. 
j :فایل tar را با ابزار bzip۲ فشرده می‌کند. 
و...

دستور tar عملآ‌فایل ها را فشرده نمیکند بلکه همه را در یک فایل جای میدهد. برای این که فشرده سازی فایل ها را هم به آن اضاف کنیم باید از سویچ های فشرده سازی مانند j-استفاده کنیم.در این روش برای فشرده سازی از ابزار bzip2 استفاده می شود.
وقتی از سویچ j- استفاده میکنیم پسوند فایل جدیدی که ساخته می شود دیگر tar نخواهد بود بلکه پسوند ها tbz خواهند بود.
اگر هم از سویچ z- استفاده کنیم فایل را ابزار gzip فشرده میکند و پسوند فایل جدید tgz خواهد بود.
برای مثال پوشه patoghu و فایل index.html را فشرده میکنیم با نام ubuntu.tgz :

vahid@vahid-pc:~$ tar -cvzf ubuntu.tgz /home/vahid/Desktop/patoghu index.html

نکته: در سویچ گذاری ها همیشه f را آخر از همه بگذارید. یعنی برای ساختن آرشیو بین c , f و برای استخراج بین x , f .

دستور rar , unrar

این دو دستور برای فشرده سازی و استخراج فایلها با پسوند rar می باشد.
ابتدا باید این دو برنامه از مخازن اینترنتی نصب کنید. (حجم هر دو فایل حدود ۸۰۰ KB):

sudo apt-get install rar
sudo apt-get install unrar

مانند دستورات قبل برای فشرده سازی از rar و برای استخراج از unrar استفاده میشود. 
روش کار:

rar [نام فایل و پوشه ها] [نام فایل جدید] [کامندها]

کامندها:
a :برای ساختن یک فایل فشرده rar
e :برای استخراج یک فایل فشرده شده.
و ...
برای دیدن بقیه امکانات دستور rar را به تنهایی وارد کنید.
مثال:
فشرده سازی پوشهpatoghu و یک فایل html در فایل :ubuntu.rar 

vahid@vahid-pc:~$ rar a ubuntu.rar /home/vahid/Desktop/patoghu index.html

برای استخراج فایل ubuntu.rar هم به صورت زیر عمل میکنیم:

vahid@vahid-pc:~$ rar e ubuntu.rar

همچنین می توان برای استخراج از unrar هم استفاده کرد.

دستور stat

این دستور جالب خصوصیات فایل یا پوشه موردنظر شما را به شما نمایش میدهد. 
روش استفاده:

stat نام پوشه یا فایل

اطلاعات شامل:

مثال: خصوصیات پوشه ubuntu را درخواست میکنیم:

vahid@vahid-pc:~$ stat ubuntu

خروجی این دستور:

 File: `ubuntu'
  Size: 4096          Blocks: 8          IO Block: 4096   directory
Device: 806h/2054d    Inode: 528195      Links: 2
Access: (0755/drwxr-xr-x)  Uid: ( 1000/   vahid)   Gid: ( 1000/   vahid)
Access: 2008-08-01 11:14:23.000000000 +0430
Modify: 2008-08-01 11:12:48.000000000 +0430
Change: 2008-08-01 15:08:11.000000000 +0430