اما اگر مادراني را كه به دلايل شخصي يا باورهاي غلط ذهني از شيردادن به كودك طفره مي‌روند، مستثني كنيم، گروهي از مادران ناگزير به تغذيه كودكشان با شير خشك هستند.
دكتر فريبا شيرواني، فوق‌تخصص عفوني اطفال و عضو هيات علمي گروه اطفال دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي در گفت‌وگو با جام‌جم مي‌گويد: گرچه به طور معمول هر مادري مي‌تواند فرزندش را با شير خود تغذيه كند، اما در صورت وجود برخي بيماري‌هاي حاد كليوي، اختلالات متابوليكي، هپاتيت يا برخي بيماري‌هاي عفوني در مادر، تغذيه كودك با شير خشك بهترين گزينه تلقي مي‌شود.
شير خشك؛ بهترين گزينه تا يکسالگي
گرچه ارزش‌هاي تغذيه‌اي شير خشك به هيچ عنوان با شير مادر قابل مقايسه نيست، اما شير خشك براي نوزاداني كه به هر دليل نمي‌توانند از شير مادر استفاده كنند، بهترين گزينه جايگزين تغذيه‌اي براي كودك بخصوص تا يكسالگي تلقي مي‌شود.
شير خشك گرفته شده از شير گاو براي بيشتر كودكان (كودكاني كه به پروتئين شير گاو حساسيت دارند با مشورت پزشك متخصص بايد از انواع ديگر شير خشك استفاده كنند) بهترين انتخاب است، زيرا نزديك‌ترين تركيب به شير مادر محسوب مي‌شود.
تركيب اصلي در بيشتر شير خشك‌هاي امروزي شير گاو است، ولي شير گاو قبل از استفاده در شير خشك به ميزان زيادي تغيير داده مي‌شود.
به بيان ديگر از آنجايي كه غلظت پروتئين‌ها در شير معمولي گاو بالاست و هضم آنها براي نوزاد بسيار سخت است، ميزان كربوهيدرات، پروتئين و چربي شير گاو در فرآيند توليد شير خشك تغيير داده مي‌شود.
وقتي نوزاد بايد شير خشك بخورد
طي فرآيند مكيدن نوزاد، هورمون‌هاي خاصي در بدن مادر ترشح مي‌شود و مغز فرمان جريان يافتن شير را از طريق غدد و مجاري خاصي در سينه مادر ارسال مي‌كند.
به اين ترتيب همزمان با مكيدن بيشتر نوزاد، شير مادر نيز بيشتر مي‌شود.دكتر شيرواني با تاكيد بر اين‌كه همه مادران از توانايي شير دادن به نوزادشان برخوردارند، مي‌گويد: اگر نوزاد از بدو تولد دچار بيماري خاصي باشد كه بر اساس آن قادر به خوردن شير مادر نباشد، بايد با شير خشك تغذيه شود. چنين نوزاداني از زمان تولد، دچار تشنج، زردي و علائمي شبيه عفونت هستند. همچنين كودكاني كه دچار نوعي اختلال متابوليكي هستند قادر به متابوليزه كردن اسيد آمينه موجود در شير مادر نيستند و با مصرف آن دچار مشكلات شديد عصبي مي‌شوند، بايد از شيرخشك استفاده كنند.
مادران بيمار و تغذيه با شير خشك
شيرواني با اشاره به مادراني كه قادر به شيردهي فرزند خود نيستند، مي‌افزايد: مادراني كه نقص متابوليكي دارند يا از اختلالات شديد كليوي رنج مي‌برند، يعني كراتين خونشان بسيار بالاست، نبايد به فرزندشان شير بدهند.
همچنين مادراني كه ايدز دارند، بخصوص اگر حين بارداري و زماني نزديك به زايمان به ويروس اچ‌آي‌وي آلوده شده باشند و نوك سينه‌شان نيز زخم باشد، نبايد به نوزادشان شير بدهند.
ابتلا به هپاتيت نوع B و C، چون واكسن آن موجود است، منعي را براي شيردهي ايجاد نمي‌كند، اما هنگام ابتلا به هپاتيت نوع A چون واكسن آن در كشورمان موجود نيست، بهتر است شيردهي با مشورت پزشك صورت بگيرد.
اين متخصص اطفال تاكيد مي‌كند: در صورت ابتلاي مادر به بيماري سل، شيردهي بايد تا دو هفته پس از درمان به تعويق بيفتد، اما در صورت ابتلاي مادر به آبله مرغان، مي‌توان با تزريق ماده‌اي به كودك از ابتلاي او به اين بيماري جلوگيري كرد. در مورد ساير بيماري‌هاي عفوني، اگر بچه سالم و بموقع نيز به دنيا آمده باشد، منعي براي شيردهي وجود ندارد، اما مادران الكلي و نيز مادراني كه تحت شيمي‌درماني يا مواد راديواكتيو هستند، نبايد به نوزاد خود شير بدهند. به گفته متخصصان اطفال، مصرف داروها بجز داروهاي ضدتشنج و داروهاي اعصاب و روان مشكلي از بابت شيردهي مادر ايجاد نمي‌كند.
پونه شيرازي
