کودکان و نوزادان و موارد کوچک اما پر اهمیت در بیماری های آنان (جامع )

نوزادان را طاقباز بخوابانید

بنا بر نظریه آكادمی پزشكی كودكان آمریكا، برای پیشگیری از عارضه "مرگ ناگهانی نوزادان*"(sids) باید آنها را به پشت خواباند، چون به پهلو خواباندن نوزاد به جای طاقباز خواباندن آنها، خطر چرخیدن نوزاد به روی شكم را در پی دارد، لذا روش قابل قبولی نیست. آكادمی پزشكی كودكان آمریكا شواهد روزافزونی در دست دارد كه بنابر آنها، اقداماتی نظیر انتقال تخت نوزاد به اتاق خواب پدر و مادر و پستانك دادن به نوزاد به هنگام خواب در كاهش خطر عارضه مرگ ناگهانی نوزاد مؤثرند. 

منظور از (sids)، مرگ ناگهانی غیر قابل توضیح نوزادی است كه به نظر سالم می آید و زیر یك سال سن دارد.

از سال 1992 كه این آكادمی پیشنهاد طاقباز خواباندن نوزادان را داده است، میزان مرگ ناگهانی نوزادان در ایالات متحده، بیش از 50 درصد كاهش یافته است، اما علی رغم این كاهش، عارضه sids به عنوان یكی از عوامل عمده مرگ نوزادان پس از یك ماهه اول زندگی باقی است و هر ساله جان 2500 نوزاد را می گیرد. بیشتر مرگ و میرهای ناشی از sids، در فاصله 2 تا 3 ماهگی اتفاق می افتد كه اگرچه این مسئله می تواند برای همه نوزادان و در هر جایی رخ دهد، اما میزان آن در میان نوزادان آفریقایی آمریكایی، بومی آمریكا و آلاسكا، از سرعت بیشتری برخوردار است. 


برخی محققین این فرضیه را مطرح كرده اند كه ممكن است به شكم خوابیدن نوزاد، تنفس او را دچار مشكل كند و یا منجر به بیش از حد گرم شدن نوزاد گردد. چنین مسایلی در برخی از نوزادان، احتمال مرگ ناگهانی را در آنها افزایش می دهد.

اگرچه برخی پژوهش ها نشان داده اند كه استفاده از پستانك می تواند در تغذیه نوزاد با شیر مادر اختلال ایجاد كند و بعدها نیز 

را به وجود آورد (كه البته این شواهد از نظر این آكادمی به اندازه كافی قانع كننده نیستند)، اما استفاده از آن به هنگام خواب در یك سال اول زندگی نوزاد با كاهش خطر عارضه مرگ ناگهانی نوزاد ارتباط دارد. بدین منظور و برای پیشگیری از عادت كردن نوزاد به پستانك، مادرانی كه تمایل به تغذیه نوزاد با شیر خودشان را دارند باید پس از یك ماهگی نوزاد از پستانك استفاده كنند تا نوزاد به پستانك عادت نكرده و هم چنان از شیر مادر تغذیه كند. نكته ای كه باید مد نظر داشت این است كه در صورتی كه نوزاد از مكیدن پستانك سر باز می زند، نباید او را مجبور كرد!

تشخیص علایم درد در کودکان

تشخیص علایم درد در کودکان

تشخیص علایم درد در کودکان می تواند نوعی چالش تلقی شود. آیا کودک واقعاً دچار مشکل شده است یا من بیش از حد حساس هستم؟ آیا او واقعاً سردرد دارد؟ این سوألی است که والدین اغلب از خود می پرسند.
درد یک تجربه بسیار شخصی و پیچیده است. آن چه در زیر می آید، توصیه های پزشکان برای فهم علایم درد در کودکان است.
● علایم در نوزادان
بر خلاف کودکان بزرگ تر که درد دارند، گریه همیشه نمی تواند یک مشخصه قابل اعتماد برای درد نوزادان باشد. چرا که گریه راه کاری است که نوزاد به کمک آن تمام نیازهایش را بیان می کند. در این جا برخی علایمی که نشان از وجود درد در نوزاد هستند را ذکر می کنیم.
تغییر در الگوی گریه کردن. صدای گریه ناشی از درد گاهی اوقات اما نه همیشه با گریه های معمول متفاوت است. تغییر در رفتار نوزاد نیز می تواند یک هشدار باشد. به عنوان مثال، گریه کردنی که با دادن شیشه شیر به نوزاد، تعویض کهنه بچه یا در آغوش گرفتن او آرام نشود، می تواند نشان دهنده درد باشد. هم چنین، یک بچه آرام که به صورت غیرمعمول بهانه گیر شود نیز ممکن است درد داشته باشد.
گریه کردن در حال شیر خوردن. مکیدن سینه می تواند سبب ایجاد فشار در گوش ها شود. کودکی که در حال شیر خوردن گریه می کند، به احتمال بسیار زیاد به عفونت گوشی مبتلا است.
گریه طولانی و شدید، اغلب در یک زمان خاص در هر روز. این رفتار با کولیک شایع است که به واسطه درد شکمی در نوزادان رخ می دهد. این حالت اغلب در هفته دوم زندگی آغاز می شود، در هفته ششم به اوج خود می رسد و به تدریج کاهش می یابد.
گریه کردن و کشیدن پاها به طرف شکم. کودک ممکن است به کولیک یا یک بیماری جدی مانند آپاندیسیت مبتلا باشد.
کناره گیری و انزوا طلبی. درد مزمن می تواند کودک را از رمق بیاندازد و انرژی او را تخلیه کند. این حالت سبب آرام و ساکت شدن و اجتناب او از برقراری تماس چشمی می شود.
● علایم درد در کودکان نوپا.
خوشبختانه، در این سن کودکان یاد می گیرند که صحبت کنند. و اگر تنها بگویند اوی اوی ! کافی است. آنان اغلب بخشی را که درد دارد محکم می چسبند. کشیدن یا مالیدن گوش در کودکان نوپایی که به آسیب گوش مبتلا هستند معمول است. این حالت اغلب ناشی از وجود عفونت گوشی است.
● علایم درد در کودکان و نوجوانان
درد مزمن و راجعه در کودکان و نوجوانان شایع است. تحقیقات نشان داده است که ۳۰% تا ۴۰% کودکان حداقل یک بار در هفته از درد شکایت دارند. به منظور تشخیص علت و دسترسی به درمان با پزشک کودک مشورت کنید.
درد شکمی حاد. کودک ممکن است آپاندیسیت داشته باشد.
دردهای شکمی و سردردهای راجعه. درد شکمی که اغلب پس از اجابت مزاج برطرف می شود می تواند ناشی از یبوست باشد. سردرد اغلب با بیماری ویروسی ارتباط دارد. سردردهای راجعه ممکن است به واسطه میگرن نیز باشد.
دردهای راجعه که معمولاً با اشکال در به خواب رفتن یا ابقاء خواب همراه هستند، می توانند نشان دهند که کودک شما افسرده یا مضطرب است. این دو بیماری اغلب در کودکان تشخیص داده نشده باقی می ماند و مشخص شده است که درد را تحریک کرده یا افزایش می دهد.
درد قفسه سینه. درد قفسه سینه دوره‌ای می تواند پس از انجام ورزش جدید، افزایش فعالیت فیزیکی یا کشیدگی عضله به واسطه استرس احساسی رخ دهد. درد قفسه سینه که به دنبال بروز آسیب ایجاد می شود، نشان دهنده شکستگی دنده یا جمع شدن ریه ها است. درد سینه مزمن شیوع کمتری دارد و می تواند نشان دهنده عفونتی مانند پنومونی باشد.
● واکنش نشان دادن به درد کودکان
بدانید که حتی اگر پزشک هیچ علت فیزیکی برای درد کودک پیدا نکند، هنوز چیزی در این میان مشکل دارد. اگر درد تنها در روزهای مدرسه رخ می دهد دقت کنید که در کلاس درس یا زمین بازی مدرسه چه اتفاقی می افتد.
اگر درد زمانی رخ می دهد که شما به کودکتان توجه می کنید، هر روز زمان خاصی را به او اختصاص دهید: با او بازی کنید، قدم بزنید یا قبل از خواب برای او کتاب بخوانید.
در نهایت، درد مزمن کودک را نادیده نگیرید. کودک شما ممکن است برای کنترل و درمان درد به کمک یک گروه از پزشکان نیاز داشته باشد. این گروه ممکن است شامل متخصص درد اطفال، روان شناس، پرستار و فیزیوتراپ باشد. با متخصص اطفال کودکتان مشورت کنید.

بيهوشي عمومي و كودك مبتلا به آسم

بيهوشي عمومي و كودك مبتلا به آسم

شيوع پيشرونده آسم در كودكي به اين معني است كه متخصص بيهوشي با رقم رو به رشد اين كودكان كه در ليست جراحي روزمره قرار ميگيرند روبروست. حجم زياد جراحي روزانه موجب ميشود زمان كافي براي ارزيابي هم شرايط باليني كودك و نيز خطر بيهوشي عمومي، در اختيار نباشد.
خوشبختانه حوادث ناخواسته در حين بيهوشي اين كودكان نادر است. اگر چه احتمال اينكه يك بيهوشي عمومي عادي اين كودكان را دچار عارضه نموده و حتي به مخاطره بياندازد وجود دارد. در اين نوشته مقالات مربوط به كودكان آسمي و پيشرفت هايي كه در مراقبت هاي قبل، حين وپس از عمل آنها شده است مورد مرور قرار ميگيرد.

پاتوفيزيولوژي كودك مبتلا به ويز:
با وجود افزايش دانش و اطلاعات عمومي در مورد پاتولوژي آسم ولي تعيين آن و اينكه چه عاملي در پيدايش آسم دخالت دارد مشكل است. استعداد ژنتيكي، آتوپي و محيط قبل و اوايل تولد وتأثير التهاب مزمن مجاري هوايي روي مجاري هوايي مستعد در پيدايش آسم نقش دارد.
بين آتوپي و آسم همراهي زياد وجود دارد. آتوپي تمايل ذاتي در جهت ايجاد ازدياد حساسيت با واسطه IgE ميباشد. ولي بسياري از كودكان كه دچار ويز ميشوند آسم آتوپيك ندارند.
لذا كودكان مبتلا به ويز را ميتوان در سه طبقه بندي قرار داد.
۱-transient wheezer : كاهش عملكرد ريه در شيرخوارگي كه احتمالاً در پاسخ به عفونتهاي ويروسي پيش مي آيد و ممكن است به علت قطر كم مجاري هوايي باشد علائم اينها بعد از چند سال اول عمر از بين ميرود .
۲-wheezer non atopic asthma : كودكاني هستند كه تا بعد از چند سال اول عمر هم ويزينگ دارند كه اغلب درپاسخ به يك عفونت ويرال پيش مي آيد. اما احتمال تداوم اين ويز كمتر از نوع آتوپيك است.
۳- early atopic wheezer : بيشتر در خطر آسم شديد و مداوم هستند.به نظر منطقي مي آيد كه هر كودكي كه تاريخچه بيماري ري اكتيو مجاري هوايي دارد را در گروه با خطر بالاي برونكواسپاسم در حين عمل بدانيم به علاوه در همين كودكان آتوپيك خطر واكنش هاي شديد آلرژيك بيشتر است.

التهاب مجاري هوايي مشخصه اصلي آسم است كه به طور تيپيك از نوع ائوزينوفيليك است اگرچه التهاب نوتروفيليك هم ممكن است در آسم شديد و تشديد حاد آسم ديده شود. مجاري هوايي ملتهب در پاسخ به تحريكات irritant هايپر ري اكتيو است و با انقباض برونشي و ترشح مو***** پاسخ مي دهند. تغييرات اختصاصي ديگر كه در مجاري هوايي كودك آسمي اتفاق ميافتد، remodeling نام دارد كه شامل هيپرپلازي سلولهاي گابلت، ضخيم شدن مامبران بازال زير اپي تليوم ولايه عضلات صاف است كه در كنار التهاب و بطور همزمان با آن اتفاق ميافتد وروي آناتومي و عمل مجاري هوايي تأثير ميگذارد و با انسداد غير قابل برگشت مجاري هوا و افزايش پاسخ دهي مجاري هوايي ارتباط دارد.

ارزيابي قبل از عمل:
تشخيص: آسم با انسداد متغير و متناوب مجاري هوايي مشخص مي شود كه بيشتر به صورت ويز و سرفه در كودكان تظاهر ميكند. كودكان بزرگتر ممكن است از تنگي نفس يا سنگيني و ناراحتي روي قفسه سينه شكايت نمايند.

ارزيابي: اين بسيار مهم است كه هم شدت و هم ميزان كنترل آسم ارزيابي شوند چون اين دو پديده بسيار به هم مرتبط هستند. آسم خفيفي كه بد كنترل شده ممكن است موجب علائم شديد از نظر تعداد و تداوم حملات شود. يا ممكن است بيماري آسم شديد داشته و اخيراً علائم وي خوب كنترل شده ولي نياز به مصرف دوز بالاي استروئيد استنشاقي دارد. آسم بد كنترل شده با ويژگي هاي مختلفي از جمله موارد مكرر علائم و نيز استفاده مكرر از داروهاي reliever ، ويزيت هاي مكرر اورژانس، بستري در بيمارستان و استفاده از استروئيد خوراكي مشخص ميشود. هم British Thoracic Society (BTS) و هم NHLBI شدت آسم را به روش پله پله بسته به ميزان درمان مورد نياز وعلائم، طبقه بندي نموده اند.
آسمStep اول : استفاده گاهگاهي از B۲ آگونيست كوتاه اثر براي كنترل علائم كافي است.
آسم Step دوم: استروئيد استنشاقي تا µg۴۰۰ بكلومتازون دي پروپيونات (BDP) يا معادل آن از استروئيد استنشاقي ديگر بطور روزانه مورد استفاده قرار ميگيرد.
آسم Step سوم: ß۲ آگونيست هاي طويل الاثر (LABA) و يا آنتاگونيست هاي رسپتور لكوترين به درمان مرحله دوم اضافه ميشود، كه ممكن است نياز به استفاده از ميزان بيشتر كورتي*****تروئيد استنشاقي با اضافه كردن اين داروها كم شود.
آسم Stepچهارم: بر اساس دستور العمل BTS افزايش با احتياط در ميزان استروئيد استنشاقي به دوز نهايي µg ۸۰۰ روزانه و افزودن يك داروي چهارم اگر نياز بود.
مرحله نهايي يا مرحله پنجم: از استروئيد خوراكي، دوز بالاي استروئيد استنشاقي ۱۰۰۰ µg BDP يا داروهاي سيستميك ديگر كه به كاهش دوز استروئيد كمك ميكنند،استفاده مي شود.اغلب كودكان در پله اول يا دوم پروتكل درماني قرار دارند.متخصص بيهوشي طبيعتا˝بايد وقتي كه كودكي را با آسم مرحله ۴يا ۵ بيهوش ميكند بسيار مراقب و محتاط باشد.
Difficult asthma: آسمي است كه علي رغم دريافت دوز بالاي استروئيد استنشاقي (۸۰۰ µg BDP )بد كنترل شده باشد و يا در مرحله ۴ يا ۵ باشد.اگر چه آسم برخي از كودكان به استروئيد پاسخ ضعيفي ميدهد ولي دلايل اصلي Difficult asthma، تكنيك نادرست استنشاق دارو يا تشخيص غلط آسم ميباشد. علاوه بر آن گروه كوچكي از كودكان ممكن است آسم مهلك داشته باشند.كه نام اين آسم brittle asthma ميباشد و با شروع ناگهاني حمله آسمي كه موجب آسفيكسي بيمار ميشود يا تيپ آنافيلاكتيك است مشخص مي گردد. تاريخچه قبلي از حملات به شدت مهلك و خطرناك بويژه مواردي كه نياز به بستري در بخش مراقبتهاي ويژه داشته از ويژگيهاي اين گروه آسيب پذيراست.

بررسيهاي پاراكلنيكي:

اغلب اين تستها ارزش پيشگويي كننده مثبت و قابل قبول ولي ارزش پيشگويي كننده منفي ضعيف دارند.
۱- راديوگرافي قفسه سينه بندرت اهميت پيدا ميكند مگر مشكوك به بيماري ديگري بجز آسم بوده و يا به فكر پنوموتوراكس در حمله حاد باشيم.
۲- تستهاي اعمال ريوي( PFT )معمولا در ارزيابي شدت حمله حاد ميتواند مفيد باشد.كه در ميان معيارهاي آن FEV۱ بهترين شاخص ارزيابي انسداد در يك آسم بد كنترل شده است و نيز پاسخ آسم در مقابل يك محرك irritant يا ورزش يا متاكولين به وسيله FEV۱ ارزيابي ميشود، همچنين با اين تست برگشت پذيري انسداد مجاري هوايي با انبساط دهنده هاي برونشي محك زده ميشود.
۳- ماركرهاي التهاب: عمدتاً ابزارهاي تحقيقاتي هستند مانند ائوزينوفيلي خون محيطي ائوزينوفيليك كاتيونيك پروتئين _ ائوزينوفيل درايود پروتئين ايكس(EPX) لكوترين هاي ادراري كه براي رديابي التهاب مجاري هوايي استفاده ميشوند. اخيرا تنها روش غير تهاجمي بررسي التهاب اگرoxid exhaled nitric (eNO) يا hydrogen peroxide است كه eNO يك ماركر حساس التهاب مجاري هوايي در بچه ها حتي وقتي كه علائم وجود ندارد، ميباشد.
۴- معيارهاي آتوپي مثل IgE توتال سرم، سطح IqE اختصاصي آلرژن (RAST) و تست پريك پوستي هستند كه هيچيك در تشخيص احتمالي اسپاسم برونشي نقش ندارند.

جام جم آنلاين: متخصصان مي‌گويند كه نوشيدن آب براي نوزادان زير 6 ماه خطرناك بوده و احتمال بروز مسموميت آبي در آنها به وجود مي‌آيد.محققان معتقدند: حتي زماني كه نوزاد بشدت تشنه است، بهترين نوشيدني براي او شير مادر يا شير خشك مي‌باشد. به دليل اين كه هنوز كليه‌ها در نوزاد كامل نشده است دادن آب به آنها باعث آزاد شدن سديم شده و اين از دست رفتن سديم مي‌تواند فعاليت مغز را تحت تاثير قرار دهد.
نشانه‌هاي اوليه مسموميت آبي شامل تندخويي، خواب آلودگي و ديگر تغييرات روحي است. همچنين مي‌توان به پايين آمدن دماي بدن، ورم صورت و حمله نيز اشاره كرد. اين علائم بسيار نامحسوس است بنابراين حملات اولين نشانه‌هايي هستند كه توجه والدين را به خود جلب مي‌كنند.

اگر نوزاد در اين موارد فورا تحت درمان قرار گيرد از ادامه حملات جلوگيري خواهد شد. پزشكان دادن شير خشك خيلي رقيق يا نوشيدني‌هاي كودكان را كه حاوي الكتروليت هستند ممنوع مي‌كنند. در مورد كودكاني كه دچار يبوست شده‌اند بهتر است والدين با مشورت پزشك از آب داغ و به مقدار بسيار كم استفاده كنند.

کولیک در شیرخواران

نوزادان از همان آغاز تولد، گریه می کنند. میزان گریه کودکان از تولد تا حدود 6 هفتگی هر روز بیشتر می شود، ولی پس از این زمان بتدریج کاهش می یابد.

در بیشتر اوقات با تغذیه و یا رعایت راحتی شیرخوار و یا در آغوش گرفتن وی گریه تمام می شود، اما گاهی به رغم تلاش مادر گریه شیرخوار قطع نمی شود. ممکن است در این هنگام والدین خسته و عصبانی شوند.

یکی از علت های این مشکل «کولیک» است و حدود 10% تا 30% شیرخواران مبتلا به

کولیک می شوند و این مشکل در دختران و پسران به نسبت مساوی دیده می شود.

مشخصات

این کودکان رشد و تکامل طبیعی دارند و مانند سایر شیرخواران سالم و سرحال هستند؛ تنها ممکن است در ساعاتی از روز (به طور معمول عصر یا شب) کمی بدخلق و بیقرار باشند. گریه کودک مبتلا به کولیک با کودکان دیگر متفاوت است. برای تشخیص آن به این نکات توجه کنید:

_ ناتوانی والدین برای آرام کردن کودک؛ زیرا در هر روز بیشتر از سه ساعت و بیشتر از سه روز در هفته با صدای بلند و پیوسته گریه می کند.

_ این گریه ها در 2 تا 3 ماهگی قطع می شود.

_ کودک وزن گیری کاملا مناسبی دارد و در ساعات غیر از گریه کردن سرحال است.

_ ممکن است صورت قرمز با دست مشت کرده داشته باشد و پاها را به داخل شکم کشید و یا سفت کند.

علت کولیک

دلایل گوناگونی برای گریه های مهارنشدنی شیرخواران مطرح شده است. برای نمونه، حساسیت به شیر گاو در شیرخواران مصرف کننده آن، تغذیه بیش از حد و سریع نوزاد، تجمع هوا در معده، تنش ها و اضطراب های واردشده به نوزاد شیرخوار و مادر او. همچنین، نداشتن ارتباط مناسب عاطفی با نوزاد والدین می تواند از دلایل کولیک باشد؛ زیرا نوزاد اضطراب و عصبانیت والدین را حس می کند و آن را با گریه نشان می دهد.

تحقیقات نشان داده است که تنها در 5%از کودکان علت اختصاصی برای کولیک وجود دارد. 

شواهد نشان می دهد که کولیک ناشی از ناتوانی کودک برای تنظیم گریه است. خلق و خوی حساس کودک موجب می شود که او با گریه کردن نسبت به محیط و تغییرهای آن واکنش نشان دهد و چون سیستم عصبی کودک تکامل لازم را ندارد؛ بنابر این، هنگامی که گریه را سر می دهد، نمی توان آن را مهار کرد، اما هنگامی که شیرخوار بزرگ می شود، می تواند گریه او را مهار کند.

عفونت گوش

به گفته متخصصان؛ عفونت گوش زماني بروز مي‌كند كه مايع موجود در منطقه پشت پرده گوش افزايش يافته و عفوني شود. 

به گزارش سرويس بهداشت و درمان ايسنا، براي مطلع شدن از عفونت گوش در كودكان پيش دبستاني بايد دانست كه ممكن است كودك در اين حالت گوش درد خود را ابراز كند، گوشش را بكشد و يا آن را بگيرد و حتي نق بزند. 

متخصصان مي‌گويند؛ اگر كودك شما به تازگي سرماخورده يا عفونت سينوسي پيدا كرده باشد، نيز سرنخ ديگري براي عفونت گوش است. اين بيماري مي‌تواند با تب همراه باشد و گاهي نيز علايم زير در اين بيماري بروز مي‌كند: 


1- كاهش اشتها - عفونت گوش، جويدن و بلع غذا را براي كودك دردناك مي‌كند. 

2- برهم خوردن عادات خواب – دراز كشيدن ممكن است درد گوش عفوني شده را بيشتر كند و خواب كودك را برهم بزند. 

3- اسهال يا استفراغ – ويروس عامل عفونت گوش ممكن است بر دستگاه گوارش نيز تاثير بگذارد. 

4- ترشح مايع زرد يا مايل به سفيد از گوش – اين وضعيتها براي بيشتر كودكان اتفاق نمي‌افتد، اما نشانه‌اي است از ايجاد سوراخ كوچكي در پرده گوش كه چرك داراي عفونت باكتريايي از آن ترشح مي‌شود، بدتر از همه آن است كه اين وضعيت با رفع عفونت به حال خود رها مي‌شود. 

5- بوي ناخوشايند – ممكن است متوجه بوي بدي از گوش شويد. 

6- دشواري در شنيدن صداهاي آرام – افزايش مايع در گوش مياني مانع شنيدن صدا مي‌شود. 

7- نداشتن تعادل – گوش به حفظ تعادل كمك مي‌كند، بنابراين شايد متوجه شويد كه كودكتان از حالت معمولي نامتعادل‌تر است. 

آمارها نشان مي‌دهد كه عفونتهاي گوش بعد از سرماخوردگي دومين بيماري رايج در كودكان در ايالات متحده هستند. در واقع سه چهارم كودكان در سه سالگي مبتلا به اين بيماري مي‌شوند. 


عامل عفونت گوش معمولا باكتري است، اما ويروس نيز ممكن است عامل آن باشد. عفونت گوش زماني بروز مي‌كند كه مايع موجود در پشت پرده گوش افزايش يافته و عفوني شود. 

به طور معمول هر مايعي كه وارد اين منطقه مي‌شود به سرعت از شيپور استاش كه گوش مياني را به پشت بيني و گلو متصل مي‌كند خارج مي‌شود، اما اگر شيپور استاش در دوره سرماخوردگي، عفونت سينوس و حتي فصل حساسيت مسدود شود، مايع در گوش مياني جمع مي‌شود. مايع انباشته شده در گوش مياني محيط مناسبي براي پرورش ميكروبهايي مي‌شود كه در تاريكي، گرما و مكانهاي مرطوب رشد مي‌كنند. با زياد شدن عفونت، داخل و پشت پرده گوش ملتهب و در نتيجه درد آن بيشتر مي‌شود. زماني كه بدن سعي مي‌كند با عفونت مقابله كند ممكن است كودك تب كند. 

اين وضعيت ايمني يعني التهاب گوش مياني كه با تجميع مايع، درد، قرمزي پرده گوش و گاهي تب همراه است و در اصطلاح پزشكي، التهاب حاد گوش مياني (aom) ناميده مي‌شود. 

تحقيقات نشان مي‌دهد كه كودكان و نوزادان بيشتر مستعد عفونتهاي گوشي هستند چرا كه شيپور استاش آنها معمولا حدود 2/1 اينچ كوتاهتر و افقي است. با رسيدن به سن بلوغ، طول لوله‌ها سه برابر و عمومي‌تر مي‌شود و به همين دليل مايع به راحتي خارج مي‌شود. 

متخصصان توصيه مي‌كنند كه با مشاهده اولين نشانه عفوني شدن گوش، كودك را نزد پزشك ببريد تا گوش او را با ابزاري كه اتوسكوپ ناميده مي‌شود،‌ معاينه كند. 

پرده گوش عفوني شده، قرمز، برآمده و احتمالا در حال خشك شدن است. 

ممكن است پزشك بخواهد بررسي كند كه پرده گوش در واكنش به وسيله‌اي كه اتوسكوپ بادي نام دارد، جا به جا شده و صداي ضعيف باد در گوش ايجاد مي‌شود. 

اگر پرده گوش حركت نكند علت آن است كه مايع در گوش مياني جمع شده و احتمالا عفوني شده است.

تومور بدخیم درون چشمی در اطفال

رتینو بلاستوما شایع ترین تومور بدخیم درون چشمی در اطفال است که از سلول های حساس شبکیه منشا می گیرد. شیوع این تومور خیلی بیشتر از ملانوکارسینوما در بزرگسالان است و حدود یک نفر در هر 20 هزار نوزاد تخمین زده می شود.

علت بروز این تومور چیست؟
این غده بدخیم در 30 تا 40 درصد موارد دو طرفه است و تومورهای دو طرفه موروثی و اتوزومال غالب است. در نتیجه 50 درصد فرزندان در این افراد به تومور رتینو بلاستوما مبتلا می شوند.

سن ابتلا به این بیماری چند سالگی است؟
سن تشخیص فرم های دو طرفه در دو سالگی و یک طرفه در یک سالگی است. معمولا در سنین بالای هفت سالگی این بیماری بسیار نادر است. در ایران سن تشخیص تومور در حدود 5/3 سالگی است.

آیا این تومور علامت خاصی دارد؟
مهم ترین علامت این بیماری وجود یک مردمک سفید است، یعنی چشم طفل مثل چشمان گربه برق می زند. این علامت در بیش از 60 درصد بیماران دیده می شود. علاوه بر این، گاهی اوقات لوچی چشم یا انحراف چشم و هنگام بزرگ تر شدن تومور، کاهش دید نیز بروز می کند.
توصیه می شود، بدون استثناء بچه هایی که با وزن کم به دنیا می آیند (5/1 کیلوگرم) و یا بچه هایی که زودتر از موعد یعنی زودتر از هفت ماهگی متولد می شوند، حتما برای بررسی به نزد چشم پزشک برده شوند.

تشخیص به چه صورت است؟
معمولا چشم پزشک در برخورد با چنین بیماری، برای تشخیص تومور، کودک را بیهوش می کند و با باز کردن مردمک ها، به معاینه و بررسی دقیق می پردازد. البته چون این تومور تمایل گسترش به عصب باصره، مغز و کاسه چشم دارد، با انجام سونوگرافی، سی تی اسکن و mri میزان گسترش این بیماری را می توان تشخیص داد.

روش درمان چگونه است؟
پس از تشخیص این تومور، ابتدا باید طفل از نظر میزان گسترش بیماری و همچنین درگیری به اندام های دیگر مورد بررسی قرار بگیرد.
این تومور در ممالک پیشرفته تا 95 درصد قابل درمان است. اما مهم ترین مسأله، تشخیص سریع بیماری در کودک است.
اگر بیماری در ابتدای راه باشد، با شیمی درمانی و لیزر شروع به درمان می کنیم، اما در فرم های پیشرفته، تخلیه چشم الزامی است.

توصیه هایی به والدین؟
مهم ترین اقدام ما راهنمایی والدین و آگاه کردن آنها از موروثی بودن خطرات این تومور است. همچنین مراجعه والدین کودک بدون هیچ وقفه ای به یک مرکز مجهز چشم پزشکی برای نجات کودک و حتی چشم کودک، بسیار ضروری است.
بنابراین توصیه می شود، بدون استثناء بچه هایی که با وزن کم به دنیا می آیند (5/1 کیلوگرم) و یا بچه هایی که زودتر از موعد یعنی زودتر از هفت ماهگی متولد می شوند، حتما برای بررسی به نزد چشم پزشک برده شوند.

دکتر هرمز شمس- چشم پزشک

قدم نورسیده مبارک! نوزادتان بعد از ۹ ماه دعا و مراقبت به دنیا آمده است. چه آزمایشی برایش انجام داده‌اید؟ آیا می‌دانید در کشورهای توسعه‌یافته، برای تشخیص حدود ۲۳ بیماری در همان دوران نوزادی، آزمایش‌های بیماریابی یا غربالگری انجام می‌دهند؟ ...
یکی از مهم‌ترین بیماری‌هایی که ممکن است عامل عقب‌ماندگی شود، کم‌کاری تیرویید است که برای نوزادان انجام می‌گیرد و با تشخیص زودهنگام و درمان این بیماری می‌توان از بروز عوارض خطرناک آن جلوگیری کرد. در این باره بیشتر بدانید.
کم‌کاری مادرزادی تیرویید شایع‌ترین علت قابل پیشگیری عقب‌ماندگی ذهنی نوزادان است. در زمانی که عقب‌ماندگی ظاهر می‌شود، درمان بی‌فایده است اما در موقع تولد به راحتی با یک آزمایش ساده از روز سوم تا پنجم بعد از تولد قابل شناسایی است و با درمان سریع می‌توان از بروز این معضل پیشگیری نمود و هرگونه تاخیر در درمان آن از ضریب هوشی و سلامتی نوزادان خواهد کاست.
● علت بیماری چیست؟
هرگاه به دلیلی غده تیرویید نوزاد قادر به تولید هورمون تیرویید (تیروکسین) به اندازه کافی نباشد یا هورمون تیرویید در بدن به درستی فعالیت نکند، کم‌کاری تیرویید اتفاق می‌افتد. هورمون تیرویید یکی از هورمون‌های مهم در رشد و تکامل نوزاد است و کمبود این هورمون عوارضی مانند عقب‌ماندگی ذهنی، کوتاهی قد، ناشنوایی، اختلال گفتار و بعضی از بیماری‌های مغزی و عصبی را به دنبال دارد. با انجام یک آزمایش ساده در فاصله روزهای ? تا ? بعد از تولد می‌توان به وجود کم‌کاری مادرزادی تیرویید پی برد.
این آزمایش با گرفتن چند قطره خون از پاشنه پای نوزاد انجام می‌شود. این نمونه‌گیری ساده، بی‌خطر و به حدی کم درد است که گاه حتی نوزاد از خواب بیدار نمی‌شود.
نتیجه این آزمایش ?? ساعت بعد مشخص شده و در صورت وجود کم‌کاری مادرزادی تیرویید در نوزاد بلافاصله اقدامات درمانی شروع می‌شود لذا خواهشمند است روز سوم بعد از تولد فرزندتان، به نزدیک‌ترین مرکز بهداشتی درمانی محل زندگی خود مراجعه نمایید. زمان در جلوگیری از عقب‌ماندگی ذهنی نوزادان مبتلا به کم‌کاری مادرزادی تیرویید از طلا با ارزش‌تر است.
● کم‌کاری مادرزادی تیرویید
به مواردی از کم‌کاری تیرویید گفته می‌شود که قبل از تولد و یا در زمان تولد وجود داشته باشد. هورمون‌های تیرویید نقش عمده‌ای را در رشد و تکامل تمام اعضای بدن به خصوص سیستم عصبی مرکزی هر فرد به عهده دارند. این نقش از هفته ?? جنینی آغاز شده و تا آخر دوران رشد و بلوغ جسمی، فیزیکی و روانی فرد ادامه می‌یابد. در دوران جنینی اگر غده تیرویید بنا به هر دلیلی تشکیل نشود، مقدار اندکی هورمون تیروکسین از مادر به جنین منتقل می‌شود که ممکن است برای رشد جسمی و عصبی جنین کفایت کند اما در دوران بعد از تولد در صورت ادامه وضعیت فوق و عدم درمان سریع و به موقع، فقدان و یا کمبود هورمون تیرویید، تاثیر شدیدی روی رشد سلول‌های عصبی و سیناپس‌ها یا ارتباط‌های بین سلول‌های عصبی می‌گذارد.
● هیپوتیروییدی نوزادان
هیپوتیروئیدی نوزادان، بیماری‌ای است که در حدود ۵ درصد موارد در روز‌های اول بعد از تولد دارای علایم و نشانه است. این علایم معمولاً کم و غیراختصاصی هستند. معمولاً بیماری در روز‌های اول بعد از تولد به ندرت تشخیص داده می‌شود، به طوری که تنها ۱۰ درصد نوزادان در ماه اول زندگی شناسایی می‌شوند بنابراین نوزاد مبتلا تشخیص داده نمی‌شود و به علت این کم‌کاری غده تیرویید، دچار عقب‌ماندگی در رشد جسمی و ذهنی خواهد شد و به مرور علایم تاخیر در رشد عقلی کودک به صورت تأخیر در گردن گرفتن، کاهش فعالیت، خواب آلودگی و … خود را نشان خواهد داد. در حال حاضر تقریباً تمامی کشور‌های صنعتی جهان برنامه غربالگری نوزادان را به طور اجباری انجام می دهند.
کم‌کاری مادرزادی تیرویید یکی از علل مهم و قابل پیشگیری عقب‌افتادگی ذهنی در نوزادان است که در صورت شناسایی و درمان به موقع از عوارض بیماری پیشگیری به عمل می‌آید. میزان بروز هیپوتیروییدی نوزادی در دنیا ? در هر ???? تا???? تولد زنده است و در مطالعات انجام شده در ایران این نسبت، ? به ???? است. نسبت سود به هزینه غربالگری کم‌کاری مادرزادی تیرویید در کشورهای توسعه یافته در مقایسه با عدم انجام آن ?? به ? است. این نسبت در کشورهای درحال توسعه از ? تا ?? به ? متفاوت بوده است.
اجرای برنامه غربالگری کم‌کاری مادرزادی تیرویید نوزادان در استان گیلان در سال‌های ?? و ?? علاوه بر شناسایی ?? بیمار که به اندازه جمعیت یک آسایشگاه نگهداری از کودکان عقب مانده است، باعث جلوگیری از هزینه‌های احتمالی و پیشگیری از مشکلات روحی و روانی خانواده‌های این نوزادان گردید.
برنامه کم کاری مادرزادی تیرویید نوزادان در حال حاضر در همه استان‌های کشور و برای تمامی نوزادان زنده به دنیا آمده ارایه می‌شود که با گذشت سه سال از اجرای این برنامه، بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار نوزاد غربالگری شده و ۳ هزار و ۹۹۰ بیمار شناسایی و تحت درمان قرار گرفته‌اند. همچنین برنامه کنترل بیماری فنیل کتون اوری یا پی‌کی‌یو از سال ۸۵ با سه استراتژی ساماندهی خدمات بالینی بیماران در سراسر کشور، پیشگیری از طریق مشاور ژنتیکی برای تمامی بیماران و خانواده‌هایشان و بالاخره غربالگری نوزادان از نظر پی‌کی‌یو در استان‌های تهران، فارس و مازندران آغاز شد. در این برنامه با شناسایی نوزادان مبتلا به فنیل کتون اوری از عقب‌ماندگی ذهنی و جسمی بعدی بیماران پیشگیری می‌شود که تاکنون نزدیک به هزار بیمار شناسایی و تحت درمان قرار گرفته‌اند.


دکتر اکبر کوشان‌فر

شرح بیماری 

آرتریت‌ روماتویید کودکان عبارت‌ است‌ از یک‌ بیماری‌ التهابی‌ بافت‌ همبند، عمدتاً بافت‌ مفاصل‌، که‌ در کودکان‌ رخ‌ می‌دهد. امکان‌ دارد با آرتریت‌ ناشی‌ از بیماری‌ لایم‌ اشتباه‌ شود. مفاصلی‌ که‌ درگیر می‌شوند معمولاً عبارتند از زانو، آرنج‌، مچ‌ پا، و گردن‌. التهاب‌ می‌تواند عضلات‌ نزدیک‌ مفصل‌، غضروف‌، و غشاهای‌ پوشانندة‌ مفصل‌ را نیز متأثر سازد. این‌ بیماری‌ بین‌ سنین‌ 5-2 سالگی‌ آغاز می‌شود، و اغلب‌ تا جوانی‌ بهبود می‌یابد. این‌ بیماری‌ در دختران‌ چهار برابر شایع‌تر از پسران‌ است‌. 


علایم‌ شایع‌ 


درد، تورم‌، و خشکی‌ در مفاصل‌ انگشتان‌ پا، زانو، مچ‌ پا، آرنج‌، شانه‌، یا گردن‌. درد ممکن‌ است‌ به‌ طور ناگهانی‌ یا تدریجی‌ آغاز شود و ممکن‌ است‌ در تنها یک‌، یا بسیاری‌ از مفاصل‌ وجود داشته‌ باشد. 
امکان‌ دارد کودک‌ بدون‌ این‌ که‌ قادر به‌ توضیح‌ باشد، از راه‌رفتن‌ امتناع‌ کند. 
دمای‌ بدن‌ هر روز و معمولاً در عصر تا حدود 4/39 درجة‌ سانتیگراد بالا می‌رود. تب‌ به‌ طور شایع‌ با بثورات‌ پوستی‌ و لرز همراه‌ است‌. 
بی‌اشتهایی‌، کاهش‌ وزن‌ 
کم خونی 
تحریک‌پذیری‌، بی‌حالی‌ 
تورم‌ گره‌های‌ لنفاوی‌ 
درد و قرمزی‌ چشم‌ 
درد قفسة‌ صدری‌ به‌ قدری‌ شدید است‌ که‌ بر قلب‌ تأثیر می‌گذارد. 


علل‌ 

احتمالاً به‌ علت‌ اختلال‌ خود ایمنی‌ است‌ که‌ طی‌ آن‌ دستگاه‌ ایمنی‌ بدن‌ به‌ بافت‌ خودی‌ حمله‌ می‌کند. بروز علایم‌ برای‌ اولین‌ بار، اغلب‌ باعث‌ استرس‌ جسمانی‌ یا عاطفی‌ می‌شود. 


عوامل‌ افزایش‌ دهندة‌ خطر 

ارث‌ 


پیشگیری‌ 

در حال‌ حاضر قابل‌ پیشگیری‌ نیست‌. 


عواقب‌ مورد انتظار 


این‌ بیماری‌ در حال‌ حاضر غیر قابل‌ درمان‌ است‌. اما در عین‌ حال‌، در 80%- 75% موارد، به‌ هنگام‌ بلوغ‌ یا اوایل‌ جوانی‌، بیماری‌ به‌ کلی‌ فروکش‌ کرده‌ است‌. 
هر حمله‌ معمولاً چند هفته‌ به‌ طول‌ می‌انجامد و در طی‌ دوران‌ کودکی‌، بیماری‌ هر از چندگاهی‌ شعله‌ور می‌شود و دوباره‌ فروکش‌ می‌کند. علایم‌ را معمولاً می‌توان‌ با درمان‌ تحت‌ کنترل‌ درآورد. 


عوارض‌ احتمالی‌ 


متأثر شدن‌ بافت‌هایی‌ غیر از مفاصل‌، مثلاً التهاب‌ چشم‌، بزرگ‌ شدن‌ طحال‌، التهاب‌ پردة‌ دور قلب‌ یا عضلة‌ قلب. 
تغییر شکل‌ و به‌ هم‌ خوردن‌ ساختمان‌ مفصل‌ به‌ طور دایمی‌ 


درمان‌ 


اصول‌ کلی‌ 


آزمایش‌ خون، از جمله‌ بررسی‌ وضعیت‌ خود ایمنی‌ 
عکس‌ برداری‌ از مفاصل‌. البته‌ تغییرات‌ مفصل‌ ممکن‌ است‌ تا مراحل‌ انتهایی‌ بیماری‌ نیز خود را در عکس‌ مفصل‌ نشان‌ ندهند. 
روان‌ درمانی‌ یا مشاوره‌ برای‌ کمک‌ به‌ خانوادة‌ کودک‌، تا آنها بتوانند به‌ خوبی‌ از عهدة‌ بیماری‌ طولانی‌ مدت‌ کودک‌ برآیند. شاید مهمترین‌ عامل‌ در درمان‌ کودک‌ حمایت‌ عاطفی‌ از وی‌ باشد. 
جراحی‌ برای‌ درست‌کردن‌ مفصل‌ تغییر شکل‌ یافته‌ (گاهی‌) 
اگر تشک‌ کودک‌ سفت‌ نیست‌، یک‌ تختة‌ ضخیم‌ چندلا زیر تشک‌ قرار دهید. 
چشم‌ کودک‌ باید حداقل‌ 2 بار در سال‌ معاینه‌ شود تا اگر التهابی‌ در چشم‌ وجود دارد زود تشخیص‌ داده‌ شود. 
بسیار مهم‌ است‌ که‌ کودک‌ به‌ مدرسه‌ عادی‌ به‌ طور روزانه‌ برود. هر جا که‌ لازم‌ باشد، مدرسه‌ باید خدمات‌ اضافی‌ برای‌ برآورده‌ کردن‌ نیازهای‌ کودک‌ فراهم‌ کند. 


داروها 


آسپرین یا سایر داروهای‌ ضد التهاب‌ غیر استروییدی‌، برای‌ کاهش‌ درد و التهاب‌ 
امکان‌ دارد داروهای‌ دیگری‌ چون‌ کورتیکواسترویید، نمک‌ طلا، یا یا سایر داروها تجویز شوند 


فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری 


به‌ هنگام‌ حمله‌، کودک‌ باید در تخت‌ استراحت‌ کند، مگر برای‌ توالت‌، تا رمانی‌ که‌ تب‌ و سایر علایم‌ تخفیف‌ یابند. 
امکان‌ دارد برای‌ حفاظت‌ و حمایت‌ از مفصل‌ ملتهب‌ استفاده‌ از آتل‌ ضروری‌ باشد. 
پس‌ از رفع‌ حمله‌، کودک‌ می‌تواند به‌ تدریج‌ فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری های‌ عادی‌ را از سر بگیرد، البته‌ باید در طی‌ روز ساعت‌هایی‌ را به‌ استراحت‌ بپردازد. کودک‌ نباید زیاد خسته‌ شود و هر شب‌ باید حداقل‌ 12-10 ساعت‌ بخوابد. 
فیزیوتراپی توصیه‌ خواهد شد. بعضی‌ از حرکات‌ را کودک‌ خود می‌تواند انجام‌ دهد، و بعضی‌ از آنها را والدین‌ می‌توانند برای‌ کودک‌ انجام‌ دهند. انجام‌ حرکات‌ توصیه‌ شده‌ مهم‌ است‌ زیرا کمک‌ می‌کند تا درد و اثرات‌ ناتوان‌ کنندة‌ بیماری‌ به‌ حداقل‌ برسند. 
به‌ دلیل‌ تغییرات‌ دوره‌ای‌ علایم‌، گاهی‌ برنامه‌ فیزیوتراپی‌ نیاز به‌ بازبینی‌ خواهد داشت‌. 
به‌ طور کلی‌ از انجام‌ ورزش‌هایی‌ که‌ بدن‌ کودک‌ در معرض‌ ضربه‌ قرار می‌گیرد باید خودداری‌ شود، اما کودک‌ باید تشویق‌ شود تا در دیگر فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری های‌ مدرسه‌، خانه‌ یا اجتماع‌ شرکت‌ کند. 


رژیم‌ غذایی‌ 

کودک‌ باید یک‌ رژیم‌ مغذی‌ و متعادل‌ داشته‌ باشد، در عین‌ حال‌ وی‌ را باید تشویق‌ به‌ خوردن‌ نمود. 


درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟ 


کودک‌ شما علایم‌ آرتریت‌ روماتویید کودکان‌ را دارد. 
علایم‌ زیر به‌ هنگام‌ درمان‌ روی‌ دهند: 
درد قفسة‌ صدری‌ یا تب‌ 
علایم‌ جدید و بدون‌ توجیه‌. توجه‌ داشته‌ باشید که‌ داروهای‌ مورد استفاده‌ در درمان‌ ممکن‌ است‌ با عوارض‌ جانبی‌ همراه‌ باشند.

اختلال رشد در كودكان

شرح بیماری 

اختلال‌ رشد بچه‌ عبارت‌ است‌ از ناتوانی‌ شیرخواران‌ یا کودکان‌ از رشد و نموی‌ طبیعی‌. این‌ واژه‌ تا زمانی‌ استفاده‌ می‌شود که‌ تشخیص‌ خاصی‌ برای‌ توجیه‌ این‌ ناتوانی‌ پیدا نشده‌ باشد. سن‌ شایع‌ این‌ مسأله‌ بین‌ 5-1 سالگی‌ است‌. تقریباً تمام‌ کودکانی‌ که‌ این‌ مشکل‌ را دارند زیر 5 سال‌ هستند. 


علایم‌ شایع‌ 


قد، وزن‌، و دور سر به‌طور طبیعی‌ افزایش‌ نمی‌یابند. 
مهارت‌های‌ حرکت‌ کودک‌ غالباً دیرتر از حالت‌ طبیعی‌ ظاهر می‌شوند. بعضی‌ از این‌ مهارت‌ها عبارتند از: 
چرخیدن‌ در تخت‌ 
نشستن‌ 
ایستادن‌ و راه‌ رفتن‌ 
ظهور مهارت‌های‌ ذهنی‌ و اجتماعی‌ نیز غالباً به‌ تأخیر می‌افتد. بعضی‌ از این‌ مهارت‌ها عبارتند از: 
صحبت‌ کردن‌؛ رابطه‌ اجتماعی‌ 
غذا خوردن‌ بدون‌ کمک‌ 
یادگیری‌ اختیار ادرار و اجابت‌ مزاج‌ و رفتن‌ به‌ توالت‌ 
رشد و نموی‌ طبیعی‌ بسیار متغیر است‌، بنابراین‌ میزان‌ تغییرات‌ رشد و نمو در معاینات‌ منظم‌ کودک‌ اهمیت‌ بیشتری‌ دارد. 


علل‌ 


در بعضی‌ از این‌ کودکان‌، علت‌ بروز این‌ حالت‌ به‌ مشکلات‌ جسمی‌ (معمولاً گوارشی‌ یا مربوط‌ به‌ دستگاه‌ عصبی‌) برمی‌گردد. 
در اکثر این‌ کودکان‌، علت‌ درواقع‌ مربوط‌ به‌ خود کودک‌ نیست‌، مثلاً عدم‌ تغذیه‌ صحیح‌ کودک‌. 


عوامل تشدید کننده بیماری 


سوءتغذیه‌ 
بی‌تجربگی‌ والدین‌ 
محیط‌ عاطفی‌ نامناسب‌ (مثل‌ عدم‌ رسیدگی‌ به‌ بچه‌، سوءرفتار با بچه‌، یا طرد بچه‌) 
بیماری‌ مزمن‌ (مثل‌ نارسایی کلیه یا عفونت‌ مزمن‌) 
بیماری‌های‌ ژنتیکی‌، مثل‌ نشانگان‌ داون‌ یا فیبروز کیستیک 
بیماری‌های‌ غدد درون‌ریز، مثل‌ بیماری‌های‌ غده‌ تیرویید، غده‌ هیپوفیز، غدد فوق‌کلیوی، غده‌ لوزالمعده، و غدد جنسی‌ 
والدینی‌ که‌ در یک‌ محیط‌ عاطفی‌ نامناسب‌ بزرگ‌ شده‌اند یا آموزش‌ مناسبی‌ ندیده‌اند. 
محیط‌ زندگی‌ شلوغ‌ یا غیربهداشتی‌ 
نوزاد زودرس‌ یا بیمار 
شیرخواری‌ که‌ ناهنجاری‌ جسمی‌ دارد. 


پیشگیری‌ 


کودک‌ خود را به‌طور منظم‌ برای‌ معاینات‌ سلامتی‌ نزد پزشک‌ یا مراکز بهداشت‌ ببرید. 
محیط‌ زندگی‌ باثبات‌ را فراهم‌ آورید و سعی‌ کنید والدین‌ خوبی‌ برای‌ فرزندتان‌ باشید. 


عواقب‌ موردانتظار 


اگر اختلال‌ رشد بچه‌ به‌علت‌ بی‌تجربگی‌ والدین‌ یا مشکلات‌ روانی‌ باشد، انتظار می‌رود با آموزش‌ و دادن‌ مشاوره‌ به‌ والدین‌ بهبودی‌ حاصل‌ شود. 
اگر اختلال‌ رشد بچه‌ به‌علت‌ یک‌ بیماری‌ یا اختلال‌ زمینه‌ای‌ باشد (مثلا سوءتغذیه‌)، بهبودی‌ بستگی‌ به‌ این‌ دارد که‌ بیماری‌ یا اختلال‌ زمینه‌ای‌ قابل‌ درمان‌ باشد یا خیر. 


عوارض‌ احتمالی‌ 


ناتوانی‌ و معلولیت‌ دایمی‌ ذهنی‌، عاطفی‌، یا جسمی‌. 
کودک‌ کوچک‌ باقی‌ می‌ماند و از لحاظ‌ نمو نیز دچار نقص‌ خواهد بود. 


درمان‌ 


اصول‌ کلی‌ 


اقدامات‌ تشخیصی‌: اندازه‌گیری‌ مکرر قد، وزن‌، و دور سر؛ آزمون‌های‌ سنجش‌ توانایی‌های‌ ذهنی‌ و روانی‌ مثل‌ آزمون‌ دنور که‌ معیاری‌ از رشد و نمو به‌دست‌ می‌دهد؛ آزمایش‌ خون‌، از جمله‌ بررسی‌های‌ هورمونی‌؛ عکس‌برداری‌ از مچ‌ دست‌ها برای‌ تعیین‌ سن‌ استخوانی‌ کودک‌ که‌ معیار خوبی‌ برای‌ رشد بدن‌ به‌شمار می‌رود. 
اگر والدین‌ مشکلات‌ عاطفی‌ دارند و از برقراری‌ رابطه‌ عاطفی‌ مناسب‌ با کودک‌ خود ناتوان‌ هستند، می‌توان‌ آنها را تحت‌ روان‌درمانی‌ یا مشاوره‌ قرار داد. 
بستری‌ کردن‌ کودک‌ (به‌طور کوتاه‌مدت‌) در صورتی‌ که‌ نیاز به‌ انجام‌ اقدامات‌ تشخیصی‌ پیچیده‌ وجود داشته‌ باشد یا برای‌ فهمیدن‌ اینکه‌ آیا کودک‌ در منزل‌ غذا می‌خورده‌ است‌ یا خیر. 
والدین‌ باید کتاب‌ها یا جزوات‌ مخصوص‌ بچه‌داری‌ و بزرگ‌ کردن‌ بچه‌ را بخوانند یا به‌ کلاس‌های‌ مربوطه‌ بروند. 
از یک‌ پرستار خانه‌ بخواهید که‌ به‌ خانه‌ شما بیاید و راهنمایی‌های‌ لازم‌ را ارایه‌ دهد. 
تا آنجا که‌ می‌توانید به‌ کودکتان‌ محبت‌ کنید و از وی‌ حمایت‌ به‌عمل‌ آورید. هرازچندگاهی‌ به‌ بررسی‌ احساسات‌ و رفتارتان‌ نسبت‌ به‌ کودکتان‌ بپردازید. اگر فکر می‌کنید که‌ احساسات‌ و رفتارتان‌ آنچنان‌ که‌ باید باشد نیست‌ برای‌ مشاوره‌ روانی‌ مراجعه‌ کنید. 


داروها 


داروی‌ خاصی‌ به‌طور معمول‌ تجویز نمی‌شود. 
اگر یک‌ بیماری‌ زمینه‌ای‌ وجود داشته‌ باشد که‌ باعث‌ رشد نکردن‌ بچه‌ شده‌ است‌، امکان‌ دارد داروهای‌ لازم‌ برای‌ درمان‌ آن‌ بیماری‌ زمینه‌ای‌ تجویز شوند. 


فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری 

محدودیتی‌ برای‌ آن‌ وجود ندارد. 


رژیم‌ غذایی‌ 


برای‌ کودکتان‌ یک‌ رژیم‌ غذایی‌ کافی‌ و متعادل‌ فراهم‌ آورید. 
اگر علت‌ رشد نکردن‌ بچه‌ سوءتغذیه‌ باشد، امکان‌ دارد نیاز به‌ یک‌ رژیم‌ مخصوص‌ وجود داشته‌ باشد. 


درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟ 

اگر شما از اینکه‌ کودکتان‌ رشد و نموی‌ طبیعی‌ ندارد دچار نگرانی‌ شده‌اید.

بي‌اختياري‌ اجابت‌ مزاج‌ در كودكان‌
--------------------------------------------------------------
بي‌اختياري‌ اجابت‌ مزاج‌ در كودكان‌ عبارت‌ است‌ از بي‌اختياري‌ اجابت‌ مزاج‌ در كودكي‌ كه‌ قبلاً به‌ كنترل‌ اجابت‌ مزاج‌ و رفتن‌ به‌ توالت‌ عادت‌ كرده‌ بوده‌ است‌ و هم‌ اكنون‌ اسهال‌ يا يبوست‌ ندارد. نمي‌توان‌ انتظار داشت‌ كه‌ كودك‌ طبيعي‌ كنترل‌ كامل‌ اجابت‌ مزاج‌ را تا حداقل‌ 5/2 سالگي‌ به‌ دست‌ آورده‌ باشد. 
علايم‌ شايع‌ 
اجابت‌ مزاج‌ در لباس‌ زير 
گاهي‌ وجود يك‌ توده‌ در پايين‌ شكم‌ در سمت‌ چپ‌ 
علل‌ 
بروز بحران‌ جسمي‌ يا عاطفي‌ در زندگي‌ كودك‌، مثل‌ تولد خواهر يا برادر يا بروز اخير يك‌ بيماري‌ كه‌ با اسهال‌ همراه‌ بوده‌ است‌. 
مقاومت‌ در برابر توالت‌ رفتن‌ به‌ علت‌ فشار آوردن‌ زياد والدين‌ به‌ كودك‌ براي‌ انجام‌ اين‌ كار 
اگر مشكل‌ كودك‌ به‌ درازا انجامد، علت‌ اوليه‌ ممكن‌ است‌ فراموش‌ شود و اين‌ رفتار كودك‌ به‌ شكل‌ عادت‌ درآيد. 
در موارد كمي‌ اين‌ مشكل‌ كودك‌ ممكن‌ است‌ به‌ علت‌ اختلال‌ در دستگاه‌ عصبي‌ باشد. 
اجابت‌ مزاج‌ دردناك‌ 
مقاومت‌ در برابر توالت‌ رفتن‌ در مدرسه‌، كمپ‌هاي‌ مسافرتي‌، يا توالت‌هاي‌ عمومي‌ 
مشكلات‌ تغذيه‌اي‌ كه‌ موجب‌ يبوست‌ شوند. 
عوامل تشديد كننده بيماري 
استرس‌ 
بروز اخير يك‌ بيماري‌ كه‌ موجب‌ زياد شدن‌ توجه‌ به‌ كودك‌ شود. 
سوء رفتار 
پيشگيري‌ 
به‌ هنگام‌ بروز بيماري‌ در كودك‌، توجه‌ خيلي‌ بيش‌ از اندازه‌ به‌ وي‌ نداشته‌ باشيد. 
از تأكيد بيش‌ از اندازه‌ در مورد عادت‌ رفتن‌ به‌ توالت‌ خودداري‌ كنيد. به‌ اين‌ مسأله‌ رويكردي‌ تدريجي‌ و انتظاراتي‌ واقع‌بينانه‌ داشته‌ باشيد. در صورت‌ وقوع‌ تصادفي‌ بي‌اختياري‌ اجابت‌ مزاج‌، مايه‌ خجالت‌ كودك‌ خود نشويد و وي‌ را سرزنش‌ نكنيد. 
به‌ موقعيت‌هايي‌ كه‌ براي‌ كودك‌ استرس‌زا هستند حساسيت‌ نشان‌ دهيد و با وي‌ در مورد احساساتش‌ صحبت‌ كنيد. 
كودك‌ خود را در برابر سوء رفتار جسمي‌ و جنسي‌ محافظت‌ كنيد. 
به‌ تغذيه‌ مناسب‌ كودك‌ خود توجه‌ نشان‌ دهيد. 
عواقب‌ مورد انتظار 
معمولاً قابل‌ معالجه‌ است‌، مگر اينكه‌ يك‌ مشكل‌ جسمي‌ جدي‌ وجود داشته‌ باشد. 
عوارض‌ احتمالي‌ 
شقاق‌ مقعدي‌ 
بثور پوستي‌ در ناحيه‌ مقعدي‌ 
گير كردن‌ مدفوع‌ و ايجاد انسداد 
درمان‌ 

اصول‌ كلي‌ 
- به‌ كودك‌ اجازه‌ دهيد خود در مورد زمان‌ مناسب‌ رفتن‌ به‌ توالت‌ تصميم‌ بگيرد. به‌ وي‌ يادآوري‌ نكنيد يا وي‌ را مجبور نكنيد كه‌ برخلاف‌ اراده‌ خود به‌ توالت‌ برود. اين‌ كار موجب‌ پديد آمدن‌ يك‌ ديدگاه‌ منفي‌ در كودك‌ مي‌شود. 
- در صورت‌ اجابت‌ مزاج‌ در توالت‌ وي‌ را تحسين‌ كنيد. كودك‌ نيازمند تقويت‌ مثبت‌ براي‌ موفقيت‌ است‌. ديگر اعضاي‌ خانواده‌ نيز بهتر است‌ كودك‌ را تحسين‌ كنند. 
- قبلاً قول‌ و قرار با كودك‌ بگذاريد كه‌ اگر تمام‌ روز تميز ماند به‌ او جايزه‌ خواهيد داد. جايزه‌اي‌ كه‌ بسياري‌ از كودكان‌ دوست‌ دارند عبارت‌ است‌ از اختصاص‌ نيم‌ ساعت‌ وقت‌ با هر كدام‌ از والدين‌ براي‌ انجام‌ هر كاري‌ كه‌ كودك‌ دوست‌ داشته‌ باشد. مي‌توان‌ از برچسب‌هاي‌ مورد علاقه‌ كودكان‌ نيز استفاده‌ كرد. كلاً در نظر گرفتن‌ جايزه‌ باعث‌ ايجاد انگيزه‌ در كودك‌ براي‌ موفقيت‌ مي‌شود. 
- در صورت‌ كثيف‌ كردن‌ اتفاقي‌، عكس‌العملي‌ ملايم‌ داشته‌ باشيد. كودك‌ بايد خودش‌ را تميز كند و لباس‌ زير تميز بپوشد. اگر كودك‌ كوچكتر از 5 سال‌ باشد، احتمالاً والد خود بايد اين‌ كار را انجام‌ دهد. 
- در صورت‌ كثيف‌ كردن‌ اتفاقي‌، كودك‌ را مورد سرزنش‌، انتقاد، يا مجازات‌ قرار ندهيد و براي‌ وي‌ محدوديت‌ ايجاد نكنيد. اين‌ كار ممكن‌ است‌ باعث‌ بدتر شدن‌ مشكل‌ و نيز بروز مشكلات‌ عاطفي‌ ثانويه‌ شود. 
- به‌ هيچ‌ عنوان‌ اجازه‌ ندهيد كه‌ خواهران‌ يا برادران‌ كودك‌ يا ديگران‌ وي‌ را مسخره‌ كنند. 
- هيچگاه‌ مجدداً از پوشك‌ استفاده‌ نكنيد. 
- با مدرسه‌ در اين‌ مورد صحبت‌ كنيد و همكاري‌ معلم‌ و مسؤولان‌ را جلب‌ كنيد. كودك‌ در مدرسه‌ بايد دسترسي‌ سريع‌ به‌ توالت‌ داشته‌ باشد، خصوصاً اگر خجالتي‌ باشد يا تازه‌ به‌ مدرسه‌ رفته‌ باشد. به‌ كودك‌ يادآوري‌ كنيد كه‌ در مورد ترك‌ كلاس‌ و رفتن‌ به‌ توالت‌ هيچ‌ احساس‌ خجالت‌ نكند. 
- عواملي‌ كه‌ باعث‌ استرس‌ در زندگي‌ كودك‌ شده‌اند را پيدا كرده‌ و براي‌ رفع‌ آنها هرگونه‌ تلاشي‌ كه‌ لازم‌ است‌ انجام‌ دهيد. 
داروها 
امكان‌ دارد نرم‌ كننده‌ها و حجيم‌ كننده‌هاي‌ مدفوع‌ كمك‌ كننده‌ باشند. 
در صورت‌ گير كردن‌ مدفوع‌ و ايجاد انسداد، استفاده‌ از تنقيه‌ يا شياف‌ ممكن‌ است‌ ضروري‌ باشد. 
فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري 
محدوديتي‌ براي‌ آن‌ وجود ندارد. 
رژيم‌ غذايي‌ 
از مصرف‌ بيش‌ از اندازه‌ شير، موز، سيب‌، و ژلاتين‌ بايد خودداري‌ شود. 
ميزان‌ فيبر غذايي‌ بايد زياد شود. 
درچه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟ 
اگر كودكتان‌ بي‌اختياري‌ اجابت‌ مزاج‌ دارد، و اين‌ مسأله‌، علي‌رغم‌ تلاش‌هاي‌ شما، بيش‌ از دو ماه‌ ارايه‌ يابد.

بثورات‌ ناشي‌ از بستن‌ پوشك‌
-------------------------------------------------------------------------------------
بثورات‌ ناشي‌ از بستن‌ پوشك‌ عبارت‌ است‌ از يك‌ نوع‌ درماتيت‌ تماسي‌ كه‌ در آن‌ پوست‌ ناحيه‌ پوشك‌ دچار تحريك‌ مي‌شود. پوست‌ نواحي‌ اندام‌ تناسلي‌، مقعد، و شكم‌ كه‌ پوشك‌ آنها را مي‌پوشاند متأثر مي‌شود. همچنين‌ امكان‌ دارد در بزرگسالاني‌ كه‌ بي‌اختياري‌ ادرار دارد و پوشك‌هاي‌ يك‌ بار مصرف‌ مخصوص‌ بزرگسالان‌ را به‌ تن‌ مي‌كنند نيز ديده‌ شود. 
علايم‌ شايع‌ 
پوست‌ مرطوب‌، دردناك‌، قرمز، جوش‌دار، و گاهي‌ خارش‌دار در نواحي‌ پوشك‌. پوست‌ ممكن‌ است‌ ترك‌ خورده‌ يا دچار شقاق‌ (زخم‌) شود. 
در شيرخواران‌ پسر، امكان‌ دارد يك‌ ناحيه‌ قرمز، زخمي‌، و گاهي‌ خون‌آلود دراطراف‌ نوك‌ آلت‌ تناسلي‌ ظاهر شود. 
علل‌ 
بثور ناشي‌ از بستن‌ پوشك‌ در اثر تحريك‌ پوست‌ ناشي‌ از مواد موجود در ادرار يا مدفوع‌ ايجاد مي‌شود. 
عوامل تشديد كننده بيماري 
عوض‌ كردن‌ دير به‌ دير پوشك‌ 
اصطكاك‌ ناشي‌ از پوشك‌هاي‌ زبر 
شستن‌ ناكافي‌ پوشك‌ 
سابقه‌ خانوادگي‌ آلرژي‌ پوستي‌ 
آب‌ و هواي‌ گرم‌ و مرطوب‌ 
پيشگيري‌ 
پوشك‌ را مرتباً عوض‌ كنيد. 
پوشك‌ را تميز نگاه‌ داريد. پس‌ از شستن‌ پوشك‌، آن‌ را دوبار آب‌ كشيد تا مواد پاك‌كننده‌ و ساير مواد شيميايي‌ از آن‌ شسته‌ و پاك‌ شوند. 
بعد از باز كردن‌ پوشك‌ و تميز كردن‌ بچه‌ و پوشك‌، 30-10 دقيقه‌ صبر كنيد و سپس‌ پوشك‌ را ببنديد تا به‌ اين‌ ترتيب‌ نواحي‌ ياد شده‌ مدتي‌ در معرض‌ هواي‌ آزاد قرار داشته‌ باشند. 
عواقب‌ مورد انتظار 
معمولاً با درمان‌ خوب‌ مي‌شود. البته‌ عود آن‌ نيز شايع‌ است‌. 
عوارض‌ احتمالي‌ 
عفونت‌ باكتريايي‌ ثانويه‌ در ناحيه‌ بثور 
درمان 

اصول‌ كلي‌ 
- تا آنجا كه‌ مي‌توانيد نواحي‌ ياد شده‌ را در معرض‌ هواي‌ آزاد قرار دهيد. 
- اگر بثور گسترده‌ باشد، پوشك‌ را مرتباً عوض‌ كنيد حتي‌ در شب‌. 
- براي‌ شستن‌ ناحيه‌ بثور از صابون‌ يا اسيدبوريك‌ استفاده‌ نكنيد. در عوض‌ از پنبه‌ آغشته‌ به‌ روغن‌ معدني‌ استفاده‌ كنيد. 
- مصرف‌ لوسيون‌، پودر، پماد با پايه‌ لانولين‌، يا روغن‌ بچه‌ را متوقف‌ كنيد مگر توسط‌ پزشك‌ تجويز شده‌ باشد. 
- مقادير كمي‌ از وازلين‌، پماد با پايه‌ لانولين‌، يا پماد اكسيد روي‌ را به‌ هنگام‌ بروز اولين‌ علايم‌ بثور پوشك‌ و پس‌ از آن‌ روزانه‌ 3-2 بار روي‌ ناحيه‌ بماليد. 
- براي‌ شستن‌ پوشك‌هاي‌ پارچه‌اي‌ از آب‌ جوش‌ يا ماده‌ ضدعفوني‌ كننده‌ مخصوص‌ اين‌ كار استفاده‌ كنيد. از مصرف‌ نرم‌كننده‌هاي‌ پارچه‌ خودداري‌ كنيد زيرا اين‌ موارد ممكن‌ است‌ باعث‌ بروز بثور شوند. دو قاشق‌ غذاخوردي‌ سركه‌ را به‌ آبي‌ كه‌ براي‌ آخرين‌بار پوشك‌ را با آن‌ مي‌شوييد اضافه‌ كنيد. 
داروها 
استفاده‌ از پمادها يا كرم‌هاي‌ ضدالتهاب‌ حاوي‌ دارو مثل‌ هيدروكورتيزون‌، نيستاتين‌، يا ميكونازول‌ ممكن‌ است‌ باعث‌ كمك‌ به‌ بهبود بثورت‌ شود. 
فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري 
محدوديتي‌ براي‌ آن‌ وجود ندارد. 
رژيم‌ غذايي‌ 
رژيم‌ خاصي‌ توصيه‌ نمي‌شود. از دادن‌ غذاهايي‌ كه‌ موجب‌ اسهال‌ مي‌شوند به‌ كودك‌ خودداري‌ كنيد. 
درچه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟ 
اگر با درمان‌ در منزل‌، بثور در عرض‌ يك‌ هفته‌ ناپديد نشود. 
اگر يكي‌ از موارد زير هنگام‌ درمان‌ رخ‌ دهد: 
ـ تب‌ 
ـ بروز جوش‌هاي‌ چركي‌ در ناحيه‌ بثور 
ـ ضعيف‌ شدن‌ جريان‌ ادرار در شيرخوار پسر 
ـ اطراف‌ سوراخ‌ تناسلي‌ شيرخوار دختر به‌ هم‌ بچسبد 
- اگر دچار علايم‌ جديد و غيرقابل توجيه شده ايد. داروهاي‌ مورد استفاده‌ در درمان‌ ممكن‌ است‌ عوارض‌ جانبي‌ به‌ همراه‌ داشته‌ باشند.

چطور بچه‌ها را با تزريق آمپول آشتي دهيم؟

يكي از سخت‌ترين كارهاي والدين در مورد بچه‌هاي كوچكشان واكسن زدن به آنهاست.
اكثر بچه‌ها با ديدن آمپول به شدت مي‌ترسند و گريه مي‌كنند و به هر صورتي مي‌خواهند كه از دست پزشك فرار كند و حتي اگر دكترشان موفق به واكسن يا آمپول زدن به آنها شوند كودك به شدت آسيب روحي ديده است.
محققان براي آنكه بچه‌ها با نزديك شدن سوزن آمپولها و واكسن‌ها حال بهتري داشته باشند و كار براي والدين راحتتر شود راه‌هايي را پيشنهاد كرده‌اند.
آنها براي بچه‌هاي بالاي شش ماه توصيه مي‌كنند كه هنگامي كه قصد آمپول زدن به آنها را داريد حتما اسباب بازي مورد علاقه كودكتان را با خود ببريد و يا اينكه برايش كتاب بخوانيد و برايش جوك بگوئيد. در اين صورت ذهن او از سوزني كه به طرفش خواهد آمد دور ‌شده و محيط برايش قابل تحملتر مي‌شود.
براي بچه‌هاي زير شش ماه نيز توصيه مي‌شود كه از نوشيدني‌هاي شيرين در شيشه‌هاي شيرشان استفاده شود كه حتما حالشان را بهتر مي‌كند.
به گفته محققان، والديني كه در هنگام واكسن خوردن فرزندشان خود دچار استرس‌هاي شديد مي‌شوند و دست و پاي خود را گم مي‌كنند معمولا موجب ناراحتي بيشتر بچه مي‌شوند و هيچ پشتيباني براي بهتر شدن وضع كودك خود نمي‌كنند.
بنابر اين والديني هنگام انجام شدن اين اتفاق و زماني كه احساس مي‌كنند فرزندشان درد مي‌كشد خود نيز به شدت ناراحت شده و به همراه او گريه مي‌كنند وضع را بيش از پيش بدتر مي‌كنند.
راه بهتر آن است كه به آرامي به كودكتان بگوئيد كه اين كار براي سلامتي‌اش مفيد است و بايد تحت هر شرايطي انجام شود. مطمئن باشيد كودكان آنقدر باهوش هستند كه متوجه ماجرا شوند.

تخت کودکان سرطان‌آور است!

به گفته محققان انجمن سلامت محيط فرانسه، تخت‌هاي چوبي کودکان مي‌توانند سرطان‌زا باشند.
به گزارش خبرگزاري فرانسه، آنچه سبب اين مساله مي‌شود. فرمالدهيدري است که در چسب و رنگ تخت‌هاي چوبي مورد استفاده قرار گرفته و مي‌تواند سبب ابتلاي کودکان به آسم، لوسمي و انواع سرطان شود. محققان مي‌گويند فرمالدهيدها در ديگر وسايل چوبي رنگ شده نظير مبل‌ها نيز وجود دارد اما از آنجا که کودکان 18 تا 20 ساعت از روز را تا سن 3 تا 4 سالگي در تخت‌شان مي‌گذرانند عوارض اين مواد بر سلامت آنها بيشتر است. در بسياري از کشورها از جمله ايرلند مقامات براي مقابله با اين مشکل دست به کار شده و از وسايل چوبي 100 درصد طبيعي استفاده مي‌کنند.

معالجه خودسرانه بچه ها

علاوه بر باورهای غلط والدین كه فكر می‌كنند، هر كودكی كه تب می‌كند یا آبریزش بینی دارد و زیاد عطسه می‌كند، سرماخورده است، مشكل اساسی‌تر این است كه هنوز بسیاری از والدین و به ‌خصوص مادران نمی‌دانند كه بهترین عكس‌العمل در هنگام سرماخوردگی كودك چیست؛ هنوز بسیاری از مادران سرماخوردگی را با خیلی از بیماری‌های عفونی اشتباه می‌گیرند و اقدام به درمان های خودسرانه می‌كنند؛ هنوز خیلی از والدین نمی‌دانند كی باید كودكشان را نزد پزشك ببرند؛ و بالاخره این كه حتی نمی‌دانند كدام دارو برای فرزندشان مفید است و كدام نیست.

نمونه بارز آن استفاده از آنتی‌هیستامین‌ها و شربت‌های سرماخوردگی در كودكان است. همین چند هفته قبل، اداره نظارت بر مواد غذایی و دارویی آمریكا اعلام كرد مصرف داروهای سرماخوردگی و ضد‌سرفه به‌ خصوص آنتی‌هیستامین‌ها با نسخه پزشك یا بدون آن، در كودكان كم سن به ویژه در كودكان زیر 2 سال می‌تواند منجر به عوارض مرگبار شود. 

آقای دكتر، چرا بچه‌ها سرما می‌خورند؟

وقتی كودك سرما می‌خورد، تصور مادر این است كه كودكش حتماً ضعیف شده كه مبتلا به سرماخوردگی شده است. بنابراین در كودكی كه چند‌بار دچار سرماخوردگی می‌شود، مادر نگران است كه شاید كودك دچار بیماری نقص سیستم ایمنی شده باشد.

چرا می‌گویید مادرش فكر می‌كند؟ یعنی می‌خواهید بگویید سرماخوردگی اصلا ربطی به تضعیف سیستم ایمنی بدن ندارد؟ 

خیر، به هیچ‌وجه. ببینید حدود 10 تا 15 درصد از كودكان زیر 3 سال، سالانه حدود 10 تا 12 بار می‌توانند دچار سرماخوردگی شوند و 80 درصد از آنها حداقل سالانه 6 تا 8 بار این بیماری را تجربه می‌كنند. بنابراین تعداد دفعات زیاد سرماخوردگی، به معنای نقص در سیستم ایمنی بدن كودك نیست.

این روند تا چه سنی قرار است ادامه داشته باشد؟

این روند تا قبل از 3 سالگی است. اما بعد از 3 سالگی تعداد دفعات سرماخوردگی كودك تا 4 بار در سال کاهش می یابد.

در مورد آلرژی چطور؟ چون اغلب والدین با طولانی شدن علائم این بیماری‌، آن را با سرماخوردگی اشتباه می‌گیرند.

دقیقاً همین‌طور است. در حالی‌كه هر كدام از این بیماری‌ها درمان خاص خود را دارند، مادر با این تصور كه كودكش سرماخورده، از داروهای سرماخوردگی برای كودكش استفاده می‌كند و همین امر منجر می‌شود كه علاوه بر بهبود نیافتن كودك، مادر از داروهای دیگر با دوزهای شدیدتر استفاده كند كه در نهایت تداخل دارویی و بدتر شدن وخامت بیماری را به همراه خواهد داشت. 

كیپ شدن بینی یكی از شایع ترین علائم این بیماری است و خیلی از مادران برای باز كردن راه بینی مسدود شده كودك خود از قطره‌های بینی بزرگسالان مثل فنیل‌افرین استفاده می‌كنند. این قطره‌ها تأثیری در باز شدن راه تنفسی كودك دارند؟

خیر، در این مواقع علاوه بر قطره فنیل افرین، مادر فكر می‌كند كه راه بینی كودك را با هر چیزی می‌تواند باز كند؛ مثلا بعضی از مادران شیر خود را داخل بینی كودك می‌ریزند، در حالی‌كه شیر چربی دارد و وقتی كودك نفس می‌كشد، این قطرات شیر وارد ریه می شوند و ذات‌الریه ایجاد می‌كنند. علاوه بر این، شیر محیط مناسبی برای رشد میكروب است، درحالی‌كه بینی هم پُر از میكروب بوده و در این حالت زمینه برای تكثیر میكروب ها فراهم می‌شود. فنیل‌افرین هم عوارض زیادی برای كودك دارد كه ما به هیچ‌وجه استفاده از آنها را توصیه نمی‌كنیم. 

خب اگر از قطره‌های آنتی‌هیستامین مثل فنیل‌افرین استفاده نكنند، پیشنهاد شما برای برطرف شدن این مشكل چیست؟

در مدت سرماخوردگی ما باید راه بینی كودك را با استفاده از قطره بینی كلرورسدیم باز كنیم، چون قطره‌های دیگر وابستگی به دارو ایجاد می‌كنند و ممكن است كه حتی بعد از مصرف، بینی كودك بیشتر كیپ شود.

می‌گویید از آنتی‌هیستامین‌ها نباید برای نوزادان استفاده كرد. شربت‌های سرماخوردگی بچه‌ها هم آنتی‌هیستامین دارند. پس برای چه این شربت‌ها را درست می‌كنند؟

ببینید، محدودیت داروها به سن بچه بر می‌گردد. 

دادن یك سری از داروها در كودكان كمتر از 6 ماه به‌طور كامل ممنوع است؛ به‌عنوان مثال شربت‌سرماخوردگی، قطره فنیل‌افرین و آنتی‌هیستامین‌ها اصولا نباید برای بچه‌های زیر 6 ماه استفاده شوند. البته در زیر 3 ماهگی این داروها مطلقا قدغن هستند و در 3 تا 6 ماهگی به‌طور نسبی قدغن بوده و بین 6 ماه تا 2 سال هم توصیه می گردد كه از آنها استفاده نشود. بررسی‌های سازمان غذا و داروی آمریكا هم نشان داده كه شربت سرماخوردگی دكسترومتورفان در زیر 2 سال به هیچ‌وجه نباید استفاده شود.

این داروها چه عوارضی را می‌توانند در این دوران داشته باشند؟ 

بررسی‌های مختلف نشان داده كه مصرف آنتی‌هیستامین در كودكان در این سنین هم منجر به بی‌قراری می‌شود و هم گاهی باعث می‌شود كه كودك تشنج كند. علاوه بر این آنتی‌هیستامین ضربان قلب را بالا می‌برد و خواب‌آلودگی ایجاد می‌كند. حتی دیده شده برای كودكان زیر 2 سال شربت سرماخوردگی و آنتی‌هیستامین اصلا اثر ندارد.

خیلی از خانواده‌ها حتی از این داروها به‌عنوان ضد‌سرفه استفاده می‌كنند. در این مورد هم منع مصرف وجود دارد؟

بله. صددرصد. اصلا ما نباید سرفه را در كودك از بین ببریم. چون سرفه یك مكانیزم دفاعی است كه ترشحات ریه را بالا می‌آورد و كودك دچار ذات‌الریه نمی‌شود، اما اگر ما با استفاده از این داروها، سرفه را در كودك از بین ببریم، این ترشحات داخل ریه باقی مانده و ماندگاری بیماری را بیشتر می‌كند.

یعنی شما می‌گویید شربت‌های ضد سرفه بیشتر ضرر دارند تا منفعت؟

نه! ما فقط شربت ضد‌سرفه را زمانی به كودك می‌دهیم كه سرفه در خواب و غذا‌خوردن كودك اختلال ایجاد كند. چون خاصیت آنتی‌هیستامین این است كه ترشحات ریه را غلیظ می‌كند و همین غلظت، فرد را دچار بیماری ذات‌الریه می‌كند. پس آنتی‌هیستامین‌هایی مثل دیفن‌هیدرامین، پرومتازین و هیدروكسیزین باید بالای 2 سال و فوق‌العاده با احتیاط مصرف شوند، چون هر لحظه انتظار عوارض این داروها را باید كشید.

پس اجازه دهید یك بار داروهای مجاز برای كودك مثلا یك ساله را مرور كنیم. 

بله، بیشترین تجویز ما قطره كلرو‌رسدیم است كه روزی 3 تا 4 بار و نیم ساعت قبل از شیر‌دهی باید استفاده شود تا راه بینی كودك باز بماند. در ضمن اگر كودك تب شدیدی نداشت و بی‌قرار نبود، از تب‌بر استفاده نمی‌كنیم، ولی اگر تب كودك شدید بود، در فواصل 4 تا 6 ساعت یك‌بار از قطره استامینوفن استفاده می‌كنیم. 

اگر هم كودك واقعاً به شربت سرماخوردگی نیاز دارد، روزی 3 نوبت با فواصل 8 ساعت می‌تواند استفاده شود. 

دكتر علی‌اصغر حلیمی- متخصص اطفال